Pẹẹ nyoone togó bel ea di m

Pẹẹ nyoone a gbò togó bel

27 TOGÓ BEL GE NÒ

Éé Ní Ea Náa Vaá À Bọ́ló Kọ É Siiá Pọ̀ Ló Jìhóvà Ẹ?

Éé Ní Ea Náa Vaá À Bọ́ló Kọ É Siiá Pọ̀ Ló Jìhóvà Ẹ?

“Gbò e bà sííá pọ̀ ló Jìhóvà ní e bàé láá zọ̀ẹ bã̀àà díì díílá kóò e.”​—PS. 25:14.

SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 8 Jìhóvà Dú Bẹẹ Ketõ̀ò Kpènà

GE TENÍ BOO NÚ EÉ NÓ a

1-2. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Psalm 25:​14, éé ní ea bọ́ló kọ é naa be è gbĩ́ gè zọ̀ Jìhóvà bã̀àà díì-díílá kóò e?

 MÓKÀ kpãa ní eo bulà kọ à dú bíi kọ é ié be è gbĩ́ gè zọ̀ nen bã̀àà kóò é? Òé láá aalá kọọ̀ lé kóò ólò vùlè vaá nvèè bá nè ene. Be à sẹlẹ, nóo é bugi togó kọọ̀ síìà pọ̀ dú ene kà kpãa ea bọ́ló kọọ̀ lé kóò á ié kilma ló ene. Sõò, dì belí bé e dọ̀ Kpá Káí e togó belí dẹẹ̀a boo kọ́ naa, gbò e bà gbĩ́ gè zọ̀ Jìhóvà bã̀àà díì-díílá kóò é íè ge ‘siiáẹ pọ̀ ló.’​—Bugi Psalm 25:14.

2 Kọbèè e tú gã́bug gbáá fã̀àmà Jìhóvà, à bọ́ló kọ é kilsĩ́ ge siiáẹ pọ̀ ló. Sõò, éé ní e gè siiá pọ̀ ló Bàrì tõó dọ̀ẹ? Mósĩ́ deè ní eé láá nó gè siiá pọ̀ ló Jìhóvà ẹ? Éé ní eé láá nó lọl ló Obàdáíà ea géè ẹ̀b nú ea kil ló tọọ̀ Éhàb, Pọ̀b Neǹ Vààla Gyọ́ọ ea kọlà Jèhóíadà, nè Méné Jèhóash kilma ló gè siiá pọ̀ ló Bàrì e?

ÉÉ NÍ E GÈ SIIÁ PỌ̀ LÓ BÀRÌ TÕÓ DỌ̀ Ẹ?

3. Baatẽ́ gbò nú ea ólò naa kọ pọ̀ á siíi nè nú e ólò naa gè kpènà bẹẹ bá.

3 Pọ̀ é láá siíi be à tõóí kọọ̀ pọ́lọ́ nu é náaí ló. Níà lé íb síìà pọ̀ vaá àé náa kọ é labví láb e nyìmànù di m. Síìà pọ̀ kọ èé láá dọ̀ ólò naa kọ é gá tení boo kĩée e náa ọ́ọ́gá. Síìà pọ̀ kọọ̀ kom é láá bã̀í ló ólò naa kọ é teelá aa kĩée ea dú gẹẹ-gẹẹ ló. Síìà pọ̀ ge kyọ̀ lé gbaa ló e íè kilma ló dõona gbò ólò naa kọ é gá ló bel àbèè gè labví láb ea é bẽ́émá va.

4. Mó íb pọ̀ ní e Sétàn gbĩ́ kọ é ié kilma ló Jìhóvà ẹ?

4 Sétàn gbĩ́ kọọ̀ gbò nen á siiá pọ̀ ló Jìhóvà mm̀ sĩ́deè e náa bọ́ló. Sétàn gbĩ́ kọ é bugi togó belí Ẹ́lifàs​—vaá ẹ̀b kọ Jìhóvà dú Bàrì ea ólò bã̀ súng, nèi kpóté, vaá née é láá naa nú ea é ẹ́ẹ̀lẹ̀ẹ nyíe. (Jóòb 4:​18, 19) Sétàn gbĩ́ kọ é siiá pọ̀ ló Jìhóvà kọbé è ooà aa ló gè fã̀e. Kọbé née dọọ̀ bá ẹ̀bmàá, à dú bíi kọ é siiá pọ̀ ló Jìhóvà mm̀ sĩ́deè ea bọ́ló.

5. Éé ní e gè síiá pọ̀ ló Bàrì tõó dọ̀ẹ?

5 Nen ea sííá pọ̀ ló Bàrì mm̀ sĩ́deè ea bọ́ló ólò vulèe vaá náa ólò gbĩ́ gè naa nú ea bẽ́émáe. Níà íb ‘síìà pọ̀ Bàrì’ e Jíízọ̀s beè iéé. (Híb. 5:7 NW.) Náa beè ié kéné ló pọ̀ kilma ló Jìhóvà. (Àìz. 11:​2, 3) Tãa vó, a beè palàge vulèe vaá gbànie tṍ ló. (Jọ́ọ̀n 14:​21, 31) Dì belí Jíízọ̀s, è ólò palàge fã̀ dẽè Jìhóvà vaá siiáẹ pọ̀ ló, boo béè kọ à íe vulè, nyìmànù, lé bèèla, nè kpóó. È nyímà nàgé kọọ̀ Jìhóvà palàge vùlèi, vaá bé e lábvì láb kilma ló gbò nú ea nóòmài naa ólò tọáẹ́ ló. Èé láá naa kọọ̀ nyíè Jìhóvà á bììlà àbèè ge naa kọ nyíée á ẹẹ.​—Ps. 78:41; Pró. 27:11.

NÓ GÈ SIIÁ PỌ̀ LÓ BÀRÌ

6. Mósĩ́ deè ní eé láá nó gè vulè Bàrì e? (Psalm 34:11)

6 Síìà pọ̀ Jìhóvà náa beè dií m aa gbàà kà; vóà naa èé íè ge toní. (Bugi Psalm 34:11.) Enè sĩ́deè eé láá naa vó, dú gè olòó ẹ̀b gbò nú e Bàrì beè dèm. Bé e monì nyìmànù Bàrì, a kpóó, nè bé ea vulèi tení dú ló gbò nú ea “beè dèm” naa, níà bé eé kpáá palàge fã̀e dẽe vaá vùlèe naa ẽ́. (Róm̀ 1:20) Ene kà vígà pábia ea bée kọlà Adrienne kọ́ọ̀, “Nyìmànù Jìhóvà ea dọa bàlà kẽ mm̀ dèmnù ólò bọọḿ ló, vaá naa kọ ḿ nyimá kọọ̀ à nyímá nú ea é palàge leeḿ ló.” Gbò nú ea bugi togó boo beè naa kọ á kọọ̀, “Éé ní ea é náa kọ ḿ naa nú ea bẽ́émá Jìhóvà, e nà dùm aa báẹ́?” É kọ òé láá noo tṍó sèí vaá bugi togó boo enè gá ea di ló dèmnù? Ge naa vó é náa kọ ó kpáá palàge fã̀ dẽe Jìhóvà vaá vùlèe.​—Ps. 111:​2, 3.

7. Mósĩ́ deè ní e tã̀àgã ló Bàrì é láá nvèè bá nèi kọ é toní síìà pọ̀ ea bọ́ló kilma ló Jìhóvà ẹ?

7 Dõona sĩ́deè eé láá toní síìà pọ̀ Bàrì dú gè tãagã ló Bàrì lee. Bé e tãagã ló Jìhóvà naa, níà bé e ólò kpáá nyimáé ló naa ẽ́. È ólò kẽea boo bé e Jìhóvà ié kpóó naa kọ̀láá tṍó e bànie kọ á nèi kói kọbé è láá ĩ̀ìmà gbò ẹ̀bmà e gé kpeesĩ́ ló. Tṍó e ṍàe zaa boo béè kọọ̀ à néi a Sã́áná, à ólò kẽeí nyíe bé e Jìhóvà vulèi naa. Vaá tṍó e ban Jìhóvà kọ á nvèè bá nèi boo béè enè íb tã̀àgã̀ e gé kpeesĩ́ ló, è ólò kẽ̀èa boo bé ea nyímá nu naa. Íb gbò tã̀àgã lóí ólo naa kọ é kpáá palàge fã̀ dẽè Jìhóvà. Vaá à ólò naa kọ é beeláfùl ge aa ló kọ̀láá kà nú ea é láá kyọ̀ bẹẹ gbaa ló kilma ló Jìhóvà.

8. Éé ní eé náa kọbé è láá kilsĩ́ gè siiá pọ̀ ló Bàrì e?

8 Èé láá kilsĩ́ gè siiá pọ̀ ló Bàrì tení dú ló gè olòó nó Kpá Káí vaá nó nu lọl ló gbò lé nu dòòmà bá nè pọ́lọ́ nu dòòmà bá e ba beè emí m. Naanii èé ló bel boo bàà kà gbò gyóòlo Jìhóvà e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nèe​—e bà dú Obàdáíà ea géè ẹ̀b nú ea kil ló tọọ̀ Méné Éhàb, nè Pọ̀b Neǹ Vààla Gyọ́ọ Jèhóíadà. Tṍóá, èé gbóó ló bel boo nú eé láá nó lọl ló Méné Jèhóash ea géè bẹ̀l Júdà, ea beè fã̀ Jìhóvà leevè tṍó ea ã́àa bẹ̀l, vaá tṍó e tṍó téní náa beè fã̀ nàe.

IÉ AGẸLÓ BELÍ OBÀDÁÍÀ EA BEÈ SIIÁ PỌ̀ LÓ BÀRÌ

9. Mósĩ́ deè ní e síìà pọ̀ Jìhóvà beè nvèè bá nè Òbàdáíà ẹ? (1 Kíǹg 18:​3, 12)

9 Túá tṍó e Kpá Káí gé ló bel ea kil ló Òbàdáíà, b à kọ́ọ̀: “Òbàdáíà beè palàge siiá pọ̀ ló Jìhóvà.” (Bugi 1 Kíǹg 18:​3, 12.) Mósĩ́ deè ní e gè siiá pọ̀ ló Bàrì beè nvèè bá nè Òbàdáíà ẹ? A beè naa kọọ̀ á ló kà-kà bel vaá dú nen e bàé láá dẹlẹ nyíé boo; vó beè naa kọọ̀ ménéá á nèe tóm gè ẹ̀b nú ea kil ló a tọ. (Doolé ló Nìhèmáíà 7:2.) Ge kọọ̀ Òbàdáíà beè siiá pọ̀ ló Bàrì beè naa nagé kọ á ié agẹló​—ea dú kpãa ea beè palàge ié bíi ló. A beè di dùm tṍó e pọ́lọ́ Méné ea kọlà Éhàb géè bẹ̀l, vaá a “beè dú pọ́lọ́ kèsĩ́ Jìhóvà èlmà kọ̀láá [kà gbò méné] e ba beè dì besĩ́ì ẹle.” (1 Kíǹ. 16:30) Nagé, a vaà Jézibẹẹ̀l ea géè fã̀ ńbàlì Béèl beè palàge ọbví Jìhóvà naa ní ea beè gbĩ́ gè fẹ́ kọ̀láá gbò e bà géè fã̀ Jìhóvà e ba beè di deè boo gù ea di dó Ízràẹ̀l. A beè fẹ nagé gã́bug gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì. (1 Kíǹ. 18:4) Mm̀ kà-kà, Òbàdáíà beè fã̀ Bàrì kèbá tàvàlà dìtõ̀ò.

10. Mósĩ́ deè ní e Òbàdáíà beè zogè kọ à íèè agẹló é?

10 Mósĩ́ deè ní e Òbàdáíà beè zogè kọ à íèè agẹló é? Tṍó e Jézibẹẹ̀l géè gbĩ́ gè fẹ́ gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì, Òbàdáíà beè gṍ gã́bug nen ea tóólá 100 gbò “tení dú ló gè tú 50 nen nvee mm̀ ene kà kóló dem.” (1 Kíǹ. 18:​13, 14) Jézibẹẹ̀l gáẹ̀ beè fẹ́ Òbàdáíà be a beè nyimá naa vó. Mm̀ kà-kà, Òbàdáíà náa beè gbĩ́ gè ù. Sõò Òbàdáíà beè vulè Jìhóvà nè gbò e bà ólò fã̀e èlmà a dùm.

Náa kal ló béè kọọ̀ bà kub bẹẹ tóm, agẹló e ene kà vígà págbálà beè íe beè naa kọ á tú bẹẹ gbò kpá má pá vígà e bà di dóá (Ẹ̀b 11 kpò) c

11. Mósĩ́ deè ní e gbò gyóòlo Jìhóvà deè nieí bélí Òbàdáíà ẹ? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

11 Deè nieí gã́bug Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà di gbò dó e bà kub bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. Bà ólò fã̀ dẽe gbò e kpóó lẹ̀ẹ̀là bel di bá, sõò dì belí Òbàdáíà, bà ólò tú kele íb fã̀ ea kuu Jìhóvà nèe. (Máát. 22:21) Bà ólò zogè kọ bà síìàẹ̀ pọ̀ ló Bàrì tení dú ló gè gbàniè tṍ ló èlmà nen. (Tóm 5:29) Bà ólò naa vó tení dú ló gè vee lé kpẹ̀a vaá gũá sí nònù. (Máát. 10:​16, 28) Bà ólò piigà boo gè naa kọọ̀ pá vígà á ié gbò nú ea é náa kọ bàá láá kilsĩ́ gè fã̀ Bàrì. Bugi togó boo nu dòòmà bá Henri, ea ólò tõó ene kà dó ea di Africa e ba beè zẹ́ẹ́ kùb bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. Tṍó e ba beè kùb bẹẹ tóm, Henri beè nè lóó gè olòó tú bẹẹ gbò kpá má pá vígà e bà di kĩá. A beè émí kóò: “Kẹ́ẹ ólò siím. Sõò m̀ agàla boo kọọ̀ agẹbá fã̀ dẽe em beè ié kilma ló Jìhóvà nì ea beè agẹ́lẹ́m lóé.” É kọ òé láá ié íb agẹló e Henri beè iéá? Òé láá ié be ò sííá pọ̀ ló Bàrì mm̀ sĩ́deè ea bọ́ló.

BỌ́LÓ DẸ̀LẸ̀ NYÍÉ BOO BELÍ PỌ̀B NEǸ VÀÀLA GYỌ́Ọ̀ JÈHÓÍADÀ

12. Mósĩ́ deè ní e pọ̀b neǹ vààla gyọ́ọ̀ Jèhóíadà nè a va beè zogè kọ bà bọ́ẹ̀ ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo neè Jìhóvàẹ?

12 Pọ̀b Neǹ Vààla gyọ́ọ̀ Jèhóíadà beè siiá pọ̀ ló Jìhóvà, vaá níí beè naa kọ á bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo vaá nvèè sãa kúm kà-kà fã̀. Níí beè dọ̀a bàlà kẽ tṍó e sílà Jézibẹẹ̀l ea bée kọlà Àtàláíà beè tú bá kpóó tuumá kpòté méné vaá bẹl boo Júdà. Pọ̀ beè sii gbò nen ló Àtàláíà. A beè gbĩ́ gè dú méné vaá náa beè ié sàn nyíe, vó beè naa kọ á gbĩ́ gè fẹ́ kọ̀láá nen ea dú tọọ̀ méné bã̀àna pá nvín a nvín! (2 Kró. 22:​10, 11) Jèhóàsh, ea dú ene kà nvín ea dú tọọ̀ ménéá beè fùl zelí bá, boo béè kọọ̀ vaà Jèhóíadà ea bée kọlà Jèhóshabẹ̀t beè gṍe. A dóm nè ẹ̀ẹ̀ beè gṍ nvíní vaá ẹ̀b nú ea kilíé ló. Jèhóíadà nè Jèhóshabẹ̀t beè kpènà kpòté méné ea kuu bá Dévìd. Jèhóíadà beè bọ́ló ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà vaá pọ̀ náa beè siíe ló Àtàláíà.​—Pró. 29:25.

13. Tṍó e Jèhóàsh ni tóólá àlàbà gbáá, mósĩ́ deè ní e Jèhóíadà beè kpáá zogè kọ à bọ́ẹ̀ ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo é?

13 Tṍó e Jèhóàsh ni toolá àlàbà gbáá, Jèhóíadà beè kpáá zogè kọ à bọ́ẹ̀ ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo neè Jìhóvà. À íe nú ea beè noo. Be à íe togó, Jèhóàsh é dú méné, boo béè kọọ̀ ẹlẹ ní e kpòté méné Dévìd lela lóé. Sõò beè nòònùí náa íe togó, bàé láá fẹ́ Jèhóíadà. Jìhóvà beè tãanè dee bá nòònùí vaá a beè ié togó. Gbò e bà dú togó boo Ízràẹ̀l nè pá gãà Lívaì beè nvèè sãa kúm Jèhóíadà, tú Jèhóàsh naamá méné vaá fẹ́ Àtàláíà. (2 Kró. 23:​1-5, 11, 12, 15; 24:1) Jèhóíadà “beè gbóó zọ̀ Jìhóvà, ménéá, nè gbòa bã̀àa mm̀ zíl, kọ bàé kilìè sĩ́ gè fãè Jìhóvà.” (2 Kíǹ. 11:17) Jèhóíadà “beè tu nágé gbò kùdẽe ló sẹlẹ́ gã́ gbabe ea di ló tọọ̀ Jìhóvà, kọbé tọ́ọ̀ nen e náa õoà náa bã́ m.”​—2 Kró. 23:19.

14. Mósĩ́ deè ní e ba beè nvèè ka ló Jèhóíadà boo beè kọ a beè nvèè ka ló Jìhóvà ẹ?

14 Jìhóvà beè zẹ́ẹ́ kọọ̀: “Nda é nveè ka ló gbò e bà nveèm ka ló.” Mm̀ kà-kà, a beè tãanè dee bá Jèhóíadà. (1 Sám. 2:30) Dì belí nu dòòmà bá, a beè kọ bàá emí gbò lé tóm e pọ̀b neǹ vààla gyọ́ọí beè sì kọbé è láá nó nu lọl ló. (Róm̀ 15:4) Vaá tṍó e Jèhóíadà ú, ba beè nvèèe ka ló vaá “lìe kĩée e bà ólò lì gbò méné ea di boǹ Dévìd, boo béè kọọ̀ a beè naa nú ea dú lé kilma ló kà-kà Bàrì nè a tọ gbẹá Ízràẹ̀l.”​—2 Kró. 24:​15, 16.

Dì belí Pọ̀b Neǹ Vààla Gyọ́ọ̀ Jèhóíadà, síìà pọ̀ é íè kilma ló Bàrì á naa kọ é nvèè bá nè pá vígà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo (Ẹ̀b 15 kpò) d

15. Éé ní e nòòtẽ́ ea kil ló Jèhóíadà é láá noomài ẽ́? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

15 Nòòtẽ́ ea kil ló Jèhóíadà é láá nvèè bá nè dénè bẹ̀ì kọ é siiá pọ̀ ló Bàrì. Gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é láá nó Jèhóíadà tení dú ló gè di zìle vaá kpènà gbò naanà ból Bàrì mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. (Tóm 20:28) Gbò e ba ni dú kànen mm̀ dee é láá nó Jèhóíadà, vaá be bà sííá pọ̀ ló Jìhóvà vaá kilsĩ́ bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, àé láá tú va siimá tóm ea é ḿm̀-mè a tóm̀ bùlà. Náa é sọ́ va bá gbẹẹ́ kẽ. Gbò nvín ãa é láá nvèè kpíi ló lé bá e Jìhóvà beè sẹ̀ẹ̀mà Jèhóíadà vaá nóe tení dú ló gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo vaá nvèè ka ló gbò e ba ni dú kànen mm̀ dee, bọọ èlmà tõ̀ò gbò e ba ni tú gã́bug gbáá fã̀àmà Bàrì mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. (Pró. 16:31) Dee deè nvée, dénè bẹ̀ì é láá nó gbò e bà dú togó boo Ízràẹ̀l nè pá gãà Lívaì e ba beè nvèè sãa kúm Jèhóíadàa. Naanii èé kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo vaá nvèè sã kúm “gbò e bà gé túlèi” tení dú ló gè gbàn va tṍ ló.​—Híb. 13:17.

Ó GÁ BELÍ MÉNÉ JÈHÓÀSH

16. Éé ní ea zógè kọọ̀ Méné Jèhóàsh náa beè kilsĩ́ ge fã̀ Bàrì e?

16 Jèhóíadà ní ea beè nvèè bá nè méné Jèhóàsh kọ á dú lé nen ẽ́. (2 Kíǹ. 12:2) Vó beè naa kọọ̀ ménéí á gbĩ́ gè naa nú ea léémá Jìhóvà tṍó ea beè di-dí ãa gbálà. Sõò tṍó e Jèhóíadà ni ú lọ̀l, Jèhóàsh beè gbóó pãane tṍ ló gbò méné e ba beè òòa aa ló ge fã̀ Jìhóvà. Éé beè sìlà aa m ẽ́? Ẹlẹ nè gbò e bà dìé kè kẽ beè “dààmà togó gè fã̀ gbò kpóó kyọ́ọ gè nèèmà fã̀ nè gbò ńbàlì e bà náàmà bá.” (2 Kró. 24:​4, 17, 18) Nyíè Jìhóvà beè palàge bììlà, vaá “a beè kilsĩ́ gè lẹ̀ẹ̀là gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì e bà dì vá zẹ̀ẹ̀ má va kọbé bà ooà kẽ . . . , sõò bà náa beè pãane tṍ.” Bà náa beè pãane tṍ ló Zèkàráíà ea dú nvín Jèhóíadà, e náa beè dú áá neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì nè neǹ vààlà gyọ́ọ̀ Jìhóvà, sõò a beè dú nàgé nvín vígà tẹ̀ Jèhóàsh. Kàsĩ́, náa beè nvèè ka ló pá tọ e ba beè dùùlà a dùm, vó beè naa kọọ̀ Méné Jèhóàsh á fẹ́ Zèkàráíà.​—2 Kró. 22:11; 24:​19-22.

17. Éé ní ea beè naaá ló Jèhóàsh e?

17 Jèhóàsh náa beè siiá ná pọ̀ ló Jìhóvà, vó beè naa kọọ̀ nu á bẽeé ló. Jìhóvà beè kọọ̀: “m̀ é nvèèmà lẹ́ gbò e bà nveemàm lẹ́.” (1 Sám. 2:30) Gbò bé pá Sìríà beè bé èlbá bá gbò bé Jèhóàsh “e ba beè palàge bọọ́ tõ̀ò” vaá “tú agẹbá kom” nvee ló Jèhóàsh. Tṍó e pá Sìríà ni aà, pá gyóòlo Jèhóàsh beè gbóó fẹ́ẹ boo béè kọọ̀ a beè fẹ́ Zèkàráíà. Ba beè ẹ̀b kọọ̀ ménéí beè palàge dú pọ́lọ́ vaá náa bọ́ló gè lìe “kĩée e bà ólò lì gbò méné.”​—2 Kró. 24:​23-25; ẹ̀b nàgé study note boo “son of Barachiah” ea di mm̀ kpá Máátìù 23:35.

18. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Jèrèmáíà 17:​7, 8, éé ní eé láá naa kọbé née bélì Jèhóàsh e?

18 Éé ní e nu dòòmà Jèhóàsh nóòmài ẽ́? A beè belí té e náa síi kúm kẽ ea dẹẹ̀a boo dõona kà té e bà émáe. Tṍó e té e ba beè emáeá ea dú Jèhóíadà ú, Jèhóàsh beè gbóó dààmà togó gè pãane tṍ ló gbò e bà náa ólò fã̀ kà-kà Bàrì, vaá náa beè bọ ná ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà. Nàkà nu dòòle lóí tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ bẹẹ gè siiá pọ̀ ló Bàrì á gá dẹ̀ẹ̀a boo áá lé nu dòòmà bá gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò nè pá bẹẹ tọ. Be è gbĩ́ gè kilsĩ́ gè zọ̀ Bàrì ié kà lé gbaa ló, à bọ́ló kọ é naa gbò nú ea é náa kọ é siiá pọ̀ ló Bàrì vaá vùlèe tení dú ló gè olòó nó Kpá Káí, bugi togó boo gbò nú e nóò, vaá tã̀àgã ló Bàrì.​—Bugi Jèrèmáíà 17:​7, 8; Kọ́l. 2:​6, 7.

19. Éé ní e Jìhóvà gbĩ́ kọ é naa ẽ́?

19 Jìhóvà náa ólò kọ é naa nú e née láá naa. Gbò nù e Jìhóvà gbĩ́ kọ é naa di mm̀ kpá Ẹ̀klìzíástìs 12:​13, ea kọ́ọ̀: “Siiá pọ̀ ló kà kà Bàrì vaá ò sẹlẹ gbò a log, boo béè kọọ̀ níì nú ea lela ló nen gè naa ẽ́.” Tṍó e síìà pọ̀ ló Bàrì, èé láá bé èlbá gbò ẹ̀bmà eé beè kpeesĩ́ ló vaá elá àgala belí Òbàdáíà nè Jèhóíadà. Tọ́ọ̀ nu náa é láá kyọ̀ gbaa ló e íè kilma ló Jìhóvà.

SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 3 Bẹẹ Kói, Bẹẹ Ból Dẽesĩ́ Nè Dẹ̀lẹ̀ Nyíé Boo

a Kpá Káí ólò tú moǹ bel ea kọlà “síìà pọ̀” loomá bel mm̀ gã́bug sĩ́deè. Dẹ̀ẹ̀a boo nu ea gé ló bel kilma ló, àé láá loá bel nyòòmà kéné ló, fã̀ dẽe, àbèè nu bọ̀ọ̀ló. Nakà togó belí é nveè bá nèi kọ é toní síìà pọ̀ ea é láá náa kọ é ié agẹló, vaá náa kọ é bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo mm̀ tóm e gé sí nè bẹẹ Tẹ̀ ea di káála.

b Nakà Òbàdáíàí níì neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Òbàdáíà ea beè emí Kpá Káí e a bée kólá lóá nì.

c BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ FÒTÓ: Mm̀ nakà fòtó ea zógè nú ea beè naaáí, ene kà vígà págbálà gé tú kpá má pá vígà gbẹá dó e bà kub bẹẹ tóm.

d BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ FÒTÓ: : Ene kà vígà pábia ea gé nó gè kọ́ kpẹ̀a temá boo fóòn lọl bá dõona kà vígà pábia ea ni dú kànen mm̀ dee; ene kà vígà págbálà ea ni dú kànen mm̀ dee ea gé tú agẹló kọọmá kpẹ̀a gbẹá kĩée e gbò nen bọọ; ene kà vígà ea ni tú gã́bug gbáá siimá tóm gé nóòmà pá vígà bé e bàé láá ẹ̀b nú ea kil ló Kíǹdòm Họ́ọ̀l naa.