1. Éé ní e Kpá Kùùà Nù kọ́ kilma ló gbò gyóòlo Bàrì e?

 KPÁ Kùùà Nù tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ Boǹ Méné Bàrì beè dààmà togó gè bẹ̀l, nè ge kọọ̀ ba beè tãa bá Sétàn lọl káála uulá boo kunukẽ̀í. (Kùùà 12:1-9) Ge kpó Sétàn lọl káála náa kọọ̀ gbò e bà di káála á ié ba lóó, sõò à náa kọọ̀ beele é mòn tã̀àgã̀. Ló éé? Boo béè kọọ̀ Sétàn nveè súng vaá naa uú boo gbò gyóòlo Jìhóvà e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo e bà di boo kunukẽ̀í.—Kùùà 12:12, 15, 17.

2. Éé ní ea é nveè bá nèi kọ é láá kilsĩ́ gè elá àgàlà ẹ?

² Mósĩ́ deè ní eé láá kilsĩ́ gè elá àgàlà tṍó e gé téní bà nàà uú boo ea aa bá Sétàn ẽ? (Kùùà 13:10) Ene kà nu ea é nveè bá nèi dú gè nyimá gbò nu ea é nááá dì deèsĩ́. Dì belí nu dòòmà bá, neǹ tóm Jọ́ọ̀n baatẽ́ nu ea kil ló sìgà gbò tã́áná dee bá e gbò gyóòlo Jìhóvà é dé kpéè ló dì deèsĩ́ mm̀ kpá Kùùà Nù. Ene kà gbàà gbò tã́áná dee báí dú kọọ̀ Bàrì é kyọsĩ́ pá a gbò ọ́b. Kátogóí, naanii èé ló bel boo bé e kpá Kùùà Nù baatẽ́ nu ea kil ló gbò ọ́bví naa, nè nu ea é nááa vá ló.

3. Mókà gbò nu ní e kpá Kùùà Nù bã́ã́tẽ́é?

³ Túá gã́bel ea di ló kpá Kùùà Nùí tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ gbò nu eé bugí mm̀ kpáí doà bá gbò ‘nu’ ea é nááá. (Kùùà 1:1) Mm̀ gbò gã́bel ea bẽene, è bugì nu ea kil ló gã́bug nom̀ kọ̀l ea doà bá gbò ọ́b Bàrì. Dì belí nu dòòmà bá, à kọ́ nu ea kil ló “nom̀ kọ̀l ea gé buuà aa peneá. A beè ié òb kà koò nè àlàbà kà togó.” (Kùùà 13:1) A beè ié nágé dõòna kà “nom̀ kọ̀l ea buuà aa m kunu kẽ.” Nom̀ kọ̀la beè ló bel belí drágòn vaá naa kọọ̀ “sã́ á bẹ́ aa gbàn deè dọ kunukẽ̀.” (Kùùà 13:11-13) E beè mòn nàgé “nom̀ kọ̀l e kpá lóe kúm mii,” e ene kà pábià kyãa ól di ĩ́ìtẽ́ boo. Táàa kà nom̀  kọ̀lí tõó dọ̀ gbò ọ́b Bàrì e ba ni tú gã́bug gbáá beemá Jìhóvà Bárì nè a Boǹ Méné. Vóà naa, à palàge dú bíi kọ é nyimá va ló.—Kùùà 17:1, 3.

4-5. Mósĩ́ deè ní e nu ea di mm̀ kpá Dániẹ̀l 7:15-17 nveè bá nèi kọ é dã́tẽ́ ló nu e gbò nom̀ kọ̀la tõó dọ̀ẹ?

⁴ Kọbé è láá nyimá ló gbò ọ́bví, àé dú bíi kọ é dã́tẽ́ ló nu e gbò nom̀ kọ̀l nè pábià kyãa ólá tõó dọ̀. Kpá Káí ní ea é láá palàge nvèè bá nèi kọ é dã́tẽ́ lóé. Dõòna kà gbò dọ̀ Kpá Káí baatẽ́ gã́bug nu dòòle ló e kpá Kùùà Nù kọ́ nu ea kil lóí. Dì belí nu dòòmà bá, neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Dániẹ̀l beè mòà gyáálá e “ténì kà nom ea palàge bọọ́ kà beè bùùà aa kètẽ́ pene.” (Dán. 7:1-3) Dániẹ̀l kọ́ nu e buù ọ̀và tõó dọ̀. Gbò nom ea palàge bọọ́ kàí tõó dọ̀ ténì kà “méné,” àbèè bẹbẹ̀l. (Bugi Dániẹ̀l 7:15-17.) Nakà bààtẽ́á nveè bá nèi kọ é dã́tẽ́ ló kọọ̀ gbò nom̀ kọ̀l e kpá Kùùà Nù kọ́ nu ea kil lóá gé lóá nágé bel kilma ló kpóó bẹbẹ̀l.

⁵ Kátogóí, naanii èé ló bel boo sìgà gbò nu e kpá Kùùà Nù ló bel kilma ló. Boo tṍó e gé ló bel boo gbò nuí, èé mon bé e Kpá Káí nveè bá nèi kọ é dã́tẽ́ ló nu e bà tõó dọ̀ naa. Èé daamà togó domá ló kele-kele íb nom̀ kọ̀l. Túá kà, èé nyímá ló gbò e bà tõó dọ̀. Ní ea égè bàà, èé mon nu ea é nááá ló gbò nom̀ kọ̀lí. Dee deè nvée, èé gbóó ló bel boo nu e gbò nuí kọlà kilma ló beele.

6. Éé ní e nom̀ kọ̀l ea íe àlàbà kà togó ea di mm̀ kpá Kùùà Nù 13:1-4 tõó dọ̀ẹ?

⁶ Éé ní e nom̀ kọ̀l ea íe àlàbà kà togóá tõó dọ̀ẹ? (Bugi Kùùà Nù 13:1-4.) È monì kọọ̀ nakà nom̀ kọ̀lí meà belí nyà, a kátọ à belí níí kpẽ́éné, gã́e à belí gã́ kpẹẹ̀ vaá ié òb kà koò. Níà bé e ténì kà nom̀ kọ̀l e kpá Dániẹ̀l 7 togó kọ́ nu ea kil lóá meà nàgé naa ẽ́. Sõò dénè gbò nuí gbá di ló ene kà nom̀ kọ̀l e kpá Kùùà Nù kọ́ nu ea kil lóá, vaá náa dú ténì kà kele-kele nom. Níì áá ene kà kpóó bẹbẹ̀l bàlà boo ní e nakà nom̀ kọ̀lí tõó dọ̀ẹ nì. Neǹ tóm Jọ́ọ̀n beè kọọ̀ ba beè nèe “kpóó kọ á lẹ̀ẹ̀là bel ló dénè gã, dénè kpá dó, gbò e bà ló kele kele dém bel, nè gbò e bà íe kele kele mèà.” Vóà naa, àé íè ge ié kpóó èlmà bẹbẹ̀l ene kà dó. (Kùùà 13:7) Boo béè vó, nakà nom̀ kọ̀lí é íè ge tõó dọ̀ dénè kpóó bẹbẹ̀l bàlà boo ea beè lẹ̀ẹ̀là bel ló bàlà booí lọ̀l gé deè kéléá. *—Ẹ̀klì. 8:9.

7. Éé ní e buù kà togó nom̀ kọ̀l ea íe àlàbà kà togóá tõó dọ̀ẹ?

⁷ Éé ní e buù kà togó nom̀ kọ̀l ea íe àlàbà kà togóá tõó dọ̀ẹ? Kpá Kùùà Nù 17 nveè bá nèi kọ é nyimá a ààla boo béè kọọ̀ à baatẽ́ nu e nom̀ kọ̀l ea di mm̀ a 13 togóá tõó dọ̀. Kpá Kùùà Nù 17:10, kọ́ọ̀: “Vòò kà ménéí a dọ, ene ọ̀và gé bẹbẹl, sõò ńna ọ̀vàa gáà dọ bàlà kẽ. Tṍó e ẹlẹ é dú, àé íè ge tú gbálà ńkpulu dẽe tṍó bẹ̀lmà.” Zẹ̀ẹ̀ dénè gbò kpóó bẹbẹ̀l e Sétàn a tú siimá tóm, àlàbà ọ̀và dì belí àlàbà kà ‘togóí’ boo béè kọ bà palàge ié kpóó. Níí dú gbò kpóó bẹbẹ̀l e ba ni lẹẹlà bel ló kiẽ́e e gã́bug gbò gyóòlo Bàrì di, vaá bà palàge ọbví va. Vòò kà dó e ba beè bẹl tṍó e neǹ tóm Jọ́ọ̀n beè di-dí dùma dú: Íjèpt, Àsìríà, Bábilọ̀n, Medo-Persia, nè Gríìs. Róm̀ ea dú ní ea égè ọ̀ọ̀lẹ̀ kà kpóó bẹbẹ̀l bàlà boo géè bẹ̀l tṍó e Jọ́ọ̀n beè ié nakà kùùà nùí. Mókà bẹbẹ̀l ní ea é égè àlàbà kà togó vaá du nágé dee deè nvéè kpóó bẹbẹ̀l bàlà boo é?

8. Bà mée ní e bà tõó dọ̀ ní ea égè àlàbà kà togó ea di ló nom̀ kọ̀la ẹ?

 ⁸ Kátogóí, èé gbóó mòn kọọ̀ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ kpá Dániẹ̀l nveè bá nèi kọ é nyimá nu e ní ea égè àlàbà kà vaá du nágé dee deè nvéè togó nom̀ kọ̀la tõó dọ̀. Mókà kpóó bẹbẹ̀l ní ea gé bẹl mm̀ “Deè Dõò” ea dú gbò dee e tṍó é gé tàí é? (Kùùà 1:10) Níà bẹbẹ̀l United Kingdom nè United States of America, ea kọlà nàgé Anglo-American World Power. Èé gbóó láá kọọ̀ níí ní ea égè àlàbà kà togó ea di ló nom̀ kọ̀l e kpá Kùùà Nù 13:1-4 kọ́ nu ea kil lóá ẹ́.

9. Éé ní e nom̀ kọ̀l ea íe ‘bàà kà koò ea meà belí koò dṍónaá’ tõó dọ̀ẹ?

⁹ Kpá Kùùà Nù 13 togó náa kọ é nyimá kọọ̀ ní ea égè àlàbà kà togóí, ea dú Anglo-American World Power, lábví nágé láb belí nom̀ kọ̀l ea “ié bàà kà koò ea meà belí koò dṍóna, vaá a beè ló bel belí drágòn. . . . Nomí beè sigági gbele gbele tóm dũ̀ùnè, vaá naa kọ bãànà sã́ á bẹ́ aa gbàn deè dọ kunu kẽ, vaá gbò nen à mònmà dẽe.” (Kùùà 13:11-15) Kpá Kùùà Nù 16 nè 19 togó baatẽ́ kọọ̀ nom̀ kọ̀lí dú “nen ea kpọ́ kyáá kọ ẹlẹẹ̀ neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàri.” (Kùùà 16:13; 19:20) Dániẹ̀l beè kọ nagé nu ea bélí vó, kọọ̀ Anglo-American World Power é “dómà kà agẹbá kyọ̀à sĩ́.” (Dán. 8:19, 23, 24, ekk.) Níà gbõ̀ònà nu ea beè naaá tṍó Bàà Tóm Bé Bàlà Booá ẹ́. Gbò sã́ìns e bà dú Britain nè America ní e ba beè gbá dèm pálàa ka bèm náa (atomic bomb) e ba beè nvèèmà kubma ló béá ẹ́. Ge kọọ̀ Kpóó Bẹbẹ̀l Anglo-America dem íb gbò bèm náaá, bà náa kọọ̀ “sã́ á bẹ́ aa gbàn deè dọ kunukẽ̀.”

10. Éé ní e “nu e ba è dèm kọ á belí túá kà nomá” tõó dọ̀ẹ? (Kùùà Nù 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

¹⁰ È kpáà mòn nàgé dõòna kà nom̀ kọ̀l. Nakà nom̀ kọ̀lí bélí nágé nom̀ kọ̀l ea íe àlàbà kà togóá, sõò kpá lóe “kúm mii.” Bà kólíe “nu e ba è dèm kọ á belí túá kà nomá” vaá baatẽ́ kọọ̀ nakà nomí “égè aatáà kà méné.” * (Bugi Kùùà Nù 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) Bà baatẽ́ kọọ̀ nakà ‘ménéí’ beè zẹ́ẹ́ dì, vaá á géná, sõò tṍó e tṍó téní, a beè kpáá dọ bàlà kẽ. Bààtẽ́í palàge gbaaá ló bé e láb United Nation dì naa, boo béè kọọ̀ à gé nveè sãa kúm kpóó bẹbẹ̀l beeá ló bàlà booí! A beè zẹ́ẹ́ kọ̀là League of Nation. Sõò náa beè dìnà tṍó Bàà Tóm Bé Bàlà Booá. Tṍó e tṍó téní, a beè gbóó kpáá dọ bàlà kẽ mm̀ béèlè deeí, vaá à kọlà United Nation.

11. Éé ní e gbò nom̀ kọ̀l ea tõó dọ̀ kpóó bẹbèla síè kpóó ló gbò nen kọ bàá naa ẽ́, vaá éé ní ea náa nèe é sííá va pọ̀ lóé?

¹¹ Gbò nom̀ kọ̀lí àbèè kpóó ea gé bẹl a siè kpóó ló gbò nen kọ bàá naa uú boo Jìhóvà nè pá a gbò. Jọ́ọ̀n kọ́ọ̀ à bélí kọọ̀ “ọ̀và ní e bà gé bãgagi ló dénè gbò méné ea gé bẹl bàlà boo,” vaá gbĩ́ gè bõonèva ló nyòòmà bé Àmágidòn, ea dú bé ea é béá “gbele Dee e Bàrì ea íe dénè lẹ̀ẹ̀là bel beè sẹlẹ” ẹ́ (Kùùà 16:13, 14, 16) Sõò pọ̀ náa é sííi. Gbele Bàrì Jìhóvà é lábví láb mm̀ gbala-gbala boo béè ge dùùlà gbò e bà nveè sãa kúm a bẹbẹ̀l.—Èzí. 38:21-23.

12. Éé ní ea é nááá ló dénè gbò nomá ẽ́?

¹² Éé ní ea nááá ló dénè gbò nomá ẽ́? Kpá Kùùà Nù 19:20 áálá kọọ̀: “Ba beè gboó sii nom kọ̀la, bii ló nen e a kpọ́ kyáá kọọ̀ ẹlẹẹ̀ neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì, ea géè sigági tóm dũ̀ùnè gbẹá kè sĩ́ nom̀ kọ̀la. (Gbò tóm  dũ̀ùnèi ní ea kẹẹmà gbò e bà tú kpĩ́i nom̀ kọ̀là nvea ló vaá kumí sĩ́ kẽ nè a bèla ẹ́.) Ba beè gbẹẹ séi gbàà nom̀ kọ̀la nè nen ea kpọ́ kyáá kọọ̀ ẹlẹẹ̀ neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrìa vaá tobví va tẹlẹ mm̀ bànà sã́ dem ea gé bẹ́.” Vóà naa, tṍó e bà gé bẹl ní e Bàrì é kyọ́va sĩ́ dọ̀ọ̀mà dè-dè e.

13. Mókà tã̀àgã̀ ní e gbò e bà gé bẹl ólò nvee ló gbò nyòòne nvéè Kráìst e?

¹³ Éé ní e níí kọlà kilma ló beele é? Boo béè kọ è dúù gbò nyòòne nvéè Kráìst, èé íè ge bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Bàrì bií ló a Boǹ Méné. (Jọ́ọ̀n 18:36) Kọbé è láá naa vó, àé dú bíi kọ é kpòòlà lóó lọl ló bìlà bẹbẹ̀l. Àé láá tàvàlà ge naa vó boo béè kọọ̀ kpóó ea gé bẹl bĩ́íná kọ é nveenìè va sãa kúm tení dú ló bel e lóò nè nu e náà. Gbò e bà zigà ge naa nu e bà kọ́ é íe kpíì nom̀ kọ̀la. (Kùùà 13:16, 17) Jìhóvà náa é ténmà kọ̀láá gbò e bà íe kpíì nom̀ kọ̀la, vaá dùm e bè náa tá é peè va. (Kùùà 14:9, 10; 20:4) Boo béè vó, à palàge dú bíi kọ é tõó kele kọ̀láá bé e kpóó ea gé bẹl tã́gĩ́i bá kọ é nveenìè va sãa kúm naa!

14. Dì belí bé ea dọa bàlà kẽ mm̀ kpá Kùùà Nù 17:3-5 naa, mókà nu bọ̀ọ̀ ló ní e neǹ tóm Jọ́ọ̀n beè kpáá mòn ẽ?

¹⁴ Neǹ tóm Jọ́ọ̀n kọ́ọ̀ nu ea kpáá ‘monìè beè palàge bọọlìèé ló.’ Éé ní ea beè mòn ẽ? A beè mòn ene kà pábia ea di ĩ́ìtẽ́ boo nom ea siimà pọ̀ nen. (Kùùà 17:1, 2, 6) Bà baáẹ tẽ́ naamá “gbele pá bià kyãa ól” vaá à kọlà nàgé “Gbele Bábilọ̀n.” Pá biaí beè kuná “gbò méné ea gé bẹl bàlà boo.”—Bugi Kùùà Nù 17:3-5.

15-16. Mée ní ea dú “Gbele Bábilọ̀n” ẽ, vaá éé ní ea náa è nyimá naa vó é?

¹⁵ Mée ní ea dú “Gbele Bábilọ̀n ẽ”? Pábiaí náa é láá tõó dọ̀ kpóó bẹbẹ̀l boo béè kọọ̀ kpá Kùùà Nù kọ́ọ̀ à gé kúná gbò méné ea gé bẹl bàlà boo. (Kùùà 18:9) Kàsĩ́, à gé piìga boo gè lẹ̀ẹ̀là va bel ló boo béè kọọ̀ à dú gè baáẹ tẽ́ kọ à di ĩ́ìva tẽ́ boo. Nagé, náa é láá dòà bá gbò ùlà ki e bà di bàlà boò Sétàní. Bà kọ́ nu ea kil ló baalaí dõòna ketõ̀ò ea di mm̀ kpá Kùùà Nù kọ bà dú “gbò ulà ki e bà di dénè bàlà boo.”—Kùùà 18:11, 15, 16.

¹⁶ Mm̀ Kpá Káí, “kyãa ól” é láá loá bel nyòòmà gbò e bà sẹlẹ ló kọ bà gé fãè Bàrì sõò bà gé fã nu e bà náàmà bá, àbèè ge bã̀àà kóò bàlà booí mm̀ sìgà sĩ́deè. (1 Kró. 5:25; Jém̀z 4:4) Sõò Kpá Káí kọ́ nu ea kil ló gbò e bà fã Bàrì mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo kọ bà “di õ̀òa” àbèè kọọ̀ bà dú “nvín pá nyáá e bè à gáà si ló pá gbálà.” (2 Kọ́r. 11:2; Kùùà 14:4) Bábilọ̀n deè kéléá beè dú kpò kúm kyáá fã̀. Vóà naa, Gbele Bábilọ̀n é íè ge tõó dọ̀ kọ̀láá íb sĩ́deè ea bãàa mm̀ kyáá fã̀. Kàsĩ́ pábiaí ní ea dú bõ̀ònaló kyáá fã̀ beeá ló bàlà booí é.—Kùùà 17:5, 18; bugi togó bel ea di boo jw.org ea kọ́ọ̀: “What Is Babylon the Great?”

17. Éé ní ea é nááá ló Gbele Bábilọ̀n ẽ?

¹⁷ Éé ní ea é nááá ló Gbele Bábilọ̀n ẽ? Kpá Kùùà Nù 17:16, 17 áàlá kọọ̀: “Òb kà koò eo monìa, nè nom kọ̀la, é ọ́ví pá bia kyãa ólá. Bàé ṍá dénè nu lọ̀líé bá vaá kyãàmàe kóló kè tẽ́. Bàé ba a nom zọ́ọ́ vaá tú sã́ ọbmáe lọl kẽ. Boo bée kọ Bàrì beè nvèèva nyíe kọ bà á naa nu e ẹlẹ beè noo.” Mm̀ kà kà, Jìhóvà é náa kọọ̀ gbò dó àla á tú nom̀ kọ̀l e kpá lóe kúm miiá, ea dú United Nation, naamá uú boo bõ̀ònaló kyáá fã̀ beeá ló bàlà booí vaá kyọ̀ẹ sĩ́ dọ̀ọ̀mà dè-dè.—Kùùà 18:21-24.

18. Mósĩ́ deè ní eé láá pììgà ge mòn kọọ̀ née zọọ̀ Gbele Bábilọ̀n naaá nu mm̀ tọ́ọ̀ sĩ́deè e?

 ¹⁸ Éé ní e níí kọlà kilma ló beele é? À dú bíi kọ é kilsĩ́ gè fã̀ Bàrì mm̀ sĩ́deè e ẹlẹ ténmá kọ à “õoà vaá lèlà.” (Jém̀z 1:27) Tọ́ọ̀ tóm née é dõonà tõ̀ò ló sẹ̀lẹ̀nù gbò e bà náa gé fã Bàrì, nè ge sọ̀tọ́ deè kọọ̀ gbò kyáá nòòmànù, sĩ́deè tõò dùm e bè náa õoà, nè gbò nàànù fã̀ zọ ea aa bá Gbele Bábilọ̀n á bã̀í m! Vaá èé kilsĩ́ gè ãane dõòna gbò kọ bàá ‘tení ààẹ́ m’ kọbé Bàrì náa ẹbva kọ bà zọ́ẹ sí pọ́lọ́.—Kùùà 18:4.

19. Mée ní ea dú ‘gbele kà mii miì nom ea bélí ba, ea kọlà drágòní’ ẽ́ ?

¹⁹ Kpá Kùùà Nù baa nagé tẽ́ nu ea kil ló “ene kà gbele kà mii miì nom ea bélí ba, ea kọlà drágòn.” (Kùùà 12:3) Drágòní bé Jíízọ̀s nè pá a gbò nyómá tóm. (Kùùà 12:7-9) À bé uú boo gbò níí Bàrì vaá nè kpóó gbò nom̀ kọ̀l ea tõó dọ̀ kpóó bẹbẹ̀l gbò nená. (Kùùà 12:17; 13:4) Mée ní ea dú drágòní ẽ́? Níà “nómá naanà, e bà kólíe Pọ́lọ́ Nyómá nè Sétàn.” (Kùùà 12:9; 20:2) Ẹlẹ ní ea gé nveè sãa kúm dénè gbò ọ́b Jìhóvà ẹ.

20. Éé ní ea é nááá ló drágòní ẽ́?

²⁰ Éé ní ea é nááá ló drágòní ẽ́? Kpá Kùùà Nù 20:1-3 baatẽ́ kọọ̀ ene kà nyómá tóm é tóvíe tẹlẹ mm̀ bànà ábìs, ea bélí gè kọọ̀ bà sííe nvee kpọ́gọ́lọ́. Tṍó e bàé síi Sétàn nvee kpọ́gọ́lọ́, náa é láá “kẹlẹna gbò nen dọ̀ tṍó e bàà bóó nè òb tub gbááí [1000] é téní.” Dee deè nvée, àé dú gè toví Sétàn nè pá a gbò zọ “tẹlẹ mm̀ bànà sã́, e sã́ dem gé bẹ́ m,” ea tõó dọ̀ ge kyọ̀va sĩ́ dọ̀ọ̀mà dè-dè. (Kùùà 20:10) Zẹ́ẹ́ dòòmà dẽe ló bé e bàlà boo e Sétàn nè gbò zọ á gé é meà naa. Ẹ̀b bé e tṍóá é dú kà lé naaà!

21. Éé ní ea náa vaá nyíéi é láá ẹẹ ló gbò nu e ni bugi lọl mm̀ kpá Kùùà Nù ẽ?

²¹ Èb bé e gè dã́tẽ́ ló gbò nu ea di mm̀ kpá Kùùà Nùí síèi kpóó ló naaà! Níì áá gè kọ e nyímá ló gbò ọ́b Jìhóvà nì, sõò e nyímá nágé nu ea é nááa vá ló. Mm̀ kà kà, “Nyíè nen ea bugi dàlà mon boo á ẹẹ vaá nyíè gbò e bà dã́ gbò moǹ bel kọ́ọ̀ bùlà Bàrìí vaá naa gbò nu e bà émí m á ẹẹ”! (Kùùà 1:3, NW) Sõò mókà gbò tã́áná dẽe bá ní e gbò e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo é dé kpéè ló tṍó e Bàrì ni kyọsĩ́ pá a gbò ọ́b lọ̀lẹ? Èé ló bel boo níá mm̀ togó bel ea bẽene níí.