1. Éé ní e vígà págbálà ea gé nyoone nvéè Kráìst é naa kọbé nu léeé ló é?

 MÉNÉ Dévìd beè kọ́ nè Sólomòn kọọ̀: “Ié agẹló vaá ò síá kpóó ló belí págbálà.” (1 Kíǹ. 2:​1-3) Dùùlà bá deè tṍá dì nàgé nè gbò gbálà e bà gé nyoone nvéè Kráìst deè nieí. Kọbé bà láá naa vó, àé dú bíi kọ bàá nó gè gbàntṍ ló log Bàrì vaá tú gbò a nòòkúu siimá tóm mm̀ kọ̀láá kà gá ea di ló ba dùm. (Lúùk 2:52) Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọọ̀ gbò nvín ãa gbálà á sìm kilsĩ́ mm̀ ba gè fã̀ Bàrì e?

2-3. Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọọ̀ vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa á sìm kilsĩ́ mm̀ ge fã̀ Bàrì e?

² Págbálà ea gé nyoone nvéè Kráìst íe gã́bug tóm gè sí mm̀ ba tọ nè mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Gbò nvín ãa gbálà, àé láá dú kọọ̀ ò ólò bugii togó boo tóm eo é beè sií dì deèsĩ́. O nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́ é láá dú gè dú neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a, neǹ nvèè bá sìtóm, àbèè ge dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò tṍó e tṍó ni téní. Àé láá tàn ni gè ilí va vaá ié nágé gbò pá nvín. (Ẹ́fẹ. 6:4; 1 Tím. 3:1) Kọbé ò láá teelá tùlà gbò nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́í, àé dú bíi kọ ó sìm kilsĩ́ mm̀ o gé fã̀ Bàrì. b

³ Éé ní ea é láá nvèè bá nè ni kọ ó sìm kilsĩ́ mm̀ o gè fã̀ Bàrì e? À íe gbò kpãa ea dú bíi kọ ó toní. Éé ní eo é láá naa kátogóí kọbé ò láá sí gbò tómí dì deèsĩ́ ẽ́?

4. Ãàe ní eo é láá mòn lé nu dòòmà bá gè nòe? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

⁴ Nó nu dòòmà bá gbò e ba beè naa nu ea dú lé. Kpá Káí kọ́ nú ea kil ló gbò gbálà e ba beè zogè lé nu dòòmà bá e gbò vígà págbálà e bà di mm̀ ba deè ãa é láá nó nu lọl ló. Gbò gbálàí beè vùlè Bàrì vaá ẹ̀b nu ea kil ló pá a gbò mm̀  kele-kele sĩ́deè. Òé láá moǹ nàgé gbò gbálà e ba gé zógè lé nu dòòmà bá mm̀ bọọ tọ nè mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. (Híb. 13:7) Jíízọ̀s Kráìst dú nágé kà lé nu dòòmà bá eé láá nò. (1 Pít. 2:21) Boo tṍó eo gé nó nu ea kil ló gbò gbálàí, bugi togó boo ba gbò lé kpãa eo é láá nò. (Híb. 12:​1, 2) Tṍóá, ò gbóó piiga boo gè nó va.

5. Éé ní ea é nveè bá nè ni kọ ó láá bugi togó leevè e, vaá éé ní ea náa vaá níí à dú bíi é? (Psalm 119:9)

⁵ Bumá vaá ò “kpenà o kpóó bug.” (Pró. 3:21) Neǹ ea búmá a kpóó bug leevè ólò zẹ́ẹ́ bugi togó besĩ́ à kálá labví láb. Vóà naa, piiga boo gè bumá o kpóó bug vaá ò kilsĩ́ gè tú sii má tóm. Ló éé? Boo béè kọọ̀ gã́bug gbò nvín ãa gbálà e ba di bàlà booí ólò nè béèlàfùl dẹẹa boo bé e bà bugi togó naa, àbèè bé e nu tọ́a vá ló naa. (Pró. 7:7; 29:11) Nú e bà zọ́gè boo TV àbèè boo íntanèt é láá lẹ̀ẹ̀là bel ló bé eo bugì togó naa. Sõò, éé ní ea é láá nvèè bá nè ni kọ ó bugi togó leevè e? Òé láá dààmà togó tení dú ló gè nó gbò nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí vaá bugi togó boo bé e gbò nòòkúuí é láá dọ̀ bélè nè ni naa. Tṍóá, ò gbóó tú gbò nu eo ni nó nèèmà béèlàfùl ea é léémá Jìhóvà. (Bugi Psalm 119:9.) Be ò tóní nakà kpãa ea dú bíií, àé nveè bá nè ni kọ ó sìm kilsĩ́ mm̀ o gè fã̀ Bàrì. (Pró. 2:​11, 12; Híb. 5:14) Naanii èé ló bel boo gbò bélè eo é íé lọl ló gè tú o kpóó bug siimá tóm mm̀ pálaa sĩ́deèí: (1) dú tṍó eo gé zọ gbò vígà pábia naaá nu (2) dú tṍó eo gé ne béèlàfùl kilma ló íb nu eo é nveà nè bé eo é síá tóm ló naa.

6. Mósĩ́ deè ní e gè bugi togó leevè é nveè bá nè vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa kọ á nvèè ka ló gbò vígà pábia ẹ́?

⁶ Be ò tú o kpóó bug siimá tóm leevè, àé nveè bá nè ni kọ ó fã̀ dẽè gbò bia. Dì belí nu dòòmà bá, náa dú pọ́lọ́ beè vígà págbálà íe lèèma mm̀ vígà pábia. Sõò, vígà págbálà ea tú a kpóó bug siimá tóm leevè, náa é ló bel, emí nu, àbèè ge naa nú ea é náa kọọ̀ vígà pábia á bugi togó kọọ̀ à gbĩ́ gè ilìèe, áá bèè kọọ̀ à gbĩ́ gè ilíe. (1 Tím. 5:​1, 2) Be à gé noo gè ílíe, náa é zigà kọ pálaa ọ̀và á tõ̀òa tẽ̀ènè ketõ̀ò e dõona neǹ e togóe sim tùlà nu á gé vá ló.​—1 Kọ́r. 6:18.

7. Mósĩ́ deè ní e gè bugi togó leevè é nveè bá nè vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa tṍó ea gé sa íb kọ̀là ló ea é nveà nè bé ea é sẹẹà gyáa naa ẽ́?

 ⁷ Dõona sĩ́deè e vígà págbálà é láá tú a kpóó bug siimá tóm leevè, dú gè nvèà nu nè ge sẹ̀ẹ̀a gyáa boo bá ea bọ́ló. Gã́bug tṍó, gbò e bà náa vulè Jìhóvà nè gbò e bà ólò tõó dùm e bè náa õoà ní e bà ólò gbà vaá domà ãa-ãa sĩ́deè gè nvèà nu ẽ́. Pọ́lọ́ bug togó e bà íe ólò naa kọ bàá nveè sãa kúm gè nvèà nú ea bii nen àbèè gè nvèà nú ea é náa kọọ̀ gbò gbálà á belí gbò bia. Tṍó e nvín ãa gbálà ea gé sim kilsĩ́ mm̀ ge fã̀ Bàrì gé sa nú ea é nveà, à dù bíi kọ á bugi togó boo gbò nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí vaá nó lé nu dòòmà bá gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Àé láá bĩiná a bá kọọ̀: ‘É kọ nú em saà ge nvèà zógè kọọ̀ nà kpóó bug gé síá tóm leevè, nè ge kọọ̀ m̀ bulà nú ea kil ló dõona gbò? É kọ bé em nveà nu naa ólò naa kọ gbò nen á vàlẹ̀bá nyimá kọọ̀ m̀ túù ge fã̀ Bàrì komá nu?’ (1 Kọ́r. 10:​31-33; Táítọ̀s 2:6) Beè nvín ãa gbálà tú a kpóó bug siimá tóm leevè, pá vígà págbálà nè pábia é fã́e dẽe vaá nyíè bẹẹ Tẹ̀ ea di káála é ẹ́ẹẹ́ ló.

8. Éé ní e vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa é náa kọbé bà láá dẹlẹ́ẹ nyíé boo é?

⁸ Labví láb ea é naa kọ gbò nen á dẹlẹ ni nyíé boo. Nvín ãa gbálà e bà dẹlẹ nyíé boo ólò tú ọ̀ẹ̀ dẽe siimá dénè tóm e bà née. (Lúùk 16:10) Bugi togó boo lé nu dòòmà bá Jíízọ̀s. À ólò tú tóm e Jìhóvà née kolmá nu vaá náa ólò tẹlẹ̀ gbẹ́gẹ̀lẹ̀ bãana tṍó ea tavàlà ge sì. A beè vùlè gbò nen​—elmà tõo gbò e bà géè nyoonée nvée​—vaá a beè di kpènà ló gè tú a dùm pee vá boo. (Jọ́ọ̀n 13:1) Nó Jíízọ̀s tení dú ló gè tú agẹ bá siimá dénè tóm e bà né ni. Be nóò nyímà lèlà bá gè siimá, kìlmà kpá ló kẽ vaá ò bĩiná nvèè bá lọl bá pá vígà e togó va tulà nu. Ó gá tú gbò nyíe siimá tóm. (Róm̀ 12:11) Tãa vó, sí dénè tóm e bà né ni, ‘belí kọ o gé sí nè Dõò, e bè níì nen nì.’ (Kọ́l. 3:23) Tã́gíní bé e nóo gbõomàa, kìlmà kpá ló kẽ vaá zìgà o lọ̀.​—Pró. 11:2.

9. Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọọ̀ vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa á nó gbò kalì ea é nveè bá nèe ẽ́?

⁹ À dú bíi kọ ó nó gbò kalì ea é nveè bá nè ni kọbé ò láá sìm kilsĩ́ mm̀ gè fã̀ Bàrì. Níí é nveè bá nè ni kọ ó láá sí gbò tóm e bà né ni mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, nè ge sí tóm ea é náa kọ ó láá ẹ̀b nú ea kil ló o bá àbèè pá o tọ, vaá zọ̀ dõona gbò ié kà lé gbaa ló. Naanii èé ló bel boo sìgà gbò kalì ea dú bíi kọ ó ié.

10-11. Mósĩ́ deè ní e vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa é láá dọ̀ bélè nèà a bá vaá dọ̀ nàgé bélè nè bõ̀ònatõ̀ò be à láá bugi nu vaá emí nu leevè e? (Psalm 1:​1-3) (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹⁰ Nó gè láá bugi kpá vaá emí nu leevè. Kpá Káí kọ́ọ̀ nyíè nen ea bugi Kpá Káí buù dee vaá bugi togó boo nú ea bugi é ẹ́ẹ, vaá nu é léeé ló. (Bugi Psalm 1:​1-3.) Be à bugi Kpá Káí buù dee, àé nyímá bé  e Jìhóvà ólò ẹ̀b nu naa, vaá níí é nveè bá nèe kọ á ẹ̀b nu boo bá ea bọ́ló vaá bugi togó leevè. (Pró. 1:​3, 4) È íè bíi ló gbò gbálà e bà dì naa vó mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Ló éé?

¹¹ Pá vígà págbálà nè pábia e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ólò gbĩ́ dùùlà bá dee tṍ nè tùle ea dẹẹa boo Kpá Káí lọl bá gbò vígà págbálà e bà tú gè fã̀ Bàrì kolmá nu. (Táítọ̀s 1:9) Be ò ólò láá bugi nu vaá emí nu leevè, o lọ̀bẹ̀l nè ààla bel é dẹẹa boo Kpá Káí vaá siè kpóó ló pá vígà. Vaá òé láá emí nágé gbò nú ea é dọ bélè nè ni gbẹá nònù, àsémblì nè pọ̀bkà bõ̀ònaló. Gbò nú eo émì é náa kọ ó ié agẹ zìgà vaá naa kọọ̀ ó láá siè kpóó ló dõona gbò.

12. Éé ní ea é nveè bá nè ni kọ ó láá zọ̀ gbò nen loá bel boo bá ea bọ́ló é?

¹² Nó gè zọ̀ dõona gbò loá bel. À bọ́ló kọọ̀ vígà págbálà ea gé nyoone nvéè Kráìst á nyimá bá gè láá zọ̀ọ̀mà dõona gbò loá bel. Nen ea ólò láá zò dõona gbò loá bel ólò pãane tṍ vaá nyimá tṍó e nu tọ́a vá ló, nè bé e bà bugi togó naa. (Pró. 20:5) À ólò dã́ ból ló dõona gbò tení dú ló bé e bà sẹlẹ mon naa, bé e bà sẹlẹ sĩ́ naa, nè bé e bà ló bel naa. Nóo é láá nyimá gbò nuí be nóo zọọ̀ gbò nen naaá nu. Be ò ólòó zọ̀ gbò nen loá bel boo fóòn àbèè kòmpútà dénè tṍó, àé láá náa kọ ó gá nyimá bé eo é zọ̀ nen loá bel naa tṍó eo monàì. Vóà naa, noo tṍó eo é zọọmà dõona gbò loá bel sĩ́ nè sĩ́.​—2 Jọ́ọ̀n 12.

13. Dõona kà éé ní ea dú bíi kọọ̀ vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa á nò ẽ? (1 Tímotì 5:8) (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹³ Nó tóm ea é náa kọ ó ié nu eo é tõoma dùm. À bọ́ló kọọ̀ vígà págbálà ea gé nyoone nvéè Kráìst á láá ẹ̀b nú ea kil ló a bá nè pá a tọ. (Bugi 1 Tímotì 5:8.) Gbẹá sìgà dó, gbò vígà págbálà e bà di mm̀ ba deè ãa ólò nó bá tóm lọl bá ba tẹ̀ àbèè ba dúà ló. Gbẹá sìgà ketõ̀ò, pá vígà págbálà é láá nó enè íb kalì àbèè bá tóm gbẹá sẹ́kóndílí skúùl. Kọ̀láá bé e dìtõ̀ò meà naa, à dú bíi kọ ó ié bá tóm ea é náa kọ ó ié tóm gè sì. (Tóm 18:​2, 3; 20:34; Ẹ́fẹ. 4:28) Naa kọ gbò nen á nyimá ni ló naamá nen ea ólò sí tóm agẹlẹ bá nè nen e náa ólò sọ̀bá a tóm gbẹẹ́ kẽ. Be ò náa vó, àé váli ní ló gè ié tóm vaá bà náa é dõogẽ kpó ni lọl ló. Beè pá vígà págbálà íe gbò kpãa nè kalì e ni ló bel booí, àé nveè bá nèva kọ bàá láá sí gbò tóm e bàé né va dì deèsĩ́. Naanii èé ló bel boo sìgà tóm e bàé láá sí dì deèsĩ́.

14. Éé ní e vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa é náa kọbé à láá tú dénè a tṍó siimá tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ?

¹⁴ Òé láá bã boo tóm dénè tṍó. Gã́bug pá vígà págbálà e bà gé sí tóm dénè tṍó mm̀ bõ̀ònatõ̀ò beè dààmà togó tṍó e ba beè di mm̀ ba deè ãa. Ge sí tóm gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹa ólò nvèè bá nè vígà págbálà kọ á láá zọ̀ kele-kele íb nen siá tóm. À ólò nvèè nàgé bá nèe kọ á láá tú a kpègè siimá tóm boo bá ea bọ́ló. (Fíl. 4:​11-13) Ene kà nú ea é láá nvèè bá nè nvín ãa gbálà kọ á dú neǹ gyà deèsĩ́ kọ̀ kpẹa, dú gè bã boo tóm gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹa mm̀ ńkpulu dẽè tṍó. Sìgà nen a tú gã́bug ẽ́ siimá tóm gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹa mm̀ ńkpulu dẽè tṍó, vaá níí ólò nvèè bá nèva kọ bàá láá dú neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹa dénè tṍó. Ge dú neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹa dénè tṍó é láá naa kọọ̀ nen á ié nèà deè ge tú dénè a tṍó siimá tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, dì belí gè sí tóm gè tìb tọ e ólò tõó m fã̀ Bàrì àbèè ge sí tóm Bẹ́tẹẹ̀l.

15-16. Éé ní e vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa é náa kọbé à láá dú neǹ nvèè bá sìtóm àbèè neǹ kànen ẽ́?

¹⁵ Ge dú neǹ nvèè bá sìtóm àbèè neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. À bọ́ló kọọ̀ pá vígà págbálà á siá kpóó ló kọbé bà láá dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò vaá ẹ̀b nú ea kil ló pá vígà. Kpá Káí kọ́ọ̀ gbò e bà síá kpóó ló naa vó “gbĩ́ gè sí kà lé tóm.” (1 Tím. 3:1) Vígà págbálà é íè ge siá kpóó ló vaá dú neǹ nvèè bá sìtóm, besĩ́ à kálá dù neǹ kànen. Gbò nvèè bá sìtóm ólò nvèè bá ne gbò kàneǹ tení dú ló gè sí kele-kele íb tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Gbò kànen nè gbò nvèè bá sìtóm ólò tú sìtóm kọ̀ kpẹa kolmá nu, bà ólò kìlmà kpá ló kẽ, vaá ẹ̀b nú ea kil ló pá vígà. Bàé láá íbá ló pá vígà págbálà e bàé gé toolá 20 gbáá naamá neǹ nvèè bá sìtóm. Vaá bàé láá íbá ló neǹ nvèè bá sìtóm ea gé palàge sìm kilsĩ́ naamá neǹ kànen tṍó ea ni tóólá 20 nè sìgà gbáá.

¹⁶ Éé ní ea é nveè bá nè ni kọ ó láá dú neǹ nvèè bá sìtóm àbèè neǹ kànen ẽ́? Kpá Káí kọ́ gbó nú eo é láá naa. Sõò nyimá kọọ̀ gbò kpãa ea dú bíi kọ ó ié di mm̀ Kpá Káí, vaá à dẹ̀ẹ̀a nàgé boo vulè eo íè kilma ló Jìhòvà, pá o tọ, nè bõ̀ònatõ̀ò. (1 Tím. 3:​1-13; Táítọ̀s 1:​6-9; 1 Pít. 5:​2, 3) Pììgà ge dã́ ból ló nú e buù kà kpãaí bãàa m. Bàn Jìhóvà kọ á nveenìè bá neè ni kọbé ò láá íe gbò kpãaí. c

17. Mósĩ́ deè ní e vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa é láá kpoogá dee ló nyòòmà ge dú dóm àbèè tẹ̀ boo tọ ẹ́? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

 ¹⁷ Ge dú dóm àbèè tẹ̀ boo tọ. Jíízọ̀s beè kọọ̀ sìgà gbò gbálà e bà gé sim kilsĩ́ mm̀ ge fã̀ Bàrì é láá beeláfùl kọ bà náa é ílìè va. (Máát. 19:12) Sõò, be ò sa ge ilí, òé sí tóm e dóm nè tẹ̀ boo tọ ólò sì. (1 Kọ́r. 11:3) Jìhóvà gbĩ́ kọ dóm á vùlè a va, ẹ̀b nú ea kilíé ló, dú a lé kóò, vaá sièè kpóó ló kọ á kilsĩ́ gè fã̀ Bàrì. (Ẹ́fẹ. 5:​28, 29) Gbò kpãa nè kalì e beè zẹ́ẹ́ ló bel booá, dì belí ge tú o kpóó bug siimá tóm leevè, ge nvèè ka ló gbò bia, vaá dú nen e bàé láá dẹlẹ nyíé boo é nveè bá nè ni kọ ó dú lé dóm. Vaá àé náa kọ ó láá sí tóm e dóm nè tẹ̀ boo tọ ólò sì.

18. Mósĩ́ deè ní e vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa é láá kpoogá dee ló nyòòmà ge dú tẹ̀ ẹ?

¹⁸ Ge dú tẹ̀. Tṍó eo ni ilí va, òé láá dú tẹ̀. Éé ní eo é láá nó lọl ló Jìhóvà kọbé ò láá dú lé tẹ̀ ẹ? À íe gã́bug nú eo é láá nò. (Ẹ́fẹ. 6:4) Jìhóvà beè kọ́ nè a sã́áná ea dú Jíízọ̀s kọ à vulèèe vaá tenmàèe. (Máát. 3:17) Tṍó eo é íe gbò pá nvín, olòó kọ́ nèva kọọ̀ ò vulèèe va. Olòó lèèlà va tṍó e bà náa nú ea dú lé. Gbò tẹ̀ e bà nó Jìhóvà é nveè bá nè ba gbò nvín kọ bàá sìm kilsĩ́ mm̀ ge fã̀ Bàrì. Òé láá nó gè naa vó kátogóí tení dú ló gè ẹ̀b nú ea kil ló pá bọọ tọ nè gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, vaá ò kọ́ nèva kọ ò vulèèè va vaá nveenìè va ka ló. (Jọ́ọ̀n 15:9) Níí é nveè bá nè ni kọ ó dú kà lé dóm nè tẹ̀ boo tọ tṍó eo é íe pá tọ. Sõò kátogóí, òé láá sí tóm ea é nveè ka ló Jìhóvà vaá dọ̀ bélè nè pá bọọ tọ nè bõ̀ònatõ̀ò.

19-20. Éé ní ea é nveè bá nè vígà págbálà ea di mm̀ a deè ãa kọ á sìm kilsĩ́ mm̀ ge fã̀ Bàrì e? (Ẹ̀b fòtó ea di boo kóó kpáí.)

¹⁹ Gbò nvín ãa gbálà, à dú bíi kọ ó siai kpóó ló kọbé ò simii kilíí sĩ́ mm̀ bọọ gè fã̀ Bàrì. À dú bíi kọ ó noi lé nu dòòmà bá, tui bọọ kpóó bug siimai tóm leevè, dui gbò e bàé láá dẹlẹ nyíé boo, nói tóm ea é náa kọ ó iei nu gè tõoma dùm, vaá ò kpoogai dee ló nyoomai gbò tóm eo é láá sií dì deèsĩ́.

²⁰ Sìgà tṍó, pọ̀ é láá sií ni tṍó eo gé bugi togó boo gbò tóm eo é sí dì deèsĩ́. Sõò pọ̀ á gá sií ni, boo béè kọọ̀ òé láá sì. Kẽea boo kọọ̀ Jìhóvà di kpènà ló gè nvèè bá nè ni. (Àìz. 41:​10, 13) Mm̀ kà-kà, pá vígà págbálà nè pábia é nveè nàgé bá nè ni. Tṍó eo ni aga ló mm̀ ge fã̀ Bàrì, nyíe ni é ẹ́ẹ vaá lóó ni é dĩinà. Gbò vígà págbálà eo dií mm̀ bọọ deè ãa, beele palàge vùlèi! È banì kọọ̀ Jìhóvà á tãanèi dee bá, boo tṍó eo gé piigaí boo gè simii kilíí sĩ́ mm̀ bọọ gè fã̀ Bàrì.​—Pró. 22:4.