1-2. (a) Mókà gbò bíb ní eé ló bel boo é? (b) Éé ní ea zógè kọọ̀ à tan Jìhóvà ge nvèè bá nèi ẽ́?

 JÌHÓVÀ é láá nvèè bá nèi kọ é bé èlbá gbò tã̀àgã̀ e gé téní bá vaá ié ẹ́ẹ́ nyíe mm̀ ge fã̀e. Mósĩ́ deè ní ea ólò nvèè bá nèi ẽ́? Vaá mósĩ́ deè ní eé láá palàge ié bélè lọl ló nvèè bá e Jìhóvà gé néi ẽ́? Nakà togó belí é áálá gbò bíbví. Sõò besĩ́ è kálá ló bel boo, èé zẹ́ẹ́ aalá bíb ea kọ́ọ̀: É kọọ̀ Jìhóvà di kpènà ló gè nvèè bá nèi?

² Bel e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè emí mm̀ kpá lẹ̀ẹ̀la tóm ea beè má pá Júù e bà géè ló dém bel Híbrù é nveè bá nèi kọ é láá aalá bíbvá. Pọ́ọ̀l beè emí kọọ̀: “[Jìhóvà] dú nà nen nvèè bá, pọ̀ náa é síím. Éé ní e nen é láá naám ló é?” (Híb. 13:6) Gbò kpá ea baatẽ́ Kpá Káí kọ́ọ̀ moǹ bel ea kọlà “neǹ nvèè bá,” gé lóá bel nyòòmà nen ea téélá gé nvèè bá nè nen ea gé tó kọ bàá nveenìè bá neèe. Dòòmà dẽe ló kọọ̀ Jìhóvà gé gbálá gé nvèè bá nè nen ea di kèbá tã̀àgã̀. Mm̀ kà kà, òó gbóó láá mòn bé e níí baatẽ́ bé e Jìhóvà di kpènà ló vaá ié tàn ge nvèè bá nèi naa. Boo béè kọọ̀ Jìhóvà dìí ló, èé láá ĩ̀ìmà gbò tã̀àgã̀ e gé téní bá vaá ié ẹ́ẹ́ nyíe.

3. Mókà taà sĩ́deè ní e Jìhóvà ólò nvèè bá nèi kọbé è láá ĩ̀ìmà gbò tã̀àgã̀ e gé téní bá vaá ié ẹ́ẹ́ nyíe ẽ́?

³ Mókà gbò sĩ́deè ní e Jìhóvà ólò nvèè bá nèi kọ é láá ĩ̀ìmà gbò tã̀àgã̀ e gé téní bá vaá ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe ẽ́? Kọbé è láá aalá bíbvá, naanii èé bugi kpá Àìzáíà. Ló éé? Boo béè kọọ̀ gã́bug kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ kpá Àìzáíà gé ló bel kilma ló gbò gyóòlo Bàrì deè nieí. Nagé, Àìzáíà beè tú gbò moǹ bel eé láá vàlẹ̀ bá dã́tẽ́ ló loomá bel kilma ló Jìhóvà. Ene kà nu dòòmà bá dú kpá Àìzáíà 30 togó. Mm̀ nakà dọ̀ Kpá Káíí, Àìzáíà tú gbò nu dòòle ló ea baatẽ́ bé e Jìhóvà ólò  nvèè bá nè pá a gbò naa loomá bel. A beè emí kọọ̀ Jìhóvà ólò nvèè bá nèi tení dú ló(1) gè pãane tṍ ló vaá aalá bẹẹ tã̀àgã ló, (2) ge nei tùle, nè (3) gbò tã́áná dee bá ea gé néi kátogóí nè ní ea é néi mm̀ dì deèsĩ́. Naanii èé ló bel boo taà sĩ́deè e Jìhóvà ólò nvèèmà bá nèií.

4. (a) Éé ní e Jìhóvà beè kọ́ kilma ló pá Júù e ba beè di deè Àìzáíà ẹ, vaá éé ní ea beè sọ̀tọ́ deè kọ á naaá ẽ́? (b) Mókà ból dẽesĩ́ ní e Jìhóvà beè nè gbò e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo é? (Àìzáíà 30:​18, 19)

⁴ Dààà togó kpá Àìzáíà 30 togó, Jìhóvà kọ́ọ̀ pá Júù dú “gbò pá nvín e bà íe agẹ togó,” nè gbò e “bà kilsĩ́ gè sí pọ́lọ́.” A beè kilsĩ́ gè kọọ̀: “Bà dú gbò lọ̀l togó kèbá, . . . gbò pá nvín e náa tan va gè pãane tṍ ló log Jìhóvà.” (Àìz. 30:​1, 9) Boo béè kọọ̀ bà náa beè zìgà ge gbàntṍ ló Jìhóvà, Àìzáíà beè kọ́ nèva kọọ̀ Jìhóvà é aà vá ló kọ bàá ié kyọ̀a sĩ́. (Àìz. 30:​5, 17; Jèr. 25:​8-11) Boo béè vó, pá Bábilọ̀n beè tú va nvee kèbá síí-sii. Sõò, à íe sìgà pá Júù e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo e ba beè dìvá zẹ̀ẹ̀, vó beè naa kọọ̀ Àìzáíà á ló bel ea beè naa kọ bàá ié ból dẽesĩ́. A beè kọ́ nèva kọọ̀ enè dee, Jìhóvà é beè òòmà vá kẽ kilma Jèrúsalẹ̀m. (Bugi Àìzáíà 30:​18, 19.) Vaá níà kà lèlà nú ea beè naaá ẽ́. Jìhóvà beè tú va lọl kèbá síí-sii. Sõò gã́bug gbáá beè tení besĩ́ Jìhóvà à kalá tú va lọ̀l. Tã́á bel ea kọ́ọ̀ “Jìhóvà dì ea gé ĩimà élá bànà tṍó ea é íe tóè sàn kìlmà ní ló,” tẹlẹ bàlà kẽ kọọ̀ sìgà tṍó é téní besĩ́ à kálá dùùlà gbò e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booá. Mm̀ kà kà, pá Ízràẹ̀l beè tú 70 gbáá tõoma kèbá síí-sii gbẹá Bábilọ̀n besĩ́ bà kalá sọ̀tọ́ deè kọọ̀ sìgà ọvà á òòà kil Jèrúsalẹ̀m. (Àìz. 10:21; Jèr. 29:10) Tṍó e bà íná ba dó, ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe e ba beè ié beè gbóó nyaaá ló tó bììla nyíe e bà géè tò tṍó e ba beè di kèbá síí-siiá.

5. Éé ní e kpá Àìzáíà 30:19 náa kọ é àgala boo é?

⁵ Deè nieí, tã́á bel ea kọ́ọ̀: “Àé tó ni sàn tṍó eo tóò tó nvèè bá,” é láá nvèèi nyíé gbàà. (Àìz. 30:19) Àìzáíà náa kọ é àgala boo kọọ̀ Jìhóvà é pãanéi tṍ ló tṍó e tóò tó nvèè bá, vaá àé áálá bẹẹ tã̀àgã ló mm̀ gbala-gbala. Àìzáíà kpáá kọọ̀: “Àé áálá kà lèlà tṍó ea dã́.” Nagbò moǹ belí náa kọ é àgala boo kọọ̀ à palàge tàn bẹẹ Tẹ̀ ge nvèè bá nè gbò e bà íe bíi ló a nvèè bá. Ge nyimá naa vó ólò nvèè bá nèi kọ é ĩ̀ìmà gbò tã̀àgã̀ e gé téní bá vaá ié ẹ́ẹ́ nyíe.

6. Mósĩ́ deè ní e gbò bel ea di mm̀ kpá Àìzáíà zógè kọọ̀ Jìhóvà ólò pãane tṍ ló tã̀àgã ló buù kà pá a gyóòlo é?

⁶ Dõòna kà éé ní e nakà gã́belí nóòmài kilma ló tã̀àgã ló Bàrì é? Jìhóvà ólò pãane tṍ ló buù bẹ̀ì tṍó e tãàgã̀é ló. Éé ní ea náa èé láá kọ́ naa vóé? Mm̀ kpá Àìzáíà 30:18 gã́bel, moǹ bel e Jìhóvà lóómá bel ea kọ́ọ̀ “kìlmàí ló” tõó dọ̀ kọọ̀ Jìhóvà gé ló bel nè gã́bug nen. Sõò mm̀ a 19 gã́bel, à tú moǹ bel ea kọ́ọ̀ “nóo é,” loomá bel, ea tõó dọ̀ kọọ̀ à gé ló bel nè buù nen. Àìzáíà émí kọ́ọ̀: “Nóo é kpáá to ná”; “Àé tó ni sàn”; “àé áálá nè ni kà lèlà tṍó ea dã́.” Boo béè kọọ̀ Jìhóvà dú bẹẹ Tẹ̀ ea vulèi, náa ólò kọ́ nè a nvín págbálà àbèè pábia e lóóe ọọ kọọ̀, “Ié agẹ ló belí o vígà págbálà àbèè pábia.” Tãa vó, à ólò ẹ̀b nú ea kil ló buù bẹ̀ì vaá pãane tṍ ló bẹẹ tã̀àgã ló.​—Ps. 116:1; Àìz. 57:15.

7. Mósĩ́ deè ní e Àìzáíà nè Jíízọ̀s beè nvèè kà mm̀ bé ea dú bíi kọ é tã̀àgã ló Bàrì naa ẽ́?

⁷ Tṍó e tãàgã ló Jìhóvà kilma ló tã̀àgã̀ e gé téní bá, àé làá vàlẹ̀ bá nèi kói e íè bíi ló kọbé è láá ĩ̀ìmà. Vaá beè bẹẹ tã̀àgã̀ náa valẹ̀ bá iná kùbmà belí bé e géè ẹ̀bmà dẽe naa, èé láá kpáá bàn Jìhóvà kọ á nèi kói  kọbé è kilsĩ́ gè ĩ̀ìmà. Níà nú e Jìhóvà kọ́ nèi kọ é naa ẽ́. Dẹ̀ẹ̀à boo nú ea di mm̀ kpá Àìzáíà, à kọ́ọ̀: “Ó gá zìgà [kọọ̀ Jìhóvà] á sẹ̀ẹ̀à.” (Àìz. 62:7) Éé ní e níá tõó dọ̀ ẹ? À gé kọ́ọ̀ é tã̀àgã ló Jìhóvà lee naa ní ea é bélí kọọ̀ née zigà kọọ̀ Jìhóvà á bṍséi. Gbò moǹ bel Àìzáíàí kẽeí nú ea kil ló nu dòòle ló Jíízọ̀s ea kil ló Tã̀àgã ló Bàrì ea di mm̀ kpá Lúùk 11:​8-10, 13. Mm̀ dọ̀ Kpá Káíí, Jíízọ̀s síèi kpóó ló kọ é gá “siiá kẹ́ẹ ló gè olòó bàn” nè ge kọ é kilsĩ́ gè ‘bàn’ nyómá káí Bàrì. Èé láá bàn nàgé Jìhóvà kọ á leléi dee bá kọbé è láá nè lé béèlàfùl.

8. Mósĩ́ deè ní e gbò moǹ bel ea di mm̀ kpá Àìzáíà 30:​20, 21 beè mm-má deè kéléá ẹ́?

⁸ Bugi Àìzáíà 30:​20, 21. Tṍó e pá Bábilọ̀n tú Jèrúsalẹ̀m nvee kèbá síí-sii mm̀ enè gbáá nè ọ̀ọ̀lẹ̀ ẽ́, tã̀àgã̀ e gbòa géè tení bá beè gbóó ọ̀ọ̀la va ló belí nu e bà tú fétúlú daá mm̀ múú dè. Sõò dì belí bé e 20 nè 21 gã́bel tẹ́lẹ bàlà kẽ naa, Jìhóvà beè zìgà nè pá Júù kọọ̀ be bà ọ́gá vaá nyaaná ba láb, àé duulàẹ̀ va. Tṍó e Àìzáíà kọ́ọ̀ Jìhóvà dú ba “Pòbkà Neǹ Dò Bá,” à géè naa kọ bàá àgala boo kọọ̀ Jìhóvà é nóòmà va kà lèlà sĩ́deè ge fãamàèe. Gbò zìgànùá beè mm-má tṍó e pá Júù aa kèbá síí-sii. Jìhóvà beè zogè kọọ̀ à dúè ba Pòbkà Neǹ Dò Bá, vaá pá a gbò beè láá tú õ̀òa fã̀ nvee kẽ tení dú ló tùle ea aàẹ́ bá. Deè nieí, nyíéi ẹ́ẹ kọọ̀ Jìhóvà dú bẹẹ Pòbkà Neǹ Dò Bá.

9. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà ólò noòmài nu deè nieí é?

⁹ Mm̀ áá kà bel dòòle lóí, Àìzáíà baatẽ́ nú ea kil ló beele kọọ̀ è dì belí gbò nvín tọọ̀ kpá e Jìhóvà gé nóòmà nu mm̀ bàà sĩ́deè. Túá kà, Àìzáíà kọ́ọ̀: “Òé túi bọọ dẽe monmai bọọ Pọ̀bkà Neǹ Dò Bá.” Mm̀ nakà nu dòòle lóí, à baatẽ́ belí kọọ̀ Neǹ Dò Báá di élá sĩ́ gbò nvín tọọ̀ kpáá. Ge kọọ̀ Jìhóvà gé nóòmài nú deè niei dú kà pòbkà nèà deè e íè, vaá nyíéi ẹ́ẹ́ ló. Mósĩ́ deè ní e Jìhóvà ólò noòmài nu ẽ́? À ólò naa vó tení dú ló a bõ̀ònatõ̀ò. Nyíéi palàge ẹẹ́ ló gbò tùle e bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà gé néi! Gbò nú e nóò gbẹá bẹẹ gbò nònù nè pọ̀bkà bõ̀ònaló, nè gbò nú e nóò lọl mm̀ bẹẹ gbò kpá nè broadcast, bií ló dõòna kà gbò sĩ́deè e Jìhóvà ólò noòmài nu tenmá ólò nvèè bá nèi kọ é ĩ̀ìmà vaá ié ẹ́ẹ́ nyíe tṍó e kpeèsĩ́ ló gbò nu ànà-ànà.

10. Mósĩ́ deè ní e ólò dã́ moǹ Bàrì “ea gé silà dúí nvée” ẽ́?

¹⁰ Àìzáíà beè kọ́ ní ea égè bàà sĩ́deè e Jìhóvà ólò noòmài nu tenmá tṍó ea  kọ́ọ̀: “Boolo é dã́i moǹ bel ea gé silà dúí nvée.” Mm̀ nakà gã́belí, neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrìí baatẽ́ nú ea kil ló Jìhóvà kọ à bélí neǹ dò bá ea gé kyãà gya nvéè pá a gbò nvín tọọ̀ kpá vaá dò bá kiẽ́e e bàé téní nèva. Deè nieí, è ólò dã́ moǹ Bàrì ea gé silà dúí nvée. Mósĩ́ deè e? Ba beè emí Kpá Káí kèbá tule nyómá káí Bàrì gã́bug gbáá ea kil nvéeá. Vóà naa, tṍó e gé bugi Kpá Káí, à ólò belí kọọ̀ è gé dã́ moǹ Bàrì ea gé silà dúí nvée.​—Àìz. 51:4.

11. Kọbé è láá ĩ̀ìmà vaá ié ẹ́ẹ́ nyíe, éé ní ea dú bíi kọ é naa ẽ́, vaá ló éé?

¹¹ Mósĩ́ deè ní eé láá palàge ié bélè lọl ló gbò nu e Jìhóvà gé nóòmài tení dú ló a bõ̀ònatõ̀ò nè Kpá Káí é? Kẽ̀èà boo bàà kà bel e Àìzáíà beè lò. Túá kà, à beè kọọ̀, “nee nii é èèlèí.” Ní ea égè bàà, à kọọ̀, “kyãaníí boo.” (Àìz. 30:21) Níì áá gè nyimá ló ‘èèlèá’ ní eé náaé nì, à dú bíi kọ é ‘kyãa boo.’ È ólò nyimá nú e Jìhóvà gbĩ́ kọ é naa tení dú Kpá Káí nè gbò nú ea bõ̀ònatõ̀ò noòmài. È ólò no nágé bé eé láá tú gbò nú e gé nó siimá tóm naa. Kọbé è láá ĩ̀ìmà vaá ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe ló tóm e gé sí nè Jìhóvà, à dú bíi kọ é naa pálaa kà nuá. Áá tṍó e náà vó ní eé láá agala boo kọọ̀ Jìhóvà é tã́ànèi deè bá ẹ́.

12. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Àìzáíà 30:​23-26, mósĩ́ deè ní e Jìhóvà beè tãanè dee bá pá a gbò e?

¹² Bugi Àìzáíà 30:​23-26. Mósĩ́ deè ní e nakà kọ́ọ̀ bùlà Bàrìí beè mm-má kilma ló pá Júù tṍó e bà ooà aa kèbá síí-sii mm̀ dó Bábilọ̀n kil Ízràẹ̀l ẹ? Jìhóvà beè nèva gã́bug nu ea beè nvèè bá nèva kọ bàá kilsĩ́ gè tõó dùm vaá fã̀e. Jìhóvà beè nèva gã́bug gyã́á gè dè. Sõò ní ea palàge bọọ dú kọọ̀, a beè nèva kọ̀láá kà nú ea dú va bíi ló ea é náa kọ bàá kpáá tõo bãèé ló vaá kpáá fãèe mm̀ lèlà sĩ́deè. Gbò níí Bàrì e ba beè di tṍóá gáà beè ie íb gbò lé nu e Bàrì beè naa nèvaá tọ́ọ̀ tóm. Dì belí bé ea 26 gã́bel tẹ́lẹ bàlà kẽ naa, Jìhóvà beè naa kọọ̀ bàá kpáá palàge dã́ból ló a Moǹ Bel. (Àìz. 60:2) Tã́áná dee bá Jìhóvà beè nvèè bá nè pá a gyóòlo kọ bàá kilsĩ́ gè tú ẹ́ẹ́ nyíe nè kói fãamàèe “boo béè lé dìtõ̀ò.”​—Àìz. 65:14.

13. Mósĩ́ deè ní e kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea kil ló gè òòmà õoa fã̀ nvee kẽ ni mm-má mm̀ beélè deeí é?

¹³ É kọọ̀ kọ́ọ̀ bùlà ea kil ló gè kpáá òòmà õ̀òa fã̀ nvee kẽá lóá nágé bel kilma ló beele deè nieí? Ẽei! Mósĩ́ deè e? Lọl mm̀ gbáá 1919 C.E., gã́bug gãà gbò nen a dí pọ́ì aa bá Gbele bábilọ̀n, ea dú kpọ̀ kúm bõ̀ònaló kyáá fã̀ beeá ló bàlà booí. Baa  túlè va kilma kiẽ́e ea palàge dú lé èl boo Kunukẽ̀ E Bàrì Beè Zìgà nè pá Ízràẹ̀l deè kéléá. Bà túlè va nvee mm̀ páladaìs e dẽè nen náa moà. (Àìz. 51:3; 66:8) Éé ní ea dú páladaìs e dẽè nen náa moà ẽ?

14. Éé ní ea dú páladaìs e dẽè nen náa moà ẽ, vaá bà mée ní e bà di kĩá deè nieí é? (Ẹ̀b Ge Baatẽ́ Moǹ Bel.)

¹⁴ Lọ̀l gé mm̀ gbáá 1919 C.E., gbò e Bàrì beè tṍ nóo ból beè dààmà togó gè dé kpéè ló gè tõó mm̀ páladaìs e dẽè nen náa moà. b Tṍó e tṍó téní, gbò e bà íe ból dẽesĩ́ gè tõó boo kunukẽ̀í, e bà dú ‘nagbò naanà bólá’ beè gbóó tõó nagé boo kunukẽ̀ e dẽè nen náa moàa vaá dé kpéè ló gã́bug tã́áná dee bá ea aa bá Jìhóvà.​—Jọ́ọ̀n 10:16; Àìz. 25:6; 65:13.

15. Ãàe ní e páladaìs e dẽè nen náa moàa dìe?

¹⁵ Ãàe ní e kunukẽ̀ àbèè páladaìs e dẽè nen náa moàa, di deè nieí é? Gbò e bà gé fã Jìhóvà di kọ̀láá ketõ̀ò ea di boo kunukẽ̀í. Vóà naa, páladaìs e dẽè nen náa moàa dì nàgé beeá ló bàlà booí. Boo béè vó, èé láá dũunà páladaìs e dẽè nen náa moàa gbẹá kọ̀láá kiẽ́e e dì ea di boo kunukẽ̀í be è kilsĩ́ gè nvèè sãa kúm kà kà fã̀.

16. Mósĩ́ deè ní eé láá kilsĩ́ gè mòn bé e páladaìs e dẽè nen náa moàa dú lé naa ẽ́?

¹⁶ Kọbé è láá kilsĩ́ gè tõó mm̀ páladaìs e dẽè nen náa moàa, èé íe ge zogè kọọ̀ nyíéi ẹ́ẹ ló bõ̀ònatõ̀ò gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst beeá ló bàlà booí. Mósĩ́ deè ní eé láá naa vóé? Èé láá naa vó tení dú ló gè ká bùlà gbẹẹ́ boo bé e páladaìsa dú lé naa, níì ge ká bùlà gbẹẹ́ boo lọ̀ pá vígà e bà di m nì. (Jọ́ọ̀n 17:​20, 21) Éé ní ea náa vaá à palàge dú bíi é? Bugi togó boo nakà nu dòòle lóí. È ólò ẹ̀bmà dẽè ge mòn kele-kele íb té gbẹá mm̀ gba be. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, páladaìs e dẽè nen náa moàa íe gã́bug bõ̀ònatõ̀ò e kele-kele íb nen di m eé láá tú va doolé ló gbò téá. (Àìz. 44:4; 61:3) À bọ́ló kọ é kilsĩ́ gè ká bùlà gbẹẹ́ boo bé e “gba beá” dú lé naa, níì ge ká bùlà gbẹẹ́ boo bo ea di ló buù kà  “té” ea dìí kulóá nì. Née é zigà kọọ̀ bẹẹ náa gbõoma àbèè níí dõòna gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò á naa kọ é gá mòn bé e pá vígà e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò beeá ló bàlà booí gbááá ló vaá dú lé naa.

17. Éé ní e buù bẹ̀ì é láá naa kọbé gbaa ló dí mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ?

¹⁷ Mósĩ́ deè ní e buù bẹ̀ì é láá kilsĩ́ gè naa kọọ̀ gbaa ló á di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ? Èé láá naa vó tení dú ló gè nvèè fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló. (Máát. 5:9; Róm̀ 12:18) Buù tṍó e piigà ge naa kọọ̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló á di zẹ̀ẹ̀ dõòna gbò nè bẹ̀ì mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, è náà kọọ̀ páladaìs e dẽè nen náa moàa á kpáá kpe dẽe. Èé kẽeà boo kọọ̀ Jìhóvà beè kolí buù nen ea di mm̀ páladaìs e dẽè nen náa moàa nvee mm̀ õ̀òa fã̀. (Jọ́ọ̀n 6:44) Ẹ̀b bé e nyíè Jìhóvà é ẹ́ẹ naa tṍó ea mon kọọ̀ è gé piiga ge nvèè fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló vaá agẹlẹ ló gbaa ló ea di zẹ̀ẹ̀ pá a gyóòlo e ẹlẹ nveè ka lóá naaà!​—Àìz. 26:3; Hég. 2:7.

18. Éé ní eé ólòó bugi togó boo é, vaá ló éé?

¹⁸ Mósĩ́ deè ní eé láá palàge ié bélè lọl ló gbò tã́áná dee bá e Jìhóvà ólò nè pá a gyóòlo é? Èé láá naa vó tení dú ló gè palàge bugi togó boo gbò nú e nóò lọl mm̀ Moǹ Bel Bàrì nè mm̀ bẹẹ gbò kpá ea dẹẹ̀a boo Kpá Káí. Ge nó nu nè ge bugi togó boo nú e nóò é nveè bá nèi kọ é toní gbò kpãà neǹ Kráìst ea ólò naa kọ é “[vùlè ene] belí bé ea bọ́ló kọọ̀ gbò vígà mm̀ Kráìst á vùlè ene naa” gbẹá mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. (Róm̀ 12:10) Tṍó e bugì togó boo gbò tã́áná dee bá e gé íe kátogóí, àé agẹlẹ ló bẹẹ gbaa ló kilma ló Jìhóvà. Vaá ge bugi togó boo gbò tã́áná dee bá e Jìhóvà é néi dì deèsĩ́ é náa kọ é kilsĩ́ gè fã̀e dọ̀ọ̀mà dè-dè. Dénè níí é nveè bá nèi kọ é láá kilsĩ́ gè tú ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe fã̀àmà Jìhóvà kátogóí.

19. (a) Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Àìzáíà 30:​18, éé ní eé láá àgala boo é? (b) Éé ní ea é nveè bá nèi kọ é láá ĩ̀ìmà vaá ié ẹ́ẹ́ nyíe ẽ́?

¹⁹ Jìhóvà é “aa boo” vaá kpènài tṍó ea é kyọsĩ́ nakà pọ́lọ́ bàlà booí. (Àìz. 30:18) È agàla boo kọọ̀ Jìhóvà dú​—“Bàrì lé bèèla”​—vaá náa é sọtọ́ deè kọọ̀ bã̀àna enè dee á dọ boo deé ea é kyọsĩ́ bàlà boo Sétàní. (Àìz. 25:9) Èé ĩimà elá bànà Jìhóvà dọ̀ọ̀mà tṍó ea é duulàí. Besĩ́ à kálá dọ̀ tṍóá, naanii èé bééláfùl ge kilsĩ́ gè nvèè ka ló nèà deè e íè ge tã̀àgã ló Bàrì, nó Kpá Káí vaá tú gbò nú e nóò siimá tóm, nè ge bugi togó boo gbò tã́áná dee bá e íè. Be è náa vó, Jìhóvà é nveè bá nèi kọ é ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe vaá láá ĩ̀ìmà tṍó e gé fã́e.