22 TOGÓ BEL GE NÒ
Nyìmànù Ea É Kpenài Buù Dee
“Jìhóvà ólò nè nyìmànù.”—PRÓ. 2:6.
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 89 Gbàntṍ, Vaá Ò Íe Tã́áná Dee Bá
GE TENÍ BOO NÚ EÉ NÓ *
1. Éé ní ea náa è ié bíi ló nyìmànù ea aa bá Bàrì e? (Próvẹẹ̀b 4:7)
TṌÓ ea beè dú bíi kọ ó nè béèlàfùl, o beè láá tã̀àgã ló Bàrì kọ á neè ni nyìmànù boo béè kọọ̀ ò íè bíi ló. (Jém̀z 1:5) Méné Sólomòn beè emí kọọ̀: “Nyìmànù ní ea palàge dú bíi é.” (Bugi Próvẹẹ̀b 4:7.) Mm̀ kà kà, Sólomòn náa géè ló bel ea kil ló kọ̀láá íb nyìmànù. À géè kọ́ nu ea kil ló nyìmànù ea aa bá Jìhóvà Bàrì. (Pró. 2:6) Sõò é kọọ̀ nyìmànù ea aa bá Bàrì é láá nvèè bá nèi kọ bé èlbá kele-kele íb tã̀àgã̀ e kpeèsĩ́ ló deè nieí? Ẽei, àé láá naa vó dì belí bé eé mon naa mm̀ togó belí.
2. Éé ní ea dú enè sĩ́deè ea é láá naa kọ é palàge nyimá nu ẽ́?
2 Enè sĩ́deè eé láá palàge nyimá nu dú gè nó nòòmànù bàà nen e ba beè palàge nyimá nu vaá è tú siimá tóm. Túá kà, èé nó nu ea kil ló Sólomòn. Kpá Káí kọ́ọ̀ “Bàrì beè naa kọọ̀ Sólomòn á palàge ié nyìmànù nè tàvẹ̀nù.” (1 Kíǹ. 4:29) Ní ea égè bàà, èé nó nu ea kil ló Jíízọ̀s, ea beè nyimá nu lọ̀l vaá à lee boo kunukẽ̀í. (Máát. 12:42) Kọ́ọ̀ bùlà Bàrì beè kọ́ kilma ló Jíízọ̀s kọọ̀: “Nyómá Jìhóvà é dọ́ẹ́ boo, nyómá nyìmànù nè dã̀ ból ló nu.”—Àìz. 11:2.
3. Éé ní eé ló bel boo mm̀ nakà togó belí é?
3 Bàrì beè naa kọọ̀ Sólomòn nè Jíízọ̀s á palàge ié nyìmànù, vó beè naa kọ bàá láá nèi dùùlà bá deè tṍ ea kil ló gbò nu ea palàge dú bíi. Mm̀ nakà togó belí, èé ló bel boo taà kà ea di gbàà gbò nu ea dú bíií, ea dú: Ge ẹ̀b kpègè, tóm, nè bẹẹ bá boo bá ea bọ́ló.
GE Ẹ̀B KPÈGÈ MM̀ KUNA-KUNA BÁ
4. É kọọ̀ Sólomòn nè Jíízọ̀s beè ié kpègè kùnà? Baatẽ́.
4 Sólomòn beè palàge ié gyọ́ vaá a be beè palàge kpe dẽe. (1 Kíǹ. 10:7, 14, 15) Boo dõòna bá, Jíízọ̀s beè ié pọ́ì ńkem̀ gyọ́, sõò náa beè ié tọ. (Máát. 8:20) Sõò pálaa není beè ẹ̀b gyọ́ mm̀ kuna-kuna bá boo béè kọọ̀ ba nyìmànù beè aa bá Tẽ̀ènè Nen—ea dú Jìhóvà Bàrì.
5. Mósĩ́ deè ní e Sólomòn beè ẹ̀b kpègè boo bá ea bọ́ló é?
5 Sólomòn beè kọọ̀ kpègè ólò “kpènà nen.” (Ẹ̀klì. 7:12) Be è íe kpègè, èé láá zalí gbò nu e íè bíi ló nè sìgà nu ea taníi. Sõò kọ̀láá bé e Sólomòn beè dú méné naa, a beè nyimá kọọ̀ à íe nu ea palàge dú bíi èlmà kpègè. Dì belí nu dòòmà bá, a beè emí kọọ̀: “À dú lé gè ié lé bée èlmà ge ié gã́bug gyọ́.” (Pró. 22:1) Sólomòn beè kọ nágé kọọ̀ nyíè gbò e bà vulè kpègè náa ólò bọọgẹ̀ ẹẹ ló nu e bà íe. (Ẹ̀klì. 5:10, 12) Vaá à ãanéi kọ é gá bugi togó kọọ̀ kpègè palàge dú bíi, boo béè kọọ̀ kọ̀láá bé e íè kpègè naa àé láá vàlẹ̀ bá tà.—Pró. 23:4, 5.
É kọọ̀ bá e ẹbmà gyọ́ náa kọ á tàvàlàí ló gè tú tóm Jìhóvà gyààma sĩ́ mm̀ bẹẹ dùm? (Ẹ̀b 6-7 kpò) *
6. Mósĩ́ deè ní e Jíízọ̀s beè ẹ̀b gyọ́ mm̀ kuna-kuna báẹ́? (Máátìù 6:31-33)
6 Jíízọ̀s beè ẹ̀b gyọ́ mm̀ kuna-kuna bá. A beè dé kpéè ló gè dé gyã́á nè ge ṍ míí. (Lúùk 19:2, 6, 7) À íe tṍó ea beè kììlà múú naamá kà lé gã́ míí, ea dú a túá kà tóm dũ̀ùnè. (Jọ́ọ̀n 2:10, 11) Vaá a beè nvèà kọ̀là ló ea palàge sí kpègè deé e bà fẹ́ẹ. (Jọ́ọ̀n 19:23, 24) Sõò Jíízọ̀s náa beè ká bùlà gbẹẹ́ boo gyọ́. A beè kọ́ nè pá a gbò nyòòne nvée kọọ̀: “Tọ́ọ̀ nen náa é láá dú gyóòlo bàà kà tẹ̀ tọ . . . Nóo é láá dui gyóòlo Bàrì nè gyọ́.” (Máát. 6:24) Jíízọ̀s beè noòmà kọọ̀ be è tú Boǹ Méné Bàrì naamá túá kà nu mm̀ bẹẹ dùm, Jìhóvà é néi nu e íè bíi ló.—Bugi Máátìù 6:31-33.
7. Mósĩ́ deè ní e ene kà vígà págbálà beè ié bélè lọl ló gè ẹ̀b kpègè mm̀ kuna-kuna bá ẹ́?
7 Gã́bug pá vígà a íe bélè lọl ló gè tú nòòkúu Jìhóvà ea kil ló kpègè siimá tóm. Bugi togó boo nu dòòmà bá ene kà vígà págbálà ea gáà ili va ea bée kọlà Daniel. À kọ́ọ̀: “Tṍó em beè di dí ńkem, m beè beeláfùl kọọ̀ m̀ é tú dénè nà dùm fã̀àmà Jìhóvà.” Daniel beè láá tú a tṍó nè kalì siimá tóm nè Jìhóvà boo béè kọọ̀ a beè tõó dùm ea válí bá. A beè kpáá kọọ̀: “M̀ḿ láá kọọ̀ ním ọ́gà ló nà béèlàfùl. À dú kà kà kọọ̀ m̀ gáẹ̀ beè ié gã́bug kpègè be m beè ká bùlà gbẹẹ́ boo gè ié gyọ́. Sõò ním gáẹ̀ beè ié gbò lé kóò em íè kátogóí. Ge kọọ̀ m̀ gé sí tóm nè Jìhóvà náa kọọ̀ nyíém á ẹẹ, vaá náa gáẹ̀ beè mèà naa vó be m̀ géè ká bùlà gbẹẹ́ boo gè ié gyọ́. Náa íe bé em gáẹ̀ beè ié kpègè naa vaá à tõò tã́áná dee bá e Jìhóvà ném.” Mm̀ kà kà, è ólò ié bélè tṍó e káà bùlà gbẹẹ́ boo gè sí tóm nè Jìhóvà èlmà ge ié kpègè.
GE Ẹ̀B TÓM MM̀ KUNA-KUNA BÁ
8. Éé ní ea náa vaá è nyimá kọọ̀ Sólomòn beè ẹ̀b tóm boo bá ea bọ́ló é? (Ẹ̀klìzíástìs 5:18, 19)
8 Sólomòn beè kọọ̀ dĩ̀ìnè ló e íè lọl ló agẹ tóm dú “dõ̀ònù ea aa bá Bàrì.” (Bugi Ẹ̀klìzíástìs 5:18, 19.) A beè emí kọọ̀: “Bélè di ló gè sí kọ̀láá íb agẹ tóm.” (Pró. 14:23) Sólomòn beè nyimá kọọ̀ gbò moǹ belá dú kà kà, boo béè kọọ̀ a beè olòó sí agẹ tóm. A beè tìbgì tọ, kìl ól vã́ìn, vaá iégi gbabe nè bànà múú. A beè tìb nàgé gã́bug pọ̀b bon. (1 Kíǹ. 9:19; Ẹ̀klì. 2:4-6) Níá beè dú agẹ tóm vaá a beè naa kọọ̀ nyíée á ẹẹ. Sõò Sólomòn náa beè dẹ̀ẹ̀a boo áá ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe ea íe lọl ló gbò tómá. A beè si nágé gã́bug tóm nè Jìhóvà. Dì belí nu dòòmà bá, a beè di togó gè tìb tọọ̀ káí ea dú dũ̀ùnè nè Jìhóvà vaá a beè túe àlàbà gbáá bá! (1 Kíǹ. 6:38; 9:1) Tṍó e Sólomòn ni sí gã́bug tóm lọ̀l, a beè gbóó nyimá kọọ̀ ge sí tóm nè Jìhóvà ní ea palàge dú bíi é. A beè emí kọọ̀: “Ke kùbmà dénè nú e ni dã́ dú gè kọọ̀: Siiá pọ̀ ló kà kà Bàrì vaá ò sẹlẹ gbò a log.”—Ẹ̀klì. 12:13.
9. Mósĩ́ deè ní e Jíízọ̀s beè ẹ̀b a tóm boo bá ea bọ́ló é?
9 Jíízọ̀s beè olòó sí tóm agẹlẹ bá. Tṍó ea beè di dí ńkem, a beè sí tóm gè ká nu. (Máàk 6:3) Nyíè a tẹ̀ nè a kà beè ẹẹ ló a nvèè bá tṍó e bà gé piigà ge naa kọọ̀ pá ba tọ á ié nu gè tõoma dùm. Boo béè kọọ̀ Jíízọ̀s beè gbõoma vaá a tóm beè õoa dẽe, beè láá naa kọọ̀ gã́bug nen á tú tóm máe! Jíízọ̀s beè iè ge dé kpéè ló a tóm. Sõò a beè olòó noo tṍó nyòòmà ge nó nu ea kil ló Jìhóvà. (Jọ́ọ̀n 7:15) Tṍó ea bọọ vaá dú nen ea tú dénè a tṍó kọọmá kpẹ̀a, a beè kọ́ nè gbò e bà géè pãanée tṍ ló kọọ̀: “Gbolai boo gyã́á ea é di lee vaá sẹlẹí dùm dọ̀ dee e bè náa tá.” (Jọ́ọ̀n 6:27) Vaá a beè kọ́ mm̀ a Lòbèl Gbẹá Boo Gùa kọọ̀: “Gboi gyọ́ sẹlẹí káála.”—Máát. 6:20.
Mósĩ́ deè ní eé láá naa kọọ̀ bẹẹ tóm nè tóm e síì nè Jìhóvà á di mm̀ kuna-kuna bá ẹ́? (Ẹ̀b 10-11 kpò) *
10. Mókà ànà-ànà ní e sìgà gbò e bà ólò sí tóm agẹlẹ bá é láá kpee sĩ́ ló é?
10 Nyìmànù ea aa bá Bàrì ólò naa kọ é ẹ̀b tóm boo bá ea bọ́ló. Dì belí gbò níí Kráìst, Kpá Káí síèi kpóó ló kọ é tú “bá naamá nu ea dú lé.” (Ẹ́fẹ. 4:28) Gbò e ba beè túi ló tóm ólò mòn bé e síì tóm agẹlẹ bá vaá ló kà kà bel naa, vaá bàé láá kọ́ nèi kọọ̀ bá e síìmà tóm léemàè va. Níí é láá naa kọọ̀ é tú gã́bug ávà siimá tóm boo béè kọ è gbĩ́ì kọọ̀ nen ea beè túi ló tóm á tú lé bá ẹ̀bmà Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà. Sõò ge naa vó é láá naa kọ é gá iéná gã́bug tṍó gè dììmà ló pá bẹẹ tọ àbèè tṍó gè siimá tóm nè Jìhóvà. À dú bíi kọ é nyaaná bá ló nu kọbé è láá naa nú ea palàge dì bíi.
11. Éé ní e ene kà vígà págbálà beè nó lọl ló gè ẹ̀b tóm boo bá ea bọ́ló é?
11 Ene kà nvín ãa gbálà ea kọlà William beè ié bélè lọl ló gè ẹ̀b tóm boo bá ea bọ́ló. William beè kọ́ kilma ló neǹ kànen ea beè olòó sí tóm nè kọọ̀: “[Vígà págbálàí] dú kà lé nu dòòmà bá ea kil ló nen ea láá ẹ̀b tóm boo bá ea bọ́ló. À ólò sí tóm agẹlẹ bá vaá íe lé gbaa ló kilma gbò e bà ólò máe tóm boo béè kọọ̀ a tóm dú lé. Sõò tṍó ea ni sí tóm deeá lọ̀l, à ólò ié tṍó nè pá a tọ nè Jìhóvà. Vaá ẹ̀ẹ̀ enè nen em nyímà ló kọọ̀ nyíée ólò palàge ẹẹ!” *
GE Ẹ̀B BẸẸ BÁ MM̀ KUNA-KUNA BÁ
12. Mósĩ́ deè ní e Sólomòn beè zogè kọ à ẹbvìè a bá mm̀ sĩ́deè ea bọ́ló é, vaá mósĩ́ deè ní e náa beè naana vó é?
12 Sólomòn beè ẹ̀b a bá mm̀ sĩ́deè ea bọ́ló tṍó ea géè fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Dì belí nvín ãa, a beè bàn tùle lọl bá Jìhóvà boo béè kọọ̀ a beè nyimá kọ náa é láá naanìè sìgà nu. (1 Kíǹ. 3:7-9) Tṍó e Sólomòn ã́àa dú méné, a beè nyimá gẹẹ-gẹẹ ló ea di ló gè dàlà kpá ló boo. A beè emí kọọ̀: “Dàlà kpá ló boo ólò gyasĩ́ besĩ́ì kyọ̀à sĩ́, vaá gááva ólò gyasĩ́ besĩ́ì nen kálá dọ̀.” (Pró. 16:18) À dú pọ́lọ́ kọọ̀ tṍó e tṍó téní, Sólomòn náa beè tú a dùùlà bá deè tṍ siimá tóm. Sìgà gbáá aa ló tṍó ea beè dààmà togó gè bẹ̀l, a beè dàlà kpá ló boo vaá lọ̀l togó kèbá Bàrì. Dì belí nu dòòmà bá, ene kà zẹ̀ẹ̀ gbò logá beè kọọ̀ méné pá Ízràẹ̀l á gá “ílí gã́bug va kọbé nyíée” náa aa ló Jìhóvà. (Dìt. 17:17) Sólomòn beè lọ̀l togó kèbá logá vaá ilí 700 va vaá ié 300 gã̀ e gã́bug ọ̀và náa géè fã̀ Bàrì! (1 Kíǹ. 11:1-3) Be à sẹlẹ Sólomòn géè tuumá kọọ̀ “níá náa é nveenìèe tọ́ọ̀ kà tã̀àgã̀ ló.” Sõò tṍó e tṍó téní, a beè mòn tã̀àgã̀ ea dú ló gè lọ̀l togó kèbá Jìhóvà.—1 Kíǹ. 11:9-13.
13. Éé ní eé láá nó lọl ló gè bugi togó boo bé e Jíízọ̀s beè kìlmà kpá ló kẽ naa ẽ́?
13 Jíízọ̀s beè kilsĩ́ gè kìlmà kpá ló kẽ vaá ẹ̀b a bá mm̀ kunu-kuna bá. Besĩ́ì Jíízọ̀s à kalá dú boo kunukẽ̀í, a beè naa gã́bug nu mm̀ a sìtóm nè Jìhóvà. Tení dú ló Jíízọ̀s ní e “Bàrì beè dèm kọ̀láá kà nu ẽ́: nú ea di káála nè nú ea di boo bàlà [booí].” (Kọ́l. 1:16) Tṍó e Jíízọ̀s diia múú, a beè kẽ̀èa boo gbò nú ea beè naa tṍó ea beè di ló a Tẹ̀. (Máát. 3:16; Jọ́ọ̀n 17:5) Sõò vó náa beè naa kọọ̀ Jíízọ̀s á dàlà kpá ló boo. Àbèè ge naa nú mm̀ sĩ́deè ea é náa kọọ̀ dõòna gbò á bugi togó kọ à léèlìè elìè va. A beè kọ́ nè pá a gbò nyòòne nvée kọọ̀: “Ním beè dú ló gè kọ gbò nen á sí tóm nèm. Tãa vó, m beè dú ló ge sí tóm nè gbò nen nè ge tú nà dùm aamá gbele tõ̀ò nen.” (Máát. 20:28) A beè kọ nágé kọọ̀ náa é láá naanìè tọ́ọ̀ kà nú boo a lóó. (Jọ́ọ̀n 5:19) Jíízọ̀s beè palàge kìlmà kpá ló kẽ! À zógè kà lé nu dòòmà bá nèi deè nieí.
14. Éé ní eé láá nó lọl ló Jíízọ̀s ea kil ló gè ẹ̀b bẹẹ bá boo bá ea bọ́ló é?
14 Jíízọ̀s beè noòmà pá a gbò nyòòne nvée kọ bàá ẹ̀b ba bá boo bá ea bọ́ló. À íe tṍó e Jíízọ̀s beè siè va kpóó ló kọọ̀: “Bàrì nyímá bã̀àna gã́bug paà gyáa ea dìí togó.” (Máát. 10:30) Nakà belá é palàge sièi kpóó ló bọọ èlmà tõ̀ò tṍó e née ẹbvì bẹẹ bá boo bá ea bọ́ló. À tõó dọ̀ kọọ̀ bẹẹ Tẹ̀ ea di káála palàge iéi lèèma m. Née é bugi togó kọọ̀ Jìhóvà lọ gè sọ̀i tọ́ deè kọ é fãàe nè ge nèi deè kọ é tõó dùm dọ̀ dè-dè mm̀ a ãa bàlà boo.
Éé ní ea é nááá be née ẹbvì bẹẹ bá boo bá ea bọ́ló é? (Ẹ̀b 15 kpò) *
15. (a) Kpá Tọ Kùdẽe Ló beè sièi kpóó ló kọ é ẹ̀b bẹẹ bá boo bá ea bọ́ló naa vàẹ? (b) Dì belí bé e fùtó ea boo 24 náásĩ́ zógè naa, mókà gbò tã́áná dee bá ní ea é peèi be è ká bùlà gbẹẹ́ boo bẹẹ bá ẹ́?
15 Nú ea é láá dú 15 gbáá ea kil nvéeá, Kpá Tọ Kùdẽe Ló beè sièi kpóó ló kọ é ẹ̀b bẹẹ bá boo bá ea bọ́ló tṍó ea kọ́ọ̀: “Náa bọ́ló kọ é bọọgẹ̀ ká bùlà gbẹẹ́ boo bẹẹ bá naa ní eé dalà kpá ló boo; àbèè ge ẹ̀b bẹẹ bá tẹlẹ kẽ naa ní ea é tõoí ló belí kọ é gé ló tọ́ọ̀ nu. Tãa vó, à bọ́ló kọ é ẹ̀b bẹẹ bá mm̀ kuna-kuna bá, naa ní eé nyímá ló nu eé láá naa nè nú e bè née é láá naa. Ene kà vígà pábia beè kọọ̀: ‘Nda níì gbele pọ́lọ́ nen nì vaá ním palàge du nágé lé. M̀ íe gbò nú em é láá naa nè gbò nú e bè ním é láá naa belí nágé dõòna gbò.’” * É kọọ̀ òó láá mòn bélè ea di ló gè ẹ̀b o bá boo bá ea bọ́ló?
16. Éé ní ea náa vaá Jìhóvà à nèi dùùlà bá deè tṍ e nyìmànù di m ẽ́?
16 Jìhóvà néi tùle tení dú ló a Moǹ Bel. À vulèi vaá à gbĩ́ kọ nyíéi á ẹẹ. (Àìz. 48:17, 18) Kà lé béèlàfùl ea é náa kọọ̀ nyíéi á palàge ẹẹ dú gè tú tóm Jìhóvà naamá túá kà nu mm̀ bẹẹ dùm. Be è náa vó, née é íe gã́bug tã̀àgã̀ ea ólò bã ló gbò e bà ká bùlà gbẹẹ́ boo ba tóm, ba bá, nè ge ié kpègè. Naanii mè buù bẹ̀ì é ne béèlàfùl e nyìmànù di m vaá naa kọọ̀ nyíè Jìhóvà á ẹẹ!—Pró. 23:15.
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 94 Moǹ Bel Bàrì Á Ẹẹlẹ̀ Ni Nyíe
^ Sólomòn nè Jíízọ̀s beè palàge nyimá nu. Jìhóvà Bàrì ní ea beè nèva nyìmànù ẽ. Mm̀ nakà togó bel ge nòí, èé mon nu eé láá nó lọl ló bel e Sólomòn nè Jíízọ̀s beè kọ̀ ea kil ló ge ẹ̀b kpègè, tóm, nè bẹẹ bá mm̀ kuna-kuna bá. Èé mon nagé bé e sìgà pá vígà beè ié bélè lọl ló gè tú gbò nòòkúù Kpá Káí e nyìmànù di-mí siimá tóm naa.
^ Ẹ̀b togó bel ea kọ́ọ̀, “How to Enjoy Hard Work” mm̀ Kpá Tọ Kùdẽe Ló níí February 1, 2015.
^ Ẹ̀b togó bel ea kọ́ọ̀, “The Bible Can Help You Find Joy” mm̀ Kpá Tọ Kùdẽe Ló níí August 1, 2005.
^ BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ GBÒ FÙTÓ: John nè Tom dú bàà kà nvín ãa gbálà e bà gbá di tẽ̀ènè kà bõ̀ònatõ̀ò. John tú gã́bug a tṍó ẹ̀bmà nú ea kil ló a faà. Tom tú a faà dààmà pá vígà siimá ól tóm kọ̀ kpẹ̀a nè nònù.
^ BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ GBÒ FÙTÓ: John gé sí tóm tẹlẹ boo tṍó. Náa gbĩ́ gè naa nú ea é biile nyíè a tẹ̀ tóm. Vóà naa, kọ̀láá tṍó ea tẹ̀ tóm kọ á sí tóm tẹlẹ boo tṍó, à ólò zìgà. Ló èlà tẽ̀ènè deeá, Tom ea dú neǹ nvèè bá sìtóm zọ ene kà neǹ kànen gé siè kpóó ló ene kà vígà pábia. Tṍó ea kil nvéeá, Tom beè baatẽ́ nè a tẹ̀ tóm kọ à ólò tuè ló èlà siimàè tóm neè Jìhóvà.
^ BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ GBÒ FÙTÓ: John ká bùlà gbẹẹ́ boo a bá. Tom ea tú gè fã̀ Jìhóvà gyààma sĩ́ beè bã̀àà ãa-ãa kóò tṍó ea gé nveè bá gè sí tóm ló Àsémlì Họ́ọ̀l.
