1. Éé ní ea beè naa kọọ̀ Ébràhàm á kilsĩ́ gè ié ból dẽesĩ́ kọọ̀ Bàrì é neèe nvín ẽ́?

 JÌHÓVÀ beè zìgà nè a kóò Ébràhàm kọọ̀ dénè dó ea di bàlà booí é ié tã́áná dee bá tení dú ló nvín ea aàẹ́ m. (Jén. 15:5; 22:18) Boo béè kọọ̀ Ébràhàm beè ié agẹ zìgà mm̀ Bàrì, a beè agala boo kọọ̀ nú e Bàrì beè zìgàí é ḿḿ-má. Náa kal ló béè kọọ̀ Ébràhàm beè toolá 100 gbáá vaá a va à toolá 90 gbáá, dóm nè va e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booí gáà beè íe nvín. (Jén. 21:​1-7) Sõò, Kpá Káí kọ́ọ̀: “Ébràhàm beè dẹlẹ nyíé boo Bàrì vaá ié ból dẽesĩ́, boo tṍó e nu ea géè ból dẽesĩ́ boo náa è dì, vaá à gbóó tení dú ló vó dú ‘tẹ̀ gbò e bà aa gã́bug kpá dó’ dì belí bé e Kpá Káí beè kọ́ naa.” (Róm̀ 4:18) Ò nyímà kọọ̀ nú e Ébràhàm beè ẹ̀b dẽesĩ́á beè naaá. A beè dú tẹ̀ Áízèk, ea dú nvín ea géè ẹ̀bmà dẽe kpã́á deeá. Éé ní ea beè naa kọọ̀ Ébràhàm á agala boo kọọ̀ Bàrì é ḿm̀-mè a zìgànù ẽ?

2. Éé ní ea beè naa kọọ̀ Ébràhàm á àgala boo kọọ̀ Jìhóvà é ḿm̀-mè nú ea beè zìgà ẹ?

² Boo béè kọọ̀ Ébràhàm beè nyimá ló Jìhóvà, “A beè palàge agala boo kọọ̀ . . . Bàrì é láá naa nu ea beè zìgàa.” (Róm̀ 4:21) Jìhóvà beè tenmà Ébràhàm naamá neǹ lé lab dògò boo béè a zìgà. (Jém̀z 2:23) Ébràhàm beè ié zìgà nè ból dẽesĩ́ dì belí bé ea dọà bàlà kẽ naa mm̀ kpá Róm̀ 4:18. Naanii èé ló bel boo nú e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kọ́ kilma ló ból dẽesĩ́, dì belí bé ea ẽ́á mm̀ kpá Róm̀ 5 togó naa.

3. Éé ní e Pọ́ọ̀l kọ́ kilma ló ból dẽesĩ́ ẽ́?

 ³ Pọ́ọ̀l baatẽ́ nú ea náa vaá èé láá àgala boo kọọ̀ “ból dẽesĩ́í náa é kẹlẹ́i.” (Róm̀ 5:5) À nveè nàgé bá nèi kọ é láá dã́ ból ló bé eé láá agẹlẹ ló bẹẹ ból dẽesĩ́ naa. Boo tṍó e gé ló bel boo gbò nú e Pọ́ọ̀l beè emí mm̀ kpá Róm̀ 5:​1-5, bugi togó boo nú e olo ní téní bá. Tṍó eo náà vó, òé mon kọọ̀ bé e tṍó gé téní naa, níà bé eo ból dẽesĩ́ é kpáá aga ló naa ẽ́. Èé ló nágé bel boo bé eo é láá naa kọ o ból dẽesĩ́ á kpáá aga ló naa. Naanii èé zẹ́ẹ́ ló bel boo ból dẽesĩ́ ea dú dũ̀ùnè e Pọ́ọ̀l kọ náa é kẹlẹ́i á.

4. Éé ní e kpá Róm̀ 5:​1, 2 ló bel kilma ló é?

⁴ Bugi Róm̀ 5:​1, 2. Pọ́ọ̀l beè emí gbò belí má bõ̀ònatõ̀ò ea di Róm̀. Pá vígà e bà di kĩá beè nó nú ea kil ló Jìhóvà nè Jíízọ̀s, ié zìgà, vaá dú gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst. Vóà naa, Bàrì ‘léèvè [vá] bel tení dú ló ba gè dẹlẹ nyíé boo Jíízọ̀s,’ vaá tú a nyómá káí tõomá va nóo ból. Mm̀ kà-kà, bà íe ból dẽesĩ́ ea dú dũ̀ùnè.

5. Mókà ból dẽesĩ́ ní e gbò e Bàrì beè tṍ nóo ból íe é?

⁵ Tṍó e tṍó téní, Pọ́ọ̀l beè emí kpá má gbò níí Kráìst e bà di Ẹ́fẹsọ̀s ea kil ló ból dẽesĩ́ e Bàrì beè nèvaá. Ból dẽesĩ́á bãàa mm̀ ge ié ‘gyọ́ e ka di ló e pá a gbò é dõonà.’ (Ẹ́fẹ. 1:18) Vaá Pọ́ọ̀l beè kọ nagé nè pá vígà e bà di Kọ́lọsì kĩée e bàé íe ba ból dẽesĩ́ gbẹá. A beè kolíe ‘ból dẽesĩ́ e Bàrì kpóògè dee ló sẹ̀ẹ̀i mm̀ káála.’ (Kọ́l. 1:​4, 5) Ból dẽesĩ́ gbò níí Kráìst e ba beè tṍ nóo ból dú gè kẽ̀èà kil káála gé zọ̀ Kráìst bẹ̀l.​—1 Tẹ̀s. 4:​13-17; Kùùà 20:6.

6. Éé ní e ene kà vígà págbálà ea dṹùnà gbò e Bàrì beè tṍ nóo ból kọ́ kilma ló ból dẽesĩ́ ea íe é?

⁶ Gbò níí Kráìst e Bàrì beè tṍ nóo ból ólò nvèè ka ló nakà ból dẽesĩ́í. Enè ọ̀và dú Vígà Frederick Franz, ea beè kọọ̀: “È agàlà boo bẹẹ ból dẽesĩ́, vaá dénè beele e dṹùnà 144,000 nená, é íe nú e Bàrì  beè zìgà nèi. Bẹẹ kpẽ́ é lée èl kọ̀láá kà nú e beè láá dòòmà dẽe ló.” Mm̀ gbáá 1991 tṍó e Vígà Franz ni tú gã́bug gbáá fã̀àmà Bàrì mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, a beè kọọ̀: “[È] kpáà palàge nvèè ka ló bẹẹ ból dẽesĩ́. . . . Bé e gé élá bànà naa, níà bé e kpáà palàge nvèè ka ló naa ẽ́. À bọ́ló kọ é elá bànà, kọbèè gã́bug gãà gbáá téní besĩ́ à kálá naaá. M̀ kpáà palàge nvèè ka ló bẹẹ ból dẽesĩ́í èlmà bé ea beè dì naa.”

7-8. Mókà ból dẽesĩ́ ní e gã́bug nen íe é? (Róm̀ 8:​20, 21)

⁷ Gã́bug gbò e bà gé fã Jìhóvà deè nieí íe ból dẽesĩ́ gè tõó dùm boo kunukẽ̀í. Níà íb ból dẽesĩ́ e Ébràhàm beè iéé, ea dú gè tõó dùm dọ̀ dè-dè mm̀ Boǹ Méné Bàrì. (Híb. 11:​8-10, 13) Pọ́ọ̀l beè emí nú ea kil ló bé e ba ból dẽesĩ́ dú dũ̀ùnè naa. (Bugi Róm̀ 8:​20, 21.) Túá tṍó eo beè nó gbò nú e Kpá Káí kọ́ kilma ló dì deèsĩ́, éé ní ea beè palàge leemá ni ẽ́? É kọọ̀ ge kọọ̀ enè dee, òé beè gbõoma vaá nóo é síná pọ́lọ́? Sẹ̀ nyíé ni beè palàge ẹẹ tṍó eo nóò kọọ̀ gbò eo vulè e ba beè ù é kpáá tõó dùm mm̀ páradaìs boo kunukẽ̀í ẽ́? È íè gã́bug nú e gé ẹbmà dẽé dì dẽesĩ́ boo béè ból dẽesĩ́ e Bàrì néi.

⁸ Kọbèè à gá náa è gé ẹbmà dẽe gè dé kpéè ló dùm gbẹá káála àbèè boo kunukẽ̀í, è íè ból dẽesĩ́ ea dú dũ̀ùnè, ea náa kọọ̀ nyíéi á ẹẹ. Vaá èé láá palàge agala boo kọọ̀ bẹẹ ból dẽesĩ́ é nááá. Nú e Pọ́ọ̀l beè kpáá emí baatẽ́ bé e níí é láá naaá naa. Naanii èé ló bel boo nú ea beè emí kilma ló bẹẹ ból dẽesĩ́. Ge naa vó é nveè bá nèi kọ é palàge agala boo kọọ̀ bẹẹ ból dẽesĩ́ é nááá.

9-10. Dì belí bé e nú ea beè naaá ló Pọ́ọ̀l tẹ́lẹ bàlà kẽ naa, éé ní e gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst é láá ẹ̀bmà dẽe ẽ́? (Róm̀ 5:3) (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

⁹ Bugi Róm̀ 5:3. Nyimá kọọ̀ tã̀àgã̀ é láá naa kọ bẹẹ ból dẽesĩ́ á kpáá aga ló. Níá é láá bọọí ló. Kà-kà bel ea dì dú kọọ̀  dénè gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst é láá ẹ̀bmà dẽè ge mòn tã̀àgã̀. Bugi togó boo nu dòòmà bá Pọ́ọ̀l. A beè kọ́ nè pá vígà e bà di Tẹ̀sàlónaikà kọọ̀: “Tṍó e beè dìí lóá, e beè palàge olòó kọ́ nèi kọ mè gbò nen é beè íè ge biigèi ló. Vaá dì belí bé eo nyímàì naa, vóá bé ea nááá nágé naa ẽ́.” (1 Tẹ̀s. 3:4) A beè emí má pá vígà e bà di Kọ́rìnt kọọ̀: “È gbĩ́i gè kẽeei nyíe, e pá vígà, íb agẹ bá tãàgà e beele beè mòn . . . A beè aga bá, naa ní ee beè ié bùlà kọ née é dinàè dùm.”​—2 Kọ́r. 1:8; 11:​23-27.

¹⁰ Gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst deè nieí é láá ẹ̀bmà dẽè ge kpeesĩ́ ló sìgà tã̀àgã̀. (2 Tím. 3:12) Vaá kilma kĩée e olo dìà? É kọ à íe tã̀àgã̀ eo ni kpeesĩ́ ló lọ̀l gé tṍó eo beè ié zìgà mm̀ Jíízọ̀s vaá nyoonée nvée? Àé láá dú kọọ̀ pá o kóò nè pá o dúà ló beè nvèèmà ni lẹ́. Àé láá dú nagé kọọ̀ ba beè tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà ni. É kọọ̀ ge kọ o bééláfùl ge ló kà-kà bel dénè tṍó a náa kọ bàá nvèè ni tã̀àgã̀ ló gbẹá ól tóm? (Híb. 13:18) É kọọ̀ kpóó ea gé bẹl a náa uú ní boo, boo béè kọ ò kọ́ọ̀ nú eo zigà ló nè dõona gbò? Pọ́ọ̀l síèi kpóó ló kọ é kilsĩ́ gè ṍ kààgà gbẹá kèbá kọ̀láá íb tã̀àgã̀ e kpeèsĩ́ ló. Ló éé?

11. Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọ é beeláfùl ge ĩ̀ìmà kọ̀láá kà tã̀àgã̀ e kpeèsĩ́ ló é?

¹¹ Èé láá ṍ kààgà bã̀àna tṍó e gé téní bá tã̀àgã̀, boo béè kọọ̀ àé nveè bá nèi kọ é toní kpãá ea palàge dú bíi. Kpá Róm̀ 5:3 kọ́ọ̀ “tã̀àgã̀ ólò màn ĩ̀ìmà.” Dénè gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst ólò kpeesĩ́ ló tã̀àgã̀, vóà naa, à dú bíi kọọ̀ dénè ọ̀và á beeláfùl ge ĩ̀ìmà kọ̀láá íb tã̀àgã̀ e bà kpeesĩ́ ló. Áá tṍó e náà vó ní eé láá ié kpẽ́ e géè ẹ̀bmà dẽeá ẽ́. Née gbĩ́ gè belí gbò e Jíízọ̀s tú va doolé ló ból súú ea dọ́ boo kunukẽ̀ dem. Túá tṍó e bà dã́ moǹ belá, ba beè tú zààvà tuumá, sõò tṍó e gbò nen daamà togó gè “tãagẽ va vaá biigè va ló,” ba beè gbóó dọ̀. (Máát. 13:​5, 6, 20, 21) Mm̀ kà-kà, nyíéi náa ólò ẹẹ tṍó e kpeèsĩ́ ló nàà uú boo, sõò be è láá ĩ̀imà, èé íe gã́bug bélè. Mósĩ́ deè e?

12. Mókà bélè ní e ólò ié tṍó e ĩimà tã̀àgã̀ ẽ?

¹² Jém̀z ea dú neǹ nyòòne nvéè Jíízọ̀s beè kọ́ gbò bélè e ólò ié tṍó e ĩimà tã̀àgã̀. A beè emí kọọ̀: “Naanii kọ boólò ge ĩ̀ìmà á sí a tóm tẹlẹ kùbmà, kọbé ò láá gbõomai mm̀ kọ̀láá sĩ́deè vaá dénè nu égaí ló, e bè tọ́ọ̀ nu náa é náníi.” (Jém̀z 1:​2-4) Jém̀z baatẽ́ ĩ̀ìmà belí nú ea íe tóm ea é sí. Mókà tóm ní e ĩ̀ìmà ólò sì e? Àé láá nvèè bá nè ni kọ ó kpáá palàge ié zìgà, vaá dẹ̀ẹ̀a boo Bàrì. Náa kal ló béè vó, è ólò ié nágé dõona kà bélè lọl ló gè ié ĩ̀ìmà.

13-14. Éé ní e ĩ̀ìmà ólò naa kọ é iéé, vaá éé ní e gè ié ĩ̀ìmà ólò naá ló bẹẹ ból dẽesĩ́ ẽ́? (Róm̀ 5:4)

¹³ Bugi Róm̀ 5:4. Pọ́ọ̀l beè kọọ̀ ĩ̀ìmà ólò naa kọọ̀ ‘Bàrì á tenmài.’ Ge ĩ̀ìmà ólò naa kọọ̀ Jìhóvà á tenmà nen. Níí náa tõó dọ̀ kọọ̀ nyíè Jìhóvà ólò ẹẹ tṍó e gé mon tã̀àgã̀. Olo ní e Bàrì ténmá ẽ́, níì o tã̀àgã̀ nì. Sõò, o ĩ̀ìmà ní ea é náa kọọ̀ Bàrì á tenmà ni ẽ́. Níà kà pọ̀bkà tã́áná dee bá!​—Ps. 5:12.

¹⁴ Kẽ̀èa boo kọọ̀ Ébràhàm beè tení bá gã́bug tã̀àgã̀, sõo a beè kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, vaá níí beè naa kọọ̀ Jìhóvà á tenmà ẽ. Jìhóvà beè túe naamá a kóò vaá bugíe naamá neǹ lé lab dògò. (Jén. 15:6; Róm̀ 4:​13, 22) Àé láá naaá nágé ló beele. Bàrì náa ólò tenmà nen dẹ̀ẹ̀a boo gã́bug tóm e síì nèe àbèè gã́bug nèà deè e íè. À ólò tenmà nen ea ĩimà tã̀àgã̀ mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Dénè bẹ̀ì é láá ĩ̀ìmà,  vaá níí náa dẹẹa boo gã́bug gbáá e ni tóólá, dìtõ̀ò e di bá, àbèè nú eé láá naa. É kọọ̀ à íé tã̀àgã̀ eo gé téní bá kátogóí vaá ò dì eo gé ĩ̀ìmà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ boo? Beè vó, kẽ̀èa boo kọọ̀ ó gé náa kọọ̀ nyíè Jìhóvà á ẹẹ. Ge nyimá kọọ̀ Bàrì ténmài é láá ié kà agẹbá nú ea é náaí ló. Àé láá agẹlẹ ló bẹẹ ból dẽesĩ́.

15. Dõona kà éé ní e Pọ́ọ̀l beè ló bel boo é, vaá éé ní ea náa níí é láá bọọ́ ló sìgà gbò e?

¹⁵ Dì belí bé e Pọ́ọ̀l beè baatẽ́ naa, Jìhóvà ólò tenmài tṍó e láà ĩ̀ìmà tã̀àgã̀ vaá kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Nvèè kpíi ló kọọ̀ Pọ́ọ̀l beè kpáá kọọ̀: “Tṍó e Bàrì ténmài, è íè ból dẽesĩ́, vaá ból dẽesĩ́í náa é kẹlẹ́i.” (Róm̀ 5:​4, 5) Níí é láá bọọ́ ló sìgà gbò. Ló éé? Mm̀ kpá Róm̀ 5:​2, Pọ́ọ̀l beè zẹ́ẹ́ kọọ̀ gbò e bà géè nyoone nvéè Kráìst e bà di Róm̀ beè ié ból dẽesĩ́, ea dú ‘ból dẽesĩ́ ge zọ̀ Bàrì dõ̀ònà a ka.’ Nen é láá bĩiná kọọ̀, ‘beè gbò e bà géè nyoone nvéè Kráìsta beè ié ból dẽesĩ́, éé ní ea náa vaá Pọ́ọ̀l à kpáá ló bel kilma ló ból dẽesĩ́ ẽ́?’

16. Mósĩ́ deè ní e ból dẽesĩ́ e nen íe ólò kpáá bọọ dọ ló é? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹⁶ Èé láá dã́ ból ló nú e Pọ́ọ̀l géè kọ̀ tṍó e nyímà kọọ̀ ból dẽesĩ́ dú nú ea ólò bọọ dọ ló. Ge doolé ló: É kọ ò kẽèa boo túá tṍó eo beè dã́ nú ea kil ló ból dẽesĩ́ ea dú dũ̀ùnè, ea di mm̀ Kpá Káí? Àé láá dú kọọ̀ o beè bugi togó kọọ̀ ge tõó boo kunukẽ̀í dọ̀ọ̀mà dè-dè dú nú e náa é válí. Sõò, tṍó eo nóò gã́bug nú ea kil ló gbò nú e Bàrì beè zìgà ea di mm̀ Kpá Káí, ò beè gbóó palàge àgala boo kọọ̀ níà nú ea é nááá.

17. Mósĩ́ deè ní eo ból dẽesĩ́ beè kilsĩ́ gè bọọ dọ ló tṍó eo kiǹ lóó nè Bàrì vaá dììa múú ẽ́?

¹⁷ Bã̀àna tṍó eo ni kin lóó nè Bàrì vaá dììa múú lọ̀l, o gè kilsĩ́ gè nó nu vaá sìm kilsĩ́ mm̀ ge fã̀ Bàrì, beè naa kọọ̀ o ból dẽesĩ́ á kpáá bọọ dọ ló. (Híb. 5:13–6:1) Be à sẹlẹ nú ea ẽ́á mm̀ kpá Róm̀ 5: 2-4 beè naaá ní ló. O beè tení bá kele-kele íb tã̀àgã̀ vaá ò ĩ̀ìmà, vaá Jìhóvà beè zogè kọọ̀ à ténmàè ni. Ò agàla boo kọọ̀ Jìhóvà vulè ni vaá tenmà ni, vaá níí náa kọ ó kpáá agala boo kọọ̀ gbò nú ea beè zigà é nááá. O ból dẽesĩ́ a kpáá aga ló èlmà bé ea beè dì naa. O kpáá palàge agala boo vaá nyimá kọ àé nááá. À tọ́a ní ló èlmà bé ea beè zẹ́ẹ́ tọá ní ló naa. Níà ge kọọ̀ à tọ́á ló dénè gá ea di ló o dùm vaá nyaaná bé eo lábvì láb kilma ló pá bọọ tọ naa, gbò béèlàfùl eo nèe, nè bé eo túù o tṍó siimá tóm naa.

18. Éé ní e Jìhóvà náa kọ é àgala boo é?

¹⁸ Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kpáá kọ́ dõona kà gá ea palàge dú bíi, ea kil ló ból dẽesĩ́ eo é íe tṍó e Bàrì ni ténmà ni. À náa kọ ó agala boo kọọ̀ o ból dẽesĩ́ é ḿḿ-má. Éé ní ea náa vaá ò agala boo é? Pọ́ọ̀l beè kọ́ nú ea náa vaá gbò níí Kráìst é láá palàge agala boo níí, a beè kọọ̀: ‘Ból dẽesĩ́í náa é kẹlẹ́i, boo béè kọọ̀ Bàrì tú vulà súú dẽe ló ea íeí ló nvee mm̀ bẹẹ nyíe tení dómá ló nyómá káí ea néi.’ (Róm̀ 5:5) O mon gã́bug nú ea náa vaá à bọ́ló kọ ó agala boo ból dẽesĩ́ e Jìhóvà né ni.

19. Éé ní eo agàlà boo kilma ló o ból dẽesĩ́ ẽ́?

¹⁹ Bugi togó boo nú e Jìhóvà beè zìgà nè Ébràhàm, nè bé ea beè tenmàe vaá túe naamá a kóò naa. Nú e Ébràhàm beè bol dẽesĩ́ beè naaá. Kpá Káí kọ́ọ̀: “Ébràhàm beè ié ĩ̀ìmà dọ tṍó ea beè gbóó láá ié nu e Bàrì beè zìgà nèe.” (Híb. 6:15; 11:​9, 18; Róm̀ 4:​20-22) Bàrì náa beè kẹlẹ́ẹ. Òé láá agala boo kọọ̀ be ò kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, òé íe kpẽ́ e Bàrì beè zìgà nè ni. O ból dẽesĩ́ é nááá, Bàrì náa é kẹlẹ́ ni! (Róm̀ 12:12) Pọ́ọ̀l beè emí kọọ̀: ‘M̀ gé ban Bàrì, ea ólò naa kọọ̀ nen á ié ból dẽesĩ́, kọ á naa kọ ó iei ṍò kààgà nè fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló boo béè kọọ̀ ò dẹlẹ̀ìe nyíé boo, kọbé kpóó nyómá káí náa kọ ó palàge iei ból dẽesĩ́.’​—Róm̀ 15:13.