Pẹẹ nyoone togó bel ea di m

Pẹẹ nyoone a gbò togó bel

45 TOGÓ BEL GE NÒ

SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 138 Lé Ea Di Ló Gbò E Bà Ni Ána

Nó Nu Lọl Ló Gbò Dee-deè Nvéè Bel E Gbò Gbálà E Ba Beè Bọ́ló Dẹ̀lẹ̀ Nyíé Boo Beè Lò

Nó Nu Lọl Ló Gbò Dee-deè Nvéè Bel E Gbò Gbálà E Ba Beè Bọ́ló Dẹ̀lẹ̀ Nyíé Boo Beè Lò

“Gbò e ba ni dú kànen mm̀ dee ólò nyimá nu, sẹ̀ níì vó nì? Vaá gbò e ba ni tõó begè dẽè dùm ólò ié dã̀ ból ló nu, sẹ̀ níì vó nì?”​—JÓÒB 12:12.

NÚ EÉ NÓ

Be è gbantṍ ló Jìhóvà, à zigà kọ àé tã́ànèèi dee bá kátogóí vaá nèi dùm e bè náa tá dì deèsĩ́.

1. Éé ní ea náa vaá èé nó nu lọl ló gbò e ba ni dú kànen mm̀ dee é?

 DÉNÈ bẹ̀ì íè bíi ló dùùlà bá deè tṍ kọbé è láá nè kà lé béèlàfùl. È ólò láá ié gbò lé dùùlà bá deè tṍí lọl bá gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò nè pá vígà e togó va tulà nu. Be à gá náa vaá baa dú kànen mm̀ dee, náa bọ́ló kọ é ẹ̀b kọ ba dùùlà bá deè tṍ náa é láá siá ná tóm. Jìhóvà gbĩ́ kọ é nó nu lọl ló gbò e ba ni dú kànen mm̀ dee. Boo béè kọ baa tú gã́bug dee tõ̀òma dùm, gbò nú e ba ni téní bá a náa kọ bàá palàge nyimá nu.​—Jóòb 12:12.

2. Éé ní eé ló bel boo mm̀ nakà togó bel ge nòí ẽ́?

2 Tṍó ea kil nvéeá, Jìhóvà beè olòó tú gbò kànen mm̀ dee e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nvèèmà bá nè pá a gbò. Dì belí nu dòòmà bá, a beè tú Mózìs, Dévìd nè neǹ tóm Jọ́ọ̀n nvèèmà bá nè pá a gbò. Tṍó e buù ọ̀và beè tõ̀òma dùm dú kele vaá ba dìtõ̀ò beè du nagé kele. Tṍó e bà é gé ù, ba beè nè kà lé dùùlà bá deè tṍ gbò nvín ãa. Buù ọ̀và beè palàge ló bel boo bé e gè gbàntṍ ló Bàrì dú bíi naa. Jìhóvà beè naa kọ bàá emí ba dùùlà bá deè tṍ mm̀ Kpá Káí kọbé beele láá ié bélè lọl ló. Dénè bẹ̀ì é láá ié bélè lọl ló ba dùùlà bá deè tṍ. (Róm̀ 15:4; 2 Tím. 3:16) Mm̀ nakà togó bel ge nòí, èé ló bel boo dùùlà bá deè tṍ e gbò gbálàí beè nè, bií ló gbò nú eé láá nó lọl ló.

ÒÉ “TÕONÍÍ BEGÈ DẼÈ DÙM”

3. Mókà gbò tóm ní e Jìhóvà beè tú Mózìs siimá ẽ́?

3 Mózìs beè tú dénè a dùm siimá tóm nè Jìhóvà. A beè dú neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì, neǹ bèèla, neǹ togó gbò bé, nè neǹ émì kpá. Mózìs beè tení bá gã́bug nú mm̀ dùm! Jìhóvà beè túe siimá tóm tṍó ea beè tú dó Ízràẹ̀l lọl kèbá gyóòlo gbẹá Íjèpt, vaá a beè mòn gã́bug tóm dũ̀ùnè e Jìhóvà beè sì. Jìhóvà beè túe emá kpá Jénesìs, Ẹ́xọdọ̀s, Lìvítikọ̀s, Nómbà, Dìtolónomì, nè kpá Psalm 90 togó vaá be à sẹlẹ, ẹlẹ ní ea beè emí nágé kpá Jóòb nè Psalm 91 togó é.

4. Bà mée ní e Mózìs beè siè kpóó ló é, vaá ló éé?

4 Pọ́ì ńkem̀ tṍó besĩ́ Mózìs à kalá ù, ea dú tṍó ea ni tóólá 120 gbáá, a beè kolí dénè pá Ízràẹ̀l bõonè vaá tú dénè gbò nú e Jìhóvà ni náa nè va kẽé vá nyíe. Gã́bug gbáá aa ló tṍóá, sìgà pá Ízràẹ̀l beè mòn gbò tóm dũ̀ùnè e Jìhóvà beè sì nè bé ea beè nè kpọ̀té pá Íjèpt naa. (Ẹ́xọ. 7:​3, 4) Ba beè mòn tṍó e Jìhóvà baa mii-miì pèneá naa ní e bà láá kyã̀à tení, vaá mòn nàgé tṍó e Jìhóvà fẹ́ Férò nè pá a gbò bé gbẹá mm̀ mii-miì pèneá. (Ẹ́xọ. 14:​29-31) Ba beè mòn nàgé bé e Jìhóvà beè ẹ̀b nú ea kil vá ló naa gbẹá boo kpáà bàlà ól. (Dìt. 8:​3, 4) Tṍó e Mózìs é gé ù, ea dú tṍó e dó Ízràẹ̀l é gé bã boo Kunukẽ̀ Zìgàa, a beè tú nèà deèa nèèmà va dùùlà bá deè tṍ. a

5. Gbò dee-deè nvéè bel Mózìs ea di mm̀ kpá Dìtolónomì 30:​19, 20 beè naa kọ pá Ízràẹ̀l á agala boo éé?

5 Éé ní e Mózìs beè kọ́ nè dó Ízràẹ̀l ẹ? (Bugi Dìtolónomì 30:​19, 20.) A beè kẽeé nyíè dó Ízràẹ̀l kọ bà é íe kà lé dì deèsĩ́. Tã́áná dee bá Jìhóvà é náa kọọ̀ dó Ízràẹ̀l á tõó begè dẽè dùm boo kunukẽ̀ ea beè zìgà nè vaá. A beè kọ nágé bé e kunukẽ̀a palàge kpe dẽe vaá dú lé naa! Mózìs beè kọ́ nè va kọọ̀: “Gbò pọ̀b bon ea palàge kpe dẽe e nóo beè tibvii, gbò tọ e gã́bug lé nu e nóo beè sii tóm ló di m, gbò bànà múú e nóo beè ubvii, nè ól váìn nè gbò té ólìv e nóo beè foi” di boo kunukẽ̀a. ​—Dìt. 6:​10, 11.

6. Éé ní ea beè naa kọ Bàrì á sọ̀tọ́ deè kọ pá dõona kà dó á bé Ízràẹ̀l èlbá ẹ́?

6 Mózìs beè nè nàgé ã̀àneè pá Ízràẹ̀l vaá kọ́ nè va kọ à dú bíi kọ bàá gbàntṍ ló log Jìhóvà kọbé bà láá tõó boo lé kunukẽ̀a. Mózìs beè siè va kpóó ló kọ bàá “sà dùm” tení dú ló gè gbàntṍ ló log Jìhóvà nè ge “davá gbẹá ẹ́ ló.” Sõò pá Ízràẹ̀l náa beè zìgà ge gbàntṍ ló Jìhóvà. Vó beè naa kọ Bàrì á sọ̀tọ́ deè kọ pá Àsìríà á bé va èlbá vaá tṍó e tṍó téní, pá Bábilọ̀n beè be nagé va èlbá vaá sií va kilma ól síí sii.​—2 Kíǹ. 17:​6-8, 13, 14; 2 Kró. 36:​15-17, 20.

7. Éé ní eé láá nó lọl ló gbò bel e Mózìs beè lò e? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

7 Éé ní eé láá nó lọl ló é? Ge gbàntṍ ló ólò naa kọ nen á tõó begè dẽè dùm. Belí bé e pá Ízràẹ̀l beè iná kuló kunukẽ̀ e Bàrì beè zìgà nè va naaá, níà bé e beele ni iná nágé kuló ãa bàlà boo e Bàrì beè zìgà nèiá naa ẽ́. Pọ́ì ńkem̀ tṍó àla, Bàrì é náa kọ boo kunukẽ̀í á kpáá dú páradaìs. (Àìz. 35:1; Lúùk 23:43) Àé kyọsĩ́ Pọ́lọ́ Nyómá nè pá a gbò zọ. (Kùùà 20:​2, 3) Tọ́ọ̀ kà kyáá bõ̀ònaló fã̀ náa é di nà. (Kùùà 17:16) Bẹlbẹ̀l gbò nen náa é di nà. (Kùùà 19:​19, 20) Jìhóvà náa é sọtọ́ deè kọ gbò lọ̀l togó kèbá á di mm̀ Páradaìs. (Ps. 37:​10, 11) Gbaa ló nè fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló é di, vaá dénè nen ea é dí mm̀ Páradaìs é gbantṍ ló Jìhóvà. Gbò nen é vulà vaá dẹlẹ nyíé boo ene. (Àìz. 11:9) Ẹ̀b bé e tṍóá é palàge dú lé naaà! Be è kilsĩ́ gè gbàntṍ ló Jìhóvà, èé tõó dùm mm̀ Páradaìs boo kunukẽ̀í dọ̀ dè-dè.​—Ps. 37:29; Jọ́ọ̀n 3:16.

Be è gbantṍ ló Jìhóvà, èé tõó dùm mm̀ páradaìs boo kunukẽ̀í dọ̀ dè-dè (Ẹ̀b 7 kpò)


8. Mósĩ́ deè ní e zìgànù ea kil ló dùm e bè náa tá beè nvèè bá nè ene kà vígà págbálà ea ni tú gã́bug gbáá kọọmá kpẹ̀a aa dó dọ dó é? (Júùd 20, 21)

8 Be è kilsĩ́ gè bugi togó boo zìgànù ea kil ló dùm e bè náa tá, àé nveè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè davá gbẹá ló Jìhóvà kèbá kọ̀láá kà tã̀àgã̀ e kpeèsĩ́ ló. (Bugi Júùd 20, 21.) Zìgànùá é láá nvèè bá nèi kọ é bé èlbá bẹẹ ọ́ọ́-ọọ. Ene kà vígà págbálà ea ni tú gã́bug gbáá kọọmá kpẹ̀a aa dó dọ dó gbẹá Africa, e gã́bug tṍó à ólò kpeesĩ́ ló ẹ̀bmà ge naa nú ea bẽ́émá Jìhóvà kọ́ọ̀: “Ge nyimá kọ be ním gbaǹtṍ ló Jìhóvà, ním é bã́ mm̀ páradaìs vaá tõó dùm dọ̀ dè-dè beè nvèè bá nèm kọ ḿ pììgà ge bé èlbá gbò ẹ̀bmàá vaá kilsĩ́ gè bàn Jìhóvà kọ á nvèè bá nèm. Tení dú ló a nvèè bá, m beè láá bé èlbá.”

“KỌ̀LÁÁ KÀ NÚ EO NÁÀ É ÍE TOGÓ”

9. Mókà gbò tã̀àgã̀ ní e Dévìd beè kpeesĩ́ ló é?

9 Dévìd beè dú méné ea beè gbàntṍ ló Jìhóvà. A beè du nagé nen ea ólò emí vaá ọlí sọ́l, neǹ bé, nè neǹ kọ́ọ̀ bùlà Bàrì. A beè mòn gã́bug tã̀àgã̀. A beè tú gã́bug gbáá tõ̀òma ól tee boo béè kọ Méné Sọ́ọ̀l beè gbĩ́ gè fẹ́ẹ. Tṍó ea ni dú méné, a beè teelá nágé dọ ól boo béè kọ a nvín Ábsolọ̀m beè gbĩ́ gè fẹ́ẹ vaá tú bá kpóó tuumá a dọ̀ méné. Náa kal ló béè kọ Dévìd beè mòn gã́bug tã̀àgã̀, a beè kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà dọ̀ọ̀mà tṍó ea ú. Jìhóvà beè kọ́ kilma ló Dévìd kọọ̀, à “dú nen ea léémám.” Vóà naa, à dú bíi kọ é gbàntṍ ló gbò dùùlà bá deè tṍ e Dévìd beè nè!​—Tóm 13:22; 1 Kíǹ. 15:5.

10. Éé ní ea náa vaá Dévìd beè dùùlà bá deè tṍ a nvín Sólomòn, ea é dú méné tṍó e ẹlẹ é bẹl lọ̀l ẹ?

10 Bugi togó boo ã̀àne e Dévìd beè nè a nvín Sólomòn, ea é dú méné tṍó e ẹlẹ é bẹl lọ̀l. Jìhóvà beè sàẹ kọ á tìb tọọ̀ káí e pá a gyóòlo é tõó m fã̀e. (1 Kró. 22:5) Tóm e Jìhóvà beè nè Sólomòn kọ á sìa náa beè valí, vó beè naa kọ á ié bíi ló a nvèè bá kọbé à láá tulè dó Ízràẹ̀l. Naanii èé ló bel boo dùùlà bá deè tṍ e Dévìd beè nè a nvín Sólomòn.

11. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 1 Kíǹg 2:​2, 3, Mókà dùùlà bá deè tṍ ní e Dévìd beè nè Sólomòn ẽ, vaá éé ní ea beè naaá tṍó e Sólomòn gbantṍ ló dùùlà bá deè tṍá ẽ́? (Ẹ́b nàgé fòtó.)

11 Éé ní e Dévìd beè kọ̀ ẹ? (Bugi 1 Kíǹg 2:​2, 3.) Dévìd beè kọ́ nè a nvín Sólomòn kọ be à gbantṍ ló Jìhóvà, àé dú lé méné vaá Jìhóvà é tã́ànèe dee bá. Jìhóvà beè tãanè dee bá Sólomòn mm̀ gã́bug gbáá vaá nvèè bá nèe mm̀ gã́bug sĩ́deè. (1 Kró. 29:​23-25) A beè tìb tọọ̀ káí Jìhóvà, emí sìgà kpá ea di mm̀ Kpá Káí, vaá ba beè emí sìgà bel ea beè lò mm̀ dõona kà gbò kpá ea di mm̀ Kpá Káí. Gbò nen beè palàge nyimáe ló boo béè kọ a beè nyimá nu vaá ié gã́bug gyọ́. (1 Kíǹ. 4:34) Sõò belí bé e Dévìd beè kọ́ naa, gbò nú e Sólomòn náa é íe togó be à gbantṍ ló Jìhóvà. À dú pọ́lọ́ kọọ̀ Sólomòn beè fã̀ dõona kà gbò ńbàlì tṍó ea ni dú kànen. Nyíè Jìhóvà beè bììlàẹ́ ló vaá náa beè nè nàe nyìmànù ea bẹlmà pá a gbò.​—1 Kíǹ. 11:​9, 10; 12:4.

Gbò dee-deè nvéè bel e Dévìd beè ló nè a nvín Sólomòn nveè bá nèi kọ é nyimá kọọ̀, be è gbantṍ ló Jìhóvà, àé néi nyìmànù ge nèèmà lé béèlàfùl (Ẹ̀b 11-12 kpò) b


12. Éé ní eé láá nó lọl ló dùùlà bá deè tṍ e Dévìd beè nè ẽ?

12 Éé ní eé láá nó lọl ló é? Ge gbàntṍ ló Jìhóvà ólò naa kọ kọ̀láá kà nú e náà á ié togó. (Ps. 1:​1-3) À dú kà-kà kọọ̀ Jìhóvà náa zigà kọ àé neèi nyìmànù nè gã́bug gyọ́ belí bé ea beè nè Sólomòn naaá. Sõò be è gbantṍ ló Jìhóvà, àé kpenài vaá nèi nyìmànù ea é náa kọ é láá nè lé béèlàfùl. (Pró. 2:​6, 7; Jém̀z 1:5) Gbò dùùlà bá deè tṍ ea aa bá Jìhóvà é kpenài tṍó e gé ne béèlàfùl ea kil ló kpègè, íb tóm eé sí, tọọ̀ kpá eé sí, nè kólì kyáà. Ge tõó boo a dùùlà bá deè tṍ é náa kọ é ié lé gbaa ló kìlmàé ló, vaá àé néi dùm e bè náa tá. (Pró. 2:​10, 11) Àé nveè nàgé bá nèi kọ é bã̀àà lé kóò, vaá pá bẹẹ tọ nè bẹ̀ì é íe ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe.

13. Éé beè nvèè bá nè Carmen kọ nú ea náa á ié togó é?

13 Carmen ea ólò tõó Mozambique, beè ẹ̀b kọọ̀ ge sí pọ̀b tọọ̀ kpá ní ea é náa kọọ̀ nú ea é náá mm̀ dùm á ié togó é. A beè sí pọ̀b tọọ̀ kpá vaá nó gè tã́ tọ. À kọ́ọ̀, “Nú em beè nó gbẹá pọ̀b tọọ̀ kpá beè palàge leemám, sõò, a beè túm gã́bug tṍó nè kói bá. M beè olòó di tọọ̀ kpá lọl 7:30 boo lọ̀ọ̀le tẹlẹ 6:00 boo ló èlà. Ním beè ié ná tṍó gè siimá nònù vaá nà gbaa ló kilma ló Jìhóvà náa beè aga na ló. M beè gbóó nyimá kọ ním tõò nà boo dùùlà bá deè tṍ Jìhóvà.” (Máát. 6:24) A beè tã̀àgã ló Bàrì vaá gbĩ́tẽ́ ló nu lọl mm̀ bẹẹ gbò kpá. À kpáá kọọ̀: “Tṍó e ńdáà kà nè gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò duulàm bá deè tṍ lọ̀l, m beè gbóó beeláfùl ge aa tọọ̀ kpáá vaá tú dénè nà tṍó siimá tóm nè Jìhóvà. Níí beè nvèè bá nèm ko ḿ láá nè gbò béèlàfùl e ním ọ́gà ló.”

14. Mókà dùùlà bá deè tṍ ní e Mózìs nè Dévìd beè nè ẽ?

14 Mózìs nè Dévìd beè vùlè Jìhóvà vaá nyimá kọ à dú bíi gè gbànìe tṍ ló. Mm̀ gbò dee-deè nvéè bel e ba beè lò, ba beè siè kpóó ló dõona gbò kọ bàá noè ba nu dòòmà bá vaá kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà. Ba beè ãane nagé dõona gbò kọọ̀ be bà náa bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà, bà náa é íe na tã́áná dee bá ea aàẹ́ bá. Ba dùùlà bá deè tṍ é palàge dọ̀ bélè nè beélé deè nieí. Gã́bug gbáá aa ló tṍóá, dõona kà gyóòlo Jìhóvà beè baatẽ́ bé ea dú bíi kọ é kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Bàrì naa.

“TỌ́Ọ̀ BÉ E NYÍÉM É KPÁÁ ẸẸ NAA Á GÉ”

15. Gbò éé ní e neǹ tóm Jọ́ọ̀n beè ié nèà deè ge mòn ẽ?

15 Jọ́ọ̀n beè dú díì-díílá kóò Jíízọ̀s vaá a beè du nagé a neǹ tóm. (Máát. 10:2; Jọ́ọ̀n 19:26) Jọ́ọ̀n beè tú gã́bug tṍó zọ̀ọ̀mà Jíízọ̀s kọọmá kpẹ̀a, mòn gbò tóm dũ̀ùnè ea beè sì, vaá bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jíízọ̀s kèbá tàvàlà dìtõ̀ò. A beè mòn tṍó e bà fẹ́ Jíízọ̀s nè tṍó ea kẽeà aa kemà ú. A beè mòn tṍó e bõ̀ònatõ̀ò Kráìst bọọ dọ ló, vaá tõó dùm dọ̀ọ̀mà tṍó e bà vee “lé kpẹ̀aí . . . nè dénè bàlà boo.”​—Kọ́l. 1:23.

16. Bà mée ní e ba ni íe bélè lọl ló gbò kpá lẹ̀ẹ̀la tóm e Jọ́ọ̀n beè emí ẽ́?

16 Tṍó e neǹ tóm Jọ́ọ̀n ni palàge dú kànen, a beè ié nèà deè ge emí kpá Kùùà Nù. (Kùùà 1:1) A beè emí nágé kpá Jọ́ọ̀n, vaá emí nágé túá tẹlẹ taa kà kpá Jọ́ọ̀n. A beè emí ní ea égè taa kà kpá Jọ́ọ̀n má Gáíọ̀s ea dú nen ea beè palàge vùlè belí a nvín. (3 Jọ́ọ̀n 1) Bé à kalá dọ̀ tṍóá, a beè ié gã́bug gbò e bà géè fã̀ Jìhóvà e Jọ́ọ̀n beè tú va belí pá a nvín. Gbò nú e gbálà ea bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booí beè emí palàge siè kpóó ló dénè gbò e bà géè nyoone nvéè Kráìst tṍóá tẹlẹ mm̀ beélè deeí.

17. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 3 Jọ́ọ̀n 4 togó, éé ní ea ólò naa kọ nyíè nen á ẹẹ ẹ́?

17 Éé ní e Jọ́ọ̀n beè emí ẽ́? (Bugi 3 Jọ́ọ̀n 4.) Jọ́ọ̀n beè emí mm̀ ní ea égè taa kà a kpá lẹ̀ẹ̀la tóm kọọ̀ nyíée ólò ẹẹlẹ̀ẹ̀ tṍó ea monìè kọ pá vígà gé gbantṍ ló Bàrì. Tṍó ea géè emí ní ea égè taa kà a kpá lẹ̀ẹ̀la tóm, sìgà gbò géè noomà kyáá nòòmànù vaá naa kọọ̀ pòòà á bã zẹ̀ẹ̀ pá vígà. Sõò sìgà gbò beè kilsĩ́ gè “kyã̀à nyoone nvéè kà-kà bel.” Ba beè gbàntṍ ló Jìhóvà vaá “kyãa boo lẹ̀ẹ̀là Bàrì.” (2 Jọ́ọ̀n 4, 6) Gbò nyòòne nvéè Kráìst e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booí beè naa kọọ̀ nyíè Jọ́ọ̀n nè nyíè Jìhóvà á ẹẹ.​—Pró. 27:11.

18. Éé ní eé láá nó lọl ló bel e neǹ tóm Jọ́ọ̀n beè lò e?

18 Éé ní eé láá nó lọl ló é? Nyíéi ólò ẹẹ tṍó e bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nè Jìhóvà. (1 Jọ́ọ̀n 5:3) Dì belí nu dòòmà bá, ge nyimá kọọ̀ è náà kọ nyíè Jìhóvà á ẹẹ ólò ẹẹlẹ̀i nyíe. Nyíè Jìhóvà ólò palàge ẹẹ tṍó e gbanìe tṍ ló vaá kìn ge naa nú ea dú pọ́lọ́. (Pró. 23:15) Nyíè gbò nyómá tóm e bà di káála ólò ẹẹ nagé. (Lúùk 15:10) Nyíè beele ólò ẹẹ nagé tṍó e monì pá vígà e bà bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo náa kal ló béè kọ bà gé kpeesĩ́ ló ẹ̀bmà nè tàvàlà dìtõ̀ò. (2 Tẹ̀s. 1:4) Tṍó e Jìhóvà é kyọsĩ́ bàlà boò Sétàní lọ̀l, nyíéi é palàge ẹẹ kọ e beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo nèe.

19. Éé ní e Rachel beè kọ́ kilma ló gè noomà Kpá Káí dõona gbò e? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

19 Nyíéi ólò palàge ẹẹ tṍó e kọ́ọ̀ nú ea kil ló Jìhóvà nè dõona gbò. Rachel ea ólò tõó Dominican Republic, ẹb kọọ̀ ge noomà nú ea kil ló Bàrì ní ea dú kà pọ̀bkà nèà deè ea tõo lọ̀l vaá à lee é. A beè nvèè bá nè gã́bug nen kọ bàá fã̀ Jìhóvà, à kọ́ọ̀: “Náa válí gè baatẽ́ íb zààvà em ólò ié tṍó em monì gbò em beè noomà Kpá Káí e bà vulè Jìhóvà, dẹ̀ẹ̀àẹ́ boo, vaá tõó dùm ea náa kọ nyíée á ẹẹ. Ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe em íè bọọ èl kọ̀láá kà pììgà nè gbò nú em beè sọ̀bá kọbé m̀ láá noomà va nu.”

Nyíéi ólò palàge ẹẹ tṍó e nóòmà dõona gbò kọ bàá gbàntṍ ló Jìhóvà belí beele (Ẹ̀b 19 kpò)


IÉ BÉLÈ LỌL LÓ GBÒ DEE-DEÈ NVÉÈ BEL E GBÒ GBÁLÀ E BA BEÈ BỌ́LÓ DẸ̀LẸ̀ NYÍÉ BOO BEÈ LÒ

20. Mósĩ́ deè ní e bélì Mózìs, Dévìd, nè Jọ́ọ̀n ẽ?

20 Tṍó e Mózìs, Dévìd, nè Jọ́ọ̀n beè tõó dùm palàge dú kele ló beélè deeí. Sõò à íe sìgà bèla ea dìí zẹ̀ẹ̀. Ba beè fã̀ kà-kà Bàrì vaá beele ólò naa nagé vó. È ólò tã̀àgã ló Jìhóvà, dẹ̀ẹ̀àẹ́ boo vaá gbĩ́ tùle lọ̀líé bá belí va. È ólò àgàlà nàgé boo kọ Jìhóvà é palàge tãanè dee bá gbò e bà gbĩ́ tùle lọ̀líé bá.

21. Mókà tã́áná dee bá ní e Jìhóvà é ne gbò e bà gbantṍ ló dùùlà bá deè tṍ Mózìs, Dévìd, nè Jọ́ọ̀n ẽ?

21 Naanii èé gbantṍ ló gbò dee-deè nvéè bel e gbò gbálà e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booá beè lò vaá gbàntṍ ló Jìhóvà. Be è náa vó, kọ̀láá kà nú e náà é íe togó. Èé “tõó begè dẽè dùm,” vaá tõó dùm dọ̀ dè-dè! (Dìt. 30:20) Èé íe ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe boo béè kọ è tõò dùm ea léémá bẹẹ Tẹ̀ Jìhóvà ea dú nen ea é néi kpẽ́ ea palàge bọọ.​—Ẹ́fẹ. 3:20.

SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 129 Èé Kilsĩ́ Gè Ié Ĩ̀ìmà

a Gã́bug pá Ízràẹ̀l e ba beè mòn tóm dũ̀ùnè e Jìhóvà beè sì gbẹá gã́ mii-miì pèneá náa beè bã boo Kunukẽ̀ Zìgàa. (Nóm. 14:​22, 23) Jìhóvà beè gbẹẹ́ sĩ́ kọọ̀ gbò e ba ni tóólá, àbèè ge sigá ló 20 gbáá é ú gbẹá boo kpáà bàlà ólá. (Nóm. 14:29) Sõò Jóshùà, Kélẹ̀b nè gã́bug gbò e ba gbáá beè kil kẽ èl 20 gbáá beè fùl pène Jọ́dàn, bã boo kunukẽ̀ Kénàn vaá mòn tṍó e Jìhóvà ḿm̀-mè gbò nú ea beè zìgà.​—Dìt. 1:​24-40.

b BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ FÒTÓ: Bá kìe: Dévìd dì ea gé ne dee-deè nvéè dùùlà bá deè tṍ a nvín Sólomòn. Bá lè: Gbò e bà di Tọọ̀ Kpá Ea Dì Nè Gbò Gyà Deè Sĩ́ Tóm e bà gé íe bélè lọl ló nyìmànù ea aa bá Jìhóvà e bà gé nóòmà va.