1-2. Dì belí Lọ́ọ̀t, mókà nu ànà-ànà ní e gbò nyòòne nvéè Kráìst ólò kpeesĩ́ ló deè nieí é?

 TṌÓ e monì bé e sĩ́deè tõ̀ò dùm gbò e ba di bàlà booí dú pọ́lọ́ naa, à ólò tãagẽ́i belí bé ea beè tãagẽ Lọ́ọ̀t ea beè dú nen lé lab dògò naaá. Boo béè kọ a beè nyimá kọọ̀ bẹẹ Tẹ̀ ea di káála óví pọ́lọ́ lab dògò, “dùm nyaa ea è di mm̀ gbò pọ́lọ́í beè palàge bẽemáe.” (2 Pít. 2:​7, 8) Vulè nè síìà pọ̀ e Lọ́ọ̀t beè ié kilma ló Bàrì beè naa kọ á kìn pọ́lọ́ láb ea beè di mm̀ gbò e ba beè di mm̀ a deeá. Gbò e bà di kátogóí náa tõó boo àbèè ge nvèè nàgé ka ló gbò nòòkúù Jìhóvà ea õoà. Sõò èé láá kilsĩ́ gè tõó dùm ea õoà be è kilsĩ́ ge vulè Bàrì vaá siiáẹ pọ̀ ló mm̀ sĩ́deè ea bọ́ló.​—Pró. 14:2.

² Kọbé è láá naa vó, Jìhóvà néi gbò bel ea é dọ bélè nèi ea di mm̀ kpá Próvẹẹ̀b. Dénè gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst, gbò gbálà nè gbò bia, pá nvín àbèè kà nen, é láá ié bélè lọl ló gbò bel nyìmànù ea di mm̀ kpáí.

3. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Próvẹẹ̀b 17:​3, éé ní ea náa vaá à dú bíi kọ é kpènà bẹẹ nyíe ẽ́? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

³ Ene kà nú ea náa vaá à dú bíi kọ é kpènà bẹẹ nyíe dú kọọ̀ Jìhóvà ólò ẹ̀b nú ea dìí nyíe. Níí tõó dọ̀ kọọ̀ à nyímá ló íb nen e dúù, níì bé e gbò nen ẹbvíi naa nì. (Bugi Próvẹẹ̀b 17:3.) Àé vulèi be è ólòó bugi togó boo gbò a dùùlà bá deè tṍ ea é láá naa kọ é tõó dùm dọ̀ọ̀mà dè-dè. (Jọ́ọ̀n 4:14) Vó é náa kọ é gá ié tṍó gè bùgmà togó boo nú e náa õoà ea aa bá Sétàn nè a bàlà boo. (1 Jọ́ọ̀n 5:​18, 19) Bé e tõò bã ló Jìhóvà naa, níà bé e vulè nè fã̀ dẽe e íè kìlmàé ló é bọọ naa ẽ́. Boo béè kọọ̀ née gbĩ́ gè naa nú ea é bẽ́émá bẹẹ Tẹ̀, ge bugi togó boo gè naa nú ea dú pọ́lọ́ é bẽ́émái. Tṍó e dò ẹ̀b élaí sĩ́, èé láá bĩiná bẹẹ bá kọọ̀, ‘Éé  ní ea é náa kọ ḿ sẹlẹ sí pọ́lọ́ uú boo nen ea palàge vulèm ẽ́?’​—1 Jọ́ọ̀n 4:​9, 10.

4. Mósĩ́ deè ní e gè siiá pọ̀ ló Jìhóvà beè kpènà ene kà vígà pábia lọl ló gè sí pọ́lọ́ ẹ́?

⁴ Ene kà vígà pábia ea bée kọlà Marta, ea ólò tõó Croatia ea beè kpeesĩ́ ló ẹ̀bmà ge kuná gã̀ beè emí kọọ̀: “A beè tàvàlàḿ ló ge bugi togó leevè vaá láá bé èlbá tàn ge naa nú ea bẽ́émá Bàrì. Sõò ge siiá pọ̀ ló Jìhóvà beè kpènàm.” b Mósĩ́ deè ní e gè siiá pọ̀ ló Bàrì beè kpènàe ẽ́? Marta kọ́ọ̀, a beè bugìè togó boo nú ea é silà aa mm̀ pọ́lọ́ béèlàfùlá. Beele é láá naa nagé vó. Kà pọ́lọ́ nú ea é silà aa m dú kọọ̀ nyíè Jìhóvà é biilà vaá née é láá fã̀e dọ̀ dè-dè.​—Jén. 6:​5, 6.

5. Éé ní eo nóò lọl ló nú ea beè naaá ló Leo e?

⁵ Tṍó e síìà pọ̀ ló Jìhóvà, née é zọ gbò pọ́lọ́ lab dògò bã̀àà kóò. Níà nú e Leo ea ólò tõó Congo, beè dã́ ból lóé. Ténì gbáá aa ló tṍó ea beè dììa múú, a beè bã̀àà pọ́lọ́ kóò. A beè bugi togó kọọ̀ be náa zọẹ̀ pá a kóò labvìè pọ́lọ́ láb, náa síè pọ́lọ́ uulìè boo Jìhóvà. Sõò, pọ́ì ńkem̀ tṍó aa ló tṍóá, gbò pọ́lọ́ kóò ea beè bã̀àà beè naa kọ á olòó ṍ míí tẽeá dẽe vaá bã mm̀ dùm kúnàgã̀. A beè gbóó dààmà togó gè bugi togó boo gbò nú ea tẹ̀ nè a kà beè noomàe nè bé e nyíée beè olòó ẹẹ tṍó ea géè fã̀ Jìhóvà naa. Éé beè sìlà aa m ẽ́? A beè gbóó kpáá bugi togó leevè. Gbò kànen beè nvèè bá nèe kọ á òòa kẽ dú ló Jìhóvà. Kátogóí, a dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò vaá à di boo kele íb sìtóm kọ̀ kpẹ̀a dénè tṍó.

6. Nu dòòmà bá mókà bàà kà pábia ní eé ló bel boo é?

⁶ Naanii èé ló bel boo nú ea di mm̀ kpá Próvẹẹ̀b 9 togó, ea ló bel kilma ló bàà kà pábia, e enè ọ̀và doà bá neǹ nyìmànù vaá  na nená à dòà bá neǹ ból. (Doolé ló kpá Róm̀ 5:14; Gàlésìà 4:24.) Tṍó e gé náa vó, èé kẽ̀èa boo kọọ̀ áá dùm kúnàgã̀ nè ge ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen ní ea tọla kẽ mm̀ bàlà boò Sétàn ẽ. (Ẹ́fẹ. 4:19) Vóà naa, à palàge dú bíi kọ é toní dùm ge siiá pọ̀ ló Bàrì vaá òòà aa ló gè náa nú ea dú pọ́lọ́. (Pró. 16:6) Boo béè vó, dénè bẹ̀ì é láá ié bélè lọl ló nú e nakà dọ̀ Kpá Káíí gé nóòmà. À dú gè baatẽ́ kọọ̀ buù kà pábiaí gé kólí gbò e bà náa nyímá nu​—naamá “gbò e bà náa ié lé bug.” À belí kọọ̀ buù ọ̀và gé kọ́ọ̀, ‘Dú nà tọ gé dé gyã́á.’ (Pró. 9:​1, 5, 6, 13, 16, 17) Sõò kele-kele íb nu ní ea nááá ló buù nen ea zigà kólíé.

7. Dẹẹa boo nú ea di mm̀ kpá Próvẹẹ̀b 9:​13-18, ãàe ní e ene kà kólá é tú nen kìlmàe? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

⁷ Bugi togó boo kól ea aa gã́ “pábia e náa nyímá nu.” (Bugi Próvẹẹ̀b 9:​13-18.) À kólí gbò e bà náa íe lé bug kọ bàá “dú kĩí” gé dé nu. Éé ní ea beè sìlà aa m ẽ́? “Gbò e bà ni ú di kĩá.” Òé láá kẽ̀èa boo íb gbò bel dòòle lóí ea di dààà togó kpá Próvẹẹ̀b. Dọ̀ Kpá Káíí ãanéi kilma ló “pábia e bè náa bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo” nè “ńnváá kyãa ólá.” À kọ́ nágé kọọ̀: “A tọ ólò fẹ́ nen.” (Pró. 2:​11-19) Kpá Próvẹẹ̀b 5:​3-10 ãanéi kilma ló dõona kà “pábia e bè náa bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo” e “a ká tọ́ kyãà nyoone ú.”

8. Mókà béèlàfùl ní ea dú bíi kọ é nè ẽ?

⁸ À bọ́ló kọọ̀ gbò e bà dã́ kól ea aa gã́ ‘pábia e náa nyímá nuá’ á nè béèlàfùl be bàé zigà àbèè bàé kin a kól. Èé láá kpeesĩ́ ló íb gbò béèlàfùlí. Tṍó e kpeèsĩ́ ló ẹ̀bmà ge kuná gã̀ àbèè ge ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen ea di boo TV àbèè boo íntanet, éé ní eé náa ẽ́?

9-10. Mókà gbò bug ní ea náa vaá à bọ́ló kọ é kpòòlà lóó lọl ló kúnàgã̀e?

⁹ À íe gbò bug e nyìmànù di m ea náa vaá à bọ́ló kọ é kpòòlà lóó lọl ló kúnàgã̀. Dọ̀ Kpá Káíá baatẽ́ kọọ̀ ‘pábia e náa nyímá nuá’ dì ea gé kọọ̀: “Múú e bà zib kpe.” Éé ní e ‘múú e bà zibvá’ tõó dọ̀ ẹ? Kpá Káí tú gbaa ló ea ólò di zẹ̀ẹ̀ págbálà nè pábia e ba ni ílá doolé ló múú ea dĩine ló nen. (Pró. 5:​15-18) Dóm nè va é láá dé kpéè ló gbaa ló ea di zẹ̀ẹ̀ págbálà nè pábia tṍó e ba ni ílá. Ẹ̀b bé e níí dú kele ló “múú e bà zib” naaà! Múú e bà zib é láá loá bel nyòòmà kúnàgã̀. Níí ólò bọọgẹ̀ naaá ke gũ̀a, belí bé e neǹ zib ólò zìb nú ke gũ̀a naaá. “Múú e bà zib” é láá kpè be à tõó ló gbò e bà gé sí pọ́lọ́í kọọ̀  tọ́ọ̀ nen náa é nyímá. Níà kà kyáá bel! Jìhóvà mon dénè nu. Náa íe nu ea dú pọ́lọ́ èlmà ge naa nú ea bẽ́emáe, vóà naa, tọ́ọ̀ kà kpéè á gé ló gè naa nú ea é biilée nyíe. (1 Kọ́r. 6:​9, 10) Sõò à íe dõona kà gbò nú ea é láá sìlà aa m.

¹⁰ Kúnàgã̀ é láá màn sììà kẹ́ẹ, naa kọ nen á bugi togó kọọ̀ á géè ló tọ́ọ̀ nu, niiná gbàà tṍó e nen náa beè noo, vaá naa kọọ̀ pá tọ á zààlà. Mm̀ kà-kà, à dú nú e nyìmànù di m gè kpòòlà lóó lọl ‘tọọ̀’ pábia e náa nyímá nuá vaá kìn a gyã́á. Gbá ló gè kọ bà kyọ̀ ba gbaa ló kilma ló Jìhóvà, gã́bug gbò e bà kúnágã̀ a ié kom ea é láá vàlẹ̀ bá fẹ́ va. (Pró. 7:​23, 26) A 9 togó 18 gã́bel nveè kùbmà ló kọọ̀: “Gbò ea kólí kyáà dú gbò e bà di mm̀ Bànà Ú.” Éé ní ea náa vaá gã́bug nen à zìgà kól ea é tú va nvee mm̀ tã̀àgã̀e?​—Pró. 9:​13-18.

11. Éé ní ea náa vaá ge ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen à palàge dú gẹẹ-gẹẹ ló é?

¹¹ Ene kà nú ea tọla kẽ ea bọ́ló kọ é kpòòlà lóó lọl ló dù gè ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen. À ólò tõó ló sìgà nen kọọ̀ ge ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen náa dú pọ́lọ́. Sõò ge ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen dú pọ́lọ́, lọ̀l ka ló nen, vaá à ólò tàvàlà gè aa ló. Gbò fòtó e bè náa õoà ólò gbẹá nyíè nen vaá tàvàlà ge lọ̀l nyíé boo. Bọọ èlmà vó, ge ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen náa ólò fẹ́ pọ́lọ́ tàn lọl mm̀ nen, tãa vó, à ólò zoolè. (Kọ́l. 3:5; Jém̀z 1:​14, 15) Mm̀ kà-kà, gã́bug gbò e bà ẹ̀b fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen ólò bã dùm kúnàgã̀.

12. Mósĩ́ deè ní eé láá zogè kọ è gé kpènà bẹẹ bá lọl ló gè ẹ̀b gbò fòtó ea é láá tú tàn kúnàgã̀ nvèèí m ẽ́?

¹² Éé ní ea bọ́ló kọọ̀ beele e gé nyoone nvéè Kráìst é naa tṍó e fòtó ea zógè kóló kètẽ́ nen búló sila boo bẹẹ fóòn ẽ? À bọ́ló kọ é vàlẹ̀ bá maaná dẽe lọl ló. Àé láá valíí ló gè naa vó bé è kẽea boo kọọ̀ pọ̀bkà gyọ́ e íè dú bẹẹ gbaa ló kilma ló Jìhóvà. Mm̀ kà-kà, kọbèè gbò fòtó e bè náa aa deè zógè kóló kètẽ́ nen é láá naa kọọ̀ tàn kúnàgã̀ á bã mm̀ nen. Éé ní ea náa née é ẹbvẹ́? Boo béè kọ née gbĩ́ì kọọ̀ tọ́ọ̀ kà nú ea é náa kọ é kuná gã̀ á bã mm̀ bẹẹ nyíe. (Máát. 5:​28, 29) Ene kà neǹ kànen ea bée kọlà David, ea ólò tõó Thailand kọ́ọ̀: “Nda ólò bĩiná ńdáà bá kọọ̀: ‘Kọbèè gbò fòtóá náa zógè kóló kètẽ́ nen, é kọọ̀ nyíè Jìhóvà é ẹ́ẹ be m̀ kilsĩ́ gè ẹ̀b?’ Ge bugi togó naa vó beè naa kọ ḿ labví láb e nyìmànù di m.”

13. Éé ní ea é nveè bá nèi kọ é labví láb e nyìmànù di m ẽ́?

¹³ Síìá pọ̀ gè naa nú ea é náa kọọ̀ nyíè Jìhóvà á bììlà é nveè bá nèi kọ é labví láb e nyìmànù di m. Ge siiá pọ̀ ló Bàrì ní ea dú “dààà togó” àbèè kpò kúm “nyìmànù” ẽ. (Pró. 9:10) Dààà togó kpá Próvẹẹ̀b 9 togó kọ́ nú ea kil ló “kà-kà nyìmànù,” vaá à tú doolé ló dõona kà pábia.

14. Mókà dõona kà kól ní e kpá Próvẹẹ̀b 9:​1-6 kọ́ nú ea kil ló é?

¹⁴ Bugi Próvẹẹ̀b 9:​1-6. Nakà dọ̀ Kpá Káíí kọ́ nu ea kil ló kól ea aa bá Jìhóvà, ea dú nen e kà-kà nyìmànù aa bá, vaá dú bẹẹ Neǹ Dèmnù ea nyímá nu lọ̀l vaá à lee. (Pró. 2:6; Róm̀ 16:27) Dọ̀ Kpá Káíí kọ́ nu ea kil ló ene kà pọ̀bkà tọ ea íe àlàbà kà bã̀. Nakà nu dòòle lóí zógè kọọ̀ Jìhóvà ólò dõo nu taalẹ bá vaá noomà nuù gbò nen kọbé bà íe nyìmànù.

15. Éé ní e Bàrì gbĩ́ kọ é naa ẽ́?

¹⁵ Jìhóvà ólò dõo nu taalẹ bá vaá nèi nú ea é gbõomáí ló. Gbò kpãaí dọa bàlà kẽ mm̀ “kà-kà nyìmànù,” e kpá Próvẹẹ̀b  9 togó tú doolé ló pábiaá. Nòòtẽ́í baatẽ́ kọọ̀ pábia ea di mm̀ nu dòòle lóí beè palàge bùl a nom, pìg a míí, vaá kpoogè dee ló tébòl ea di a tọ. (Pró. 9:​2, ekk.) A 4 nè 5 gã́bel kọ́ nágé kọọ̀: “[Pábia ea doà bá nyìmànùa] kọ́ nè gbò e bà náa ié lé bug kọọ̀: ‘Dù gé dé ńdáà gyã́á.’ ” Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọ é sí tọọ̀ kà-kà nyìmànù gé dé gyã́á ea néi ẽ́? Jìhóvà gbĩ́ kọọ̀ pá a nvín á nyimá nu vaá ié kpènà. Náa gbĩ́ kọọ̀ pọ́lọ́ nu á zẹ́ẹ́ nááí ló besĩ́ è kálá nó nu lọl ló. Níà nú ea náa vaá “à ólò nè nyìmànù gbò e bà tõo lèlà” ẹ. (Pró. 2:7) Tṍó e síìà pọ̀ ló Jìhóvà mm̀ sĩ́deè ea bọ́ló, àé taníi gè naa nú ea léémáe. Vaá tṍó e dã́à gbò a dùùlà bá deè tṍ e nyìmànù di m, gè tú siimá tóm ólò ẹẹlẹ̀i nyíe.​—Jém̀z 1:25.

16. Mósĩ́ deè ní e síìà pọ̀ Bàrì beè nvèè bá nè Alain kọ á ne béèlàfùl e nyìmànù di m ẽ́, vaá éé beè sìlà aa m ẽ́?

¹⁶ Bugi togó boo bé e síìà pọ̀ Bàrì beè nvèè bá nè Alain kọ á láá nè béèlàfùl e nyìmànù di m naa. Alain ea dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ea ólò noomà nàgé nú gbẹá tọọ̀ kpá kọọ̀, “À ólò tõó ló gã́bug gbò e ólò gbá noomà nu kọọ̀ ge ẹ̀b fíìm ea zógè kóló kètẽ́ nen dú enè sĩ́deè ge noomá bé e págbálà nè pábia é láá ié gbaa ló naa.” Sõò Alain beè nyimá kọọ̀ belá níì kà-kà nì. Alain kọọ̀ “M beè beeláfùl kọ ním gé ẹb gbò fíìmá. Vaá m beè baatẽ́ bug ea di nvéè na béèlàfùl nè gbò em ólò zọ̀ siá tóm.” Síìà pọ̀ Bàrì ní ea beè nvèè bá nèm ẽ́. A beè tú dùùlà bá deè tṍ ea bá “kà-kà nyìmànù” siimá tóm, ea kọ́ọ̀ “kilsĩ́ gè kyãa boo èèlè dã̀ból ló nu.” (Pró. 9:6) Béèlàfùl Alain beè leemá sìgà gbò e bà ólò gbá siá tóm, vaá níí beè naa kọọ̀ bàá dààmà togó gè nó Kpá Káí vaá sí nònù.

17-18. Mókà tã́áná dee bá ní e gbò e bà zigà kól ea aa gã́ “kà-kà nyìmànù” é íéé, vaá éé ní e bà ẹbmà dẽe gè ié dì deèsĩ́é? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹⁷ Jìhóvà tú nu dòòmà bá pálàa kà pábiaí dòòmà bá bé eé láá ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe kátogóí nè dì deèsĩ́ naa. Gbò e bà zigà kól ea aa gã́ “Pábia e náa nyímá nu” ea ólò kòlvà belá ólò ká bùlà gbẹẹ́ boo gè dé ‘kpéè’ vaá tõó dùm e náa õoà. Sõò, bà náa bugi togó kọọ̀ nú e bà gé náa kátogóí ié nú ea é náa vá ló dì deèsĩ́. Ba láb é man “ú” nèva.​—Pró. 9:​13, 17, 18.

¹⁸ Nú ea é nááá ló gbò e bà zigà kól ea aa gã́ “kà-kà nyìmànù” dú kele! Gbò ea kólí kyáà é dé kpéè ló gyã́á ea beè palàge kpoogè dee ló ea é náa kọ bàá ié kà lé gbaa ló kilma ló Bàrì. (Àìz. 65:13) Tení dú ló neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Àìzáíà, Jìhóvà  beè kọọ̀: “Palàge pãanémi tṍ ló, vaá o déi nú ea dú lé, mè òé íei gyọ́ ea é dĩinéi ló.” (Àìz. 55:​1, 2) È gé nó ge vùlè nú e Jìhóvà vulè vaá ọbví nú ea ọbví. (Ps. 97:10) Vaá nyíéi ólò ẹẹ tṍó e kólì dõona gbò kọ bàá dù gé ié bélè lọl ló “kà-kà nyìmànù.” À bélí kọ è élà “kĩée ea bọọ́ gã́boo ea di ló boná kolí kól kọọ̀: ‘Kọ̀láá nen e náa nyímá nu á dú kĩi.’ ” Níì áá kátogóí ní e beele nè gbò e bà zigà kólí é íe bélè lọl lóé nì. Àé di lee vaá naa kọ é “tõó dùm” dọ̀ọ̀mà dè-dè be è “kilsĩ́ gè kyãa boo èèlè dã̀ból ló nu.” ​—Pró. 9:​3, 4, 6.

19. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Ẹ̀klìzíástìs 12:​13, 14, mókà béèlàfùl ní ea bọ́ló kọ é nèe? (Ẹ̀b nàgé ńkpó ea kọ́ọ̀ “ Ge Síìà Pọ̀ Ló Bàrì Ólò Dọ̀ Bélè Nèi.”)

¹⁹ Bugi Ẹ̀klìzíástìs 12:​13, 14. Naanii èé sọtọ́ deè kọọ̀ síìà pọ̀ Bàrì á kpènà bẹẹ nyíe, vaá nvèè bá nèi kọ é tõó dùm ea õoà vaá kilsĩ́ gè tõo bã ló Bàrì mm̀ gbò dee deè nvéè dee e pọ́lọ́ lab dògò kpáá zoogáí. Nakà síìà pọ̀í é nvèè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè kolí gã́bug nen dẹ̀ẹ̀a boo bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa, kọ bàá gbĩ́ “kà-kà nyìmànù” ea é dọ bélè nèva.