Pẹẹ nyoone togó bel ea di m

Pẹẹ nyoone a gbò togó bel

Joseph F. Rutherford nè dõòna kà gbò vígà págbálà tṍó e ba beè sí Europe

1920—Enè Gbò Gbáá Ea Kil Nvéeá

1920—Enè Gbò Gbáá Ea Kil Nvéeá

LỌ̀L gé dààmà togó gbáá 1920, gbò níí Jìhóvà beè palàge siá kpóó ló nyòòmà tóm ea dì vá sĩ́. Mm̀ gbáá 1920, ba beè sà togó bel gbáá ea kọ́ọ̀: “DÕÒ ní ea dú nà kói nè nà sọ́l ẹ́.”—Ps. 118:14, King James Version.

Jìhóvà beè siè kpóó ló pá vígà e ba beè ié bẹ̀à sã́ bùlàí. Mm̀ gbááá, gbò gyà deè sĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a beè bọọ aa boo 225 iná 350. Vaá níà túá tṍó e nú ea é sígá ló 8,000 gbò kọ̀ kpẹ̀a beè lẹ̀ẹ̀là ba kpẹ̀a sìtóm má pọ̀b kà tọ nàà tóm ẽ́. Jìhóvà beè tãanè va dee bá tení dú ló gè nè va kói e bà síímá tómá.

BA BEÈ ZOGÈ BẸ̀À SÃ́ BÙLÀ EA BỌ́LÓ GÈ NVÈÈ KPÍÍ LÓ

Kà lèlà 21 March mm̀ gbáá 1920, ní e Joseph F. Rutherford, ea géè tulè Gbò Nvín Nò Kpá Káí tṍóá beè ló bel boo togó bel ea kọ́ọ̀: “Gã́bug Gãà Gbò Nen E Bà Di Kátogóí Náa É Ú Ná” ẽ́. Gbò Nvín Nò Kpá Káíá beè pììgà bé e ba kpóó sim tùlà naa gè kolí dõòna gbò siimá kè kẽè sẹ̀lẹ̀ nùí. Ba beè bàn ene kà pọ̀b tọ ea beè di Pọ̀b Boǹ New York vaá dõo kpá kól ea é tóólá 320,000.

Níúz pẹ́pà ea kọ́ nú ea kil ló togó bel ea kọ́ọ̀: “Gã́bug Gãà Gbò Nen E Bà Di Kátogóí Náa É Ú Ná”

Gbò nen beè sí kẽè sẹ̀lẹ̀ nùá èlmá bé e Gbò Nvín Nò Kpá Káí beè ẹ̀bmà dẽe naa. Boo béè kọọ̀ tọá beè tá áá 5,000 nená, nú ea tóólá 7,000 nen beè òòa kẽ. Kpá Tọ Kùdẽe Ló kólíe “ene kà gbàà gbò pọ̀b kà bõ̀ònaló ea beè sẹ̀ẹ̀à aa bá Gbò Nvín Nò Kpá Káí E Bà Dì Beeá Ló Zìvèkà Bàlà Booí.”

Ba beè gbóó palàge nyimá ló Gbò Nvín Nò Kpá Káí naamá gbò e bà gé vee kpẹ̀a ea togó bel kọ́ọ̀, “gã́bug gãà gbò nen e bà di kátogóí náa é ú ná.” Tṍóá, bà gáà beè dã ból ló kọọ̀ tóm kọ̀ kpẹ̀aí é kọ́á beeá ló zivèkà bàlà booí. Kọbèè vó, a beè bọ́ló gè nvèè kpíí ló bẹ̀à sã́ bùlà e ba beè ié. Ida Olmstead, ea beè dààmà togó gè sí nònù mm̀ gbáá 1902 beè kọ́ nú ea beè naaá tṍóá kọọ̀: “E beè nyimá kọọ̀ kà pọ̀b kà tã́áná dee bá dì ea gé élá bànà kọ̀láá nen vaá née beè òòà aa ló gè kọ́ nakà lé kpẹ̀aí nè kọ̀láá gbò e monì.”

GE EMÍ BẸẸ GBÒ KPÁ

Kọbéè Moǹ Bel Bàrì láá iná ló gbò nen, pá vígà e bà di tọ nàà tóm beè dààmà togó gè emí gi sìgà gbò kpá. Ba beè zalí ńzì émà kpá vaá bàn ene kà tọ ea di 35 Myrtle Avenue, Brooklyn, New York, ea di ku ló Bẹ́tẹẹ̀l.

Leo Pelle nè Walter Kessler beè nvèè bée ló gè sí tóm Bẹ́tẹẹ̀l ló January 1920. Walter kọ́ọ̀: “Tṍó e ínà, nen ea di togó tóm tọọ̀ ge emí kpáá beè ẹ̀bvii vaá kọọ̀: ‘À sígè áá ene kà ávà nè báà sĩ́ tṍó dè gyã́á lée.’ A beè kọ é dàlàgì gbò kpó e kpá di m lọl kunukẽ̀ domá gbàn deè.”

Leo kọ́ nú ea nááá deé ea bẽene kọọ̀, “ba beè kọ é logí gbàà kú túá kpãà tọá. A beè dú kà dĩ́ tóm ea tõo lọ̀l vaá à lee e nda ni sí. Sõò è géè sí tóm nè Jìhóvà, vaá nyíéi beè ẹẹ ló gè sì.”

Ńzì émà kpá ea kọlà flatbed e ba beè emá Kpá Tọ Kùdẽe Ló

Mm̀ pọ́ì ńkem̀ sè, gbò kọ̀ kpẹ̀a e bà íe bẹ̀à sã́ bùlà e ba beè tú lóó nè beè gbóó láá emí Kpá Tọ Kùdẽe Ló. Ba beè tú ńzì ea kọlà flatbed emá ọ̀ọ̀lẹ̀ òb tõ̀ò Kpá Tọ Kùdẽe Ló níí February 1, 1920 gbẹá boo ní ea égè taà kpãa ea di ló tọá. Boo tṍó ea íe dõòna kà ńzì émà kpá ea kọlà Battleship ea di kunukẽ̀. Dààmà togó lọl ló níí April 14, 1920, ba beè emí nágé kpá ea kọlà The Golden Age. À dọa bàlà kẽ kọọ̀ Jìhóvà beè tãanè dee bá sìà kpóó ló e gbò tómá beè ié.

“Aẹ̀ beè tóm Nen ea Íei, vaá nyíéi beè ẹẹ ló gè sì”

“NAANII MÈ É TÕÓ MM̀ FẸ́Ẹ́-FẸẸ̀ LÓ”

Gbò gyóòlo Jìhóvà e ba beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé booá beè dé kpéè ló lé gbaa ló nè ge kpáá dààmà togó ba tóm. Sõò, sìgà Gbò Nvín Nò Kpá Káíá beè aa mm̀ bõ̀ònatõ̀ò tṍó e tã̀àgã̀ bã́ kẽ lọl mm̀ gbáá 1917 tẹlẹ 1919. Éé ní e bà gáẹ̀ láá naa gè nvèèmà bá nè va ẹ́?

Kpá Tọ Kùdẽe Ló níí April 1, 1920, beè faalá togó bel ea kọ́ọ̀ “Naanii Mè É Tõó Mm̀ Fẹ́ẹ́-Fẹẹ̀ Ló.” A beè siè va kpóó ló kọọ̀: “È agàla boo . . . kọọ̀ kọ̀láá nen ea gbĩ́ gè fã̀ Bàrì . . . é lọl nyíé boo kọ̀láá kà lọ̀ ea beè naaá tṍó ea kil nvéeá . . . vaá gbaá ló gbò níí Bàrì sí a tóm.”

Gã́bug nen beè gbàn tṍ ló nakà lé dùùlà bá deè tṍí. Ene kà dóm nè va beè émí kọọ̀: “È dã́à ból ló kọọ̀ e beè lọ̀ kọ née géè kọ́ kpẹ̀a mm̀ gbò gbáá ea kil nvéeá boo tṍó e dõòna gbò géè naa vó. . . . È ẹbmà dẽe kọọ̀ née é kpáá òòà nà.” Gbò e bà kpáá dààmà togó ba tómá beè ié gã́bug tóm ge sì.

GE DÕÒ “ZG” TENMÁ LÓ KẼ

Kà lèlà 21 June mm̀ gbáá 1920, ní e Gbò Nvín Nò Kpá Káí beè dààmà togó kà agẹbá vèènù ge dõo “ZG” tenmá ló kẽé, ea dṹùnà kpá ea kọlà The Finished Mystery. * Ba beè kpoogè dee ló gã́bug gbò kpáí sẹlẹ tṍó e ba beè kùb bẹẹ gbò kpá mm̀ gbáá 1918.

A beè dú gè kolí dénè gbò kọ̀ kpẹ̀a, e bè níì áá gbò gyà deè sĩ́ tóm nì, kọ bàá dõo kpáá tenmá ló kẽ. “Kọ̀láá neǹ kọ̀ kpẹ̀a ea ni diìa múú ea di kọ̀láá kà bõ̀ònatõ̀ò ea é láá dõ̀ònà tõ̀ò ló tómí á naa vó mm̀ ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe. Bel e kọ̀láá nen é kọ́ kátogóí á dú gè kọọ̀: ‘Nú e nda é náa kátogóí’—dú gè dõo ZG zaali.” Edmund Hooper kọ́ọ̀ nakà vèènù ní ea beè dú túá kà tóm gè kọ́ kpẹ̀a aa tọ dọ tọ e ba beè sièe. À kpáá tẹlẹ ló kọọ̀: “E beè gbóó dààmà togó gè palàge dã́ ból ló gbò nu ea bãàa mm̀ tómá kọ àé síá èlmà bé e géè ẹ̀bmà dẽe naa.”

GE KPÁÁ NOO TÓM KỌ̀ KPẸ̀A GBẸÁ EUROPE

Tã́gíní bé e gè zọ̀ dõòna Gbò nvín Nò Kpá Káí loá bel beè dú nú ea tavàla mm̀ túá tóm bé bàlà booá, Vígà Rutherford beè gbĩ́ gè siè kpóó ló pá vígàí vaá kpáá noo sìtóm kọ̀ kpẹ̀a. Vóà naa, kà lèlà 12 August mm̀ gbáá 1920, ẹlẹ nè ténì kà dõòna kà vígà págbálà beè àà má sĩ́ Britain, nè Europe.

Vígà Rutherford ea di Íjẹ̀pt

Tṍó e Rutherford íná Britain, Gbò Nvín Nò Kpá Káíá beè sẹlẹ taà deè pọ̀b kà bõ̀ònaló nè 12 kele-kele nònù. Dénè gbò e ba beè sì beè toolá 50,000 nen. Ge kọọmá mm̀ ńkpulu bá bé e kyẽeá beè mèà naa, Kpá Tọ Kùdẽe Ló kọ́ọ̀: “Pá vígàa beè palàge ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe nè sìà kpóó ló. Ba beè palàge gbaá ló mm̀ ba vulè nè sìtóm, vaá gã́bug nen e nyíé va géè bììlà beè ẹẹ.” Gbẹá Paris, Vígà Rutherford beè kpáá ló nágé bel boo togó bel ea kọ́ọ̀: “Gã́bug Gãà Gbò Nen E Bà Di Kátogóí Náa É Ú Ná.” Tṍó e nònùa dààmà togó, gbò nen beè m-má tọ́á. Taà tõ̀ò gbò nen beè gbĩ́ gè kpáá dã́ bọ̀ọ̀vẹ̀.

Pọ̀b báà kpá ea gé kọ́ nú ea kil ló lòbèl ea beè nèà gbẹá pọ̀b tọọ̀ Royal Albert ea di London

Mm̀ gbò sè ea bẽene, sìgà pá vígà beè àà kil Athens, Cairo, nè Jerusalem. Kọbé bà láá nvèè bá nè gbò e bà íe lèèma e bà di gbò boná, Vígà Rutherford beè tìb tọ gè olòó lẹ̀ẹ̀là kpá tẹlẹ̀, mm̀ boǹ Ramallah, ea di ku ló Jerusalem. Tṍóá a beè gbóó òòa kẽ kil Europe gé tìb pọ̀b tọọ̀ tóm e bàé ólòó tõó m emí kpá.

GE TÚ PỌ́LỌ́ BÈÈLA TẸLẸ BÀLÀ KẼ

Mm̀ September 1920, Gbò Nvín Nò Kpá Káí beè tú The Golden Age, ní ea égè 27, ea kọ́ bé e ba beè biìgè ló Gbò Nvín Nò Kpá Káí mm̀ gbáá 1918 naa tẹlẹ bàlà kẽ. Ńzì émà kpá ea kọlà Battleship e beè zẹ́ẹ́ kolí béeá, beè di boo ẹ́ẹ́ èlà nè bílá dee vaá emí nú ea é sígá ló ténì gãà kpáí.

Fùtó Emma Martin tṍó ea beè di tọọ̀ kpọ́gọ́lọ́

Gbò e bà bugi kpáá beè nyimá kele íb nú ea beè naaá ló Emma Martin. Vígà pábià Martin beè dú neǹ gyà deè sĩ́ tóm ea di San Bernardino, ea di California. Kà lelà 17 March mm̀ gbáá 1918, ẹlẹ nè dõòna kà taà kà vígà págbálà e bà kọlà, E. Hamm, E. J. Sonnenburg, nè E. A. Stevens, beè zọ̀ Gbò Nvín Nò Kpá Káí sí ńkem̀ bõ̀ònaló ea beè sẹ̀ẹ̀à.

Ene kà gbálà ea beè sí kè bõ̀ònalóá náa beè sí kĩá ló gè nó Kpá Káí. Tṍó e tṍó téní a beè kọ́ọ̀: “M beè sí kè bõ̀ònalóí . . . boo béè kọọ̀ gbò kpóò log beè kọ ḿ sì. M beè sí boo béè ge ié nú e ḿ láá loomá va bel ló.” A beè ié “nú ea é láá loomá va bel ló,” ea dú kpá ea kọlà The Finished Mystery. Ńkem̀ dee aa ló deeá, ba beè sii vígà pábià Martin nè taà kà vígà págbálàa nvee kpọ́gọ́lọ́. Ba beè ló va bel ló kọ bà kyọgàlà log tení dú ló gè dõo gbò kpá e ba beè kọ bàá gá dõo.

Ba beè beelá be bẽè Emma nè taà kà vígà págbálàí vaá beelá taà gbáá kpọ́gọ́lọ́ nè va. Ba beè zalí kpá ló belá imá kiẽ́e e tọ́ọ̀ kiẽ́e e bàé kilmà á gé ná, bà gbóó tú va nvee kpọ́gọ́lọ́ kà lèlà 17 May mm̀ gbáá 1920. Sõò pọ́ì ńkem̀ tṍó, dìtõ̀ò pá vígàí beè gbóó nyaaá vaá dú lé.

Kà lèlà 20 June mm̀ gbáá 1920, Vígà Rutherford beè nootẽ́ nú ea beè naaá vá ló gbẹá ene kà pọ̀b kà bõ̀ònaló ea beè sẹ̀ẹ̀a San Francisco. Ge moǹ bé e bà bíìgè ló pá vígàí naa beè bọọ́ ló gbò e ba beè sí kè bõ̀ònalóá, naa ní e bà lẹẹlà kpá má nen ea géè bẹ̀l United State tṍóá. Ba beè emí kọọ̀: “È ẹbvì síí-sii . . . e pábià Martin . . . di kè bá kọ à dọ logá naamá pọ́lọ́ bèèla . . . A beè palàge biile nyíè pá vígà boo béè kọọ̀ kpóó bẹbẹ̀l beè tú kpóó ea dì vá bá labmá pọ́lọ́ láb tení dú ló gè noo bé ea é náa vaá vígà pábià Martin dọ log kọbé bà síìlìèe nvee kpọ́gọ́lọ́.”

Deé ea bẽene, nen ea géè bẹ̀l ea kọlà Woodrow Wilson beè gbẹá boo nyaaná bá ló kpọ̀ té ea gáẹ̀ beè tùlà vígà pabià Martin nè Hamm, Sonnenburg, nè Stevens. Ba beè gbóó sọ̀ va bá lọl kpọ́gọ́ló e ba beè dõogẽ beelá tẹlẹ̀ vá booá.

Nyòòmà dee deè nvéè gbáá 1920, Gbò Nvín Nò Kpá Káí beè ié gã́bug nú ea palàge ẹẹlẹ̀ va nyíe. Tóm ea géè siá gbẹá pọ̀b tọ nàà tóm beè kilsĩ́ gè bọọ dọ ló, vaá Gbò Nvín Nò Kpá Káí beè dì e bà géè tú agẹbá kọọmá èlmà bé e bà géè naa kọọ̀ Boǹ Méné Bàrì ní ea é nveè kùbma ló tã̀àgã̀ gbò nen ẽ́. (Máát. 24:14) Mm̀ gbáá 1921, beè dú gbáá e kpẹ̀a ea kil ló Boǹ Ménéá beè kpáá palàge kọá.

^ par. 18 The Finished Mystery ní ea beè egè àlàbà kpo ló kpá ea kọlà Studies in the Scriptures e. “ZG” beè dú gbọ́ọ́-gbọọ̀ kóó kpá e ba beè prínt naamá Kpá Tọ Kùdẽe Ló níí March 1, 1918. “Z” doà bá Zion’s Watch Tower, vaá “G,” ea dú ní ea égè àlàbà kà súú kpá tõó dọ̀ ní ea égè a àlàbà kpo.