1. Éé ní ea náa è nyimá kọọ̀ Jìhóvà gbĩ́ kọ é tõonìè bãèé lóé?

 JÌHÓVÀ kólíi kọ é tõonìè bãèé ló. (Jém̀z 4:8) À gbĩ́ gè dú bẹẹ Bàrì, bẹẹ Tẹ̀, nè bẹẹ Kóò. À ólò aalá bẹẹ tã̀àgã ló vaá nvèè bá nèi tṍó e nu tavàlàí ló. À ólò noòmàí nu vaá kpènài tení dú ló a bõ̀ònatõ̀ò. Sõò éé ní eé íè ge naa kọbé è láá tõo bã ló Jìhóvà ẹ?

2. Mosĩ́ deè ní eé láá tõo bã ló Jìhóvà ẹ?

² Èé láá tõo bã ló Jìhóvà tení dú ló gè tã̀àgã̀é ló, bugi Kpá Káí, vaá bugi togó boo nú e bugì. Tṍó e náà vó, èé kpáá palàge vùlèe vaá nyíéi é ẹ́ẹẹ́ ló. Vó ólò naa kọọ̀ é gbànìè tṍ ló vaá lèèlàẹ belí bé ea bọ́ẹ ló naa. (Kùùà 4:​11) Bé e kpáà nyimá ló Jìhóvà naa, níà bé eé kpáá dẹlẹ nyíé boo ẹlẹ nè a bõ̀ònatõ̀ò ea gé nveemà bá nèi naa ẽ́.

3. Mosĩ́ deè ní e Pọ́lọ́ Nyómá ólò gbĩ́ gè túi lọl ló Jìhóvà ẹ, sõò éé ní ea é nveè bá nèi kọ é gá sãanà bá ló bẹẹ Bàrì nè a bõ̀ònatõ̀ò ẽ? (Psalm 31:​13, 14)

³ Pọ́lọ́ Nyómá ólò gbĩ́ gè túi lọl ló Jìhóvà, bọọ èlmà tõ̀ò, tṍó e gé téní bá gbò nu ànà-ànà. Mósĩ́ deè ní ea ólò naamá vó é? À ólò gbĩ́ gè naa kọọ̀ é gá bọọgẹ̀ dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò. Sõò, èé láá kìn gbò a kyèèlè. Beè bẹẹ zìgà aga ló vaá è dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà, née é sãanà bá ló bẹẹ Bàrì nè a bõ̀ònatõ̀ò.​—Bugi Psalm 31:​13, 14.

4. Éé ní eé ló bel boo mm̀ nakà togó belí é?

⁴ Mm̀ nakà togó belí, èé ló bel boo taà kà nu ànà-ànà eé láá kpeesĩ́ ló ea aa bá gbò e bà náa ólò fã̀ Bàrì; buù kà é láá naa kọ é gá dẹlẹ na nyíé boo Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò.  Mósĩ́ deè ní e gbò nu ànà-ànàí é láá túi lọl ló Jìhóvà ẹ? Vaá éé ní eé láá naa kọbé è bé èlbá Sétàn ẽ?

5. Mósĩ́ deè ní e tàvàlà dìtõ̀ò é láá naa kọ é gá dẹlẹ na nyíé boo Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò ẽ?

⁵ Sìgà tṍó, è ólò kpeesĩ́ ló tàvàlà dìtõ̀ò​​—⁠dì belí nàà uú boo ea aa bá pá tọ àbèè kọọ̀ bà kpói lọl ló tóm. Mósĩ́ deè ní e gbò dìtõ̀òí é láá naa kọ é gá dẹlẹ na nyíé boo bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà vaá aa ló gè fã̀e ẽ́? Tṍó e di kèbá tã̀àgã̀ mm̀ gã́bug gbáá, àé láá naa kọ é gá ié ná ból dẽesĩ́ vaá nèi tã̀àgã̀ bùlà. Tṍó ea mèà naa vó, Sétàn ólò gbóó naa kọ é bugi togó kọọ̀ Jìhóvà náa vulèi. Pọ́lọ́ Nyómá gbĩ́ kọ é bugi togó kọọ̀ bẹẹ tã̀àgã̀ aa bá Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò. Íb nuí ní ea beè naaá ló pá Ízràẹ̀l gbẹá Íjèpt e. Túá ból, ba beè zìgà kọọ̀ Jìhóvà ní ea beè íbá ló Mózìs nè Éròn kọ á duulàẹ̀ va lọl kèbá gyóòlo é. (Ẹ́xọ. 4:​29-​31) Sõò tṍó e Férò náa kọọ̀ nu á palàge tàvàlà vá ló, ba beè kọ́ bel Mózìs nè Éròn kọọ̀: “O náànìì kọọ̀ é bẽemá Férò nè pá a gyóòlo vaá tui gẹ̀ bé nveeníí vá bá kọ bàá fẹ́i.” (Ẹ́xọ. 5:​19-​21) Ba beè kọ́ bel gbò gyóòlo Bàrì e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booí. Ẹ̀b bé ea dú pọ́lọ́ naaà! Be o téní bá tàvàlà dìtõ̀ò mm̀ gã́bug gbáá, mósĩ́ deè ní eo é láá kilsĩ́ gè agẹlẹ ló bé eo dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò naa ẽ́?

6. Éé ní e nóò lọl ló neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Hábakọ̀k ea kil ló gè ĩ̀ìmà tàvàlà dìtõ̀ò ẽ? (Hábakọ̀k 3:​17-​19)

⁶ Tú dénè nú ea dì ní nyíe kó nè Jìhóvà mm̀ tã̀àgã ló, vaá ò dẹlẹ nyíé boo kọ àé nveenìè bá neè ni. Neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì Hábakọ̀k beè tení bá gã́bug tàvàlà dìtõ̀ò. À íe tṍó ea beè ié bàà-bàà bùlà beè Jìhóvà gé ẹbvìè nú ea kilìèé ló. Vó beè naa kọọ̀ à kọ́ bé e nu tọ́aẹ́ ló naa nè Jìhóvà. A beè kọọ̀: “Begè dẽè tṍó ea tõò vàẹ, e Jìhóvà, ní e nda é tó-tó nvèè bá sõò nóo dã́àm mon ẽ́? . . . éé ní ea náa vaá ò sọ̀tọ́ deè nàà uú boo é?” (Háb. 1:​2, 3) Jìhóvà beè dã́ tã̀àgã ló a gyóòlo ea beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booí. (Háb. 2:​2, 3) Nyíè Hábakọ̀k beè palàge ẹẹ tṍó ea bugi togó boo bé e Jìhóvà beè dùùlà pá a gbò naa. A beè àgala boo kọọ̀ Jìhóvà gé ẹbvìè nú ea kilìèé ló vaá àé nveenìè bá neèe kọ á láá ĩ̀ìmà kọ̀lá kà tã̀àgã̀ ea kpeelìè sĩ́ ló. (Bugi Hábakọ̀k 3:​17-​19.) Éé ní e níí nóòmài ẽ́? Tṍó eo gé téní bá tàvàlà dìtõ̀ò, tã̀àgã ló Jìhóvà vaá ò kọ́ bé e nu tọ́a ní ló naa nèe. Vaá ò dẹlẹ nyíé boo kọ àé nveenìè bá neè ni. Tṍó eo náà vó, òó láá àgala boo kọọ̀ Jìhóvà é né ni kói eo íè bíi ló kọbé ò láá ĩ̀ìmà. Vaá tṍó eo monì bé ea nveè bá nè ni naa, o zìgà é kpáá aga ló.

7. Éé ní e enè nen ea dṹùnà Shirley beè kọ́ nèe ẽ́, vaá éé ní ea beè naa kọ á kilsĩ́ gè dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà ẹ?

⁷ Kilsĩ́ gè naa gbò nú ea é náa kọ ó tõo bã ló Bàrì. Bugi togó boo bé e gè naa vó beè nvèè bá nè ene kà vígà pábia ea bée kọlà Shirley, ea ólò tõó Papua New Guinea tṍó ea beè kpeesĩ́ ló tàvàlà dìtõ̀ò naa. b Pá tọ bà Shirley beè dú tãa, vaá sìgà tṍó, gè ié gyã́á ea é gbõomá vá ló beè tàvàlà. Ene kà a dúà ló beè gbĩ́ gè naa kọọ̀ á gá dẹlẹ na nyíé boo Jìhóvà. A beè kọ́ nèe kọọ̀: “Ò kọ́ọ̀ nyómá káí Bàrì gé nveenìè bá neè ni, sõò ãae ní eo monì é nvèè báẹ́? Pá bọọ tọ di-dí tãa. Ò gé pee o tṍó kọọmá kpẹ̀a.” Shirley kọ́ọ̀: “M beè gbóó bĩiná nà bá kọọ̀: ‘É kọọ̀ Bàrì gé ẹb nú ea kilíí ló sẹ̀ náa gé ẹbvẹ́?’ Tẽ̀ènè tṍóá m beè gbóó tã̀àgã ló Jìhóvà vaá kọ́ kọ̀láá  kà nú ea dìḿ bùlà nèe. M beè kilsĩ́ gè bugi Kpá Káí, bugi bẹẹ gbò kpá, vaá kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a nè ge sí nònù.” Ńkem̀ tṍó aa ló tṍóá, a beè gbóó nyimá kọọ̀ Jìhóvà gé ẹbvìè nú ea kil ló pá ba tọ nè ẹ̀ẹ̀. Pá ba tọ beè ié gyã́á gè dè vaá nyíé va beè ẹẹ. Shirley kọ́ọ̀: “M beè mòn kọọ̀ Jìhóvà géè aalá nà tã̀àgã ló.” (1 Tím. 6:​6-8) Beè olo kil nagé sĩ́ gè naa gbò nú ea é náa kọ ó tõo bã ló Jìhóvà, náa é zigà kọọ̀ tàvàlà dìtõ̀ò àbèè bàà-bàà bùlà á tú ni lọ̀líé ló.

8. Éé ní ea é láá naaá ló pá vígà págbálà e bà íe dọ̀ tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ?

⁸ Bẹẹ gbò ọ́b ólò kpọ́ kyáá bel ló pá vígà e bà íe dọ̀ tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò tenmá boo lédìò, TV, nè íntanet. (Ps. 31:13) Baa gba bel vaá sii sìgà pá vígà nvee kpọ́gọ́lọ́ kọ bà sí pọ́lọ́. Gbò nyòòne nvéè Kráìst mm̀ túá gbò gbááá beè kpeesĩ́ ló íb gbò dìtõ̀òí tṍó e ba beè gbà bel neǹ tóm Pọ́ọ̀l vaá siíe. Ba beè labví láb naa vàẹ?

9. Sìgà gbò e bà géè nyoone nvéè Kráìst beè labví láb naa vàẹ tṍó e bà síi neǹ tóm Pọ́ọ̀l nvee kpọ́gọ́lọ́ ẹ́?

⁹ Sìgà gbò e bà géè nyoone nvéè Kráìst mm̀ túá gbò gbááá náa beè nvèènà sãa kúm neǹ tóm Pọ́ọ̀l tṍó e bà sííe nvee kpọ́gọ́lọ́ gbẹá Róm̀. (2 Tím. 1:​8, 15) Ló éé? É kọọ̀ kẹ́ẹ beè sií va boo béè kọọ̀ gbò nen beè ẹ̀b Pọ́ọ̀l naamá neǹ pọ́lọ́? (2 Tím. 2:​8, 9) Sẹ̀ pọ̀ beè sií va kọọ̀ bàé bíìgè ló baala nagé é? Kọ̀láá bé e ba beè bugi togó naa, dòòmà dẽe ló bé ea beè láá tọá ló Pọ́ọ̀l naa. A beè ĩ̀ìmà gã́bug tàvàlà dìtõ̀ò vaá tú a dùm nvee kèbá gẹẹ-gẹẹ ló boo béè baala. (Tóm 20:​18-​21; 2 Kọ́r. 1:⁠8) Naanii née é bélí gbò e ba beè kìn Pọ́ọ̀l tṍó ea beè ié bíi ló ba nvèè bá! Éé ní eé sẹẹ̀a bùlà tṍó e bà bíìgè ló pá vígà e bà íe dọ̀ tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ?

10.Éé ní ea bọ́ló kọ é kẽ̀èa boo tṍó e bà bíìgè ló pá vígà e bà íe dọ̀ tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ, vaá ló éé?

¹⁰ Kẽ̀èa boo nú ea náa vaá bà gé bíìgèi  ló nè nen ea aa bá. Bàà kà kpá Tímotì 3:​12 kọ́ọ̀: “Bàé bíìgè ló kọ̀láá nen ea gbĩ́ gè zọ̀ Kráìst Jíízọ̀s gbaaá ló vaá fã̀ Bàrì mm̀ a dùm.” Vóà naa, á gá bọọí ló kọọ̀ pá vígà e bà íe dọ̀ tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ní e Sétàn ólò bọọgẹ̀ naa uú boo é. À ólò ié bùlà kọọ̀ tṍó ea náànìè vó, àé náa kọọ̀ bàá gá fã̀ nà Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo vaá naa kọ pọ̀ á sii beele.​—1 Pít. 5:⁠8.

11. Éé ní e nu dòòmà bá Onẹséfọ̀rọ̀s nóòmài ẽ́? (2 Tímotì 1:​16-​18)

¹¹ Kilsĩ́ gè nvèè sãa kúm pá vígà vaá ò dává gbẹá vá ló mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. (Bugi 2 Tímotì 1:​16-​18.) Láb ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Onẹséfọ̀rọ̀s ea beè di mm̀ túá gbò gbááá beè dú kele tṍó e bà síi Pọ́ọ̀l nvee kpọ́gọ́lọ́. “náa beè siiá kẹ́ẹ [kọọ̀ Pọ́ọ̀l] di tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́.” Tãa vó, Onẹséfọ̀rọ̀s beè gbĩ́ Pọ́ọ̀l, vaá tṍó ea moníe a beè gbĩ́ gè nyimá gbò nú ea é láá naa ge nvèèmà bá nèe. Ge naa vó beè naa kọọ̀ Onẹséfọ̀rọ̀s á tú a dùm nvee kèbá gẹẹ-gẹẹ ló. Éé ní e níí nóòmài ẽ́? Náa bọ́ló kọ é siiá pọ̀ ló gbò nen, àbèè ge aa ló ge nvèè bá nè pá vígà tṍó e bà bíìgè va ló. Tãa vó, naanii èé piigà bé e bẹẹ kpóó sim tùlà naa gè nvèè bá nèva. (Pró. 17:17) Bà íe bíi ló bẹẹ vulè nè nvèè bá.

12. Éé ní e nóò lọl ló pá vígà e bà di Russia ẹ?

¹² Bugi togó boo bé e pá vígà págbálà nè pábia e bà di Russia ni nveè bá nè pá vígà e bà síi nvee kpọ́gọ́lọ́ naa. Tṍó e bà gé béélá bel ló sìgà ọ̀và, gã́bug pá vígà ólò dú tọ bèèlaá gé nvèè va sãa kúm. Éé ní e níí nóòmài ẽ́? Tṍó e bà kpọ́ kyáá bel ló pá vígà e bà íe dọ̀ tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, sií va, àbèè ge giigè va ló, pọ̀ á gá sií ni. Tã̀àgã ló Bàrì má va, ẹ̀b nú ea kil ló pá ba tọ, vaá ò náa dõòna kà gbò nú ea zógè kọọ̀ ò nveè va sãa kúm.​—Tóm 12:5; 2 Kọ́r. 1:​10, 11.

13. Mósĩ́ deè ní e nvèèmà lẹ́ é láá naa kọ é gá dẹlẹ na nyíé boo Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò ẽ?

¹³ Pá bẹẹ dúà ló e bà náa ólò fã̀ Bàrì, gbò e gé gbá siá tóm, àbèè gbò e gbáà dia tọọ̀ kpá é láá nvèèmài lẹ́ boo béè kọọ̀ è tõò boo gbò nòòkúù lé lab dògò Jìhóvà ea õoà. (1 Pít. 4:4) Bàé láá kọọ̀: “Ò léèmàn, sõò bọọ bõ̀ònaló bọọgẹ̀ bọbví nen vaá bà náa gé náa nú e gbò nen gé náa kátogóí.” Sìgà nen é láá nveemai lẹ́ boo béè bá e sẹẹmà nen e bà kpó lọl mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, vaá kọọ̀: “Éé ní ea náa ò kọọ̀ ò íèè vulèe?” Gbò bel ea dì belí vó é láá naa kọ é dààmà togó gè ié bàà-bàà bùlà. Èé láá dààmà togó gè bugi togó kọọ̀: ‘É kọọ̀ Jìhóvà ẹbmà dẽè gã́bug nu lọ̀lím bá? É kọọ̀ a bõ̀ònatõ̀ò bọọgẹ̀ bọbví nen?’ Be níà íb gbò dìtõ̀ò eo gé téní bá ẹ́, mósĩ́ deè ní eo é láá kilsĩ́ gè davá gbẹá ló Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò ẽ?

14. Mósĩ́ deè ní ea bọ́ló kọ é labmá láb tṍó e gbò nen nveemài lẹ́ boo béè kọ è tõò boo gbò nòòkúù Jìhóvà ẹ? (Psalm 119:​50-​52)

¹⁴ Kilsĩ́ gè tõó boo gbò nòòkúù Jìhóvà. Jóòb beè tõó boo gbò nòòkúù Jìhóvà náa kal ló béè kọọ̀ ba beè nvèèmàe lẹ́ kọ à náa vó. Ene kà a kóò beè gbĩ́ gè naa kọ á zìgà kọọ̀ kọbèè à náa nú ea dú lé, náa bọọ́ ló Bàrì. (Jóòb 4:​17, 18; 22:3) Sõò Jóòb náa beè zìgà ge gbàntṍ ló gbò kyáá belá. A beè nyimá kọọ̀ gbò nóòkúù Jìhóvà ea kil ló lé nè pọ́lọ́ lelà, vaá a beè beeláfùl ge tõó boo. Náa beè zìgà kọọ̀ dõòna gbò á naa kọ á gá bọnàè ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. (Jóòb 27:​5, 6) Éé ní e níí nóòmài ẽ́? Ó gá zìgà kọọ̀ nvèèmà lẹ́ á  naa kọ ó ié bàà-bàà bùlà kilma ló gbò nòòkúù Jìhóvà. Kẽ̀èà boo gbò nú eo ni tení bá. É kọ nóo monì kọọ̀ tṍó eo beè tõó boo gbò nòòkúù Jìhóvà a beè dọ̀ bélè nè ni? Beeláfùl ge nvèè sãa kúm bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà vaá ò tõó boo gbò a nòòkúu. Be è náa vó, tọ́ọ̀ íb nvèèmà lẹ́ náa é láá túi lọl ló Jìhóvà.​​—Bugi Psalm 119:50-52.

15. Éé ní ea náa vaá ba beè nvèèmà lẹ́ Brizit e?

¹⁵ Bugi togó boo nú ea beè naaá ló ene kà vígà pábia ea kọlà Brizit, ea ólò tõó India. Pá ba tọ beè nvèèmàe lẹ́ boo béè a zìgà. Pọ́ì ńkem̀ tṍó aa ló tṍó ea beè dììa múú mm̀ gbáá 1997, ba beè kpó a dóm e náa ólò fã̀ Bàrì lọl ló tóm. Vó beè naa kọ á beeláfùl kọọ̀ Brizit nè a nvín pábia á kil ló a tè nè a kà e bà di dõòna kà bon. Sõò Brizit beè kpeesĩ́ ló nu ànà-ànà ea bọọ èlmà vó. Boo béè kọọ̀ a dóm gáà beè ie na tóm, a beè tú dénè dee siimá tóm kọbé à láá nvèè bá nè pá a tọ. Gba ló vó, bõ̀ònatõ̀ò ea beè dìvá kuló beè láá toolá 350 kilometer (220 mi) aa ló kiẽ́e e bà ólò tõo. À dú pọ́lọ́ kọọ̀ pá tọọ̀ a dóm beè biigèe ló boo béè a zìgà. A beè agabá naa ní e Brizit nè pá a tọ beè kpáá nyaaná tõ̀ò. Mm̀ bùló, a dóm beè gbóó ù. Tṍó e tṍó téní, kom ea kọlà cancer beè fẹ́ ene kà a nvín pábia ea ni tóólá 12 gbáá. Pá a dúà ló beè kpáá zoolè tã̀àgã̀a tení dú ló gè bèlee boo béè gbò nú ea náááí. Ba beè kọọ̀ be náa beè dú enè Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà, dénè gbò tã̀àgã̀í náa gáẹ̀ beè naaá. Sõò a beè kilsĩ́ gè dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà vaá davá gbẹá ló a bõ̀ònatõ̀ò.

16. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà beè tãanè dee bá Brizit boo béè kọọ̀ à dává gbẹáẹ́ ló nè a bõ̀ònatõ̀ò ẽ?

¹⁶ Boo béè kọọ̀ kiẽ́e e Brizit dì di kpã́á aa ló kiẽ́e ea ólò sí nònù, ene kà neǹ kùdẽe ló sékiùt beè sièe kpóó ló kọ á olòó kọ́ kpẹ̀a gbẹá kiẽ́e ea dì, vaá sẹlẹ nònù gbẹá a tọ. Túá ból, a beè tàvàlàẹ́ ló. Sõò a beè gbàntṍ ló tùle e vígàa néeá. A beè kọ́ kpẹ̀a nè dõòna gbò, sẹlẹ nònù gbẹá a tọ, vaá noo tṍó ge zọ̀ọ̀mà pá a nvín pábia sẹlẹ fã̀ pá tọ. Éé beè sìlà aa m ẽ́? Brizit beè gbóó láá noòmà nuù gã́bug nen, vaá gã́bug ọ̀và a dììa múú. A beè dààmà togó gè sí tóm gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a mm̀ gbáá 2005. Jìhóvà beè tãanèe dee bá boo béè kọọ̀ à dẹlẹ́ẹ nyíé boo vaá davá gbẹá ló a bõ̀ònatõ̀ò. Pá a nvín pábia gé fã Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo, vaá kátogóí, baa íe bàà kà bõ̀ònatõ̀ò kĩá! Brizit beè àgala boo kọọ̀ Jìhóvà beè neèe kói ea láá emá gbò tàvàlà dìtõ̀ò nè nvèèmà lẹ̀ ea aa bá pá ba tọá.

17. Éé ní eé bééláfùl ge naa ẽ́?

¹⁷ Sétàn gbĩ́ kọ é zìgà kọọ̀ Jìhóvà ólò sọ́i bá tṍó e gé téní bá tàvàlà dìtõ̀ò, vaá ge nvèè sãa kúm a bõ̀ònatõ̀ò é náa kọọ̀ nu á palàge tàvàlàí ló. Sétàn gbĩ́ kọọ̀ pọ̀ á siíi tṍó e bà kpọ́ kyáá bel ló pá vígà e bà íe dọ̀ tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, biigè va ló, àbèè ge sií va nvee kpọ́gọ́lọ́. Vaá à gbĩ́ kọọ̀ é gá dẹlẹ na nyíé boo gbò nòòkúù Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò tṍó e bà nveemài lẹ́. Sõò è nyímà ló kọ̀láá kà a kyèèlè vaá née é dọ́ bá. (2 Kọ́r. 2:​11) Beeláfùl ge kìn gbò kyáá bel ea aa gã́ Sétàn vaá ò kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò. Kẽ̀èa boo kọọ̀ Jìhóvà náa é sọ́ ni bá gbẹẹ́ kẽ. (Ps. 28:7) Vóà naa, ó gá zìgà kọọ̀ tọ́ọ̀ nu á kpòòlà ni lọl ló Jìhóvà!​—⁠Róm̀ 8:​35-​39.

18. Éé ní eé ló bel boo mm̀ togó bel ea bẽene níí ẽ́?

¹⁸ Mm̀ nakà togó belí, e ló bel boo gbò nu ànà-ànà eé láá tení bá ea aa bá gbò e bà náa ólò fã̀ Bàrì. Sõò bẹẹ gè dẹlẹ nyíé boo Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò é láá bã̀ nàgé bá ẹ̀bmà ea aa bá gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Mósĩ́ deè ní eé láá bé èlbá íb gbò nu ànà-ànàí ẽ́? Èé ló bel boo níí mm̀ togó bel ea bẽene.