1-2. Mókà gbò “lé tóm” ní e gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ólò sì e?

 BE O dú neǹ nvèè bá sìtóm mm̀ sìgà tṍó, àé láá dú kọọ̀ o piiga boo gè toní sìgà kpãa ea dú bíi kọ ó ié kọbé ò láá dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. É kọ ò ‘íè tàn ge sí lé tóm’ e gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ólò sì?​—1 Tím. 3:1.

² Mókà gbò tóm ní e gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ólò sì e? Bà ólò tú bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá kpẹ̀a, kãa pá vígà, noomà nu, vaá siè kpóó ló pá vígà tení dú ló bel e bà ló nè ba lé nu dòòmà bá. Níà nú ea náa vaá Kpá Káí à kolí gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò kolí va ‘dõ̀ònù e Bàrì ne gbò nen’ ẽ́.​—Ẹ́fẹ. 4:8.

3. Éé ní ea dú bíi kọ vígà págbálà á naa kọbé à sim tùlà ge dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ? (1 Tímotì 3:​1-7; Táítọ̀s 1:​5-9)

³ Éé ní eo é láá naa kọbé ò sim tùlà ge dú neǹ kànen ẽ́? Ge sìm tùlà gè dú neǹ kànen náa dẹẹa boo áá kalì e nen íe. Besĩ́ nen kálá ié tóm ea é sí, à ólò dú bíi kọ á ié gbò kalì e nen ea gbĩ́ gè tú nen ló tóm gé gbĩ́. Sõò kọbé ò láá dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, òé náa èlmà pọ́ì ge láá kọ́ kpẹ̀a nè ge noomà nu. Àé dú bíi kọ ó ié gbò kpãa ea bọ́ló kọ neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò á ié e bà kọ́ nú ea kil ló mm̀ 1 Tímotì 3:​1-7 nè kpá Táítọ̀s 1:​5-9. (Bugi.) Mm̀ nakà togó bel ge nòí, èé ló bel boo nú ea dú bíi kọ nen ea gbĩ́ gè dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò á naa kọbé náa íe pọ́lọ́ kpẹ̀a mm̀ bõ̀ònatõ̀ò nè gbàà gbò e bàá gé mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, dú lé tẹ̀  boo tọ, nè nú ea é láá nvèè bá nèe kọ á ié tàn gè sí gbò tóm ea dú bíi kọ á sí mm̀ bõ̀ònatõ̀ò.

GE IÉ LÉ BÉE

4. Éé ní e gè dú nen e náa íe “pọ́lọ́ kpẹ̀a” tõó dọ̀ ẹ?

⁴ Kọbé ò sim tùlà ge dú neǹ kànen, òé íè ge dú nen e nóò íè “pọ́lọ́ kpẹ̀a,” ea tõó dọ̀ kọ òé íè ge tõó dùm ea bọ́ló nen ea gé nyoone nvéè Kráìst kọbé ò íe lé bée mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. Gbá ló vó, òé íè ge dú nen ‘e gbò e bàá gé mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ólò ló o lé bel.’ À dú kà-kà kọ gbò e bàá gé mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é láá ló pọ́lọ́ bel ea kil ló nú eo zigà ló, sõò náa bọ́ló kọ bàá ẹ̀b ni belí nen e nóo ólò tõó dùm ea bọ́ló àbèè nen e náa ólò ló kà-kà bel. (Dán. 6:​4, 5) Bĩiná o bá kọọ̀, ‘É kọ gbò e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò nè gbò e bàá gé mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ólò ló lé bel ea kilím ló?’

5. Éé ní e gè “vùlè . . . ge naa lé nu” tõó dọ̀ ẹ?

⁵ Be ò “vulè . . . ge naa lé nu,” òé mon gbò lé kpãa ea di mm̀ dõona gbò vaá lèèlà va. Nyíé ni é ẹ́ẹ gè naa lé nu nè dõona gbò, bã̀àna nú e bà náa ẹbmà dẽe lọ̀l ní bá. (1 Tẹ̀s. 2:8) Éé ní ea náa vaá à palàge dú bíi kọ gbò kànen á ié nakà kpãaí ẽ́? À palàge dú bíi naa vó boo béè kọ nakà kpãaí é nveè bá nè va kọ bàá palàge ẹ̀b nú ea kil ló pá vígà e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. (1 Pít. 5:​1-3) Bã̀àna tṍó ea tú va gã́bug tṍó bá, nyíé va ólò palàge ẹẹ gè nvèè bá nè pá vígà.​—Tóm 20:35.

6. Éé ní e gè “kolí kyáà” tõó dọ̀ ẹ? (Híbrù 13:​2, 16; ẹ̀b nàgé fòtó.)

⁶ Ò zógè kọ ò dúù nen eo ólò “kolí kyáà” tṍó eo náà lé nu nè dõona gbò, bã̀àna gbò e bà náa dú pá o kóò. (1 Pít. 4:9) Ene kà kpá ea ólò baatẽ́ nú ea di mm̀ Kpá Káí kọ́ọ̀: “Nen ea ólò kolí kyáà dú nen ea ólò di kpènà ló gè nvèè bá nè gbò nen​—bã̀àna gbò e náa nyímá ló, vaá di kpènà ló gè tú va nvee tọ.” Bĩiná o bá kọọ̀, ‘É kọ gbò nen nyímám ló kọ m̀ ólò di kpènà ló gè kolí kyáà vaá nvèè bá nè gbò e bà kãa bẹẹ bõ̀ònatõ̀ò?’ (Bugi Híbrù 13:​2, 16.) Nen ea ólò kolí kyáà ólò di kpènà ló gè dõonu nè gbò tãa, gbò e bà kãa ba bõ̀ònatõ̀ò, bií nágé ló gbò e bà ólò sí tóm agẹlẹ bá dì belí gbò ge kùdẽe ló sẹ́kiùt.​—Jén. 18:​2-8; Pró. 3:27; Lúùk 14:​13, 14; Tóm 16:15; Róm̀ 12:13.

7. Mósĩ́ deè ní e neǹ kànen é láá zogè kọ náa “íèè gọ̀l òò kpègè” e?

 ⁷ Nen e náa “íe gọ̀l òò kpègè.” Níí tõó dọ̀ kọ nóo é tú gè gbó gyọ́ nè ge gbĩ́ kpègè naamá túá kà nú mm̀ o dùm. Òé tú gè fã̀ Jìhóvà naamá túá kà nú mm̀ o dùm kọbèè ò dúù neǹ méné àbèè neǹ tãa. (Máát. 6:33) Òé tú o tṍó, o kói, nè gbò nú eo íè fã̀àmã̀ Jìhóvà, ẹ̀bmà nú ea kil ló pá o tọ, vaá siimá tóm mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. (Máát. 6:24; 1 Jọ́ọ̀n 2:​15-17) Bĩiná o bá kọọ̀: ‘É kọ kpègè ólò bọọ ḿ ló zelmá kẽ? É kọ nú em íè ólò gbõomá ḿ ló? Sẹ̀ m̀ ólò bọọgẹ̀ ká bùlà gbẹẹ́ boo gè gbó gyọ́ nè ge gbĩ́ kpègè e?’​—1 Tím. 6:​6, 17-19.

8. Mósĩ́ deè ní eo é láá zogè kọ ò ólò “lẹ̀ẹ̀là bel ló o bá” ẹ́?

⁸ Be ò dúù nen eo láà ‘lẹ̀ẹ̀là bel ló o bá,’ òé náa nú boo bá ea bọ́ló. Dì belí nu dòòmà bá, nóo é tú gọ̀l òò deemá nu àbèè ge õomá míí, òé nveà nu boo bá ea bọ́ló, vaá sà lé kólì kyáà. Nóo é zọ gbò e bà náa ólò fã̀ Jìhóvà tõó dùm e náa õoà. (Lúùk 21:34; Jém̀z 4:4) Òé lẹẹlà bel ló o bá tṍó e gbò nen ló bel àbèè ge naa nú ea kyẽ́ ni. Nóo é “dú neǹ tènè míí dẽe”; àbèè ge dú nen e gbò nen nyímá ni ló kọ ò ólò bọọgẹ̀ ṍ míí. Bĩiná o bá kọọ̀, ‘É kọ bé em ólò tõó dùm naa zógè kọ m̀ ólò láá lẹ̀ẹ̀là bel ló nà bá?’

9. Mósĩ́ deè ní e nen é láá dú neǹ “nyìmànù” vaá “nvèà ka ló” é?

⁹ Be ò dú neǹ ‘nyìmànù,’ òé bugi togó boo gbò nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí tṍó eo gé ne béèlàfùl. Ge naa vó é nvèè bá nè ni kọ ó nè lé béèlàfùl. Òé palàge gbĩ́tẽ́ ló kọ̀láá kà nú ea kil ló nú eo gbĩ́ gè naa besĩ́ ò kálá nè béèlàfùl. (Pró. 18:13) Vó é náa kọ ó nè béèlàfùl ea dẹẹa boo bé e Jìhóvà ẹb nu naa. Be ò “nveà ka ló,” òé láá noo nu leevè vaá naa nú boo tṍó ea bọ́ló. Bà é nyímá ni ló belí nen e bà é láá dẹlẹ nyíé boo nè nen ea ólò tõó boo dùùlà bá deè tṍ. Gbò kpãaí é nveè bá nè ni kọ ó ié lé bée. Naanii èé ló bel boo gbò kpãa e Kpá Káí kọ́ à bọ́ló kọ neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò á ié kọbé à láá dú lé tẹ̀ boo tọ.

DÚ LÉ TẸ̀ BOO TỌ

10. Mósĩ́ deè ní e nen é láá “palàge [lẹ̀ẹ̀là bel ló] pá a tọ” ẹ́?

¹⁰ Be ò dúù tẹ̀ boo tọ vaá ò gbĩ́ gè sìm tùlà ge dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò, àé dú bíi kọ pá o tọ á ié lé bée. Vóà naa, à dú bíi kọ ó dú nen eo láà “palàge [lẹ̀ẹ̀là bel ló pá o] tọ.” À dú bíi kọ ó láá palàge ẹ̀b nú ea kil ló pá o tọ vaá nè lé béèlàfùl. Níí bãàa mm̀ ge sẹlẹ fã̀ pá tọ, mòn kọ pá o tọ sí nònù vaá kọ́ kpẹ̀a lee. Éé ní ea náa vaá níí à palàge dú bíi é? Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè kọọ̀: “Nen e bè náa nyímá tẽ́ gè [lẹ̀ẹ̀là bel ló] a tọ náa é láá bẹ̀l bõ̀ònaló Kráìst”​—1 Tím. 3:5.

11-12. Mósĩ́ deè ní e láb gbò pá nvín é láá naa kọ ba tẹ̀ á gá sìm tùlà ge dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹¹ Be ò dúù tẹ̀ boo tọ, à dú bíi kọ ó “naa kọ pá [o] nvín á tõó kè kẽè lẹ̀ẹ̀là vaá ié fã̀.” Àé dú bíi kọ ó noomà va nu vaá bumá va mm̀ sĩ́deè ea zógè kọ ò vulè va. Mm̀ kà-kà, àé léémá ni kọ bàá bìlà bil, màngã̀, vaá nyíé va á ẹẹ belí dõona kà gbò pá nvín. Sõò à bọ́ló kọ ó noomà va kọ bàá gbàn ni tṍ ló, fã̀ dẽè dõona gbò vaá labví láb ea bọ́ló. Nagé, òé piiga boo gè nvèè bá nè pá o nvín kọ bàá kilsĩ́ gè fã̀ Jìhóvà, vaá tú gè dììa múú naamá ba nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́.

¹² Pá o nvín á gá dú ‘gbò pá nvín e gbò nen é kọ́ bà ólò bã̀ nyaa vaá lọ̀l togó kè bá.’ Beè nvín ea ólò fã̀ Bàrì sí kà agẹbá pọ́lọ́, mósĩ́ deè ní ea láb é tọ́á ló a tẹ̀ ẹ? Beè tẹ̀a náa ólò láá bumá vaá dùùlà bá deè tṍ pá a  nvín leevè, náa é láá sìm tùlà ge dú nèn kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò.​—Bugi Kpá Tọ Kùdẽe Ló níí October 15, 1996 6-7 kpò, 21 náásĩ́.

GE NVÈÈ BÁ NÈ BÕ̀ÒNATÕ̀Ò

13. Mósĩ́ deè ní eo é láá zogè kọ ò dúù “gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló,” vaá nóo ólò “vàlẹ̀bá bã̀ súng” ẽ́?

¹³ Gbò vígà págbálà e bà tóní gbò kpãà neǹ Kráìst ólò nvèè bá nè bõ̀ònatõ̀ò. Nen ea “dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló” ólò naa kọ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló á dì. Be ò gbĩ́ kọ bàá nyimá ni ló naamá neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló, pììga boo gè gbàntṍ ló dõona gbò vaá ò gbĩ́ gè dã́ ból ló bé e nu tọ́a vá ló naa. Dì belí nu dòòmà bá, beè gbò kànen ne béèlàfùl ea dẹẹa boo nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí, é kọ òé nveè sãa kúm kọbèè à íe dõona bá ea gáẹ̀ leemá ni kọ bàá sií ló? Ge dú “nen e bè náa ólò kpẹlá” tõó dọ̀ kọ nóo é dú nen eo ólò gbĩ́ kọ gbò nen á naa áá nú eo gbĩ́ì. Òé pãane tṍ ló lọ̀ọ̀gà bùlà e dõona gbò ne. (Jén. 13:​8, 9; Pró. 15:22) Nóo é “dú gboo-gboo ló” àbèè ge dú nen ea ólò “vàlẹ̀bá bã̀ súng.” Tãa vó, òé fãdẽè gbò nen vaá nóo é zọ gbò nen tàlà bel. Nen ea ólò fẹẹlẹ̀ ló ólò gbĩ́ kọ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló á dì bã̀àna tṍó e náa váli. (Jém̀z 3:​17, 18) Ge tú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló loomá bel é náa kọ dõona gbò á gá bọọgẹ̀ bã̀ súng.​—Jọ́j. 8:​1-3; Pró. 20:3; 25:15; Máát. 5:​23, 24.

14. Éé ní e gè kọọ̀ nen “ã́àa nyimá ló Bàrì” ne ge kọ nen “tõó káí” tõó dọ̀ ẹ?

¹⁴ Nen ea gbĩ́ gè dú neǹ kànen á gá dú nen ea “ã́àa nyimá ló Bàrì.” Àé dú bíi kọ á zẹ́ẹ́ nyimá tẽ́ gè nè lé béèlàfùl ea dẹẹa boo Kpá Káí vaá naa kọ a gbaa ló kilma ló Jìhóvà á palàge agaló. Besĩ́ bà kálá íni bá ló naamá neǹ kànen, òé íè ge kìlmà kpá ló kẽ belí Jíízọ̀s vaá di kpènà ló gè elá bànà tṍó e Jìhóvà é né ni tóm gè sí mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. (Máát. 20:23; Fíl. 2:​5-8) Òé íè ge “tõó káí” tení dú ló gè tõó boo gbò nòòkúu e Jìhóvà gé néi tení dú ló a bõ̀ònatõ̀ò.​—1 Tím. 4:15.

15. É kọ neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é íè ge láá palàge nè lòbèl kèsĩ́ gbò nen? Baatẽ́.

 ¹⁵ Kpá Káí kọ́ọ̀ gbò kànen e bà di mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é íè ge dú ‘gbò e bà nyímá tẽ́ gè noomà nu.’ É kọọ̀ níí tõó dọ̀ kọ òé íè ge láá palàge nè lòbèl kèsĩ́ gbò nen? Ẽ́èe. Gã́bug gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò náa ólò láá palàge nè lòbèl kèsĩ́ gbò nen, sõò bà ólò láá palàge kọ́ kpẹ̀a vaá siè kpóó ló pá vígà. (doolé ló 1 Kọ́rìnt 12:​28, 29 nè Ẹ́fẹsọ̀s 4:11.) Náa kal ló béè vó, à dú bíi kọ bàá kilsĩ́ gè nó bé e bà é nóòmà nu leevè naa. Mósĩ́ deè ní eo é láá naa vó é?

16. Mósĩ́ deè ní eo é láá noomà nú mm̀ sĩ́deè ea é tọ́á ló gbò nen ẽ́? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹⁶ “Àé íè ge dú nen ea palàge sii bá ló kà-kà moǹ bel Bàrì.” Kọbé ò láá palàge noomà nu leevè, à dú bíi kọ o lòbèl nè o dùùlà bá deè tṍ á dẹ̀ẹ̀a boo Kpá Káí. Kọbé ò láá naa vó, à dú bíi kọ ó palàge nó Kpá Káí nè gbò kpá ea dẹẹa boo Kpá Káí. (Pró. 15:28; 16:23.) Tṍó eo gé nó nu, palàge ọẹ̀ dẽe kọbé ò láá tú gbò nú eo gé nó siimá tóm. Vaá tṍó eo gé nóòmà nu, pììga boo gè naa kọ nú eo gé nóòmà á tọá ló gbò e bà gé pãané ni tṍ ló. Òé láá noomà nu leevè be ò tú gbò lọ̀ọ̀gà bùlà ea aa bá gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò e togó va tulà nu siimá tóm. (1 Tím. 5:17) À dú bíi kọ gbò kànen á siè kpóó ló pá vígà; sõò sìgà tṍó, à bọ́ló kọ bàá dùùlà va bá deè tṍ vaá kọ́ va bel tṍó e bà íe “lọ̀.” Gbò kànen é íè ge tú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló naamá vó. Be ò dú neǹ gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló vaá nú eo nóòmà à dẹ̀ẹ̀a boo Kpá Káí, nú eo gé nóòmà é tọ́á ló gbò e bà gé pãané ni tṍ ló boo béè kọ ò nóò Jíízọ̀s ea dú bẹẹ Pọ̀bkà Neǹ Dò Bá.​—Máát. 11:​28-30; 2 Tím. 2:24.

KILSĨ́ GÈ SÌM KILSĨ́

17. (a) Éé ní ea é láá nvèè bá nè gbò nvèè bá sìtóm kọ bàá sìm kilsĩ́ ẽ́?(b) Éé ní ea bọ́ló kọ gbò kànen á sẹ̀ẹ̀a bùlà tṍó e bà gé sa nen ea é dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò ẽ? (Ẹ̀b ńkpó ea kọ́ọ̀ “  Ẹbvii Nú Mm̀ Kuna-kuna Bá Tṍó Eo Gé Sai Nen Ea É Dú Neǹ Kànen Mm̀ Bõ̀ònatõ̀ò.”)

¹⁷ Àé láá tõó ló sìgà gbò nvèè bá sìtóm  kọ bà náa é láá duè neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò boo béè kọ à dú bíi kọ bàá toní gã́bug kpãa. Sõò nyimá kọọ̀ Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò náa ẹbmà dẽe kọ òé íè ge toní gbò kpãaí mm̀ sĩ́deè ea gbõoma. (1 Pít. 2:21) Kẽ̀èa boo kọ nyómá káí Jìhóvà é nveè bá nè ni kọ ó láá toní gbò kpãa ea dú bíi. (Fíl. 2:13) É kọ à íe kpãa eo monì kọ à dú bíi kọ ó kpáá palàge toní? Bàn Jìhóvà kọ á nvèè bá nè ni. Gbĩ́tẽ́ ló nú ea kil ló, vaá ò bĩ́íná lọ̀ọ̀gà bùlà ea kil ló bé eo é láá toní kpãaá naa lọl bá neǹ kànen ea é láá nvèè bá nè ni.

18. Éé ní ea dú bíi kọ gbò nvèè bá sìtóm á naa ẽ́?

¹⁸ Naanii mè dénè bẹ̀ì bíi ló gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é kilsĩ́ gè toní gbò kpãa e ni ló bel boo mm̀ togó bel ge nòí. (Fíl. 3:16) É kọ o dú neǹ nvèè bá sìtóm? Beè vó, ò tú gè kpáá nvèè bá nè pá vígà naamá o nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́! Bàn Jìhóvà kọ á bumá ni naa ní ea é láá tú ni siimá gbò tóm ea dú bíi mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. (Àìz. 64:8) È banì kọ Jìhóvà á tãanè dee bá o pììgà naa ní eo é sim tùlà ge dú neǹ kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò.