Pẹẹ nyoone togó bel ea di m

Pẹẹ nyoone a gbò togó bel

21 TOGÓ BEL GE NÒ

Éé Ní E Kpá Kùùà Nù Kọ́ Kilma Ló O Dì Deèsĩ́ Ẽ́?

Éé Ní E Kpá Kùùà Nù Kọ́ Kilma Ló O Dì Deèsĩ́ Ẽ́?

“Á dì naa vó. Dù, e Dõò Jíìzọ̀s!”—KÙÙÀ 22:20.

SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 142 Biilii Bá Ló Bẹẹ Ẹ̀b Dẽe Sĩ́

GE TENÍ BOO NÚ EÉ NÓ *

1. Mókà béèlàfùl ea dì bíi ní ea é bọ́ló kọọ̀ kọ̀láá nen á nèe?

 KỌ̀LÁÁ nen deè nieí íe béèlàfùl ea dì bíi ge nè. É kọọ̀ bàé nveè sãa kúm kọọ̀ Jìhóvà ní ea lela ló gè Bẹ̀l zivèkà bàlà booí é, sẹ̀ bàé nveè sãa kúm agẹbá neǹ ọ́b Bàrì, ea dú Sétàn ẽ? Tọ́ọ̀ nen náa é láá kọọ̀ á géè tọ́ọ̀ sĩ́. Ba gè tõó dùm dọ̀ọ̀mà dè-dè dẹẹ̀a boo béèlàfùl e bà ne. (Máát. 25:31-33, 46) Tṍó ‘pọ̀b kpo tã̀àgã̀,’ bàé nveè va kpíi ló kọ bàé duuà àbèè kọ bàé íe kyọ̀à sĩ́.—Kùùà 7:14; 14:9-11; Èzí. 9:4, 6.

2. (a) Éé ní e kpá Híbrù 10:35-39 síèi kpóó ló kọ é naa ẽ́? (b) Mósĩ́ deè ní e kpá Kùùà Nù é láá nvèè bá nèi ẽ́?

2 Bugi Híbrù 10:35-39. Be ò saà ge nvèè sãa kúm bẹ̀l Jìhóvà, ò neè béèlàfùl e nyìmànù di m. Kátogóí à tani gè nvèè bá nè dõòna gbò kọ bàá nè lé béèlàfùl. Òó láá tú gbò nu ea di mm̀ kpá Kùùà Nù nvèèmà bá nèva. Nakà kpáí kọ́ nu ea é nááá ló gbò e bà bé uú boo Jìhóvà, vaá kọ nágé gbò tã́áná dee bá e gbò e bà nveè sãa kúm a bẹ̀l é dé kpéè ló. À dú bíi kọ é nó nu ea kil ló na gbò kà kà belí. Ge naa vó é agẹlẹ ló bẹẹ béèlàfùl ge kilsĩ́ gè sí tóm nè Jìhóvà. Nagé, èé láá tú gbò nu e ni nó nvèèmà bà nè dõòna gbò kọ bàá fã̀ Jìhóvà vaá kilsĩ́ gè gbànie tṍ ló.

3. Éé ní eé ló bel boo mm̀ nakà togó belíé?

3 Mm̀ nakà togó belí, èé áálá gbò bíb ea kọ́ọ̀: Éé ní e Bàrì kpóògè dee ló sẹ̀ẹ̀ gbò e bà nveè sãa kúm a bẹbẹ̀l ẹ? Éé ní ea é nááá ló nom̀ kọ̀l e kpá lóe kúm mii e bà baatẽ́ mm̀ kpá Kùùà Nùa ẽ?

NU E JÌHÓVÀ É NE GBÒ E BÀ BỌ́LÓ DẸ̀LẸ̀ NYÍÉ BOO

4. Bà mée ní e Jọ́ọ̀n mon kọ bà di élá kpàn Jíízọ̀s gbẹá káálaẹ́?

4 Mm̀ mòà nù dẽe, Jọ́ọ̀n beè mòn bàà gbò e bà nveè sãa kúm bẹbẹ̀l Jìhóvà, vaá à tãanè va dee bá tení dú ló gè nè va dùm e bè náa tá. Túá gbò tóólá 144,000 nen. (Kùùà 7:4) Bà tú va lọl boo kunukẽ̀í kilma káála kọ bàá zọ̀ Jíízọ̀s bẹ̀l. Bàé zọ́ẹ bẹl boo kunukẽ̀í. (Kùùà 5:9, 10; 14:3, 4) Mm̀ mòà nù dẽeá, Jọ́ọ̀n mon kọọ̀ bà zọ Jíízọ̀s elá boo Gù Záíòn ea di káála.—Kùùà 14:1.

5. Éé ní ea é nááá ló gbò e bà dṹùnà gbò e bàé kil káála e bà di-dí boo kunukẽ̀í ẽ́?

5 Bàrì beè dààmà togó gè sà gã́bug tõ̀ò gbò nen kọ bàá dũùnà 144,000 není lọ̀l gé mm̀ deè gbò tómá. (Lúùk 12:32; Róm̀ 8:17) Sõò bà kọ́ nè Jọ́ọ̀n mm̀ mòà nù dẽeá kọọ̀ pọ́ì ńkem ea dṹùnà gbòí ní e bàé dí dùm boo kunukẽ̀í mm̀ dee deè nvéè deeé. Na gbò ea “sígáá” é íe baálà dee deè nvéè “kpíi” lọl bá Jìhóvà besĩ́ì pọ̀b kpo tã̀àgã̀ kálá dààmà togó. (Kùùà 7:2, 3; 12:17) Mm̀ tṍó pọ̀b kpo tã̀àgã̀, Bàrì é tú gbò e bà sígáá kilma káála naaní e bàé gbááá dẽè na gbò ea dṹùnà 144,000 nen, e ba beè ú mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booá. Bàé zọ Kráìst bẹl boo Boǹ Méné Bàrì.—Máát. 24:31; Kùùà 5:9, 10.

6-7. (a) Bà mée ní e Jọ́ọ̀n beè kpáá mòn ẽ, vaá éé ní e Kpá Káí kọ́ kìlmà vá ló é? (b) Éé ní ea náa vaá à bọ́ló kọọ̀ gbò e bàé kil káála nè ‘gbele gã́bug nená’ á ié zààvà nyòòmà nu ea di mm̀ kpá Kùùà Nù 7 togóé?

6 Tṍó e Jọ́ọ̀n ni mon gbò e bàé kil káála lọ̀l, a beè gbóó mòn “gbele gã́bug nen.” Kpá Káí ná kọ́ gã́bug e nagbòí é tóólá. (Kùùà 7:9, 10) Éé ní e Kpá Káí kọ́ ea kil vá lóé? Nyómá tómá beè kọ́ nè Jọ́ọ̀n kọọ̀: “Níà gbò e ba ni ful zelí bá gbele kpóó ló tãàgà. Ba beè tú miì Nvín Naanà Ból logmá ba vọ̀b kọ̀là ló ẹẹlẹ̀.” (Kùùà 7:14) Tṍó e ‘gbele gã́bug není’ ni ful zelí bá pọ̀b kpo tã̀àgã̀ lọ̀l, bàé tõó dùm boo kunukẽ̀í vaá dé kpéè ló tã́áná dee bá ea dú dũ̀ùnè.—Ps. 37:9-11, 27-29; Pró. 2:21, 22; Kùùà 7:16, 17.

7 Kọbèè ba beè sài kọ èé kil káála àbèè ge tõó boo kunukẽ̀í, é kọọ̀ beele monì kọ è dṹùnà gbò e bà kọ́ nu ea kil ló mm̀ kpá Kùùà Nù 7 togóí? À bọ́ló kọ é mòn naa vó. Níí é dú kà tṍó zààvà nèà gbò e bàé kil káála bií nágé ló gbò e bàé tõó boo kunukẽ̀í! Nyíéi é palàge ẹẹ kọ e beè sà ge nvèè sãa kúm bẹ̀l Jìhóvà?—Máát. 24:21.

ÉÉ NÍ EA É NÁÁÁ LÓ GBÒ E BÀ BÉ UÚ BOO BÀRÌ E

8. Mósĩ́ deè ní e pọ̀b kpo tã̀àgã̀ é daamà togóé, vaá gã́bug nen é lábví láb naa vàẹ?

8 Dì belí bé e beè kọ́ naa mm̀ togó bel e ã́àa nòa, pọ́ì ńkem̀ tṍó àla, gbò e bà gé bẹl bàlà booí é náa uú boo bõ̀ònaló kyáá fã̀ e bà dì beeá ló bàlà booí, ea dú Gbele Bábilọ̀n. (Kùùà 17:16, 17) Níí ní ea é dú dààmà togó pọ̀b kpo tã̀àgã̀e. É kọọ̀ níí é náa kọọ̀ gã́bug nen á kììa kẽ vaá gbĩ́ gè fã̀ Jìhóvà? Ẽ́èe. Tãá e bà náa vó, kpá Kùùà Nù 6 togó tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ gbò e bà náa gé fã Jìhóvà é gbĩ́ kpènà lọl bá gbò bìlà bẹbẹ̀l nè gbò ùlà ki e bà gé lẹẹlà bel mm̀ bàlà booí, e bà tú va doolé ló gù. Tã́gíní bé e bà náa nveè sãa kúm Boǹ Méné Bàrìa, Jìhóvà é ẹbva naamá gbò nàà uú boo.—Lúùk 11:23; Kùùà 6:15-17.

9. Mósĩ́ deè ní e gbò gyóò lo Jìhóvà é dí kele mm̀ tṍó pọ̀b kpo tã̀àgã̀ ẽ, vaá éé ní ea é silà aa m ẽ́?

9 Mm̀ kà kà, gbò gyóòlo Jìhóvà e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo é dí kele mm̀ tṍó pọ̀b kpo tã̀àgã̀. Áá baala ní e bàé dú gbò e bà di boo kunukẽ̀í e bà gé fã Jìhóvà Bàrì vaá kìn ge nvèè sãa kúm nom̀ kọ̀laẹ. (Kùùà 13:14-17) Ge kọ bà tõó kele é náa kọọ̀ gbò e bà gé náa uú boo Jìhóvà á bã̀ súng nyòòmà va. Níí é náa kọọ̀ gbò dó á gbaaá ló naa uú boo gbò gyóòlo Bàrì e bà di boo kunukẽ̀í. Kọ́ọ̀ bùlà Bàrì beè baatẽ́ nakà bá kpóó súngí naamá nàà uú boo ea aa bá Gọ́g ea aa boo kunukẽ̀ Mégọ̀g.—Èzí. 38:14-16.

10. Dẹ̀ẹ̀a boo nu ea di mm̀ kpá Kùùà Nù 19:19-21, Jìhóvà é lábví láb nyòòmà nàà uú boo e bà tẹ́lẹ boo pá a gbò naa vàẹ?

10 Jìhóvà é lábví láb nyòòmà nakà agẹbá nàà uú booí naa vàẹ? Ẹlẹ kọ́ọ̀: “gbele agẹbá súng é gbóó bã̀ m.” (Èzí. 38:18, 21-23) Kpá Kùùà Nù 19 togó baatẽ́ nu ea nááá bẽene. Jìhóvà é lẹẹlà a Sã́áná kọbé à kpenà pá a gbò vaá bé èlbá pá ba gbò ọ́b. “Gbò bé káála”—e bà dú gbò nyómá tóm e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo é gbááá dẽè 144,000 není nè Jíízọ̀s bé bé gímí. (Kùùà 17:14; 19:11-15) Éé ní ea é silà aa mm̀ béí é? Bàé kyọsĩ́ dénè nen nè bõ̀ònaló ea bé uú boo Jìhóvà!—Bugi Kùùà Nù 19:19-21.

SẸ̀LẸ̀NÙ ÍLÀ DÓM NÈ VA É SẸẸÀ TṌÓ E BÉÁ NI ÍNÁ KÙBMÀ

11. Mókà sẹ̀lẹ̀nù ní ea palàge bọọ ea di mm̀ kpá Kùùà Nù ẽ?

11 Zẹ́ẹ́ dòòmà dẽe ló bé ea é tọ́á ló gbò e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo naa kọ bà láá fulìè zelí bá kyọ̀à sĩ́ ea dọ́ boo gbò ọ́b Bàrì! Ẹ̀b bé e tṍóá é dú kà tṍó zààvà naaà! Náa kal ló béè kọọ̀ vúlì kpã́ zààvà é dí káála tṍó e ba ni kyọsĩ́ Gbele Bábilọ̀n lọ̀l, à íe nu ea é man zààvà ea palàge bọọ èl níí. (Kùùà 19:1-3) Kàsĩ́, níí ní ea dú sẹ̀lẹ̀nù ea palàge bọọ ea di mm̀ kpá Kùùà Nù ẽ—níà ílà dóm nè vaà “Nvín Naanà Bólá.”—Kùùà 19:6-9.

12. Dì belí bé ea dọa bàlà kẽ naa mm̀ kpá Kùùà Nù 21:1, 2, mó tṍó ní e sẹ̀lẹ̀nù ílà dóm nè vaà Nvín Naanà bólá é sẹẹà ẹ?

12 Mó tṍó ní e sẹ̀lẹ̀nù ílà dóm nè vaí é sẹẹà ẹ? Dénè gbò e bà dṹùnà 144,000 nená é dí káála besĩ́ì bé gím Àmágidòn kálá dààmà togó. Sõò níá níì tṍó e ílà dóm nè vaà Nvín Naanà Bólá é sẹẹàẹ nì. (Bugi Kùùà Nù 21:1, 2.) Ílà dom nè vaà Nvín Naanà Bólá é sẹẹà tṍó e bé gím Àmágidòn ni béá vaá a dú gè kyọ̀sĩ́ dénè gbò ọ́b Bàrì lọ̀l.—Ps. 45:3, 4, 13-17.

13. Éé ní e ílà dóm nè vaí kọlà kilma ló dóm nè vaí é?

13 Éé ní e ílà dóm nè vaí kọlà kilma ló dóm nè vaí é? Dì belí bé e ílà dóm nè va ólò gbá págbálà nè pábia naaá, níà bé e ílà dóm nè vaí é gbá Jíízọ̀s, ea dú méné, nè 144,000 nená, ea dú a “va” naa ẽ́. Nakà sẹ̀lẹ̀nù ea palàge bọọí ní ea é tú ãa bẹbẹ̀l ea é bẹl boo kunukẽ̀í mm̀ 1,000 gbáá nvee kẽé.—Kùùà 20:6.

BOǸ KA NÈ O DÌ DEÈSĨ́

Kpá Kùùà Nù 21 togó kọ́ nu ea kil ló ãa Jèrúsalẹ̀m “e Bàrì gé lẹẹlà lọl káála domá.” Bẹ̀l Kráìst Mm̀ Enè Tõ̀ò Gbááá é náa kọọ̀ gbò e bà gban tṍ ló á ié gã́bug tã́áná dee bá (Ẹ̀b 14-16 kpò)

14-15. Éé ní e kpá Kùùà Nù 21 togó tú 144,000 nená doolé lóé? (Ẹ̀b fùtó ea di boo kóó kpáí.)

14 Nagé, kpá Kùùà Nù 21 togó tú 144,000 nená doolé ló bon ea palàge dú lé, ea kọlà “Ãa Jèrúsalẹ̀m.” (Kùùà 21:2, 9) Bà tib gbọọ̀ boná boo 12 kà dem̀ dòòmà díí kẽ, “vaá bà emí béè òb nè bàà nen e Nvín Naanà Ból beè lẹ̀ẹ̀làa boo òb nè bàà kà demí.” Éé ní ea beè palàge ẹẹlẹ̀ nyíè Jọ́ọ̀n ẽ? Boo béè kọọ̀ a beè mòn a bée e bà émí boo ene kà zẹ̀ẹ̀ gbò demá. Ẹ̀b bé níí dú kà kele íb nèà deè naaà!—Kùùà 21:10-14; Ẹ́fẹ. 2:20.

15 Náa íe tọ́ọ̀ kà pọ̀b bon ea bélí nakà pọ̀b boní. Õ̀òa nóò kpé, ea mo belí ẹ̀à sĩ́, ní e bà náámá èèlè boná ẽ́, 12 kà gbàn sĩ́á beè duna gé 12 kà lọ́ọ̀, ba beè tú kele-kele íb dem e ki di ló, ea nyágĩ́, gbĩimá zẹ́gẹ́ ló gbò gbọọ nè kpò dem e ba beè dòòmà díí kẽè boní—vaá tú nu dòòmà naa ní ea kunà. (Kùùà 21:15-21) Sõò Jọ́ọ̀n beè mòn kọọ̀ à íe nu e bè á gé mm̀ pọ̀b boní! Nvèè kpíí ló nu e Jọ́ọ̀n kpáá kọ́ nèi: “Ním̄ beè mòn tọ́ọ̀ kà tọọ̀ káí boná, boo bée kọ Dõò Bàrì ea íe dénè lẹ̀ẹ̀là bel nè Nvín Naanà Bólá ní ea dú tọọ̀ káí boná é. Náa dú bíí kọọ̀ nàànì àbèè ẽ́ á mo boná, boo bée kọọ̀ dũ̀ùnè Bàrì gé mó boo boná, vaá Nvín Naanà Bólá à dú té sã́ nè boná.” (Kùùà 21:22, 23) Gbò e bà dṹùnà Ãa Jèrúsalẹ̀mí é íe nèà deè ge bã ló Jìhóvà e tọ́ọ̀ nu náa é kpegà vá deè. (Híb. 7:27; Kùùà 22:3, 4) Vóà naa, Jìhóvà nè Jíízọ̀s ní e bà dú tọọ̀ káí ea di bóná ẽ́.

Bà mé ní e bàé dé kpéè ló gbò tã́áná dee bá e bà doolé ló “pene múú” nè ‘gbò téá’ ẹ́? (Ẹ̀b 16-17 kpò)

16. Mókà tã́áná dee bá ní e gbò nen é íe mm̀ Enè Tõ̀ò Gbáá Bẹ̀l Kráìst e?

16 Nyíè gbò e Bàrì beè tṍ nóo ból palàge ẹẹ gè bugi togó boo nu ea kil ló boní. Sõò à bọ́ nágé ló kọọ̀ gbò e bà íe ẹ̀b dẽesĩ́ gè tõó boo kunukẽ̀í á ié lèèma mm̀ pọ̀b boní. Mm̀ Enè Tõ̀ò Gbáá Bẹ̀l Kráìstí, Ãa Jèrúsalẹ̀m é náa kọọ̀ gbò e bà di boo kunukẽ̀í á ié gã́bug tã́áná dee bá e bà náa é láá bugi. Jọ́ọ̀n beè mòn tã́áná dee báá ea gé ọ́ví belí “pene múú dùm.” “Té dùm” beè di pálaa bá peneá vaá pà sãa téá beè dì nè ge “boomá dénè bàlà boo.” (Kùùà 22:1, 2) Dénè nen ea di dùm tṍóá é íe bélè lọl ló gbò tã́áná dee báá. Bé e tṍó gé téní naa, níà bé e bàé náa kọọ̀ gbò nen á gbõoma naa ẽ́. Zọ̀ kpá ló náa é di na, nyaa ló náa é di nà, vaá gĩ́ì tó náa é di nà.—Kùùà 21:3-5.

17. Dẹ̀ẹ̀a boo nu ea di mm̀ kpá Kùùà Nù 20:11-13, bà mée ní e bàé íe bélè lọl ló Enè Tõ̀ò Gbáá Bẹ̀l Kráìste?

17 Bà mée ní e bàé íe bélè lọl ló gbò tã́áná dee báí é? Túá gbò dú gbele gã́bug gbò e bà ful zelí bá bé gím Àmágidòn, bií ló gbò nvín e bà meà mm̀ ãa bàlà boo. Sõò kpá Kùùà Nù 20 togó kọ́ nágé kọọ̀ gbò e ba beè ù é kẽeà. (Bugi Kùùà Nù 20:11-13.) “Gbò lé” e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo dọ̀ọ̀mà tṍó e bà ú, nè “gbò pọ́lọ́”—e bà náa beè ié nèà deè ge nó gã́bug nu ea kil ló Jìhóvà—é kẽeà vaá tõó dùm boo kunukẽ̀í. (Tóm 24:15; Jọ́ọ̀n 5:28, 29) É kọ níí tõó dọ̀ kọọ̀ kọ̀láá nen é kẽeà vaá tõó dùm mm̀ Enè Tõ̀ò Gbáá E Kráìst É Bẹlá? Ẽ́èe. Gbò e ba beè ié agẹ togó vaá kìn nèà deè ge fã̀ Jìhóvà besĩ́ bà kalá ù náa é kẽeà. Ba beè ié nèà deèí, sõò bà náa beè zìgà ge labví láb ea zógè kọ bà bọ́ẹ̀ ló gè tõó dùm mm̀ páladaìs boo kunukẽ̀í.—Máát. 25:46; 2 Tẹ̀s. 1:9; Kùùà 17:8; 20:15.

DEE DEÈ NVÉÈ DÒ Ẹ̀B

18. Mókà dìtõ̀ò ní ea é dí boo kunukẽ̀í tṍó e 1,000 gbááá ni íná kùbmà ẽ?

18 Dénè nen ea di boo kunukẽ̀í é gbõoma besĩ́ì 1,000 gbááá kálá iná kùbmà. Náàkyọ̀ e beè ié lọl bá Ádàma náa é lẹẹlà nà bel ló tọ́ọ̀ nen. (Róm̀ 5:12) Bàrì é lọl dénè pọ́lọ́ múú kyáá ea dú ló náàkyọ̀ Ádàm. Níí tõó dọ̀ kọọ̀ gbò e bà di boo kunukẽ̀í é “kẽeà” dì belí gbò e bà gbõoma tṍó e 1,000 gbááá ni íná kùbmà.—Kùùà 20:5.

19. Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọọ̀ dee deè nvéè dò ẹ̀b á dìe?

19 È nyímà kọọ̀ Jíízọ̀s beè bé èlbá tṍó e Sétàn géè pììgà ge naa kọ á gá bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. A beè kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Sõò é kọọ̀ dénè gbò e bà gbõoma é kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà tṍó e bà sọtọ́ deè kọọ̀ Sétàn á ẹ̀bmà va? Buù nen é áálá nakà bíbví neà a lóó tṍó e bà sọbá Sétàn lọl mm̀ bànà ábìs ke kùbmà 1,000 gbááá. (Kùùà 20:7) Gbò e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo gbẹá kèbá dee deè nvéè dò ẹ̀bví é íe dùm e bè náa tá gbáló kàà dì pọì. (Róm̀ 8:21) Bàé kyọsĩ́ Pọ́lọ́ Nyómá nè pá a gbò zọ bií ló gbò e bà lọl togó kèbá Bàrì dọ̀ọ̀mà dè-dè.—Kùùà 20:8-10.

20. Mósĩ́ deè ní e gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ kpá Kùùà Nù ea zaavẹ ló není tọ́a ní lóé?

20 Ńkem̀ nu eo nóò ea di mm̀ kpà Kùùà Nùí tọ́a ní ló naa vàẹ? É kọọ̀ nyíé ni náa ẹ́ẹ ge dòòmà dẽe ló kọ ò diè zẹ̀ẹ̀ gbò e bàé dí dùm tṍó e gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrìí é ḿḿ-má? Mm̀ kà kà, níí náa kọ á tàn ni gè kolí dõòna gbò kọ̀ bàá gbaaáí dẽe nè fã̀ Bàrì mm̀ kà kà sĩ́deè. (Kùùà 22:17) Kátogóí e ni nó gbò nu ea é nááá dì deèsĩ́í, nyíéi palàge ẹẹ vaá è gbĩ́ì ge gbaaá dẽè bel e neǹ tóm Jọ́ọ̀n beè kọ̀a kọọ̀: “Á dì naa vó. Dù, e Dõò Jíìzọ̀s.”—Kùùà 22:20.

SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 27 Bàrì Tú Pá A Nvín Tẹlẹ Bàlà Kẽ

[Émì nu ea di kè kẽ]

^ Níì dee deè nvéè togó bel ea di zẹ̀ẹ̀ gbò togó bel e géè nò ea baatẽ́ gbò nu ea di mm̀ kpá Kùùà Nùa. Mm̀ nàkà togó belí, èé nó kọọ̀ gbò e bà kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà é íe kà lé dì deèsĩ́, sõò gbò e bà bé uú boo bẹbèl Bàrì é íe kyọ̀à sĩ́.