1. Mókà tọa ló ní e sìgà gbò gyóòlo Jìhóvà e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo ólò láá ié é?

 GE NYIMÁ kọọ̀ nyíè Jìhóvà ẹ́ẹ ló pá a gbò ólò nvèèi nyíé gbàà! Kpá Káí kọ́ọ̀: “Nyíè Jìhóvà ólò ẹẹ́ ló pá a gbò.” (Ps. 149:4) Sìgà tṍó, lóó sìgà nen é láá ọọ naa ní ea é bĩ́íná kọọ̀, ‘É kọọ̀ Jìhóvà ténmà m gé?’ Deè kéléá, à íe tṍó e gbò e bà géè fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo beè bugi nagé togó naa vó.​—1 Sám. 1:​6-10; Jóòb 29:​2, 4; Ps. 51:11.

2. Bà mée ní e Jìhóvà ténmàe?

² Kpá Káí tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ Jìhóvà é láá tenmà gbò e bà náa gbõoma. Mósĩ́ deè é? Èé íè ge ié zìgà mm̀ Jíízọ̀s Kráìst vaá dììa múú. (Jọ́ọ̀n 3:16) Tṍó e náà vó, è náà kọ gbò nen á nyimá kọọ̀ e beè ọgá ló bẹẹ pọ́lọ́ vaá zìgà nè Bàrì kọ è gbĩ́ì ge naa a bùlà. (Tóm 2:38; 3:19) Nyíè Jìhóvà ólò ẹẹ tṍó e náà vó, vaá níí ólò naa kọ é ié kà lé gbaa ló kìlmàé ló. Be è kilsĩ́ gè pììgà bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa gè mm-mè zíl e beè zilá tṍó e beè kìn lóó nè Jìhóvàa, àé ténmài vaá túi naamá a kóò.​—Ps. 25:14.

3. Éé ní eé ló bel boo mm̀ nakà togó belí é?

³ Éé ní ea náa vaá sìgà tṍó à ólò tõó ló gbò nen kọọ̀ Bàrì náa ténmàè vaẹ́? Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà ólò tẹlẹ bàlà kẽ kọ à ténmàèi ẽ́? Vaá mósĩ́ deè ní e nen ea gé nyoone nvéè Kráìst é láá agala boo kọ Bàrì ténmàèe ẽ́?

NÚ EA NÁA VAÁ À ÓLÒ TÕÓ LÓ SÌGÀ GBÒ KỌỌ̀ BÀRÌ NÁA TÉNMÀÈ VA

4-5. Náa kal ló béè kọọ̀ è ólò ẹ̀b bẹẹ bá kọ é gé ló tọ́ọ̀ nu, éé ní eé láá àgala boo é?

⁴ À ólò tõó ló gã́bug bẹ̀ì kọ é gé ló tọ́ọ̀ nu lọ̀l gé tṍó e beè di pá nvín. (Ps. 88:15) Ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Adrián kọ́ọ̀: “Gã́bug tṍó, à ólò tõóm ló kọ ḿ gé ló tọ́ọ̀ nu.  Tṍó em beè di pá nvín, m̀ ólò tã̀àgã ló Bàrì kọọ̀ pá beele tọ á bã mm̀ Páradaìs, sõò, a beè tõóm ló kọọ̀ ním é láá bã m.” Tony, e bà náa beè bumáe mm̀ kà-kàí kọ́ọ̀: “Tọ́ọ̀ dee ńdáà tẹ̀ nè ńdáà kà gáà kọ nèm kọọ̀ bà vulèèm àbèè ge gaavám boo. Vó beè naa kọ á tõóm ló kọọ̀ tọ́ọ̀ kà nú em náà náa é léémá va.”

⁵ Be à íe tṍó ea tõóí ló kọ é gé ló tọ́ọ̀ nu, à dú bíi kọ é kẽ̀èa boo kọọ̀ Jìhóvà ní ea beè dùùlài nveà ló é. (Jọ́ọ̀n 6:44) À mon gbò lé kpãa ea dìí m e beele née monì vaá à nyímá nú ea dìí nyíe. (1 Sám. 16:7; 2 Kró. 6:30) Vóà naa èé láá dẹlẹ́ẹ nyíé boo tṍó ea kọ́ọ̀ à nveenìèi ka ló.​—1 Jọ́ọ̀n 3:​19, 20.

6. Tṍó e Pọ́ọ̀l kẽea boo pọ́lọ́ ea beè sí tṍó ea kil nvéeá, a beè tõóé ló naa vàẹ?

⁶ Besĩ́ è kalá bã mm̀ kà-kàí, sìgà bẹ̀ì beè naa nú ea ólò naa kọ é ọgá dọ̀ọ̀mà kátogóí. (1 Pít. 4:3) Kọbèè gbò e bà gé fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo ólò ié nágé nakà tã̀àgã̀ bùlàí. É kọ o nyíe ólò kọ́ ni bel ló pọ́lọ́ eo beè sì? Beè vó, ge nyimá kọọ̀ gbò gyóòlo Jìhóvà e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo beè tení nágé bá nakà dìtõ̀òí é nveè bá nè ni. Dì belí nu dòòmà bá, a beè tõó ló neǹ tóm Pọ́ọ̀l kọ á géè ló tọ́ọ̀ nu tṍó ea kẽea boo gbò a lọ̀. (Róm̀ 7:24) À dú kà-kà kọọ̀ Pọ́ọ̀l beè ọgá ló a pọ́lọ́ vaá dììa múú. Sõò, a beè kọọ̀ “nda ní ea dú nen ea kil kẽ zẹ̀ẹ̀ dénè gbò e Jíízọ̀s lẹẹlà ẹ” vaá dú neǹ pọ́lọ́ “ea tõo lọ̀l vaá à lee é.”​—1 Kọ́r. 15:9; 1 Tím. 1:15.

7. Éé ní ea bọ́ló kọ é kẽea boo kilma ló gbò pọ́lọ́ e beè sì tṍó ea kil nvéeá ẽ́?

⁷ Bẹẹ Tẹ̀ ea di káála zigà kọọ̀ àé iaẹ̀ ló neèi be è ọ́gá ló bẹẹ pọ́lọ́. (Ps. 86:5) Be è aa deè ọgá ló bẹẹ pọ́lọ́, èé láá dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ Jìhóvà é ia ló nèi dì belì bé ea beè kọ́ naa.​—Kọ́l. 2:13.

8-9. Mósĩ́ deè ní eé láá bé èlbá gè íe tã̀àgã̀ bùlà kọ née é láá naa tọ́ọ̀ kà nú ea léémá Jìhóvà ẹ?

⁸ Dénè bẹ̀ì gbĩ́ gè pììgà bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa gè fã̀ Jìhóvà. Sõò sìgà gbò ólò bugi togó kọọ̀ kọ̀láá bé e bà piigàẹ̀ naa Jìhóvà náa é ténmàè va. Ene kà vígà pábia ea bée kọlà Amanda kọ́ọ̀: “M beè olòó bugi togó kọọ̀ kọbé m̀ láá naa nú ea é léémá Jìhóvà, àé dú bíi kọ ḿ sí gã́bug tóm. Gã́bug tṍó m̀ ólò naa nu èlmà bé e nà kpóó sim tùlà naa. Tṍó e ním láà naa gbò nú em géè ẹ̀bmà dẽe gè naa,’ À ólò tõóm ló belí kọọ̀ nyíè Jìhóvà biilàm ló belí bé e nyíém biila ló nà bá naaá.”

⁹ Mósĩ́ deè ní eé láá bé èlbá gè bugi togó kọọ̀ née é láá naa tọ́ọ̀ kà nú ea é léémá Jìhóvà ẹ? Kẽ̀èa boo kọọ̀ Jìhóvà náa gbĩ́ kọ é naa nú e née é láá naa. À gbĩ́ kọ é naa nú e bẹẹ kpóó sim tùlà. Vaá nyíée ólò ẹẹ ló kọ̀láá kà tóm e síì lọa bùlà. Bugi nagé togó boo gbò e Kpá Káí kọ́ọ̀ ba beè sí tóm nè Jìhóvà lọa bùlà. Dì belí nu dòòmà bá, Pọ́ọ̀l beè tú bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá kpẹ̀a mm̀ gã́bug gbáá, a beè kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ dó vaá nvèè gã́bug bõ̀ònatõ̀ò. Sõò tṍó e dìtõ̀ò beè naa kọ á gá láá kọ ná kpẹ̀a belí bé ea beè olòó naa, é kọọ̀ Bàrì náa beè tenmà nàe? Ẽ́èe. A beè kilsĩ́ gè naa bé ea kpóó sim tùlà naa vaá Jìhóvà beè tãanèe dee bá. (Tóm 28:​30, 31) Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, sìgà tṍó tóm e gé sí nè Jìhòvà é láá nyaaá. Sõò nú ea palàge bọọ ló Jìhóvà dú íb bùlà e síìmà. Naanii èé zẹ́ẹ́ ló bel boo sìgà sĩ́deè e Jìhóvà ólò zogè kọ à ténmàèi.

MÓSĨ́ DEÈ NÍ E JÌHÓVÀ ÓLÒ ZOGÈ KỌ À TÉNMÀÈI Ẽ́?

10. Mósĩ́ deè ní eé láá “dã́” tṍó e Jìhóvà gé kọ́ à vulèèi é? (Jọ́ọ̀n 16:27)

¹⁰ À néi Kpá Káí. Jìhóvà ólò naa kọọ̀ pá a gbò á nyimá kọ à vulèè va. Bàà tóm e  Kpá Káí kọ́ọ̀ Jìhòvà beè kọ́ nè Jíízọ̀s kọ à vulèèe vaá nyíée à ẹẹlẹ̀ẹ̀ẹ́ ló. (Máát. 3:17; 17:5) É kọ àé léémá ni gè dã́ tṍó e Jìhóvà gé kọ́ à vulèè ni? Jìhóvà náa ólò tṍó káála ló bel nèi, sõò à ólò ló bel nèi tení dú ló Kpá Káí. Èé láá “dã́” tṍó e Jìhóvà gé kọ́ à vulèèi tṍó e bugì gbò bel e Jíízọ̀s beè kọ́ nè pá a gbò nyòòne nvée ea di mm̀ Kpá Káí. (Bugi Jọ́ọ̀n 16:27.) Jíízọ̀s beè palàge nó a Tẹ̀. Vóà naa, tṍó e bugì nú e Jíízọ̀s beè kọ́ nè pá a gbò nyòòne nvée e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíe boo e bà náa beè gbõomaá kọ à vulèè va, èé láá dòòmà dẽe ló kọọ̀ níà bé e Jìhóvà gé kọ́ nágé nè beele naa ẽ́.​—Jọ́ọ̀n 15:​9, 15.

11. Éé ní ea náa vaá tàvàlà dìtõ̀ò e ténì bá náa tõó dọ̀ kọọ̀ Jìhóvà náa vulèi é? (Jém̀z 1:12)

¹¹ À ólò nèi gbò nú e íè bíi ló. Jìhóvà di kpènà ló gè nvèè bá nèi, vó ní ea náa vaá à ólò nèi gbò nú e íè bíi ló é. Sìgà tṍó, Jìhóvà ólò sọ̀tọ́ deè kọ é tení bá tàvàlà dìtõ̀ò dì belí bé ea beè naaá ló Jóòb naaá. (Jóòb 1:​8-11) Ge kọ è kpeèsĩ́ ló ẹ̀bmà náa tõó dọ̀ kọọ̀ Bàrì náa vulè nài. Tãa vó, gbò ẹ̀bmà e kpeèsĩ́ ló ólò naa kọ é ié nèà deè ge zogè bé e vulè Bàrì vaá dẹlẹ́ẹ nyíé boo naa. (Bugi Jém̀z 1:12.) Tṍó e gé téní bá tã̀àgã̀, è ólò mòn bé e Jìhóvà vulèi vaá nvèè bá nèi kọ é ĩ̀ìma naa.

12. Éé ní eé láá nó lọl ló nú ea beè naaá ló Dmitrii e?

¹² Bugi togó boo nú ea beè naaá ló ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Dmitrii, ea ólò tõó Asia. Ba beè kpóe lọl ló tóm vaá náa beè ié ná dõona kà tóm gè sì mm̀ gã́bug ẽ́. Vó beè naa kọ á zogè kọ à dẹlẹ̀ẹ̀ nyíé boo Jìhóvà tení dú ló ge bọ̀ọ̀vẹ̀ gbàà a sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. Gã́bug ẽ́ beè tení vaá náa beè ié tóm ge sì. Kpálóe beè gbóó zọ̀ naa ní e náa láà aa na boo. A beè gbóó dààmà togó gè bugi togó kọọ̀ náa bọ́ nàè ló gè duè dóm nè tẹ̀ vaá nyíè Jìhóvà náa ẹ́ẹ̀ nàèé ló. Enè deè ló èlà, a nvín pábia beè emí mon bel ea di mm̀ kpá Àìzáíà 30:15 ea kọ́ọ̀: “Bọọ kói é dẹẹ̀a boo gè ié dĩ̀ìnè ló bùlà nè ge dẹlẹ nyíé boo.” A nvín pábia beè gbóó tú kpáí sẹlẹ́ẹ́ kpàn vaá kọọ̀, “Ńdáà tẹ̀, olòó kẽ̀èa boo dọ̀ Kpá Káíí tṍó e nyíé ni biilà.” Tṍóá, Dmitrii beè gbóó nyimá kọ à dú bíi kọ á õàè Jìhóvà zaa, boo béè kọọ̀ pá a tọ íe gã́bug gyã́á gè  dè, tọ gè tõó m, nè kọ̀là ló gè nvèà. A beè kọọ̀, “Nú ea dú bíi kọ ḿ naa dú gè ié dĩ̀ìnè ló bùlà vaá kilsĩ́ gè dẹlẹ nyíé boo Bàrì.” Beè níà íb tã̀àgã̀ eo gé téní báẹ́, òé láá dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ Jìhóvà gé ẹb nú ea kil ní ló vaá àé nveè bá nè ni kọ ó láá ĩ̀ìmà.

13. Bà mée ní e Jìhóvà é láá nvèèmà bá nèi ẽ́, vaá ló éé?

¹³ À néi pá vígà págbálà nè pábia. Jìhóvà ólò zogè kọ à vulèèi tení dú ló gè tú pá vígà nvèèmà bá nèi. Dì belí nu dòòmà bá, àé láá naa kọọ̀ dõona gbò á ló bel ea é síèi kpóó ló kà lèlà tṍó ea bọ́ló. Níà íb nú ea beè naaá ló ene kà vígà pábia ea ólò tõó Asia tṍó ea beè di kèbá kà tàvàlà dìtõ̀ò ẽ. Ba beè kpóe lọl ló tóm vaá kpálóe beè palàge zọ̀. Tṍóá, a dóm beè sí kà agẹbá pọ́lọ́ ea beè naa kọ á gá du ná neǹ kànen. Vígà pábiaí kọ́ọ̀, “Ním beè láá dã́ ból ló nú ea náa vaá gbò nuí à naaá. M beè dòòmà kọ m sí kà agẹbá pọ́lọ́ ea náa kọọ̀ nyíè Jìhóvà á gá ẹẹ nám ló.” Vígà pábiaí beè bàn Jìhóvà kọ á naa nú ea é náa kọọ̀ á agalàẹ̀ boo kọ à vulèèe. Jìhóvà beè nvèè bá nèe naa vàẹ? À kọ́ọ̀, “Gbò kànen beè sièm kpóó ló vaá naa kọ ḿ agala boo kọọ̀ Jìhóvà vulèm.” Tṍó e tṍó téní, a beè kpáá bàn Jìhóvà kọ á nveenìè bá neèe. Vígàí kpáá kọ́ọ̀, “Tẽ̀ènè deeá, sìgà pá vígà beè lẹ̀ẹ̀là kpá mám. Tṍó em bugì gbò bel nvèè nyíé gbàà e bà émíí, m beè gbóó mòn kọọ̀ Jìhóvà dã́ nà tã̀àgã ló.” Mm̀ kà-kà, Jìhóvà ólò zogè kọ à vulèèi tení ló bel e dõona gbò ló nèi.​—Ps. 10:17.

14. Mókà dõona kà sĩ́deè ní e Jìhóvà ólò zogè kọ à vulèèi é?

¹⁴ Jìhóvà ólò zogè nàgé kọọ̀ à vulèèi tení dú ló dùùlà bá deè tṍ e pá vígà néi tṍó e íè bíi ló. Dì belí nu dòòmà bá, mm̀ túá gbò gbááá, Jìhóvà beè naa kọọ̀  neǹ tóm Pọ́ọ̀l á emí 14 kpá lẹ̀ẹ̀la tóm má pá vígà. Mm̀ gbò kpá lẹ̀ẹ̀la tómí, Pọ́ọ̀l beè dùùlà bá deè tṍ pá vígà mm̀ sĩ́deè ea zógè kọ à vulèè va. Éé ní ea náa vaá Jìhóvà beè sọ̀tọ́ deè kọọ̀ Pọ́ọ̀l á emí gbò bel dùùlà bá deè tṍí ẽ́? Níí dú boo béè kọọ̀ Jìhóvà dú kà lé Tẹ̀ vaá à ólò dùùlà bá deè tṍ pá a nvín e “nyíée ẹ́ẹ́ ló.” (Pró. 3:​11, 12) Vóà naa, be bà tú Kpá Káí dùùmài bá deè tṍ, náa bọ́ló kọ é ẹ̀b kọọ̀ nyíè Jìhóvà biilàí ló, tãa vó à zógè kọ à vulèi. (Híb. 12:6) Dõona kà gbò éé ní ea zógè kọọ̀ nyíè Jìhóvà ẹ́ẹí ló é?

DÕONA KÀ GBÒ NÙ EA ZÓGÈ KỌỌ̀ JÌHÓVÀ TÉNMÀI

15. Bà mée ní e Jìhóvà ólò nè a nyómá káí é, vaá éé ní ea náa níí à nèi ból dẽesĩ́ ẽ́?

¹⁵ Jìhóvà ólò nè a nyómá káí gbò ea ténmà. (Máát. 12:18) Èé láá bĩiná bẹẹ bá kọọ̀, ‘É kọ bé em lábvì láb naa ólò zogè kọ m̀ íèè sìgà gá ea dṹùnà ból súú nyómá káí Bàrì?’ É kọ ò kpáà ié ĩ̀ìmà tṍó eo gé zọ dõona gbò naaá nu kátogóí èlmà tṍó eo ã́àa bã mm̀ kà-kàí á? Mm̀ kà-kà, bé eo kpáà kilsĩ́ gè toní gbò lé kpãa e nyómá káí Bàrì nèi naa, níà bé eo é kpáá mòn kọọ̀ Jìhóvà ténmàè ni naa ẽ́!​—Bugi ńkpó ea kọ́ọ̀ “ Ból Súú E Nyómá Káí Ólò Naa Kọ É Ié Dú . . . ”

16. Bà mée ní e Jìhóvà ólò tú siimá tóm gè vèèmà lé kpẹ̀aì é, vaá níí tọ́a ní ló naa vàẹ? (1 Tẹ̀sàlónaikà 2:4)

¹⁶ Nyíè Jìhóvà ólò ẹẹ ló gbò ea ténmà vaá à néva tóm gè vee lé kpẹ̀aí. (Bugi 1 Tẹ̀sàlónaikà 2:4.) Nvèè kpíi ló bé e nyíè ene kà vígà pábia ea bée kọlà Jocelyn beè ẹẹ ló gè kọ́ kpẹ̀a nè dõona gbò naa. À íe deé e Jocelyn kẽeà aa boo vaá lóóe beè ọọ. À kọ́ọ̀ “Lóóm beè palàge ọọ vaá a beè tõóm ló belí kọọ̀ ním é láá naa tọ́ọ̀ nu. Sõò tṍóá m̀ géè sí tóm gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a vaá m̀ ólò tú deeá kọọmá kpẹ̀a. M beè gbóó tãagã ló Bàrì vaá m̀ gbóó àà gé kọ́ kpẹ̀a.” Boo lọ̀ọ̀leè deeá Jocelyn beè gbóó zọ̀ Mary nyòònà, ńnváá beè tú lé bá tuumáe vaá zìgà ge nó kpá káí. Tṍó e sìgà ẽ́ téní, Mary beè kọ́ọ̀ kà lèlà túá dee e Jocelyn kon bá ló nùtọá, à géè tãagã̀è ló Bàrì kọ á nveenìè bá neèe. Tṍó e Jocelyn bugi togó boo nú ea beè naaáí, à kọ́ọ̀ “A beè tõóm ló kọọ̀ Jìhóvà géè kọ́ nèm kọọ̀ ‘M̀ ténmà ni.’” À dú kà-kà kọọ̀ níì dénè nen ní ea é tú lé bá  tuumái tṍó e gé kọ́ kpẹ̀aẹ́ nì. Sõò èé láá agala boo kọọ̀ nyíè Jìhóvà ólò ẹẹ tṍó e piigà bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa gè kọ́ lé kpẹ̀aí nè dõona gbò.

17. Éé ní bel e Vicky ló kilma ló nu ààaá nóòmà ni ẽ́? (Psalm 5:12)

¹⁷ Jìhóvà ólò tú nu ààaá siimá tóm kilma ló gbò ea ténmà. (1 Tím. 2:​5, 6) Sõò éé ní ea é láá nvèè bá nèi be à tavàlài ló gè zìgà kọọ̀ Jìhóvà a ténmài bã̀àna tṍó e ni íe zìgà mm̀ nu ààaá vaá diia múú ẽ́? Kẽ̀èa boo kọọ̀ née é láá kilsĩ́ ge dẹ̀ẹ̀a boo bé e nu tọ́aí ló naa, sõò èé láá dẹẹa boo Jìhóvà. À ólò ẹ̀b kọ̀láá nen ea íe zìgà mm̀ nu ààaá naamá neǹ lé lab dògò vaá à zigà kọ àé tã́ànèè va dee bá. (Bugi Psalm 5:12; Róm̀ 3:26) Ge bugi togó boo nu ààaí beè nvèè bá nè Vicky. Enè dee tṍó ea ni palàge bugi togó boo nu ààaí lọ̀l a beè gbóó kọọ̀: “Jìhóvà a íe ĩ̀ìmà kìlmàm ló mm̀ gã́bug tṍó. . . . Sõò a beè belí kọ m̀ géè kọ́ nèe kọọ̀: ‘Nóo é láá vùlè íb nen ea bélí nda. Ú vààa gyọ́ọ̀ o Sã́áná náa é láá lọ̀l nà pọ́lọ́.’” Ge bugi togó boo nu ààaá beè naa kọ á nyimá bé e Jìhóvà vulèe naa. Beele é láá mòn nàgé bé e Jìhóvà vulèi naa be è kilsĩ́ gè bugi togó boo nu ààaá.

18. Be è kilsĩ́ gè vulè bẹẹ Tẹ̀ ea di káála, éé ní eé láá agala boo é?

¹⁸ Náa kal ló béè kọọ̀ èé láá piiga boo gè tú gbò nú e ni ló bel boo mm̀ nakà togó belí siimá tóm, sìgà tṍó lóói é láá ọọ vaá níí é náa kọ é íe bàà-bàà bùlà beè Jìhóvà vulèi. Be à nááá naa vó, kẽ̀èa boo kọọ̀ Jìhóvà ólò tenmà “gbò e bà vulèe.” (Jém̀z 1:12) Vóà naa kilsĩ́ gè tõo bã ló Jìhóvà vaá ò nveè kpíi ló bé ea vulè ni naa. Olòó kẽ̀èa boo kọọ̀ Jìhóvà “á gé kpã́á aa ló tọ́ọ̀ bẹ̀ì.”​—Tóm 17:27.