1. Éé ní eo beè nyimá tṍó eo beè dààmà togó gè nó Kpá Káí é?

 É KỌ Ò kẽ̀èa boo tṍó eo beè dààmà togó gè nó Kpá Káí? A beè láá bọọ ní ló tṍó eo nyímà kọọ̀ Bàrì íe bée. Be à sẹlẹ lóó ni beè dĩ̀ìnà tṍó eo beè nyimá kọọ̀ Bàrì náa é tú gbò pọ́lọ́ tẹlẹ dáà sã́ kọ bàá mòn tã̀àgã̀. Vaá àé láá dú kọọ̀ nyíé ni beè palàge ẹẹ tṍó eo nyímà kọọ̀ òé láá kpáá mòn gbò eo vùlè e ba beè ù, nè ge kọọ̀ òé láá zọ̀va tõó mm̀ páradaìs boo kunukẽ̀í.

2. Gbá ló gè nyimá gbò kà-kà bel ea di mm̀ Kpá Káí, mósĩ́ deè ní eo beè kpáá sìm kilsĩ́ ẽ́? (Ẹ́fẹsọ̀s 5:1, 2)

² Bé eo nóò Kpá Káí naa, níà bé eo vulè kilma ló Jìhóvà é kpáá bọọ naa ẽ́. Vulèá ní ea beè siè ni kpóó ló kọ ó tú gbò nú eo nóò siimá tóm ẽ́. Vaá gbò béèlàfùl eo beè nè beè dẹ̀ẹ̀a boo gbò nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí. O beè bugi togó vaá naa nú ea dú lé boo béè kọ à tan ni gè naa nú ea léémá Bàrì. Vaá o beè nó o Tẹ̀ ea di káála belí bé e nvín ólò nó a tè àbèè a kà ea vulèe naaá.​—Bugi Ẹ́fẹsọ̀s 5:​1, 2.

3. Mókà bíb ní eé láá bĩiná bẹẹ bá ẹ́?

³ Èé láá bĩiná bẹẹ bá kọọ̀: ‘É kọ nà vulè kilma ló Jìhóvà kpáá bọọ dọ ló èlmà tṍó em beè dììa múúá? Lọ̀l gé tṍó em beè dììa múú, é kọ m̀ kpáá bugi togó vaá labví láb belí Jìhóvà​—bọọ èlmà tṍó kilma ló gè vùlè pá vígà págbálà nè pábia?’ Be ò monì kọọ̀ o vulè kilma ló Bàrì náa belí ná kà “túá bólá,” lóó ni á gá ọọ. Níà íb nú ea beè naaá ló gbò nyòòne nvéè Kráìst mm̀ túá gbò gbááẹ́. Jíízọ̀s náa beè kìn va, vaá náa é kin nagé beele. (Kùùà 2:4, 7) À nyímá kọọ̀ èé láá kpáá ié íb vulè e beè ié túá ból e beè bã mm̀ kà-kàíá.

4. Éé ní eé ló bel boo mm̀ nakà togó belí é?

⁴ Nakà togó bel gè nòí é ló bel boo bé eé láá naa kọọ̀ bẹẹ vulè kilma Jìhóvà nè dõona gbò á kpáá bọọ dọ ló  naa. Tṍóá, èé gbóó ló bel boo sìgà tã́áná dee bá e beele nè dõona gbò é ié tṍó e náà kọọ̀ bẹẹ vulè á kpáá aga ló.

5-6. Mókà gbò tã̀àgã̀ ní e Pọ́ọ̀l beè tení bá tṍó ea géè kọ́ kpẹ̀a ẹ́, vaá éé beè nvèè bá nèe kọ á láá kilsĩ́ gè sí tóm nè Jìhóvà ẹ?

⁵ Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè dé kpéè ló tóm ea géè sí nè Jìhóvà, sõò a beè kpeesĩ́ ló gã́bug nu ànà-ànà. Pọ́ọ̀l beè olòó sí kà kpã́á ketõ̀ò gé kọ́ kpẹ̀a, vaá íb gbò kyẽèí náa beè olòó valí mm̀ gbò tṍóá. Sìgà tṍó, Pọ́ọ̀l beè “fùl kṍò bá kpóó ló múú” nè “gbò zib” gbẹá boo a kyẽè. Sìgà tṍó, gbò nàà uú boo beè tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀màe. (2 Kọ́r. 11:23-27) Vaá níì dénè tṍó ní e nyíè sìgà pá vígà beè ẹẹ́ ló nvèè bá e Pọ́ọ̀l géè nèvaẹ́ nì.​—2 Kọ́r. 10:10; Fíl. 4:15.

⁶ Éé ní ea beè nvèè bá nè Pọ́ọ̀l kọ á kilsĩ́ gè sí tóm nè Jìhóvà ẹ? Pọ́ọ̀l beè nó gã́bug nú ea kil ló Jìhóvà lọl mm̀ Kpá Káí vaá a beè no nagé nu lọl ló gbò nú ea beè naáé ló. Níí beè naa kọọ̀ Pọ́ọ̀l á agala boo kọọ̀ Jìhóvà Bàrì vulèèe. (Róm̀ 8:38, 39; Ẹ́fẹ. 2:4, 5) Vaá a beè gbóó kpáá palàge vùlè Jìhóvà. Pọ́ọ̀l beè zogè kọ à vulèè Jìhóvà tení dú ló gè ‘nvèè bá nè pá vígà mm̀ Kráìst.’​—Híb. 6:10.

7. Mósĩ́ deè ní eé láá naa kọọ̀ bẹẹ vulè kilma ló Jìhóvà á kpáá bọọ dọ ló é?

⁷ Èé láá naa kọọ̀ bẹẹ vulè kilma ló Bàrì á kpáá agaló tení dú ló gè palàge nó Kpá Káí. Tṍó eo gé bugi Kpá Káí, piiga boo gè dã́ból ló nú e buù kà dọ̀ Kpá Káíá kọ́ kilma ló Jìhóvà. Bĩiná o bá kọọ̀: ‘Mósĩ́ deè ní e nakà nòòtẽ́í zógè kọọ̀ Jìhóvà vulèm ẽ́? Éé ní em monì mm̀ dọ̀ Kpá Káíí ea é náa kọ ḿ kpáá palàge vùlè Jìhóvà ẹ?’

8. Mósĩ́ deè ní e gè tãagã ló Bàrì é láá náa kọọ̀ bẹẹ vulè kìlmàé ló á kpáá bọọ dọ ló é?

⁸ Dõona sĩ́deè eé láá naa kọọ̀ bẹẹ vulè kilma ló Jìhóvà á kpáá bọọ dọ ló dú gè olòó kọ́ dénè nú ea dìí bùlà nèe mm̀ tã̀àgã ló. (Ps. 25:4, 5) Jìhóvà é áálá bẹẹ tã̀àgã ló tṍó e náà vó. (1 Jọ́ọ̀n 3:21, 22) Ene kà vígà pábia ea bée kọlà Khanh, ea ólò tõó Asia, kọ́ọ̀: “Vulè em beè ié kilma ló Jìhóvà beè zẹ́ẹ́ dẹ̀ẹ̀a boo nú em beè nò ea kilíé ló, sõò nà vulè beè kpáá agaló tṍó em monì bé ea áálá nà tã̀àgã ló naa. Níí beè naa kọ ḿ gbĩ́ gè naa gbò nú ea léémáe.” b

9. Mósĩ́ deè ní e Tímotì beè kpáá zogè kọ à vulèè pá vígà ẹ́?

⁹ Tṍó e sìgà gbáá téní aaló tṍó e Pọ́ọ̀l beè bã mm̀ bõ̀ònatõ̀ò Kráìst, a beè mòn ene kà nvín ãa gbálà ea bée kọlà Tímotì. Tímotì beè vùlè Jìhóvà vaá vùlè nàgé dõona gbò. Pọ́ọ̀l beè kọ́ nè bõ̀ònatõ̀ò ea beè di Fílipaì kọọ̀: “Áá ẹlẹ ní ea ólò palàge zọ̀m bùlà nú ea kilíí ló é.” (Fíl. 2:20) Pọ́ọ̀l náa beè ló bel kilma ló Tímotì dì belí nen ea ólò láá noo nu leevè àbèè nen ea ólò láá nè lòbèl gbẹá kèsĩ́ gbò nen, sõò Pọ́ọ̀l beè lèèlà Tímotì boo béè kọ à vulè pá vígà págbálà nè pábia. Mm̀ kà-kà, pá vígà ea beè di gbò bõ̀ònatõ̀ò e Tímotì beè kãa beè ẹ̀bmà dẽe kọ á kpáá dù gé kãanìè va dõona tṍó.​—1 Kọ́r. 4:17.

10. Mósĩ́ deè ní e Anna nè a dóm beè zogè kọọ̀ bà vulèè pá vígà ẹ?

¹⁰ Beele é láá gbĩ́ nágé sĩ́deè èé láá nvèèmà bá nè pá vígà págbálà nè pábia e  bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. (Híb. 13:16) Bugi togó boo nú ea beè naaá ló Anna, ea di mm̀ togó bel e beè zẹ́ẹ́ nòa. Tṍó e ìlìsẽ́ ulà lọ̀l, vígà pábiaí nè a dóm beè kãa dõona kà pá tọ e bà ólò sí nònù, vaá ba beè mòn kọọ̀ làlà ea di boo ba tọ beè uuá aa boo. Vó beè naa kọọ̀ dĩ́ á bã dẽè dénè ba kọ̀là ló. Anna kọ́ọ̀: “E beè õá ba kọ̀là ló ààmà gé logí, naa ányoòn, vaá faalá má va. Beele beè ẹ̀b naamá pọ́ì ńkem̀ nú, sõò a beè naa kọọ̀ vùlè ea dìí zẹ̀ẹ̀ á kpáá agabá.” Vulè e Anna nè a dóm beè ié kilma ló pá vígà beè naa kọọ̀ bàá nvèè bá nèva.​—1 Jọ́ọ̀n 3:17, 18.

11. (a) Mósĩ́ deè ní e vulè e íè kilma ló dõona gbò ólo tọá vá lóé? (b) Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Próvẹẹ̀b 19:17, éé ní e Jìhóvà ólò naa tṍó e vulè dõona gbò e?

¹¹ Be è vulè vaá tú lé bá sẹ̀ẹ̀mà dõona gbò, bàé mon kọ è gé bugi togó vaá labví láb belí Jìhóvà. Vaá nyíé va é láá ẹẹ ló lé bá e sẹẹmà va èlmà bé e géè ẹ̀bmà dẽe naa. Nyíè Khanh e beè zẹ́ẹ́ kolí béeá ólò ẹẹ tṍó ea kẽea boo gbò e ba beè nvèè bá nèe. À kọ́ọ̀: “Nyíem ólò ẹẹ ló gbò vígà pábia em beè zọ̀va kọ́ kpẹ̀aá. Bà ólò dú tọ gé túm, kolím ló gyã́á, vaá tulèm tẹlẹ tọ. Kátogóí, m dã́ ból ló kọọ̀ ba beè sí gã́bug tóm boo béè ge nvèè bá nèm. Ba beè naa vó boo béè kọ bà vulèm.” Mm̀ kà-kà, níì dénè nen ní ea é ṍái zaa ló nvèè bá e neè vaẹ́ nì. Khanh kọ́ kilma ló gbò e ba beè nvèè bá nèe kọọ̀: “À ólò tànim gè naa lé gbò e ba beè nvèè bá nèm, sõò ním nyímà kĩée dénè ọ̀và dì. Sõò, Jìhóvà nyímá, vaá m̀ ólò bànie kọ á kpẽ́ nèva.” Kà-kà bel ní e Khanh géè lòe. Jìhóvà mon bã̀àna ńkem̀ nú e náà ge nvèèmà bá nè dõona gbò. À ólò ẹ̀b naamá vààla gyọ́ọ ea sí gã́ ki nè nú ea bọọlẹ ea é kpẽ́.​—Bugi Próvẹẹ̀b 19:17.

12. Mósĩ́ deè ní e gbò vígà págbálà é láá zogè kọ bà vulèèe pá vígà ẹ? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

 ¹² Be ọ̀ọ̀ vígà págbálà, mósĩ́ deè ní eo é láá vùlè dõona gbò vaá nvèè bá nèva ẹ́? Ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Jordan beè bĩiná ene kà neǹ kànen nú ea é láá kpáá naanìè kọbé à láá siè gã́bug tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Neǹ kànená beè lèèlàẹ ló bé ea gé piigà naa vaá kọ́ gbò nú ea é láá kpáá naa nèe. Dì belí nu dòòmà bá, a beè kọ́ nèe kọ á olòó vàlẹ̀ bá iná Kíndọ̀m Họ́ọ̀l vaá kànà moǹ dõona gbò, aalá bel gbẹá nònù, olòó sí ól tóm kọ̀ kpẹ̀a, nè ge gbĩ́ gbò sĩ́ deè ea é láá nvèèmà bá nè dõona gbò. Tṍó e Jordan tú gbò dùùlà bá deè tṍí siimá tóm, a beè kpáá nyimá gã́bug nu vaá kpáá vulè pá vígà. Jordan beè gbóó nyimá kọọ̀ níì tṍó e vígà págbálà dú neǹ nvèè bá sìtóm ní ea ólò dààmà togó gè nvèè bá nè dõona gbò e nì; tãa vó, àé kilsĩ́ gè nvèè bá nèva lọl tṍó ea gáà du neǹ nvèè bá sìtóm.​—1 Tím. 3:8-10, 13.

13. Mósĩ́ deè ní e vulè e vígà Christian beè ié beè sièe kpóó kọ á kpáá dú neǹ kànen ẽ́?

¹³ Èé kọ́ vàẹ be o beè zẹ́ẹ́ dú neǹ nvèè bá sìtóm àbèè neǹ kànen ẽ́? Jìhóvà kẽ̀èa boo tóm eo beè sì tṍó ea kil nvéeá, nè vulè eo beè ié ea beè naa kọ ó sí tómá. (1 Kọ́r. 15:58) À mon nagé bé eo gé kilsĩ́ gè ié vulè naa. Nyíè ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Christian beè bììlà tṍó e bà kọ́ á gá du ná neǹ kànen. Sõò à kọ́ọ̀, “M beè beeláfùl gè naa kọ̀láá kà nú e nà kpóó sim tùlà kọbé m̀ láá kilsĩ́ gè vùlè Jìhóvà vaá sí tóm nèe​—kọbèè m̀ íè dọ̀ tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò àbèè ním íè.” Tṍó e tṍó téní, ba beè kpáá túe naamá neǹ kànen. Christian kọ́ọ̀: “Pọ̀ beè siím gè kpáá dú neǹ kànen. Sõò, m beè beeláfùl  kọọ̀ be à dú bùlà Jìhóvà kọ ḿ kpáá dú neǹ kànen, m̀é dú, boo béè vulè em íè kìlmàé ló nè pá vígà.”

14. Éé ní eo nóò lọl ló bel e ene kà vígà pábia ea ólò tõó Georgia kọ́ ẹ́?

¹⁴ Gbò gyóòlo Jìhóvà ólò zogè kọọ̀ bà vulè nàè gé dõona gbò. (Máát. 22:37-39) Dì belí nu dòòmà bá, ene kà vígà pábia ea bée kọlà Elena, ea ólò tõó Georgia, kọ́ọ̀: “Túá ból, áá nú ea beè naa kọ ḿ ólòó kọ́ kpẹ̀a beè dú vulè em íè kilma ló Jìhóvà. Sõò tṍó e nà vulè kilma ló nà Tẹ̀ ea di káála kpáá bọọ dọ ló, m beè gbóó kpáá vulè gbò nen. M beè dòòmà dẽe ló tã̀àgã̀ e bà gé tení bá nè togó bel ea é tọ́a va ló. Bé em bugì togó kìlmà vá ló naa, níà bé ea beè tànim gè nvèè bá nèva naa ẽ́.”​—Róm̀ 10:13-15.

15-16. Dì belí bé e fòtóá zógè naa, mókà tã́áná dee bá ní e ólò ié tṍó e vulè pá vígà ẹ?

¹⁵ Tṍó e vulè pá vígà, níì áá baala ní e bà ólò ié bélè lọl lóé nì. Sìgà tṍó aa ló tṍó e pọ́lọ́ kom ea kọlà COVID-19 ã́àa teníá, ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Paolo nè a va beè nvèè bá nè gã́bug pá vígà pábia e ba ni dú kànen mm̀ dee kọ bàá láá tú ba fóòn kọọmá kpẹ̀a. Ene kà vígà pábia ea beè tàvàlàẹ́ ló gè tú a fóòn kọọmá kpẹ̀a beè gbóó láá tú siimá tóm. A beè tú a fóòn kolmá pá a dúà ló siimá kẽè Sẹ̀lẹ̀nù Ge Kẽ̀èa Boo Ú Kráìst. Ọ̀ọ̀lẹ̀  òb ọ̀và beè sí kẽ tenmá boo videoconference! Vígà pábiaí nè pá a dúà ló beè ié bélè lọl ló nvèè bá ea aa bá Paolo nè a va. Tṍó e tṍó tení, vígà pábiaí beè emí kpá má Paolo kọọ̀: “Ọ̀ọ̀ zaagé ló gè noomà nuù beele e ni dú kànen mm̀ dee. Bé e Jìhóvà gé ẹb nú ea kilíí ló naa nè o pììgà náa é tám nyíe.”

¹⁶ Paolo beè nó nu lọl ló gbò nú ea beè tení báí. A beè gbóó mòn kọọ̀ ge ié vulè palàge bọọ èlmà nyìmànù àbèè enè íb nu e nen é láá naa. À kọ́ọ̀: “À íe tṍó em géè kùdẽe ló sẹ́kiùt. Deè nieí, náa kal ló béè kọọ̀ sìgà lòbèl em beè nè é láá tá nyíè pá vígà, bé em beè nvèè bá nèva naa náa beè tá vá nyíe.”

17. Mée ní ea é ié nàgé bélè tṍó e vulè dõona gbò e?

¹⁷ È ólò ié bélè e née beè ẹ̀bmà dẽe tṍó e vulè dõona gbò. Jonathan, ea ólò tõó New Zealand, beè mòn kọọ̀ níí dú kà-kà. Enè deè fèèbeè deè Saturday, a beè mòn ene kà neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a e áá ẹ̀ẹ̀ géè kọ́ kpẹ̀a gbẹá gã́ èèlè. Jonathan beè beeláfùl ge olòó zọ̀ vígàí kọ́ kpẹ̀a fèèbeè deè Saturday. Náa beè nyimá ló gbò bélè ea é ié lọl ló gè nvèè bá nè vígàí. Jonathan kọ́ọ̀, “Tṍóá, ním beè olòó dé kpéè ló gè kọ́ kpẹ̀a. Sõò tṍó em pãanè tṍ ló bé e neǹ gyà deèsĩ́ tómí gé nóòmà nu naa, nè bé ea sìtóm kọ̀ kpẹ̀a dọ bélè naa, a beè naa kọ ḿ gbóó dààmà togó gè dé kpéè ló gè kọ́ kpẹ̀a. Vígà págbálàí beè dú nà lé kóò, vaá a beè nvèè bá nèm kọ ḿ dé kpéè ló nà sìtóm kọ̀ kpẹ̀a vaá tõo bã ló Jìhóvà.”

18. Éé ní e Jìhóvà gbĩ́ kọ é naa ẽ́?

¹⁸ Jìhóvà gbĩ́ kọọ̀ dénè bẹ̀ì é kilsĩ́ gè vulèèe vaá vùlè nàgé dõona gbò. Dì belí bé e ni nó naa, èé naa kọọ̀ vulè e íè kilma ló Jìhóvà á kpáá bọọ dọ tení dú ló gè bugi Kpá Káí vaá bugi togó boo gbò nú e bugì, nè ge olòó tãagãé ló. Èé láá naa kọọ̀ vulè e íè kilma pá vígà á kpáá bọọ dọ ló tení dú ló gè olòó nvèè bá nèva. Bé e kpáà vulè pá vígà naa, níà bé eé kpáá tõo bã ló Jìhóvà nè pá vígà naa ẽ́. Vaá èé dé kpéè ló nakà gbaa lóí dọ̀ọ̀mà dè-dè!