43 TOGÓ BEL GE NÒ
Kà Kà Nyìmànù Gé Kòòlà Kpã́
“Kà kà nyìmànù ólò tõó boo èèlè kòòlà kpã́. À kilsĩ́ gè vulí kpã́ gbẹá kiẽ́e e gbò nen ólò bõoná.”—PRÓ. 1:20.
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 88 Naa Kọ Ḿ Láá Naa O Lèèma
GE TENÍ BOO NÚ EÉ NÓ *
1. Gã́bug nen ólò labví láb naa và kilma ló dùùlà bá deè tṍ ea di mm̀ Kpá Káí é? (Próvẹẹ̀b 1:20, 21)
GBẸÁ gã́bug dó, nyíè gã́bug pá vígà ólò ẹẹ ge elá kiẽ́e gbò nen ólò bọọgẹ̀ tení vaá nèva kpá. É kọ ò beè láá tú na sĩ́deèí kọọmá kpẹ̀a? Beè vó, òó láá dã́ ból ló kà lé sĩ́deè e kpá Próvẹẹ̀b loomá bel kilma ló nyìmànù tṍó ea kọ́ọ̀—à gè vulí kpã́ gbẹá kiẽ́e e gbò nen ólò bõoná kọbé bà dã́ a dùùlà bá deè tṍ. (Bugi Próvẹẹ̀b 1:20, 21.) Kpá Káí nè bẹẹ gbò kpá fáálá “kà kà nyìmànù”—ea dú nyìmànù ea aa bá Jìhóvà. Níà nyìmànù e gbò nen ié bíi ló kọbé bà láá ié dùm e bè náa táẹ́. Nyíéi ólò ẹẹ tṍó e nen tú ene kà bẹẹ kpá. Sõò dénè nen náa ólò naa vó. Náa ólò leemá sìgà nen gè nyimá nu e Kpá Káí kọ́. Sìgà gbò ólò màgã̀i tṍó e bà ténií ló. À ólò tõó va ló kọọ̀ dee a tá ló Kpá Káí vaá náa é dọ̀ nà bélè. Boo tṍó e sìgà gbò ólò gbẹ́ nú e Kpá Káí nóòmà kilma ló gè tõó dùm ea õoà, à ólò tõó vá ló kọọ̀ gbò e bà gban tṍ ló gbò nu e Kpá Káí nóòmà náa ólò ié lé nyíe vaá bà ólò ẹ̀b ba bá kọ bà dúè gbò lé lab dògò. Náa kal ló béè vó, Jìhóvà dì ea gé tú a nyìmànù nè kọ̀láá nen. Mm̀ mósĩ́ deè e?
2. Ãàe ní eé láá ié kà kà nyìmànù lọ̀l deè nieí é, sõò éé ní e gã́bug nen sa gè naa ẽ́?
2 Kpá Káí dú enè sĩ́deè e Jìhóvà ólò nèèmai kà kà nyìmànù. Gã́bug nen a íe nakà kpáí. Èé kọ́ và kilma ló bẹẹ gbò kpá ea dẹ̀ẹ̀a boo Kpá Káí é? È ṍà Jìhóvà zaa kọ a náa kọọ̀ e ié gbò kpáí mm̀ nú ea sìgá ló 1,000 kà dém bel.Gbò e bà bugi vaá tú gbò nú e bà bugi siimá tóm é ié bélè. Sõò gã́bug nen a bééláfùl kọ bà náa é gbanìè tṍ ló Jìhóvà. Tṍó ea dú bíi kọ bàá nè béèlàfùl, bà ólò dẹ̀ẹ̀a boo ba bá àbèè ge naa nú e dõòna gbò kó. Bàé láá ẹ̀bvii tẹlẹ kẽ boo béè kọọ̀ è gban tṍ gbò nú ea di mm̀ Kpá Káí. Mm̀ nakà togó belí, èé ló bel boo nú ea náa vaá gbò nen ólò labví láb naa vó. Túá kà, naanii èé ló bel boo bé eé láá ié nyìmànù ea aa bá Jìhóvà naa.
TÀVẸ̀NÙ EA AA BÁ JÌHÓVÀ ÓLÒ NAA KỌỌ̀ NEN Á NYIMÁ NU
3. Éé ní e kà kà nyìmànù bãàa m ẽ́?
3 Nyìmànù é láá tõó dọ̀ ge tú gbò nú e nyímà nèèmà lé béèlàfùl. Sõò kà kà nyìmànù palàge bọọ èlmà vó. Kpá Káí kọ́ọ̀: “Síìà pọ̀ Jìhóvà ní ea dú dààà togó nyìmànù ẽ, vaá ge nyimá nu ea kil ló Nen Ea Di Káí Lọ̀l Vaá À Lee ní ea dú dã̀ból ló nu ẽ́.” (Pró. 9:10) Vóà naa tṍó e gé ne béèlàfùl, à bọ́ló kọọ̀ bẹẹ béèlàfùl á dẹ̀ẹ̀a boo bé e Jìhóvà bugi togó naa—ea dú ge “nyimá nu ea kil ló Nen Ea Di Káí Lọ̀l Vaá À Lee”. Èé láá naa vó tení dú ló ge bugi Kpá Káí nè gbò kpá ea dẹ̀ẹ̀a boo Kpá Káí. Ge naa vó zógè kọọ̀ è ié kà kà nyìmànù.—Pró. 2:5-7.
4. Éé ní ea náa vaá áá Jìhóvà ní ea é láá nèi kà kà nyìmànù ẽ?
4 Áá Jìhóvà ní ea é láá nè kà kà nyìmànù ẽ. (Róm̀ 16:27) Éé ní ea naa vaá Jìhóvà à dú Kpò Kúm nyìmànù ẽ? Túá kà, ẹlẹ ní ea beè dèm dénè nu ẽ, vaá à nyímá kọ̀láá kà nú ea kil ló gbò nú ea beè dèm. (Ps. 104:24) Ní ea égè bàà, kọ̀láá nú e Jìhóvà náa zógè kọọ̀ à nyímá nu. (Róm̀ 11:33) Ní ea égè taà, dùùlà bá deè tṍ ea aa bá Jìhóvà ólò dọ̀ bélè nè kọ̀láá nen ea tõó boo. (Pró. 2:10-12) Be è gbĩ́ gè ié kà kà nyìmànù, èé íè ge tú gbò kà kà bel ea di mm̀ Kpá Káí siimá tóm vaá sọ̀tọ́ deè kọ á lẹ̀ẹ̀là bel ló bẹẹ láb nè gbò béèlàfùl e neè.
5. Éé ní ea ólò naaá tṍó e gbò nen náa zigà kọọ̀ áá Jìhóvà ní ea é láá nè kà kà nyìmànù ẽ?
5 Gã́bug nen e ólò mòn tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a ólò zìgà kọọ̀ dèmnù kpé dẽe vaá dú dũ̀ùnè; sõò bà náa ólò zìgà kọọ̀ Neǹ Dèmnù dì, tãa vó bà ólò kọọ̀ dénè nu beè fùùà dì. Sìgà gbò ólò kọ bà zìgàẹ̀ ló Bàrì, sõò bà ẹb kọọ̀ dee a tá ló gbò nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí vaá sà ge naa gbò nú ea léémá va. Éé ní ea ni silà aa m ẽ́? É kọ bàlà booí a dú lé boo béè kọọ̀ gbò nen náa kọ̀láá kà nú ea léémá va tãa vó e bà dẹ̀ẹ̀a boo nyìmànù Bàrì? É kọọ̀ baa íe ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe àbèè ge àgala boo kọ bàé íèè kà lé dì deè sĩ́? Gbò nú e monì náa kọ é àgala boo kà kà bel ea kọ́ọ̀: “Náa íe tọ́ọ̀ kà nyìmànù, tàvẹ̀nù, àbèè dùùlà bá deè tṍ eé láá ié be è bé uú boo Jìhóvà.” (Pró. 21:30) Ẹ̀b bé e níí síèi kpóó ló kọ é olòó bàn kà kà nyìmànù lọl bá Jìhóvà naaà! À dú pọ́lọ́ kọọ̀ gã́bug nen náa ólò naa vó. Ló éé?
NÚ EA NÁA VAÁ GBÒ NEN ÓLÒ KÌN KÀ KÀ NYÌMÀNÙ
6. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Próvẹẹ̀b 1:22-25, Bà mée ní e bà ólò kìn nyìmànù ea aa bá Jìhóvà ẹ?
6 Gã́bug nen náa ólò pãane tṍ tṍó e kà kà nyìmànù gé “tõó boo èèlè kòòlà kpã́.” Dẹ̀ẹ̀a boo nú e Kpá Káí kọ́, à íe taà íb gbò e bà ólò kìn nyìmànù: “gbò e bà náa nyímá nu,” “gbò nvèèmà lẹ́,” nè “gbò ból.” (Bugi Próvẹẹ̀b 1:22-25.) Naanii èé ló bel boo nú ea náa vaá bà kìn ge tú nyìmànù ea aa bá Bàrì, nè nú eé láá naa kọbé née bélì va.
7. Éé ní ea náa vaá sìgà gbò à sà kọ bà náa é nyímàe nu ẽ́?
7 “Gbò e bà náa nyímá nu” dú gbò e bà ólò zìgà kọ̀láá kà nú e bà dã́ vaá bàé láá vàlẹ̀ bá bã bá kẹ̀lẹ̀. (Pró. 14:15, ekk.) È ólò bọọgẹ̀ mòn gbò e bà dì naa vó tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a. Dì belí nu dòòmà bá, bugi togó boo gã́bug gãà gbò e bà ni bã́ bá kẹ̀lẹ̀ ea aa bá gbò tùle bõ̀ònaló fã̀ àbèè gbò e bà di mm̀ bìlà bẹlbẹ̀l. À ólò bọọ́ ló gã́bug nen tṍó e bà nyímá kọọ̀ gbò tùleá géè kpọẹ̀ kyáá bel neè va. Sõò gbò e kpá Próvẹẹ̀b 1:22 kọ́ nú ea kil lóá sa ko bà náa é nyímàè nu boo béè kọọ̀ à léémá va naa vó. (Jèr. 5:31) À ólò tàn va ge naa nú ea léémá va, vaá bà náa ólò gbĩ́ gè naa nú e Kpá Káí kọ́ àbèè ge gbàntṍ ló gbò log ea di m. Gã́bug nen ólò ié íb bùlà e ene kà ńnváá ea ólò tõó Quebec ea di Canada ea ólò palàge tú gè fã̀ Bàrì kolmá nu beè iéá, a beè kó nè ene kà neǹ vígà ea beè kãáe kọọ̀, “Beè beélè neǹ tùle kẹlẹ beéle, níà ńlẹ́ẹ̀ bel, naa dú bá beele!” Née é nó gbò e bà sẹlẹ kọ bà náa é nyímàe nu!—Pró. 1:32; 27:12.
8. Éé ní ea é nveè bá nèi kọ é ié kà kà nyìmànù ẽ?
8 À íe lé bug ea náa vaá Kpá Káí à sièi kpóó ló kọ é gá kilsĩ́ gè belí gbò e bà náa nyímá nu, sõò é bugi “togó [belí] gbò kànen.” (1 Kọ́r. 14:20) Èé íe kà kà nyímá nu be è tú gbò nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí siimá tóm. Be è náa vó, èé mon bé e Kpá Káí é nveè bá nèi kọ é kpòòlà lóó lọl ló tã̀àgã̀ vaá nè lé béèlàfùl naa. À dú lé kọ é olòó bugi togó boo gbò béèlàfùl e beè nè. Be e tú gã́bug gbáá noomá Kpá Káí vaá siimá nònù, èé láá bĩiná bẹẹ bá nú ea náa vaá è gáà kìn lóó nè Jìhóvà vaá dììa múú. Be e beè dììa múú, é kọ è gé sìm kilsĩ́ mm̀ ge vee lé kpẹ̀a nè ge noòmà nu gbò nen? É kọọ̀ bẹẹ béèlàfùl zógè kọ è túù gbò nòòkúu ea di mm̀ Kpá Káí siimá tóm? É kọ è ólò labví láb belí gbò nyòòne nvéè Kráìst tṍó e gé zọ dõòna gbò naaá nu? Be è mon kiẽ́e ea dú bíi kọ é kpáá naa leevè, à bọ́ló kọ é bugi togó boo gbò nu kẽ̀èa boo ea aa bá Jìhóvà ea ólò naa kọọ̀ ‘nen e bè náa beè nyímá nu á nyimá nuá.’—Ps. 19:7.
9. Mósĩ́ deè ní e gbò “nvèèmà lẹ́” ólò zogè kọ bà kinìè nyìmànù ẽ?
9 Ní ea égè bàà gbò e bà náa ólò tú nyìmànù ea aa bá Bàrì dú gbò “nvèèmà lẹ́.” Sìgà tṍó, è ólò mòn gbò e bà dì naa vó tṍó e gé kọ́ kpẹ̀a. À ólò leemá va gè nvèèmà lẹ́ dõòna gbò. (Ps. 123:4) Kpá Káí beè ãanéi kọọ̀ mm̀ gbò dee deè nvéè dee, gã́bug gbò nvèèmà lẹ́ é di. (2 Pít. 3:3, 4) Dì belí gbò e ba beè kọọ̀ bàé ílìè pá nvín Lọ́ọ̀ta, sìgà nen deè nieí náa ólò pãane tṍ ló gbò ãane ea aa bá Bàrì. (Jén. 19:14) Gã́bug nen ólò màngã̀ gbò e bà gban tṍ ló gbò nú e Kpá Káí kọ́. Gbò nvèèmà lẹ́í ólò naa vó boo béè “ba kpéè ló,” vaá náa léémá Bàrì. (Júùd 7, 17, 18) Bé e Kpá Káí baatẽ́ nú ea kil ló gbò nvèèmà lẹ́ naa gbááá ló láb gbò e ba beè dọ̀ aa nvéè nòòmànù Kráìst nè dõòna gbò e bà kin Jìhóvà!
10. Dẹ̀ẹ̀a boo nu ea mm̀ kpá Psalm 1:1, mósĩ́ deè ní eé láá kpènà bẹẹ bá kọbé née dúù gbò nvèèmà lẹ́ ẹ́?
10 Mósĩ́ deè ní eé láá kpènà bẹẹ lóó kọbé née dúù gbò nvèèmà lẹ́ẹ́? Enè sĩ́deè eé láá naa vó dú gè kpòòlà lóó lọl ló gbò e bà ólò ló bel ló kọ̀láá kà nu. (Bugi Psalm 1:1.) Níí tõó dọ̀ kọọ̀ née é pãane tṍ ló àbèè ge bugi nú ea aa bá gbò e ba beè dọ̀ aa nvéè nòòmànù Kráìst. À bọ́ló kọ é ọẹ̀ dẽe kọbé née nuumì bel ló kọ̀láá kà nu vaá daamà togó gè ié bàà-bàà bùlà kilma ló Jìhóvà nè gbò dùùlà bá deè tṍ ea néi mm̀ a bõ̀ònatõ̀ò. Kọbé née náà vó, èé láá bĩiná bẹẹ bá kọọ̀: ‘É kọọ̀ nda ólò nuumi bel kọ̀láá tṍó e bà néi ãa tùle àbèè ãa bààtẽ́ ea kil ló ene kà nu? É kọ à ólò dú nà lóó nu ge gbĩ́ lọ̀ mon ló gbò e bà gé néi tùle?’ Nyíè Jìhóvà é ẹ́ẹí ló be è valẹ̀ bá òòà aa ló ge labví gbò láb ea dì belí vó.—Pró. 3:34, 35.
11. “Gbò ból” ólò ẹ̀b gbò nòòkúù Jìhóvà ea õoà naa vàẹ?
11 Ní ea égè taà gbò e bà ólò kìn nyìmànù dú gbò “ból.” Bà dú gbò ból boo béè kọọ̀ bà náa zigà ge tõó boo gbò log Bàrì ea õoà. Bà ólò naa nú e baala ẹb kọ à lelà. (Pró. 12:15) Gbò e bà dì naa vó ólò kìn Jìhóvà, ea dú Kpò kúm nyìmànù. (Ps. 53:1) Tṍó e zọọ̀ va nyòònà gbẹá ól tóm kọ́ kpẹ̀a, bà ólò nvèèmài lẹ́ boo béè kọ è tõò boo gbò nòòkúù Kpá Káí. Sõò náa ié lé nu e bàé láá nèi. Kpá Káí kọọ̀: “Nen ból náa é láá ié kà kà nyìmànù; Náa ié nú ea é láá kọ̀ gbẹá gã́ gbànsĩ́.” (Pró. 24:7) Neǹ ból náa ólò nè dùùlà bá deè tṍ e nyìmànù di m. Níà nú ea náa vaá Jìhóvà à ãanéi kọ é “tõó kpã́á aa ló neǹ ból” é!—Pró. 14:7.
12. Éé ní ea é nveè bá nèi kọ é gá labví láb belí gbò ból é?
12 Beele née é belí gbò e bà ọ́bví dùùlà bá deè tṍ ea aa bá Bàrì, tãa vó, à ólò leemái ge bugi togó belí Bàrì, vaá níí bãàa mm̀ dénè gbò a log. Èé láá agẹlẹ ló vulè e ié kilma ló a log tení dú ló ge tú gbò nú ea silà aa ló ge gbànie tṍ ló doolé ló gbò nú ea silà aa ló ge lọ̀lìè togó kèbá. Nvèè kpíi ló tã̀àgã̀ e gbò nen tú tẹẹá boo, boo béè kọ bà náa gban tṍ ló dùùlà bá deè tṍ ea aa bá Jìhóvà. Vaá ò gbóó bugi togó boo bé e nu kpáá leé ní ló naa boo béè kọ ò gban tṍ ló Bàrì.—Ps. 32:8, 10.
13. É kọọ̀ Jihóvà ólò tú bá kpóó siimái kọ é gbanìèe tṍ ló?
13 Jìhóvà ólò tú dùùlà bá deè tṍ e nyìmànù di m nè dénè nen, sõò náa ólò tú bá kpóó siimái kọ é gbàntṍ ló. Sõò à ólò kọ́ nú ea é nááá ló gbò e bà náa gban tṍ ló gbò a dùùlà bá deè tṍ e nyìmànù di m. (Pró. 1:29-32) Gbò e bà bééláfùl kọ bà náa é gbanìè tṍ Jìhóvà é “mon nu ea silà aa ló nú e bà náa.” Tṍó e tṍó ni téní, bé e bà géè tõó dùm naa é náa kọ bàá mòn tã̀àgã̀ nè nyaa ló, vaá dee deè nvée Jìhóvà é gbóó kyọ̀ va sĩ́. Sõò Jìhóvà zigà nè gbò e bà gban tṍ vaá tú nú ea kọ́ nèva siimá tóm kọọ̀: “Nen ea gbaním tṍ ló é tõó mm̀ kpènà vaá pọ̀ náa é sííe ló tã̀àgã̀.”—Pró. 1:33.
KÀ KÀ NYÌMÀNÙ ÓLÒ DỌ̀ BÉLÈ NÈI
14-15. Éé ní e kpá Próvẹẹ̀b 4:23 nóòmài ẽ́?
14 Nyìmànù Bàrì ólò dọ̀ bélè nèi lee tṍó e túù siimá tóm. Dì belí bé e ni ló bel boo naa, Jìhóvà a náa kọ á valíí ló ge mòn gbò a dùùlà bá deè tṍ. Dì belí nu dòòmà bá, mm̀ kpá Próvẹẹ̀b, Jìhóvà néi gbò dùùlà bá deè tṍ ea é náa kọọ̀ nu á leeí ló be è tú siimá tóm. Naanii èé ló bel boo ténì kà nu dòòmà bá ea kil ló dùùlà bá deè tṍ e nyìmànù di m.
15 Kpènà nú ea tõó dọ̀ o nyíe. Kpá Káí kọ́ọ̀: “Gbàà dénè nú eo é kpenà, kpènà o nyíe, boo béè kọọ̀ mm̀ bẹẹ nyíe ní e gbò nú ea sẹlẹ́í dùm dìe.” (Pró. 4:23) Bugi togó boo nú ea dú bíi kọ é naa mm̀ ge kpenà bẹẹ nyíe. À dú bíi kọ é dé gyã́á ea é náa kọ é ié válá ló, gànè ló, vaá kìn pọ́lọ́ dùm. Níà gbò nú ea bọ́ló kọ é naa kọbé è láá kpènà nú ea tõó dọ̀ bẹẹ nyíe ẽ́. È ólò bugi Kpá Káí buù dee. È ólò kpoogá dee ló kọbé è láá sì vaá aalá bel gbẹá nònù. È ólò kọ́ kpẹ̀a lee. Vaá è ólò aa ló gbò láb ea é náa kọ é ié pọ́lọ́ bug, dì belí ge ẹ̀b fíìm ea zógè dùm e bè náa õoà nè ge bã̀àà pọ́lọ́ kóò.
16. Éé ní ea náa vaá kpá Próvẹẹ̀b 23:4, 5 à palàge nvèè bá nèi deè nieí é?
16 Nú eo íè á gbõomá ní ló. Kpá Káí dùùlài bá deè tṍ kọọ̀: “Ó gá tú dénè o kói nyòòmà ge gbó gyọ́. . . . Tṍó eo é ẹb náa é di nà kiẽ́e, boo béè kọọ̀ àé sí pó belí gò vaá pẹẹ kil sĩ́ káála.” (Pró. 23:4, 5) Gyọ́ e gbò nen íe ólò láá vàlẹ̀ bá tà. Sõò, gbò méné nè gbò tãa deè nieí ólò bọọgẹ̀ tãagẽ ba bùlà kilma ló gè gbó gyọ́. Níà nú ea náa vaá bà ólò naa gbò nú ea é kyọ ba bée, gbaa ló, vaá ié zọ̀ ló é. (Pró. 28:20; 1 Tím. 6:9, 10) Sõò nyìmànù ólò naa kọ é gá bọọgẹ̀ tãagẽ bẹẹ bùlà kilma ló ge gbĩ́ kpègè. Ge ẹ̀b nú mm̀ na sĩ́deèí é nveè bá nèi kọ é gá ié gọ̀l òò, nú e íè é gbõomáí ló, vaá èé ié ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe.— Ẹ̀klì. 7:12.
17. Dì belí bé e kpá Próvẹẹ̀b 12:18 kọ́ naa, mósĩ́ deè ní eé láá ló bel e nyìmànù di m ẽ́?
17 Bugi togó besĩ́ ò kálá ló bel. Be née ọ́ẹ̀ dẽe, èé láá ló bel ea é kyẽ́ dõòna gbò. Kpá Káí kọ́ọ̀: “Bel e nen ló e bè náa bugi togó boo bélí gẹ̀ ea ku nen, sõò bel ea aa gã́ neǹ nyìmànù ólò bó nen.” (Pró. 12:18) È ólò zọ̀ dõòna gbò dìa mm̀ fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló tṍó e aa ló gè bã̀ pílì. (Pró. 20:19) Be è gbĩ́ì kọọ̀ bel e lóò á nvèè nyíé gbàà dõòna gbò tãa vó ea kyẽ́ va, èé ólòó bugi Kpá Káí vaá bugi togó boo gbò nú e bugì. (Lúùk 6:45) Tṍó e bugì togó boo nú e Kpá Káí kọ́, bẹẹ bel é belí “Kiẽ́e e nyìmànù àà” ea ólò dĩine ló dõòna gbò.—Pró. 18:4.
18. Mósĩ́ deè ní e gè tú nú ea di mm̀ kpá Próvẹẹ̀b 24:6 siimá tóm é nveè bá nèi kọọ̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a á ié togó é?
18 Gbàntṍ ló tùle. Dùùlà bá deè tṍ ea di mm̀ Kpá Káí ea kọ́ọ̀: “Tení dú ló lèlè dee bá e nyìmànù di m òó láá bé o bé, vaá òó láá bé èlbá tení dú ló dùùlà bá deè tṍ ea aa bá gã́bug nen” é dọ bélè nèi. (Pró. 24:6, ekk.) Bugi togó boo bé e nakà nòòkúuí ni nveè bá naa kọọ̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a nè ge noòmà nu gbò nen á ié togó naa. Tãa vó e kọ́ọ̀ kpẹ̀a bé ea léémái naa, èé piìga boo gè tú gbò lọ̀ọ̀gà bùlà e bõ̀ònatõ̀ò ni néi siimá tóm. Gbẹá bẹẹ gbò nònù, èé láá nó nu lọl gbò lé sĩ́deè e dõòna gbò gé nóòmài nu. Bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà ne nài gé gbò nuù tóm gè kọọmá kpẹ̀a ea é dọ bélè nèi—ea dú bẹẹ gbò kpá ea dẹẹ̀a boo Kpá Káí nè vídiò—ea é láá nvèè bá nè gbò nen kọ bàá dã́ból ló Kpá Káí. É kọ ò gé nó gè tú gbò nuù tómí siimá tóm leevè?
19. Gbò nyìmànù e Jìhóvà néi tọ́a ní ló naa vàẹ? (Próvẹẹ̀b 3:13-18)
19 Bugi Próvẹẹ̀b 3:13-18. Nyíéi palàge ẹẹ ló gbò lé dùùlà bá deè tṍ ea di mm̀ Kpá Káí! Née é láá ié ẹ́ẹ́ nyíe be née íè dùùlà bá deè tṍ ea aa bá Jìhóvà. Mm̀ nakà togó belí, e ló bel boo gbò dùùlà bá deè tṍ e nyìmànù di m ea di mm̀ kpá Próvẹẹ̀b ea é dọ bélè nèi. Mm̀ kà kà, Kpá Káí fáálá gbò dùùlà bá deè tṍ ea aa bá Jìhóvà e nyìmànù di m. Naanii èé bééláfùl ge tú gbò dùùlà bá deè tṍ e Jìhóvà gé néi siimá tóm mm̀ dénè gá ea di ló bẹẹ dùm. Gã́bug nen náa ólò nvèè ka ló nyìmànù ea aa bá Bàrì; sõò beele agàla boo kọọ̀ “gbò e bà kilsĩ́ gè bii bá ló [nyìmànù] é íe ẹ́ẹ́ nyíe.”
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 36 È Kpenà Bẹẹ Nyíe
^ Nyìmànù ea aa bá Jìhóvà palàge bọọ èl kọ̀láá kà nu e bàlà booí é láá nè. Mm̀ nakà togó bel ge nòí, èé ló bel boo kà lé sĩ́deè e kpá Próvẹèb loomá bel kilma ló nyìmànù—kọ à gè vulí kpã́ gbẹá kiẽ́e e gbò nen ólò bõoná. Èé ló nágé bel boo bé eé láá ié kà kà nyìmànù naa, nú ea náa vaá sìgà nen náa gbĩ́ gè pãane tṍ ló nyìmànù ea aa bá Jìhóvà, nè bélè eé ié tṍó e gban tṍ ló nyìmànù ea aaẹ́ bá.