1. Tṍó e bugì togó boo bé e Ébràhàm beè ié zìgà naa, mókà bíb ní eé láá bĩiná ẽ́?

 NÁA kal ló béè kọọ̀ gã́bug nen a dã́ nú ea kil ló Ébràhàm, pọ́ì ńkem̀ nú ea kilíé ló ní e bà nyímáé. Sõò, olo nyímà gã́bug nú ea kilíé ló. Dì belí nu dòòmà bá, ò nyímà kọọ̀ Kpá Káí kólí Ébràhàm kolíe “tẹ̀ . . . dénè gbò e bà dẹlẹ nyíé boo Bàrì.” (Róm̀ 4:11) Òé láá bĩiná kọọ̀, ‘É kọ nda é láá nó Ébràhàm vaá ié íb zìgà ea beè ié?’ Ẽei, òé láá.

2. Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọ é nó nu ea kil ló Ébràhàm ẽ? (Jém̀z 2:​22, 23)

² Enè sĩ́deè eé láá ié zìgà belí Ébràhàm, dú gè nó a nu dòòmà bá. Ébràhàm beè gbàntṍ ló Bàrì tṍó ea kọ́ nèe kọ á kil kĩée e náa nyímá deè, a beè tõó mm̀ tọ kàn fẽ́é mm̀ gã́bug gbáá, vaá gbàntṍ ló Bàrì tṍó ea kọ́ á tú a nvín Áízèk ea vulè vaamá gyọ́ọ. Gbò nú e Ébràhàm beè naaí zógè kọ à íe agẹ zìgà. Zìgà e Ébràhàm beè ié nè tóm ea beè sì, beè naa kọọ̀ Bàrì á tenmàe vaá túe naamá a kóò. (Bugi Jém̀z 2:​22, 23.) Jìhóvà gbĩ́ kọọ̀ dénè bẹ̀ì é de nágé kpéè ló nakà tã́áná dee báí​—kọbèè olo. Vó ní ea náa vaá a beè kọọ̀ Pọ́ọ̀l nè Jém̀z á emí nú ea kil ló Ébràhàm mm̀ Kpá Káí é. Naanii èé ló bel boo nu e kpá Róm̀ 4 togó nè Jém̀z 2 togó kọ́ kìlmàé ló. Pálaa kà dọ̀ Kpá Káíí kọ́ ene kà nú ea palàge dú bíi kọ é nyimá ea kil ló Ébràhàm.

3. Mókà dọ̀ Kpá Káí ní e Pọ́ọ̀l nè Jém̀z beè kolí nú ea di m ẽ?

³ Pọ́ọ̀l nè Jém̀z beè kolí nú ea di mm̀ kpá Jénesìs 15:​6, ea kọ́ọ̀: “Ébràhàm beè ié zìgà mm̀ Jìhóvà, vaá Bàrì à  bugíé ló naamá lé lab dògò.” Lé lab dògò ólò lóá bel kilma ló nen e Bàrì ẹb kọ náa íe kọ̀bèl. À dú nu bọ̀ọ̀ló kọọ̀ Bàrì ẹb nen e náa gbõoma naamá nen e náa íe kọ̀bèl! Mm̀ kà-kà, dénè bẹ̀ì gbĩ́ì kọọ̀ Bàrì á ẹ̀bvii naamá gbò e née íè kọ̀bèl, vaá àé láá ẹ̀bvii naa vó. Kọbé è nyímá bé e Bàrì ẹbvíi naa, à dú bíi kọ é dã́ ból ló nú ea náa vaá Bàrì à kọọ̀ Ébràhàm náa íe kọ̀bèl.

4. Éé ní ea náa kọọ̀ gbò nen á gá dú gbò lé lab dògò e?

⁴ Mm̀ kpá e Pọ́ọ̀l beè emí má pá vígà e bà di Róm̀, a beè kọọ̀ dénè bẹ̀ì dúù gbò pọ́lọ́. (Róm̀ 3:23) Mósĩ́ deè ní e nen é láá dú neǹ lé lab dògò, àbèè nen e náa íe kọ̀bèl naa ní e Bàrì é ténmàe ẽ́? Kọbé dénè gbò níí Kráìst láá aalá bíbví, Pọ́ọ̀l beè tú Ébràhàm naamá nu dòòmà bá.

5. Éé ní ea beè naa kọọ̀ Jìhóvà á tenmà Ébràhàm naamá neǹ lé lab dògò e? (Róm̀ 4:​2-4)

⁵ Jìhóvà beè tenmà Ébràhàm naamá neǹ lé lab dògò tṍó ea beè di-dí Kénaàn. Éé ní ea beè naa kọọ̀ Jìhóvà á tenmà Ébràhàm naamá neǹ lé lab dògò e? É kọ boo béè kọọ̀ Ébràhàm beè gbàntṍ ló kọ̀láá kà nú ea di mm̀ Log Mózìs? Níì vó nì. (Róm̀ 4:13) Bàrì beè tú Logá nè dó Ízràẹ̀l nú ea sígá ló 400 gbáá aaló tṍó ea beè tenmà Ébràhàm naamá neǹ lé lab dògò. Beè vó, kà lèlà éé ní e Bàrì beè elá boo tenmà Ébràhàm naamá neǹ lé lab dògò e? Jìhóvà beè ié sàn nyíe ló Ébràhàm vaá kolíe neǹ lé lab dògò boo béè a zìgà.​—Bugi Róm̀ 4:​2-4.

6. Éé ní ea náa vaá Jìhóvà ólò tenmà neǹ náàkyọ̀ naamá neǹ lé lab dògò e?

⁶ Pọ́ọ̀l kọ́ọ̀ tṍó e nen íe zìgà mm̀ Bàrì, ‘Bàrì bugíe naamá neǹ lé lab dògò.’ (Róm̀ 4:5) Pọ́ọ̀l kọ́ nágé kọọ̀: ‘Dì belí bé e Dévìd beè kọ́ naa, ẹ́ẹ́ nyíe á di ló nen e Bàrì ténmàe naamá neǹ lé lab dògò, e náa dẹẹa boo a tóm: Ẹ́ẹ́ nyíe á di ló nen ea dú gè ia ló a náàkyọ̀, nen ea dú gè uu bá boo a pọ́lọ́; ẹ́ẹ́ nyíe á di ló nen e Jìhóvà náa bugi a pọ́lọ́.’ (Róm̀ 4:​6-8, NW; Ps. 32:​1, 2) Bàrì ólò ia ló àbèè ge uu bá boo pọ́lọ́ gbò e bà íée zìgà m. À ólò ia ló nèva vaá náa ólò bugi ná va pọ́lọ́ ló. À ólò ẹ̀bva naamá gbò e bà náa íe kọ̀bèl àbèè gbò lé lab dògò boo béè ba zìgà.

7. Éé ní ea náa vaá èé láá kọọ̀ gbò gyóòlo Jìhóvà deè kéléá beè dú gbò lé lab dògò e?

⁷ Bàrì beè tenmà Ébràhàm, Dévìd, nè dõona gbò e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo naamá gbò lé lab dògò náa kal ló béè kọọ̀ bà náa beè gbõoma. Bàrì beè tenmà va naamá gbò e bà náa íe kọ̀bèl boo béè ba zìgà, bọọ èlmà tõ̀ò tṍó ea tú va doolé ló gbò e bà náa íée zìgà m. (Ẹ́fẹ. 2:12) Dì belí bé e Pọ́ọ̀l tẹ́lẹ bàlà kẽ naa, à dú bíi kọọ̀ nen á ié zìgà kọbé à láá zọ̀ Bàrì ié kà lé gbaa ló. Níà nú e Ébràhàm nè Dévìd beè naa ẽ́, vaá à dú nágé bíi kọọ̀ dénè bẹ̀ì é naa vó.

8-9. Mókà lọ̀ bug ní e sìgà gbò íe kilma ló bel e Pọ́ọ̀l nè Jém̀z beè lò e, vaá ló éé?

⁸ Mm̀ gã́bug gbáá, gbò tule bõ̀ònaló fã̀ a dulà bel boo bèla ea di zẹ̀ẹ̀ zìgà nè tóm. Sìgà gbò tùle bõ̀ònaló fã̀ ólò noomà kọọ̀ áá gè ié zìgà mm̀ Dõo, ea dú Jíízọ̀s Kráìst, ní e nen é náa kọbé à íe dùùà ẹ. Àé láá dú kọọ̀ o dã́ tṍó e bà gé kọ́ọ̀, “Tú Jíízọ̀s naamá o neǹ dùùà.” Kàsĩ́, sìgà ọ̀và ólò kolí bel e Pọ́ọ̀l beè lò, ea kọ́ọ̀: “Bàrì bugíe naamá nen lé lab dògò, e bè níì boo béè tóm ea beè sì nì.” (Róm̀ 4:6) Sõò, sìgà gbò ólò kọọ̀, òé láá ié “dùùà”  be ò sí kĩée e ba bõ̀ònaló fã̀ ẹb kọ à di káí vaá naa dõona kà gbò nú e bà kọ́. Kọbé gbò nen zigà nú e bà gé kọ́, bà ólò kọlí nú ea di mm̀ kpá Jém̀z 2:​24, ea kọ́ọ̀: “Bàrì [ólò elá] boo láb e nen lábví vaá leevèe bel, e bè náa fula boo zìgà bel ea íe.”

⁹ Kele-kele nu e gbò nen nóòmà a náa kọọ̀ sìgà gbò e bà ólò emí nú ea kil ló bõ̀ònaló fã̀ á bugi togó kọọ̀ Pọ́ọ̀l nè Jém̀z íe kele-kele bùlà kilma ló nú e nen é láá naa kọbé Bàrì ténmàe. Gbò tùle bõ̀ònaló fã̀ kọ́ọ̀ Pọ́ọ̀l zigà kọọ̀ Bàrì ólò tenmà nen naamá neǹ lé lab dògò tení dú ló a zìgà, e bè níì tóm ea sí nì. Sõò Jém̀z zigà kọọ̀ tóm e nen sí palàge dú bíi kọbé Bàrì ténmàe. Ene kà pọ̀b neǹ dòbá ea ólò noomà nú tọọ̀ kpá e bà ólò tõo nó Kpá Káí baatẽ́ kọọ̀: “Jém̀z náa beè dã́ ból ló bùlà e Pọ́ọ̀l beè ié tṍó ea kọ́ọ̀, áá zìgà ní ea ólò naa kọọ̀ Bàrì [á tenmà nen naamá neǹ lé lab dògò e], níì boo bée tóm ea beè sì nì.” Sõò, Jìhóvà ní ea beè kọ́ nu e Pọ́ọ̀l nè Jém̀z beè emí ẽ́. (2 Tím. 3:16) Vóà naa, à íe sĩ́deè ea válí bá eé láá bààmàtẽ́ gbaa ló ea di zẹ̀ẹ̀ pálaa kà belí. Kọbé è láá dã́ ból ló, à dú bíi kọ é bugi zivèkà dọ̀ Kpá Káí e buù ọ̀và beè emí kilma ló belí.

10. Éé ní e Pọ́ọ̀l géè kọ́ nú ea kil ló tṍó ea beè emí kpá Róm̀ 3:​21, 28 é? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹⁰ Éé ní e Pọ́ọ̀l géè kọ́ nú ea kil ló tṍó ea beè emí kpá Róm̀ 3 nè 4 togó é? À géè ló bel kilma ló “gè sẹlẹ log” e Bàrì beè nè Mózìs gbẹá Boo Gù Sáínàì. (Bugi Róm̀ 3:​21, 28.) Àé láá dú kọ a beè tavala ló sìgà pá Júù e bà géè nyoone nvéè Kráìst mm̀ deè Pọ́ọ̀la gè zìgà kọọ̀ Log Mózìs náa gé síá ná tóm. Vóà naa, Pọ́ọ̀l beè tú nu  dòòmà Ébràhàm bààmàtẽ́ kọọ̀ Bàrì náa ólò tenmà nen naamá neǹ lé lab dògò boo béè kọ à “sẹlẹ log.” À ólò tenmà nen dẹẹa boo a zìgà. Níí sièi kpóó ló boo béè kọ à naa kọ é agala boo kọọ̀ èé láá ié kà lé gbaa ló kilma ló Bàrì. À tõó dọ̀ kọọ̀ èé láá ié zìgà mm̀ Bàrì nè Kráìst, vaá ge naa vó é náa kọ Bàrì á tenmài.

11. Mókà “láb” àbèè tóm ní e Jém̀z géè kọ́ nu ea kil ló é?

¹¹ Boo dõona bá, “láb àbèè tóm” e kpá Jém̀z 2 togó kọ́ nu ea kil lóá dú kele ló gè “sẹlẹ log” e Pọ́ọ̀l géè kọ́ nu ea kil lóá. Jém̀z géè ló bel kilma ló láb e neǹ Kráìst lábví àbèè tóm ea sí buù dee. Gbò tómí é tẹ́lẹ bàlà kẽ beè nen ea gé nyoone nvéè Kráìst íe zìgà mm̀ Bàrì àbèè náa íe. Bugi togó boo bàà kà nu dòòmà bá e Jém̀z beè ló bel kilma ló.

12. Mósĩ́ deè ní e Jém̀z beè baatẽ́ bèla ea di zẹ̀ẹ̀ zìgà nè tóm ẽ́? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹² Mm̀ a túá kà nu dòòmà bá, Jém̀z beè ló bel boo nú ea náa vaá náa bọ́ló kọọ̀ nen ea gé nyoone nvéè Kráìst á sà sĩ́ nen. A beè tú nu dòòmà bá ene kà gbálà ea nveè ka ló neǹ méné vaá ẹ̀b neǹ tãa tẹlẹ kẽ bààmàtẽ́ gáí. Jém̀z beè kọọ̀ gbálàá é láá tuumá kọ à íèè zìgà, sõò mókà láb àbèè tóm ní ea zógè kọ à íe zìgà ẹ? (Jém̀z 2:​1-5, 9) Mm̀ ní ea égè bàà kà nu dòòmà bá, Jém̀z beè ló bel kilma ló nen ea mon ‘vígà págbálà àbèè vígà pábia e bè náa íe kàn ge simá àbèè nu gè de,’ sõò náa nveè bá nèe. Kọbèè à gá náa nená à kọ à íèè zìgà, náa lábví láb ea zógè kọ à íe zìgà; vóà naa, a zìgà dú kóló kẽ. Jém̀z beè emí kọọ̀, “zìgà bel e láb á gé ló dú íí.”​—Jém̀z 2:​14-17.

13. Mókà nu dòòmà bá ní e Jém̀z beè nè ea zogè kọ à dú bíi kọ é labví láb àbèè ge sí tóm ea zógè kọọ̀ è íè zìgà ẹ? (Jém̀z 2:​25, 26)

 ¹³ Jém̀z beè tú Réhàb naamá nu dòòmà bá tṍó ea gé ló bel kilma ló nen ea íe zìgà. (Bugi Jém̀z 2:​25, 26.) A beè dã́ nú ea kil ló Jìhóvà vaá nyimá kọọ̀ à géè nvèè bá nè pá Ízràẹ̀l. (Jós. 2:​9-11) A beè zogè kọ à íèè zìgà tení dú ló a láb​—a beè kpènà bàà neǹ Ízràẹ̀l e bà géè ẹ̀b kẽ tṍó e ba dùm bã́ kèbá gẹẹ-gẹẹ ló. Vó beè naa kọọ̀ Bàrì á tenmà ńnváá e náa gbõoma vaá náa dú Ízràẹ̀lí naamá neǹ lé lab dògò belí bé ea beè tenmà Ébràhàm naaá. Nu dòòmà bá Réhàb zógè bé e zìgà nè tóm dú bíi naa.

14. Mósĩ́ deè ní e bel e Pọ́ọ̀l nè Jém̀z beè kọ̀ gbááá ló é?

¹⁴ Pọ́ọ̀l nè Jém̀z géè ló bel boo zìgà ne tóm mm̀ kele-kele sĩ́deè. Pọ́ọ̀l géè kọ́ nè pá Júù kọọ̀ Bàrì náa é tenmà va be bà tõó boo áá Log Mózìs. Sõò Jém̀z géè ló bel boo bé ea dú bíi kọọ̀ dénè gbò nyòòne nvéè Kráìst á zogè kọ bà íèè zìgà naa tení dú ló gè naa lé dõona gbò.

15. Mósĩ́ deè ní eé láá zogè kọ è íè zìgà tení dú ló nú e náà ẽ? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹⁵ Jìhóvà náa gé kọ́ọ̀ èé íè ge naa gbõ̀ònà nú e Ébràhàm beè naa besĩ́ è kálá dú gbò lé lab dògò. Kàsĩ́, à íe gã́bug sĩ́deè eé láá zogè kọ è íè zìgà tení dú ló nú e náà. Be è zaava ló ãa gbò e bà dú nònù, nvèè bá nè pá vígà págbálà nè pábia e bíi di ló, vaá naa lé pá bẹẹ tọ, Jìhóvà é ténmài vaá tãanèi dee bá. (Róm̀ 15:7; 1 Tím. 5:​4, 8; 1 Jọ́ọ̀n 3:18) Ene kà lé tóm eé láá sì ge zogè kọ è íè zìgà, dú gè tú bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá kpẹ̀a nè dõona gbò. (1 Tím. 4:16) Dénè bẹ̀ì é láá labví láb ea zógè kọ è íè zìgà kọọ̀ Jìhóvà é ḿm̀-mè  gbò nú ea beè zìgà, vaá gbò tùle ea néi é léeí ló. È agàlà boo kọọ̀ be è náa vó, Bàrì é ténmài naamá gbò lé lab dògò vaá túi naamá a kóò.

16. Éé ní e Ébràhàm beè ból dẽesĩ́ vaá dẹlẹ nyíé boo é?

¹⁶ Kpá Róm 4 togó ló bel boo dõona kà nú eé láá nó lọl ló Ébràhàm: à ló bel boo bé e ból dẽesĩ́ dú bíi naa. Jìhóvà beè zìgà kọọ̀ àé tã́ànèè dee bá “gã́bug kpá dó” tení dú ló Ébràhàm. Ébràhàm beè ié kà lé ból dẽesĩ́! (Jén. 12:3; 15:5; 17:4; Róm̀ 4:17) Náa kal ló béè vó, Ébràhàm beè toolá 100 gbáá vaá Sérà à toolá 90 gbáá vaá bà gáà ie nvín e Bárì beè zìgà nèvaá. Gbò nen é láá ẹ̀b kọ náa é válí kọọ̀ Ébràhàm nè Sérà á ié nvín. Níí beè tú zìgà Ébràhàm nvee kèbá dò ẹ̀b. Sõò, “Ébràhàm beè dẹlẹ nyíé boo Bàrì vaá ié ból dẽesĩ́, boo tṍó e nu ea gáẹ̀ ból dẽesĩ́ boo náa è dì, vaá à gboó tení dú ló vó dú tẹ̀ gbò e bà aa gã́bug kpá dó.” (Róm̀ 4:​18, 19) Tṍó e tṍó téní, gbò nú ea géè ból dẽesĩ́á beè naaá. A beè gbóó bòn Áízèk, ea dú nvín ea géè ẹ̀bmà dẽeá.​—Róm̀ 4:​20-22.

17. Éé ní ea náa vaá è nyimá kọọ̀ Bàrì é láá tenmài naamá gbò lé lab dògò vaá túi naamá a kóò e?

¹⁷ Bàrì é láá tenmài naamá gbò lé lab dògò vaá tui naamá a kóò belí bé ea beè tenmà Ébràhàm naaá. Kàsĩ́, Pọ́ọ̀l beè emí kọọ̀: “Gbò mon bel e baè emí kọ ‘Bàrì beè gbóó bugmàé ló naamá lé lab dògò’ náa beè ẽá nè áá ẹlẹ. A beè ẽá nágé nè beele, e Bàrì é bugii naamá gbò lé lab dògòi, ee dẹlẹ̀ nyíé boo nen ea beè kẽee bẹẹ Dõò Jíízọ̀s.” (Róm̀ 4:​23, 24) Dì belí Ébràhàm, à dú bíi kọ é sí tóm, ié zìgà, vaá ié ból dẽesĩ́. Pọ́ọ̀l beè kpáá ló bel boo bẹẹ ból dẽesĩ́ mm̀ kpá Róm̀ 5 togó, vaá èé ló bel boo níí mm̀ togó bel ea bẽene.