1-2. Mókà lé sĩ́deè ní eé láá bugi vaá noomá Kpá Káí é? Ne nu dòòle ló.

 DÒÒMÀ dẽe ló kọ ò béèlàfùl ge zalí tọ. Éé ní ea é léémá ni gè mòn besĩ́ ò kálá zalí é? É Kọọ̀ áá gè mòn fòtó ea zógè bé e deèsĩ́ tọá meà naa? Mm̀ kà-kà, àé dú bíi kọ ó mònmà dẽè tọá, kyã̀à bã mm̀ dénè àn ea di ló, beeá tení ló, vaá ẹ̀b bé e gãboo nè a gbàà tóólá naa. Àé dú nágé lé be ò ẹb kpá ea zógè bé e ba beè tìb tọá naa. Mm̀ kà-kà, à bọ́ló kọ ó mòn dénè nú ea kil ló tọ eo gbĩ́ gè zalíá.

² Èé láá naa nagé vó tṍó e gé bugi vaá nó Kpá Káí. Enè nen ea ólò emí kpá ea baatẽ́ Kpá Káí tú lẹ̀ẹ̀la tóm ea di mm̀ Kpá Káí doolé ló “tọ ea palàge bọọ́ gbàà, bọọ̀ gãboo, vaá a dò díí kẽ à palàge aga ló.” Vóà naa, éé ní ea é láá nvèè bá nèi kọ é nyimá kọ̀láá kà nú ea di mm̀ dọ̀ Kpá Káí e bugì e? Be ò tú gbala-gbala bùgmà, òé nyímá áá gbò kà-kà bel ea válí gè dã́tẽ́ ló​—ea dú “túá kpãà nònù ea kil ló kpẹa Bàrì.” (Híb. 5:12) Sõò, dì belí bé e beè kọ naa kilma ló tọá, à bọ́ló kọ é tú ọ̀ẹ̀ dẽe noomá Kpá Káí kọbé è dã́ ból ló gbò gyọ́ ea di m. Kà lé sĩ́deè ge noomá Kpá Káí dú gè nyimá bé e dọ̀ Kpá Káí eo bugì gbááá ló ńdõona kà naa. Piiga boo gè dã́ ból ló gbò kà-kà bel ea di mm̀ Kpá Káí nè nu ea náa vaá ò zìgà kọ à dú kà-kà.

3. Éé ní e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè siè kpóó ló pá vígà kọ bàá naa ẽ́, vaá ló éé? (Ẹ́fẹsọ̀s 3:​14-19)

³ Kọbé è láá palàge dã́ ból ló Kpá Káí, àé dú bíi kọ é nó gè nyimá gbò kà-kà ea tavàlà ge dã́ ból ló. Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè siè kpóó pá vígà págbálà nè pábia e bà géè nyoone nvéè Kráìst kọ bàá tú ọ̀ẹ̀ dẽe noomá Kpá Káí kọbé bà láá nyimá bé e kà-kà belí “bọọ́ gbàà, vaá bọọ́ beg, vaá bọọ́  gãboo, vaá bọọ́ kètẽ́ naa.” Ge naa vó é náa kọọ̀ bàá dã́ ból ló gbò ‘nu ea di mm̀ Kpá Káí.’ (Bugi Ẹ́fẹsọ̀s 3:​14-19.) À dú nágé bíi kọọ̀ beele é naa vó. Naanii èé ẹ̀b bé èé láá tú ọ̀ẹ̀ dẽe noomá Kpá Káí vaá palàge dã́ ból ló naa.

4. Éé ní eé naa kọbé è láá tõo bã ló Jìhóvà ẹ? Nè nu dòòmà bá.

⁴ Boo béè kọọ̀ è dúù gbò e gé nyoone nvéè Kráìst, áá túá kpãà nòòmànù ea di mm̀ Kpá Káí náa ólò gbõomáí ló. À ólò tànii gè dã́ ból ló ‘nyìmànù Bàrì’ ea tavàlà ge dã́tẽ́ ló, vaá nyómá káí Bàrì é nveè bá nèi kọ é láá naa vó. (1 Kọ́r. 2:​9, 10) Òé láá tõo bã ló Jìhóvà tení dú ló gè kpáá palàge nó Kpá Káí boo o lóó. Dì belí nu dòòmà bá, òé láá gbĩ́tẽ́ ló bé ea beè zogè kọ à vulèè pá a gyóòlo tṍó ea kil nvéeá naa, vaá níá zógè kọ à vulè nàgé olo. Òé láá nó nágé nú ea kil ló bé e Jìhóvà beè gbĩ́ kọọ̀ pá Ízràẹ̀l á fãèe naa, vaá doolé ló bé ea gbĩ́ kọọ̀ beele é fãèe deè nieí naa. Àbèè kọọ̀, òé láá no nagé bé e gbò kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ Kpá Káí beè mm-má kilma ló Jíízọ̀s tṍó ea géè kọ́ kpẹ̀a gbẹá boo kunukẽ̀í naa.

5. É kọ à íe togó bel ea é léémá ni gè gbĩ́tẽ́ ló tṍó eo gé nó nu boo o lóó?

⁵ À íe sìgà gbò nvín nò Kpá Káí e ba beè bĩiná va gbò kà-kà bel ea tàvàlà ge dã́ ból ló ea é léémá va gè gbĩ́tẽ́ ló. Sìgà ba ààla di mm̀ ńkpó ea togó bel kọ́ọ̀, “ Subjects for Personal Study Projects.” Nyíé ni é palàge ẹẹ be ò nó gbò togó belí lọl mm̀ bẹẹ kpá ea kọlà Watch Tower Publications Index àbèè Research Guide for Jehovah’s Witnesses. Gè tú ọ̀ẹ̀ dẽe noomá Kpá Káí é agẹló o zìgà, vaá òé íe “nyìmànù Bàrì.” (Pró. 2:​4, 5) Naanii èé ló bel boo sìgà kà-kà bel ea di mm̀ Kpá Káí eé láá gbĩ́tẽ́ ló.

6. (a) Mókà kele ní ea di zẹ̀ẹ̀ ge noo nu nè bùlà e nen íe é? (b) Éé ní ea náa èé láá kọọ̀ bùlà Jìhóvà kilma ló gbò nen nè boo kunukẽ̀í beè dì “àà gé kélé” é? (Ẹ́fẹsọ̀s 3:11)

⁶ Dì belí nu dòòmà bá, bugi togó boo nu e Kpá Káí kọ́ kilma ló nú ea dú bùlà  Bàrì. Kele palàge di zẹ̀ẹ̀ nu e nen noo gè naa nè bùlà e nen íe. Èé láá tú gè noo nu doolé ló gè sà èèlè ea é túi inmá kĩée e gé kil. Sõò be bà kpeg nú èèlè, àé laa naa kọ ó gá iná kĩée eo gbĩ́ gè sì. Boo dõona bá, èé láá tú bùlà e nen íe doolé ló kà lèlà kĩée e nen gbĩ́ gè sì. È nyímà kà lèlà kĩée e gbĩ́ gè sì, vaá èé láá tení kele-kele èèlè iná. Be bà kpeg èèlè e géè tení boo, èé láá tení boo ńdõona kà. È ṍà Jìhóvà zaa kọ à dì ea gé tú a ‘bùlà’ ea beè dì aa deè kéléá tẹlẹ bàlà kẽ nèi ńkem-kem. (Ẹ́fẹsọ̀s 3:11.) A “tóm̀ bùlà” ólò ié togó boo béè kọọ̀ à íe kele-kele sĩ́deè ge naamá nu. (Pró. 16:4) Vaá gbò nú ea náa é di dọ̀ọ̀mà dè-dè. Éé ní ea dú bùlà Jìhóvà ẹ, vaá éé ní ea beè naa kọbé a tóm̀ bùlà ḿḿ-má ẽ́?

7. Tṍó e túá gbò e Jìhóvà beè dèm lọlíe togó kèbá, éé ní ea beè naa kọbé a bùlà ḿḿ-má ẽ́? (Máátìù 25:34)

⁷ Bàrì beè kọ́ nú ea dú a bùlà nè túá gbò ea beè dèm sẹlẹ́ boo kunukẽ̀í. A beè kọ́ nèva kọọ̀, “Manai vaá ò bọọlíí gã́bug, mm-maí boo kunukẽ̀í vaá ò lẹẹlai bel ló, vaá ò lẹẹlai bel ló . . . dénè gbò nú ea di dùm ea gé kyãa boo kunukẽ̀í.” (Jén. 1:28) Tṍó e Ádàm nè Íìv lọl togó kèbá Jìhóvà vaá naa kọọ̀ náàkyọ̀ á bã bàlà boo, níí náa beè naa kọọ̀ Jìhóvà á gá noo gè mm-mè na a bùlà. A beè nyaaná bá ló a nòònù kọbé à íe togó. Tẽ̀ènè tṍóá, a beè beeláfùl ge noo ene kà Boǹ Méné sẹlẹ́ káálá ea é náa kọọ̀ tóm̀ bùlà ea beè ié kilma ló gbò nen nè boo kunukẽ̀í á mm-má. (Bugi Máátìù 25:34.) Jìhóvà beè lẹ̀ẹ̀là a Sã́áná domá boo kunukẽ̀í kà lèlà tṍó ea beè noo, kọ á gé noomài nú ea kil ló Boǹ Ménéá, nè ge tú a dùm aamái lọl bá náàkyọ̀ nè ú. Vaá Jìhóvà beè kẽee Jíízọ̀s lọl kemà ú kilma káála vaá túe naamá Méné boo a Boǹ Méné. Sõò, à íe gã́bug nú eé láá kpáá nyimá ea kil ló tóm̀ bùlà Bàrì.

8. (a) Éé ní e dénè togó bel ea di mm̀ Kpá Káí dẹẹ̀a boo é? (b) Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Ẹ́fẹsọ̀s 1:​8-11, éé ní ea dú bùlà Jìhóvà ẹ? (Ẹ̀b fòtó ea di boo kóó kpáí.)

⁸ Dénè nú ea di mm̀ Kpá Káí gé kọ́ nu ea kil ló bé e béè Jìhóvà é õoà aa kè bá gbẹ́a naa, nè bé ea é ḿm̀-mè a tóm̀ bùlà kilma ló boo kunukẽ̀í tení dú ló a Boǹ Méné e Kráìst gé lẹẹlà bel lóá naa. Tọ́ọ̀ kà nu náa é láá nyaaná bùlà Jìhóvà. À zigà kọọ̀ àé náànìè kọ̀láá kà nú ea beè kọ̀. (Àìz. 46:​10, 11, ekk.; Híb. 6:​17, 18) Tṍó e tṍó é lée, àé sí tóm ló boo kunukẽ̀í naamá páradaìs, vaá áá gbò lé lab dògò e bà gbõoma, e bà aa mm̀ Ádàm nè Íìv ní e bàé dé kpéè ló “dọ̀ọ̀mà dè-dè” e. (Ps. 22:26) Sõò níá níì áá nu e Jìhóvà é náa é nì. À dú nágé a bùlà ge gbá gbò nyómá tóm e bà di káála nè gbò e bà di boo kunukẽ̀í. Tṍóá, kọ̀láá nen é gban tṍ ló Jìhóvà vaá túe naamá ba Méné. (Bugi Ẹ́fẹsọ̀s 1:​8-11.) É kọọ̀ nakà lé sĩ́deè e Jìhóvà é ḿm̀-mè a bùlàí náa bọọ́ ní ló?

9. Gbò éé ní eé láá nyimá ea kil ló dì deèsĩ́ tṍó e bugì Kpá Káí é?

⁹ Bugi togó boo kọ́ọ̀ bùlà Bàrì e Jìhóvà beè kọ́ gbẹá mm̀ gònò Ídèn ea di mm̀ kpá Jénesìs 3:15. b A beè kọ́ gbò nú ea é ḿm̀-mè a tóm̀ bùlà, sõò gbò nuí é nááá gã́bug gbáá aa ló tṍóá. Gbò nuí bãàa mm̀ kọọ̀ Ébràhàm é íe nvín, ea dú kúúlí e Kráìst é meà aa m. (Jén. 22:​15-18) Tṍó ea dú mm̀  gbáá 33 C.E., ba beè gbóó nvèè kom kpò kúm gòmà Jíízọ̀s belí bé e Kpá Káí beè kọ́ naa. (Tóm 3:​13-15) Dee deè nvéè nú e kọ́ọ̀ bùlàí kọ́ àé nááá, dú gè kyọ̀sĩ́ Sétàn, vaá àé nááá mm̀ nú ea é sígá ló 1,000 aaló kátogóí. (Kùùà 20:​7-10) Kpá Káí kọ́ nágé gã́bug nú ea é kpáá naaá nyòòmà tṍó e ọ́la ea di zẹ̀ẹ̀ bàlà boò Sétàn nè bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà é íná kùbmà.

10. (a) Éé ní ea é nááá dì deèsĩ́ pọ́ì ńkem̀ tṍó àla ẹ́? (b) Mósĩ́ deè ní eé láá kpoogè dee ló bẹẹ nyíe nè bẹẹ bùlà nyòòmàe? (Ẹ̀b émì nu ea di kè kẽ.)

¹⁰ Nee sìgà gbò dũ̀ùnè nu e Kpá Káí beè kọ àé náááí. Túá kà dú kọọ̀ gbò nen é beè kọọ̀ “nu a dú lé vaá lóó kẽ a fẹ́ẹ́gá!” (1 Tẹ̀s. 5:​2, 3) Mm̀ “bùló,” pọ̀b kpo tã̀àgã̀ é gbóó dààmà togó tṍó e gbò e bà gé bẹl bàlà booí é náa uú boo kyáá bõ̀ònaló fã̀. (Kùùà 17:16) Tṍó e níá ni nááá lọ̀l, nú ea zógè kọọ̀ ‘Sã́áná nen é gé dù é gbóó sila sĩ́ káála, vaá àé dú mm̀ kpóó nè gbele dũ̀ùnù.’ (Máát. 24:30) Jíízọ̀s é béélá bel ló gbò nen, vaá kpòòlà gbò e bà bélí naanà ból lọl zẹ̀ẹ̀ gbò e bà bélí kà ból. (Máát. 25:​31-33, 46) Mm̀ gbò tṍóí, Sétàn é kil sĩ́ gè bé uú boo Jìhóvà. Boo béè kọ à palàge ọbví gbò níí Bàrì, àé náa kọọ̀ gbò e bà gé bẹl bàlà booí, e Kpá Káí kólí va Gọ́ọ̀g ea aa boo kunukẽ̀ Mégòg, á naa uú boo gbò gyóòlo Jìhóvà. (Èzí. 38:​2, 10, 11) Mm̀ tṍó pọ̀b kpo tã̀àgã̀í, gbò e Bàrì beè tṍ nóo ból e bà sígá boo kunukẽ̀í, é gbóó kil káála vaá gbaaá ló Kráìst nè pá a gbò nyómá tóm bé-bé Àmágidòn, ea dú bé ea é nveè kùbmà ló pọ̀b kpo tã̀àgã̀a. c (Máát. 24:31; Kùùà 16:​14, 16) Tṍóá ní e Enè Tõ̀ò Gbáá Bẹlbẹ̀l Kráìst é gbóó dààmà togó é.​—Kùùà 20:6.

11. Éé ní e ból dẽesĩ́ gè tõó dùm dọ̀ọ̀mà dè-dè kọlà kìlmà ní ló é? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹¹ Kátogóí, ni zẹ́ẹ́ tú o bug zelmá 1,000 gbááá kilma deè sĩ́. Kpá Káí kọ́ọ̀ bẹẹ Neǹ Dèmnù “beè tú gè tõó dùm dọ̀ọ̀mà dè-dè [nvèèí] nyíe.” (Èklì. 3:11) Bugi togó boo nú e níí tõó dọ̀ kilma ní ló nè o gbaa ló kilma ló Jìhóvà. Kpá ea kọlà  Draw Close to Jehovah, 319 náásĩ́, kọ́ nakà bel ea ẹ́ẹ̀lẹ̀i nyíeí: “Tṍó e ni tõó dùm mm̀ gã́bug gbò, tõ̀ò, gã, àbèè gã́bug dẹ̀ gbáá, èé gbóó kpáá nyimá gã́bug nú ea kil ló Jìhóvà Bàrì èlmà bé e nyímà naa kátogóí. Sõò, àé ólòó tõoí ló kọọ̀ à íe gã́bug nu e gáà nyima. . . . Néé é láá dòòmà dẽe ló vaá è nyímá bé e dùm é palàge kpe ló naa gbẹá mm̀ páradaìs​—sõò ge tõo bã ló Jìhóvà ní ea é palàge kpèí ló lọ̀l vaá à lée é.” Besĩ́ à kálá dọ̀ tṍóá, dõona kà gbò éé ní eé láá kpáá kilsĩ́ gè gbĩ́tẽ́ ló tṍó e gé nó Kpá Káí é?

12. Mósĩ́ deè ní eé láá dòòmà dẽe ló nu ea gé nááá káála ẹ́? Nè nu dòòmà bá.

¹² Kpá Káí kọ́ gbálà ńkem̀ nú ea kil ló bé e gè tõó kèsĩ́ Jìhóvà gbẹá “káála” é meà naa. (Àìz. 33:5) Kpá Káí kọ́ gbò nú ea dú dũ̀ùnè ea kil ló Jìhóvà nè a bõ̀ònatõ̀ò ea di káála. (Àìz. 6:​1-4; Dán. 7:​9, 10; Kùùà 4:​1-6) Dì belí nu dòòmà bá, èé láá bugi nú ea kil ló mòànù dẽe ea dú dũ̀ùnè e Èzíkiẹ̀l beè mòn tṍó e ‘káála beè kùùà vaá à ié gã́bug mòànù dẽe ea kil ló Bàrì.’​—Èzí. 1:1.

13. Dẹẹa boo nú ea di mm̀ kpá Híbrù 4:​14-16, éé ní ea léémá ni kilma ló íb tóm e Jíízọ̀s gé sí gbẹá káála ẹ́?

¹³ Bugi nagé togó boo gbò nú e Jíízọ̀s gé náa gbẹá káála dì belí bẹẹ Méné nè Pọ̀b Neǹ Vààla Gyọ́ọ ea íe tóè sàn. Èé láá tení dúé ló “bã kèsĩ́ kpòté méné Bàrì ea íe sàn nyíe” vaá bànie kọ á iéi sàn nyíé ló nè ge kọ á nvèè bá nèi “kà lèlà tṍó e bíi dìí ló.” (Bugi Híbrù 4:​14-16.) Naanii èé tú dénè dee bùgmà togó boo gbò nu e Jìhóvà nè Jíízọ̀s ni náa nèi, nè dõona kà gbò nú e bà gé tõó káála naa nèi kátogóí. Vulè e bà íe kìlmàí ló á sièi kpóó  naa ní èé tú bẹ̀à sã́ bùlà fã̀àmà Jìhóvà.​—2 Kọ́r. 5:​14, 15.

14. Éé ní eé láá naa gè zogè kọọ̀ nyíéi ẹ́ẹ ló nu e Jìhóvà nè Jíízọ̀s gé náa nèi ẽ́? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)

¹⁴ Enè sĩ́deè ea dú lé lọ̀l vaá à lee èé láá zogè kọọ̀ nyíéi palàge ẹẹ́ ló nu e Bàrì nè a Sã́áná ni náa nèi, dú gè nvèè bá nè dõona gbò kọ bàá dú Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà vaá nyoone nvéè Jíízọ̀s. (Máát. 28:​19, 20) Níà nú e neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè naa mm̀ ge õá Bàrì nè Kráìst zaa ẹ́. A beè nyimá kọ à dú bùlà Jìhóvà kọọ̀ “dénè nen á dùùà vaá nyimá ló kà-kà bel.” (1 Tím. 2:​3, 4) A beè tú bẹ̀à sã́ bùlà kọọmá kpẹa vaá nvèè bá nè gã́bug nen inmá kĩée ea kpóó sim tùlà kọbé à láá “dùùlà sìgà ọ̀và.”​—1 Kọ́r. 9:​22, 23.

15. Dẹẹa boo nú ea di mm̀ kpá Psalm 1:​2, éé ní ea é náa kọọ̀ nyíéi á ẹẹ ẹ́?

¹⁵ Neǹ ọ́lì sọ́l beè di lèlà tṍó ea kọ́ọ̀ nen ea íe ẹ́ẹ́-ẹẹ̀ nyíe dú nen ea íe “lèèma mm̀ log Jìhóvà” vaá à ólò “bugi togó boo ẹ́ẹ́ èlà nè bílá dee.” (Ps. 1:​1-3; ekk.) Joseph Rotherham ea ólò tàb Kpá Káí baatẽ́ dọ̀ Kpá Káíí mm̀ a kpá ea kọlà Studies in the Psalms kọọ̀, à bọ́ló kọọ̀ nen “á palàge ié lèèma mm̀ tùle ea aa bá Bàrì naa ní ea é gbĩ́, nò, vaá olòó bugi togó boo.” À kpáá kọọ̀, nen ea ólò bugi Kpá Káí é láá ẹb kọọ̀ “deeá peelìèe be náa láà dã́ ból ló nú ea bugi.” Ge bugi Moǹ Bel Bàrì é láá palàge leemá ni be ò ólòó pììga boo ge moǹ gbò gyọ́ ea di m vaá dã́ ból ló bé e dọ̀ Kpá Káí eo bugì gbááá ló ńdõona kà naa. Ẹ̀b bé ea ólò ẹẹlẹ̀i nyíe naa tṍó e láà gbĩ́ tẽ́ ló dénè gyọ́ ea di mm̀ Kpá Káí naaà!

16. Éé ní eé ló bel boo mm̀ togó bel ea bẽene níí ẽ́?

¹⁶ Gbò kà-kà bel ea di mm̀ Kpá Káí e Jìhóvà gé nóòmài níì gbò nú e née é láá dã́ ból ló nì. Mm̀ togó ea bẽene níí, èé ló bel boo ene kà kà-kà bel ea tavàlà ge gã́ból ló​—ea dú gbele tọọ̀ káí Jìhóvà e dẽè nen náa mọà, e Pọ́ọ̀l baatẽ́ mm̀ a kpá lẹ̀ẹ̀la tóm ea beè emí má gbò nyòòne nvéè Kráìst e bà géè ló dém bel Híbrù. Ge nó nakà togó belí é ẹ́ẹ̀lẹ̀ ni nyíe.