1. Éé ní ea náa vaá Jìhóvà à noo ílà dóm nè va nvee kẽ ẽ́?

 JÌHÓVÀ dú ‘Bàrì ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe,’ vaá à gbĩ́ nágé kọ nyíéi á ẹẹ. (1 Tím. 1:11) À néi gã́bug nú ea náa kọ é láá dé kpéè ló dùm. (Jém̀z 1:17) Ene kà lé nu e Jìhóvà ni néi dú dõ̀ònù ílà dóm nè va. Tṍó e págbálà nè pábia ílá, bà ólò zilá zíl kọ bà é íèè vulè nè fã̀dẽe kilma ló ene. Tṍó e vulè e dóm nè va íe kilma ló ene palàge aga ló, bà ólò ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe.​—Pró. 5:18.

 2. Móbá ní e sìgà gbò dóm ólò sẹ̀ẹ̀mà ba va deè nieí é?

² À dú pọ́lọ́ kọọ̀ gã́bug dóm nè va náa ḿm̀-mè nà nú e ba beè zìgà nè ene deè ba ílà dóm nè va. Vó a náa kọ bàá gá ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe. Gbò e bà ólò ẹ̀b nú ea kil ló válá ló nen beeá ló bàlà booí e bà kólí va World Health Organization beè nè kpẹ̀a kọọ̀ gã́bug gbò dóm ólò nvèèmà lẹ́ ba va, biigè va ló, vaá bòm va gbẹá kĩée gbò nen á gé. Sõò bà ólò sẹlẹ ló belí kọ bà palàge ẹbvìè nú ea kil ló ba va tṍó e bà di gbàà gbò. Sìgà gbò dóm ólò ẹ̀bgì fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen, vaá ge naa vó ólò biile nyíè ba va.

 3. Éé ní ea ólò láá naa kọ dóm á tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà a va ẹ́?

³ Éé ní ea ólò láá naa kọọ̀ sìgà gbò dóm á tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà ba va ẹ́? Àé láá dú kọọ̀ ba tẹ̀ beè olòó tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà ba kà, vó ólò naa kọ bàá ẹ̀b kọ tọ́ọ̀ kà pọ́lọ́ á gé ló gè tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà ba va. Sìgà gbò ólò tu nagé pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà ba va boo béè kọ níà nú e gbò e bà di ba bálásĩ́ ólò naa ẽ́. Bà ólò tuumá kọ gè naa vó é náa kọọ̀ ba va á tõonìè vá kè kẽ. Sìgà gbò dóm náa ólò láá lẹ̀ẹ̀là bel ló bé e nu tọ́a vá ló naa àbèè ge lẹ̀ẹ̀là bel ló ba súng. Ge ẹ̀b fòtó ea zógè gì kóló kètẽ́ nen a náa kọọ̀ sìgà gbó dóm á gá nvèè ka ló ba va, vaá níí a náa kọ bàá gá ẹ̀b gbaa ló mà kẽ boo bá ea bọ́ló. Gbá ló vó, gbò nen ne kpẹ̀a kọọ̀ tṍó COVID-19 na, gã́bug gbò dóm beè tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà ba va. Sõò tọ́ọ̀ kà bugí náa ne deè dóm kọ á tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà a va.

 4. Éé ní ea dú bíi kọ gbò dóm e bà gé nyoone nvéè Kráìst á ié ọ̀ẹ̀ dẽe kilma ló é, vaá ló éé?

 ⁴ À dú bíi kọ gbò dóm e bà gé nyoone nvéè Kráìst á ié ọ̀ẹ̀ dẽe kọbé bà náa tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà ba va. a Ló éé? Boo béè kọọ̀ bé e nen bugi togó naa ólò tọá ló bé ea lábví láb naa. Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè ãane gbò nyòòne nvéè Kráìst e ba beè di Róm̀ kọ bàá ‘gá naa nu mm̀ sĩ́deè e pá bàlà booí ólò naa nu.’ (Róm̀ 12:​1, 2) Pá vígà e ba beè di Róm̀ beè tú gã́bug gbáá fã̀àmà Jìhóvà besĩ́ Pọ́ọ̀l à kalá emí kpá lẹ̀ẹ̀la tómá má va. Sõò kpá lẹ̀ẹ̀la tóm e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè emí má vaá zógè kọọ̀ sìgà gbò e ba beè di mm̀ bõ̀ònatõ̀òa géè nyoone nvéè nàànù kunukẽ̀ vaá bugi togó belí gbò e bà náa ólò fã̀ Bàrì. Níà nú ea náa vaá Pọ́ọ̀l beè siè va kpóó ló kọ bàá nyaaná bé e bà lábví láb vaá bugi togó naa ẽ́. À bọ́ló kọ gbò dóm e bà gé nyoone nvéè Kráìst á tu ã̀àneá siimá tóm. À dú pọ́lọ́ kọ sìgà gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst a sọtọ́ deè kọ bé e pá bàlà booí ólò bugi togó vaá labví láb naa á naa kọọ̀ bàá tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà ba gbò va. b Móbá ní e Jìhóvà gbĩ́ kọ gbò dóm á sẹ̀ẹ̀mà ba va ẹ́? Ààlaà bíbvá di mm̀ dọ̀ Kpá Káí e togó bel ge nòí dẹẹa boo.

 5. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 1 Pítà 3:​7, móbá ní ea bọ́ló kọ dóm á sẹ̀ẹ̀mà a va ẹ́?

⁵ Bugi 1 Pítà 3:7. Jìhóvà beè kọọ̀ gbò dóm á nvèè ka ló ba va. Ge nvèè ka ló nen tõó dọ̀ ge tú lé bá sẹ̀ẹ̀mà nen eo fãà dẽe. Dóm ea nveè ka ló a va é vulèe vaá tú lé bá sẹ̀ẹ̀mà ẽ. Mm̀ nakà togó bel ge nòí, èé ló bel boo bé e dóm é láá zogè kọ à nveenìè ka ló a va naa. Sõò, èé zẹ́ẹ́ ló bel boo gbò láb e dóm é láá labví ea zógè kọ náa nveè ka ló a va.

Ó GÁ TÚ PỌ́LỌ́ BÁ SẸ̀Ẹ̀MÀ O VA

 6. À ólò tọá ló Jìhóvà naa vàẹ tṍó e dóm bom a va ẹ́? (Kọ́lọsì 3:19)

⁶ Dóm á gá bòm a va. Jìhóvà ọ́ví dùm gboo-gboo ló. (Ps. 11:5) Nyíée ólò biila ló gbò dóm e bà tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà ba va. (Mál. 2:16; bugi Kọ́lọsì 3:19.) Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 1 Pítà 3:7 e nakà togó bel ge nòí aa m, beè dóm tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà a va, àé kyọ gbaa ló ea íe kilma ló Jìhóvà. Jìhóvà náa é pãane tṍ ló a tã̀àgã ló.

 7. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Ẹ́fẹsọ̀s 4:​31, 32, mókà gbò láb ní ea bọ́ló kọọ̀ dóm á kpòòlà lóó lọl ló é? (Ẹ̀b nàgé “Moǹ Bel E Bà Baatẽ́.”)

⁷ Dóm á gá ló pọ́lọ́ bel nè a va. Sìgà gbò dóm ólò tú súng loomá bel ea é kyẽ́ ba va. Sõò Jìhóvà ọ́ví gbò e bà ólò ‘bã̀ súng, dú kanma-kanma ló, kòvà, vaá òn nen.’ c (Bugi Ẹ́fẹsọ̀s 4:​31, 32.) Jìhóvà ólò dã́ kọ̀láá kà bel e lóò. Bá e dóm lóómá bel nè a va bã̀àna tṍó e tọ́ọ̀ nen á gé, ólò tọá ló Jìhóvà. Dóm ea tú pọ́lọ́ bá loomá bel nè a va é kyọ lé gbaa ló ea íe kilma ló a va nè Jìhóvà.​—Jém̀z 1:26.

 8. Ge ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen ólò tọá ló Jìhóvà naa vàẹ, vaá ló éé?

⁸ Dóm á gá ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen. Ge ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen ólò tọá ló Jìhóvà naa vàẹ? À ólò bẽemáe. Vóà naa, dóm ea ẹb fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen é kyọ a gbaa ló kilma ló Jìhóvà, vaá à zógè kọ náa nveè ka ló a va. d Jìhóvà gbĩ́ kọ gbò dóm á kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè ba va,  mm̀ bé e bà lábví láb vaá bugi togó naa. Jíízọ̀s beè kọ kọ̀láá nen ea ẹb pábia naa ní ea íe “tàn ge kunáe, kúná gã̀ mm̀ a nyíe.” e​—Máát. 5:​28, 29.

 9. Éé ní ea náa vaá à ólò bẽemá Jìhóvà tṍó e dóm tú bá kpóó siimá a va kọ á zọẹ̀ẹ ié enè íb gbaa ló mà kẽ e náa léémá a va ẹ́?

⁹ Dóm á gá tú bá kpóó siimá a va kọ á zọẹ̀ẹ ié enè íb gbaa ló mà kẽ e náa léémá a va. Sìgà gbò ólò tú bá kpóó siimá ba va kọ bàá zọẹ̀ va ié enè íb gbaa ló mà kẽ e náa léémá ba va, ea lọl va ka ló, àbèè íb gbaa ló mà kẽ e kpóó bug ba va náa sọ́va tọ́ deè kọ bàá naa. Jìhóvà ólò ọví gbò e bà lábví láb e náa bọ́ló. À ẹb dẽesĩ́ kọọ̀ dóm á vùlè, ẹ̀b nú ea kil ló bé e nu tọ́á ló a va naa vaá fã̀e dẽe. (Ẹ́fẹ. 5:​28, 29) Èé kọ́ vàẹ beè nen ea gé nyoone nvéè Kráìst ẹbgi fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen, bòm a vaá àbèè ge tú bá kpóó siimáe kọ á zọẹ̀ẹ ié enè íb gbaa ló mà kẽ e náa léémá a va? Éé ní ea é láá nvèè bá nèe kọ á nyaaná bé ea bugi togó vaá labví láb naa ẽ́?

BÉ E DÓM É LÁÁ KÙB GE LABVÍ PỌ́LỌ́ LÁB NAA

10. Mósĩ́ deè ní e gbò dóm é láá ié bélè lọl ló nu dòòmà bá Jíízọ̀s e?

¹⁰ Éé ní ea é láá nvèè bá nè dóm kọ á gá tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà a va àbèè ge tú bá kpóó siimáe kọ á naa nú ea lọlíe ka ló é? Àé láá pììga boo gè nó Jíízọ̀s. Náa kal ló béè kọ Jíízọ̀s náa beè ilí va, gbò dóm é láá nó nu lọl ló lé bá e Jíízọ̀s beè sẹ̀ẹ̀mà pá a gbò nyòòne nvée. (Ẹ́fẹ. 5:25) Dì belí nu dòòmà bá, gbò dóm é láá nó nu lọl ló bá e Jíízọ̀s beè loomá bel nè pá a gbò nyòòne nvée nè bé ea beè zọ̀ va naaá nu naa.

11. Móbá ní e Jíízọ̀s beè sẹ̀ẹ̀mà pá a gbò nyòòne nvée ẽ́?

¹¹ Jíízọ̀s beè fã̀ dẽè pá a gbò tóm vaá tú lé bá sẹ̀ẹ̀mà va. Náa beè tú bá kpóó loomá bel nè va, àbèè ge bení va kọ bàá naa nú e bà náa gbĩ́ gè naa. Náa kal ló béè kọ Jíízọ̀s beè ié kpóó èl va, náa beè naa nú ea é náa kọ pọ̀ á sii pá a gbò nyòòne nvée lóó e. Tãa vó, a beè tú kìlmà kpá ló kẽ siimá tóm nè va. (Jọ́ọ̀n 13:​12-17) A beè kọ́ nè pá a gbò nyòòne nvée kọọ̀: ‘Noi bé em gbọ́ọ̀lẹ̀ ló vaá tú nà kpá ló kilma kẽ naa, kọbé ò láá iei bòséi.’ (Máát. 11:​28-30) Nvèè kpíí ló kọ Jíízọ̀s beè dú neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló. Ge kọ nen gbọ́ọ̀lẹ̀ ló náa tõó dọ̀ kọ à dú neǹ ọ́ọ́-ọọ. Tãa vó, à zógè kọ á íe kói ge láá lẹ̀ẹ̀là bel ló a bá. Tṍó e súng bã́e, à ólò láá ĩ̀ìmà vaá lẹ̀ẹ̀là bel ló bé e nu tọ́aẹ́ ló naa.

12. Móbá ní e Jíízọ̀s beè loomá bel nè gbò nen ẽ́?

¹² Jíízọ̀s beè olòó ló bel ea é nveè nyíé gbàà vaá siè kpóó ló gbò nen. Náa beè olòó ló bel ea é kyẽ́ pá a gbò nyòòne nvée. (Lúùk 8:​47, 48) Bã̀àna tṍó e pá a gbò ọ́b nveemàe lé vaá ló bel ea é kyẽ́e, ‘náa beè òn va.’ (1 Pít. 2:​21-23) Sìgà tṍó, Jíízọ̀s beè beeláfùl ge pĩi gã́ tãa vó ea ló bel ea é kyẽ́ nen. (Máát. 27:​12-14) Níà kà lé nu dòòmà bá e gbò dóm e bà gé nyoone nvéè Kráìst é láá nó nu lọl ló!

13. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Máátìù 19:​4-6, mósĩ́ deè ní e dóm é láá dává gbẹá ló a va ẹ́? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹³ Jíízọ̀s beè ãane gbò dóm kọ bàá kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè ba va. A beè tení boo bel ea Tẹ̀ beè lò tṍó ea kọ́ọ̀, gbò dóm á ‘gbaaá ló ba va.’ (Bugi Máátìù 19:​4-6.) Moǹ bel Gríìk e bà tab naamá gè “gbaaá ló” ea di mm̀ dọ̀ Kpá Káíá tõó dọ̀ ge “davá gbẹá ló.” Vóà naa, à bọ́ló kọọ̀ gbaaa ló ea di zẹ̀ẹ̀ dóm nè va á palàge aga ló naa ní  ea é bélí kọ bà dává ló ene. Vóà naa, dóm nè va é mon tã̀àgã̀ bá pọ́lọ́ nú e buù nen náa kilma ló ene. Dóm ea palàge vùlè a va náa é zigà ge ẹ̀bgì fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen. Àé valẹ̀bá òòà aa ló “gè ẹ̀b gbò nú e náa õoà.” (Ps. 119:37) Àé bééláfùl kọ náa é ẹbvìè dõona kà pábia mm̀ sĩ́deè ea é náa kọ á ié tàn nyòòmàe.​—Jóòb 31:1.

14. Gbò éé ní e dóm ea ólò tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà a va é náa kọbé à láá ié lé gbaa ló kilma ló a va nè Jìhóvà ẹ?

¹⁴ À bọ́ló kọ dóm ea ólò bòm a va, àbèè ge ló gbò bel ea é kyẽ́e á naa gbò nú ea é náa kọ á láá kpáá zọ̀ a va nè Jìhóvà ié lé gbaa ló. Gbò éé ní ea dú bíi kọ á naa ẽ́? Túá kà, à dú bíi kọọ̀ á nyimá kọ à síè kà agẹbá pọ́lọ́, vaá Jìhóvà mon gbò nú ea ólò naa vaá dã́ kọ̀láá bel ea ló. (Ps. 44:21; Ẹ̀klì. 12:14; Híb. 4:13) Ní ea égè bàà, à bọ́ló kọ á nyaaá vaá kùb ge bòm a va. (Pró. 28:13) Ní ea égè taa, á bàn ia ló lọl bá a va, vaá tã̀àgã ló Jìhóvà kọ á ia ló neèe. (Tóm 3:19) À bọ́ló kọ á bàn nàgé nvèè bá ea aa bá Jìhóvà kọbé à láá nyaaá, bugi togó, ló bel vaá labví láb mm̀ sĩ́deè e Jìhóvà gbĩ́. (Ps. 51:​10-12; 2 Kọ́r. 10:5; Fíl. 2:13) Ní ea égè ténì, à bọ́lò kọ á labví láb ea gbááá ló a tã̀àgã ló vaá naa kọ̀láá kà nú ea kpóó sim tùlà kọbé à láá ọví dùm gboo-gboo ló nè ge labví láb e náa bọ́ló. (Ps. 97:10) Ní ea égè vòò, á gbĩ́ nvèè bá lọl bá gbò kànen. (Jém̀z 5:​14-16) Ní ea égè ọ̀ọ̀lẹ̀, á noo nú mm̀ sĩ́deè ea é náa kọ á láá òòà aa ló gbò pọ́lọ́ láb ea beè olòó labví. Dóm ea ólò ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen á piiga boo gè naa ọ̀ọ̀lẹ̀ kà nú e kólì béeá. Jìhóvà é tã́ànè deè bá a pììgà vaá nvèè bá nèe kọ á nyaaá. Sõò níì áá gè òòà aa ló gè naa gbò nú ea bẽ́émá a va ní ea é náa ẽ́ nì, à dú nágé bíi kọ á nvèè ka ló a va. Mósĩ́ deè ní ea é láá naa vó é?

BÉ EO É LÁÁ VÙLÈ VAÁ FÃ́ DẼÈ O VA NAA

15. Mósĩ́ deè ní e dóm é láá zogè kọọ̀ à vulèè a va ẹ́?

¹⁵ Zogè kọ ò vulèè o va. Buù dee, sìgà gbò vígà págbálà e bà íe ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe mm̀ ba ílà dóm nè va ólò naa gbò nú ea é náa kọ  ba va á agala boo kọ bà vulèè va. (1 Jọ́ọ̀n 3:18) À íe gbò ńkem̀ nu é dóm é láá naa gè zogè kọ à vulèè a va, dì belí gè siíe bá ló bá àbèè ge pììlàẹ bá ló. Tṍó e dóm á gé kpàn a va, àé láá lẹ̀ẹ̀là tóm máe boo fóòn vaá kọ́ nèe kọọ̀ “À palage tànim gè mòn ni” àbèè kọ à bĩ́ínáe kọọ̀ “É kpá ló ni ã̀?” Lọl tṍó tẹlẹ tṍó, àé láá kọ́ bé ea vulè a va naa tení dú ló gè emí gbò bel ea zógè kọ à vulèe máe. Tṍó e dóm náa gbò nuí, à zógè kọ à nveenìè ka ló a va, vaá àé náa kọ ba ílà dóm nè va á aga ló.

16. Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọ dóm á lèèlà a va ẹ́?

¹⁶ Õá o va zaa ló gbò nú ea náa. Dóm ea nveè ka ló a va ólò ló gbò bel ea é náa kọ nyíée á ẹẹ. Enè sĩ́deè ea é láá naa vó dú gè õáe zaa ló gbò tóm ea sí mm̀ ge nvèèmà bá nèe. (Kọ́l. 3:15) Nyíè va ólò palàge ẹẹ tṍó ea dóm ṍáe zaa ló gbò nú ea náa. Lóóe ólò dĩ̀ìnà vaá à ólò nyimá kọ a dóm vulèèe vaá nveenìèe ka ló.​—Pró. 31:28.

17. Mósĩ́ deè ní e dóm é láá zogè kọ à vulèè a va ẹ́?

¹⁷ Ié lé nyíe vaá ò fã dẽè o va. Dóm ea vulè a va ólò nvèèe ka ló vaá palàge ẹ̀b nú ea kilíé ló. À ólò ẹ̀b a va dì belí nènù ea aa bá Jìhóvà. (Pró. 18:22; 31:10) Vó ólò naa kọ á fã̀e dẽe vaá tú lé bá sẹ̀ẹ̀màe, bã̀àna tṍó e bà gé íe gbaa ló ea ólò di zẹ̀ẹ̀ dóm nè va. Náa é tã́gĩ bá a va kọ á zọẹ̀ẹ íe enè íb gbaa ló mà kẽ e náa léémáe, ea lọlíe ka ló, àbèè íb gbaa ló mà kẽ ea kpóó bug náa sọtọ́ deè. f À bọ́ló kọ dóm á gá naa nú ea é bẽ́émá Jìhóvà.​—Tóm 24:16.

18. Éé ní ea bọ́ló kọ gbò dóm á beeláfùl ge naa ẽ́? (Ẹ̀b nàgé ńkpó ea kọ́ọ̀ “ Ténì Kà Nú E Dóm É Láá Naa Kọbé A Va Fã́e Dẽe.”)

¹⁸ Gbò dóm, agalaí boo kọ nyíè Jìhóvà ólò ẹẹ tṍó ea mon bé eo gé nveenii ka ló bọọ gbò va mm̀ kọ̀láá kà nú eo náànìì naa. Beelai fùl ge nveenii ka ló bọọ gbò va tení dú ló gè kpòòlà lóó lọl ló gbò nú ea é biilé va nyíe. Iei lé nyíe, fãí va dẽe, vaá zogei kọ ò vulèì va. Ge naa vó é zógè kọ ò nveenìì va ka ló. Nveenii ka ló bọọ va kọ bé nyíè Jìhóvà ẹ́ẹ.​—Ps. 25:14.