1. Mókà kól ní e Jíízọ̀s beè kolí ténì kà gbò kpóò dọọ̀ ẹ, vaá éé ní e ba beè naa ẽ́?

PÍTÀ, Ándrù, Jém̀z, nè Jọ́ọ̀n beè dú gbò e bà ólò sii gyã́à oo. Ẹ̀b bé ea beè bọọ́ vá ló naa tṍó e Jíízọ̀s kólí va kọọ̀: “Dui gé nyoonéi, mè m̀ é nóòmài bé e o é kólii gbò nen naanii belí bé e o gé síilii gyã́à naaniiá.” * Éé ní e ba beè naa ẽ́? Kpá Káí kọ́ọ̀: “Tẽ̀ènè tṍóá, ba beè gboó sọ̀ bá ba gbṍò gbẹẹ́ kẽ vaá nyoonée.” (Máát. 4:18-22) Béèlafùlá beè nyááná ba dùm. Tãa vó e bà kpáá dú pọ́ì gbò síì gyã́à, ba beè gbóó dú gbò e bàé “olòó kolí gbò nen.” (Lúùk 5:10.) Deè nieí, Jíízọ̀s dì ea gé kilsĩ́ gè kolí gbò e bà íe lé bùlà e bà vulè kà kà belí. (Máát. 28:19, 20) É kọọ̀ olo o zigà kól Jíízọ̀s ge dù gé kolí dõòna gbò?

2. Éé ní ea náa èé tú agẹbá ẹ̀bmà béèlàfùl ge dú neǹ kọ̀ kpẹ̀a ẹ́, vaá éé ní ea é nveè bá nèi kọ é láá nè nakà béèlàfùlí é?

² Be à sẹlẹ o nó Kpá Káí íná kiẽ́e eo gbĩ́ì ge beeláfùl bé òó dú neǹ kọ̀ kpẹ̀a. Be à gá náa ò íe bàà-bàà bùlà ea kil ló gè nyoone nvéè Jíízọ̀s, lóó ni á gá ọọ. Be à sẹlẹ ò íè bàà-bàà bùlà ló gè nè nakà béèlàfùlí boo béè kọọ̀ ò nyímà kọ à palàge bọọ. À dú kà kà kọọ̀ Kpá Káí kọ́ọ̀, Pítà nè pá a gbò beè sọ̀bá ba gbṍò gbẹẹ́ kẽ “tẽ̀ènè tṍóá.” Sõò, Pítà nè pá a vígà náa beè gbalá ló gè nè béèlàfùl. Nú ea sígá ló ọ̀ọ̀lẹ̀ ẽ́ ea kil  nvéeá, baala beè zẹ́ẹ́ nyimá vaá zìgà kọọ̀ Jíízọ̀s ní ea dú Mèsáíà ẹ. (Jọ́ọ̀n 1:35-42) Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, be à sẹlẹ o nó gã́bug nú ea kil ló Jìhóvà nè Jíízọ̀s, vaá ò gbĩ́ gè kpáá palàge dũ̀ùà bã kpàn Jìhóvà. Sõò besĩ́ ò kálá beeláfùl ge dú neǹ kọ̀ kpẹ̀a, òó íè ge zẹ́ẹ́ tú ọ̀ẹ̀ dẽe bùgmà togó boo gbò nú ea bãàa m. Éé ní ea beè nvèè bá nè Pítà, Ándrù, nè dõòna gbò kọ bàá láá nè ba béèlàfùl e?

3. Mókà gbò kpãa ní ea é náa kọ ó ié tàn ge nyoone nvéè Kráìst e?

³ Túá gbò e bà géè nyoone nvéè Jíízọ̀s beè ié sìà kpóó ló, nyimá sĩ́deè ge siimá ba tóm, vaá nèà kpọ̀té ba bá. Gbò kpãaí ní ea beè nvèè bá nè va kọ bàá láá palàge kọ́ kpẹ̀a ẹ́. Nakà togó belí é ló sọ́l boo bé eo é láá toní gbò kpãa ea é náa kọ ó palàge kọ́ kpẹ̀a vaá noòmà nuù dõòna gbò naa.

4. Éé ní ea beè naa kọ á tàn Pítà ge sí dọọ̀ ẹ?

⁴ Pítà beè olòó sii gyã́à nvèèmà bá nè pá a tọ, níì áá gè kọọ̀ à dú a pííla nì, sõò ge sí dọọ̀ beè olòó palàge leemáe. (Jọ́ọ̀n 21:3, 9-15) A beè no nágé gè dú nen ea é kólí gbò nen. Vaá tení dú ló nvèè bá ea aa bá Jìhóvà, Pítà beè sí tómá leevè.—Tóm 2:14, 41.

5. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Lúùk 5:8-11, éé ní ea beè siimà pọ̀ Pítà ẹ, vaá éé ní ea é láá nvèè bá nè beele kọ é bé èlbá na íb síìà pọ̀á ẹ́?

⁵ È ólò kọ́ kpẹ̀a boo béè kọ è vulè Jìhóvà; níà kà pọ̀b kà nú ea náa vaá è ólò sí tómí ẽ́. Vulè e íè kilma ló Jìhóvà é láá nvèè bá nèi kọ é gá ié bùlà kọ née sim̀ tùlà. Tṍó e Jíízọ̀s beè kolí Pítà kọ á dù gé kolí gbò nen, a beè kọ́ nèe kọọ̀: “Pọ̀ á gá siíni.” (Bugi Lúùk 5:8-11.) Pọ̀ náa beè sii Pítà ló nú ea é láá naaá be à dú neǹ nyòòne nvéè  Kráìst. Tãa vó, tóm dũ̀ùnè e Jíízọ̀s sí ea náa kọ bàá láá sii gbele tõ̀ò gyã́àa beè bọọ́ vá ló naa ní ea beè tõó ló Pítà kọ náa bọ́ẹ̀ ló gè nyoone nvéè Jíízọ̀s. Boo dõòna bá, àé láá m-má ní ló dẽe tṍó eo monì íb nú ea bãàa m gè dú neǹ nyòòne nvéè Kráìst. Beè vó, siè kpóó ló vulè eo íè kilma ló Jìhóvà, Jíízọ̀s, nè pá o kè gyṍó, mè àé náa kọ ó ié tàn ge zìgà kól Jíízọ̀s ea kọ́ ó dù gé kolí gbò nená.—Máát. 22:37, 39; Jọ́ọ̀n 14:15.

6. Dõòna kà éé ní ea ólò naa kọ á tànii gè kọ́ kpẹ̀a ẹ́?

⁶ Bugi togó boo sìgà gbò bug ea ólò naa kọ á tànii gè kọ́ kpẹ̀a. Beele gbĩ́ gè gbàn tṍ ló lẹ̀ẹ̀là ea aa bá Jíízọ̀s ea kọ́ọ̀: “Aalii gé naanii kọ dénè gbò nen á nyooné.” (Máát. 28:19, 20) È ólò kọ nágé kpẹ̀a nè gbò nen boo béè kọọ̀ ‘gyõ̀ dìvá dẽe vaá bà náa íé neǹ nvèè bá’ vaá à palàge tàn va gè nyimá ló kà kà bel ea kil ló Boǹ Ménéá. (Máát. 9:36) Jìhóvà gbĩ́ kọọ̀ kọ̀láá nen á nyimá ló kà kà belá vaá dùùà.—1 Tím. 2:4.

7. Mósĩ́ deè ní e nú ea ẽ́á mm̀ kpá Róm̀ 10:13-15 zógè bé e sìtóm kọ̀ kpẹ̀aí palàge dú bíi naa ẽ́?

⁷ Tṍó e bugì togó boo bé e bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a é láá dùùlà gbò nen naa, àé náa kọ á tànii gè kọ́ kpẹ̀a nè va. Neǹ síì dọọ̀ ólò oo àbèè ge bà gyã́à ea síi, sõò beele ólò “kolí” gbò nen kọbé bà íe dùm.—Bugi Róm̀ 10:13-15; 1 Tím. 4:16.

8-9. Éé ní ea bọ́ló kọ nen ea ólò sí dọọ̀ á nyimáé, vaá ló éé?

⁸ Mm̀ deè Jíízọ̀sa, neǹ Ízràẹ̀l ea ólò sí dọọ̀ ólò nyimá ló íb gyã́à ea é láá sii. (Lìv. 11:9-12) À ólò nyimá nágé kiẽ́e buù íb gyã́à é láá dì. Gyã́à ólò tõó kiẽ́e e múú ea dì lée é ló nè kiẽ́e ea é íe gyã́á ea é gbõomáé ló. É kọ à bọ́ló kọ neǹ kpóò dọọ̀ á ẹ̀b íb tṍó ea é síímá dọọ̀? Kilma ló íb tṍó ea ólò leé ló gè siimá buù íb gyã́à, nvèè kpíí ló bel e ene kà neǹ vígà ea ólò tõó boo kpò kunukẽ̀ Pacific e múú bééá tení ló beè kọ̀, tṍó ea kólí ene kà vígà págbálà ea ólò kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ dó siimá dọọ̀. Vígà ea ólò kọ́ kpẹ̀a aa dó dọ dóí beè kọọ̀: “M̀ gé dú boo sĩ́ìna òb tóm lọ̀ọ̀leá boo.” Vígàa à kọ́ nèe kọọ̀: “Ò gáà dã ból ló. Èé sí tṍó eé mon gyã́à, níì tṍó ea léé ló beele nì.”

⁹ Tẽ̀ènè áá báá, gbò e bà géè kolí gbò nen mm̀ túá gbò gbááá beè olòó sí kiẽ́e e bàé mon gbò nen. Dì belí nu dòòmà bá, gbò nyòòne nvéè Jíízọ̀s beè olòó kọ́ kpẹ̀a gbẹá mm̀ tọọ̀ káí nè mm̀ gbò tọ Barì pá Júù, aa tọ dọ tọ, nè gbẹá kè ki. (Tóm 5:42; 17:17; 18:4) À bọ́ló kọ beele é nyimá nágé bé e gbò e bà di kiẽ́e e beele ólò kọ́ kpẹ̀a ólò labví láb naa. À dú bíi kọ é di kpènà ló gè nyaaná bá ló bẹẹ nòònù nyòòmà tṍó eé láá mòn gbò nen.—1 Kọ́r. 9:19-23.

10. Mókà gbò nuù tóm ní e bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà ni néi ẽ́?

¹⁰ À dù bíi kọọ̀ nen ea ólò sí dọọ̀ á nyimá ló íb gbṍò ea é síi buù íb gyã́à vaá à íè ge nyimá tẽ́ gè láá tú gbṍòa siimá gyã́à. À dú bíi kọ é ié kà lèlà nuù tóm gè kọọmá kpẹ̀a. Vaá à bọ́ló kọ é nyimá bé eé láá tú gbò nuù tómá siimá tóm naa. Jíízọ̀s beè kọ́ nè pá a gbò nyòòne nvée bé e bàé kọ́ kpẹ̀a naa. A beè kọ́ nú e bàé fáálá, kiẽ́e e bàé kọ́ kpẹ̀a, nè nú e bàé kọ́. (Máát. 10:5-7; Lúùk 10:1-11) Deè nieí, bõ̀ònatõ̀ò Jìhóvà a náa Gbò Vídiò Nè Kpá E Ólò Noòmà Gbò Nen ea fáálá gbò nuù tóm ea náa kọ é láá palàge kọ́ kpẹ̀a. * Vaá bõ̀ònatõ̀òí a nóòmài bé eé láá tú gbò nuá siimá tóm naa. Gbò búmaá a nveè bá nèi kọ é láá ié agẹ ló nè kalì ea dúi bíi ló mm̀ bẹẹ sìtóm kọ̀ kpẹ̀a.—2 Tím. 2:15.

11. Éé ní ea náa gbò kọ̀ kpẹ̀a à ié bíi ló agẹ ló é?

¹¹ Gbò e bà ólò sii gyã́à oo ólò ié bíi ló agẹ ló. Sìgà tṍó bà ólò tení bá dìtõ̀ò e bà náa beè ẹ̀bmà dẽe gbẹá sĩ́ pène. Gã́bug tṍó bà ólò sí dọọ̀ bílá dee vaá tení bá bù ló ìlìsẽ́. Gbò kọ̀ kpẹ̀a ólò ié nágé bíi ló agẹ ló. Tṍó e daamà togó gè kọ́ kpẹ̀a vaá nyimá kọọ̀ e dú Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà, è ólo kpee sĩ́ ló “ìlìsẽ́” ea dì belí nàà uú boo ea aa bá pá tọ, nvèèmà lẹ́ ea aa bá gbò e nyímà ló, nè ge kọọ̀ sìgà gbò náa ólò zìgà ge pãanéi tṍ ló. Sõò níí náa bọọ́í ló. Jíízọ̀s beè ãanéi kọọ̀ àé lẹẹlàẹ̀ pá a nyòòne nvée kọ bàá gé kọ́ kpẹ̀a nè gbò e bàé náa uú vá boo.—Máát. 10:16.

12. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Jóshùà 1:7-9, éé ní ea é láá nvèè bá nèi kọ é ié agẹ ló é?

¹² Mósĩ́ deè ní eé ié agẹ ló é? Túá kà, è agàla boo kọọ̀ Jíízọ̀s di káála ea gé túlè tómí. (Jọ́ọ̀n 16:33; Kùùà 14:14-16) Ní ea bẽene, dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ Jìhóvà zigà kọ àé ẹbvìè nú ea kil ní ló. (Máát. 6:32-34) Bé eo kil sĩ́ gè ié agẹ zìgà naa, níà bé eo é kpáá ié agẹ ló naa ẽ́. Pítà nè pá a gbò beè zogè kọ bà íèè zìgà tṍó e bà sọbá tóm e bà géè sì vaá nyoone nvéè Jíízọ̀s. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, olo é láá zogè kọ ò íèè zìgà tṍó eo kọ́ọ̀ nè gbò eo nyímà ló nè pá bọọ tọ kọ o daamàè togó gè zọ̀ Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà noàè Kpá Káí vaá sí ba gbò nònù! Níá zógè kọ o nyááná bá ló o sĩ́deè tõò dùm kọbé ò láá tõó boo gbò nòòkúù lé lab  dògò níí Jìhóvà. Níá ólò bĩiná nágé zìgà nè agẹ ló. Tṍó eo kilsĩ́ gè ié agẹ ló, òó gbóó láá àgala boo kọọ̀ “Jìhóvà ea dú o Bàrì dì ní ló kọ̀láá kiẽ́e eo kilì.”—Bugi Jóshùà 1:7-9.

13. Mósĩ́ deè ní e gè bugi togó boo nú e Jìhóvà ni náa nè ge tã̀àgã ló Bàrì é náa kọ ó ié agẹ ló é?

¹³ Mókà dõòna kà sĩ́deè ní eo é láá ié agẹ ló é? Bàn Bàrì kọ á neè ni agẹ ló. (Tóm 4:29, 31) Jìhóvà é dã́ o tã̀àgã ló vaá náa é sọ́ ni bá gbẹẹ́ kẽ. Ẹlẹ é kilsĩ́ gè nvèè bá nè ni. Òó láá bugi nagé togó boo bé e Jìhóvà beè dùùlà dõòna gbò tṍó ea kil nvéeá naa. Bugi nagé togó boo sĩ́deè ea ni nvèè bá nè ni kọ ó láá bé èlbá gbò nu ànà-ànà, vaá nè ni kói kọ ó láá nyaaná o sĩ́deè tõò dùm. Mm̀ kà kà, nen ea beè dùùlà pá a gbò tenmá mm̀ Mii-miì Pèneá é láá nvèè bá nè ni kọ ó nyoone nvéè Kráìst. (Ẹ́xọ. 14:13) Ié tẽ̀ènè íb zìgà e neǹ ọ́lì sọ́l beè iéá, tṍó ea kọ́ọ̀: “Jìhóvà dì ḿ ló; pọ̀ náa é síím. Éé ní e nen é láá naám ẽ́?”—Ps. 118:6.

14. Éé ní e olo nóò lọl ló nú ea beè naaá ló Masae nè Tomoyo e?

¹⁴ Dõòna sĩ́deè eé láá ié agẹ ló dú gè nó bé e Jìhóvà ni nveè bá nè gbò e kẹẹ beè olòó sií va, sõò baa íé agẹ ló kátogóí naa. Bugi togó boo nú ea beè naaá ló vígà pábia ea kọlà Masae. A beè dú neǹ kẹ́ẹ naa ní ea beè ié bùlà kọ náa é láá kọẹ̀ kpẹ̀a neè gbò nen. Ge kọ́ kpẹ̀a nè gbò e bè náa nyímá ló beè tõoé ló belí gè dẽe gù, vaá a beè ẹ̀b kọ náa é láá naanìè. Vó beè naa kọ á siè kpóó ló a vulè kilma ló Bàrì nè pá a kè gyṍó. A beè bugi togó boo bé e tóm kọ̀ kpẹ̀aí ni gbálá naa, vaá gbóó bàn Bàrì kọ á nveenìè bá neèe kọ á láá kọẹ̀ kpẹ̀a. A beè bé èl bá síìà pọ̀í vaá bã boo tóm gyà deè sĩ́ tóm dénè tṍó. Jìhóvà é láá nvèè nàgé bá nè gbò e bà ã́àa kọ́ kpẹ̀a kọ bàá “ié agẹ ló.” Bugi togó boo nú ea beè naaá ló vígà pábia ea kọlà Tomoyo. Tṍó ea beè dààmà togó gè kọ́ kpẹ̀a aa tọ dọ tọ, túá kà tẹ̀ íè tọ ea beè zọ̀ nyòònà beè vulí kpã́ kọọ̀: “Ním gbĩ́ì ge zọ̀ Gbò Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà loá tọ́ọ̀ kà bel!” vaá vìl nù tọ sá dẽe. Mm̀ agẹ ló, Tomoyo beè kọ́ nè nen e ba beè gbá tọá kọọ̀: “Ò dã́à gé nú ea kọ́á? Nda gáà zẹ́ẹ́ ló tọ́ọ̀ kà bel tṍó ea nyímá kọọ̀ ndaà enè Neǹ Ditõ̀ò Jìhóvà. Nyíém ẹ́ẹ!” Tomoyo gé sí tóm dì belí neǹ gyà deè sĩ́ tóm kátogóí.

15. Éé ní ea kọlà ge nèà kpọ̀té o bá ẹ́, vaá éé ní ea náa vaá à dú bíi ló gbò níí Kráìst e?

¹⁵ Lé neǹ síì dọọ̀ ólò nè kpọ̀té a bá. À dú gè baatẽ́ ge nèà kpọ̀té o bá naamá “gè naa nú ea bọ́ló kọ ó naa.” Gbò e bà ólò sii gyã́à oo ólò nèà kpọ̀té ba bá kọbé bà láá nùmà aa boo, vaá kilsĩ́ gè kpó dọọ̀ dọ̀ọ̀mà tṍó e múú é bú, bã̀àna tṍó e sĩ́deè náa dú lé. À dú nágé bíi kọ beele é nèà nàgé kpọ̀té bẹẹ bá kọbé è láá ié ĩ̀ìmà vaá sí bẹẹ tóm kọ̀ kpẹ̀a lọl dẽe.—Máát. 10:22.

16. Éé ní ea é láá nvèè bá nèi kọ é naa nú ea tavàlàí ló gè naa ẽ́?

¹⁶ Née beè mèà dú nen eé láá nèà kpọ̀té bẹẹ bá. Boo dõòna bá, bẹẹ tàn ólò dú gè naa nú e náa tavàlà. À ólò bĩiná ge lẹ̀ẹ̀là bel ló lóó kọbé è láá nèà kpọ̀té bẹẹ bá. Vóà naa, à dú bíi kọ é bumá bẹẹ lóó kọbé è láá naa nú ea tavàlàí ló gè naa. Jìhóvà ólò nvèè bá nèi tení dú ló a nyómá káí.—Gàl. 5:22, 23.

17. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ 1 Kọ́rìnt 9:25-27, éé ní e Pọ́ọ̀l kọ a beè naanìè kọbé à láá nèaè kpọ̀té a bá ẹ́?

¹⁷ Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè lẹ̀ẹ̀là bel ló a bá. Vaá a beè nèà “kpọ̀ té” a bá kọbé à láá naa nú ea lelà. (Bugi 1 Kọ́rìnt 9:25-27.) A beè siè kpóó ló dõòna gbò kọ bàá nèà kpọ̀té ba bá vaá naa kọ̀láá nu “boo bá e  a bọ́ ló nè boo kúu.” (1 Kọ́r. 14:40) Èé íè ge nèà kpọ̀té bẹẹ bá kọbé è láá kilsĩ́ gè olòó bugi Kpá Káí, sí nònù, nè ge kọ́ kpẹ̀a ea bélí nágé tóm gè sii gyã́à.—Tóm 2:46.

18. Éé ní ea é náa kọọ̀ Jìhóvà á tenmà bẹẹ tóm kọ à dú lé é?

¹⁸ Èé láá kọọ̀ nen dú lé neǹ síì dọọ̀ é be à síi gã́bug gyã́à. Sõò sìtóm kọ̀ kpẹ̀a á gé naa vó. Bé e láà sí tóm kọ̀ kpẹ̀a naa, náa dẹẹ̀a boo gã́bug nen e kólì nvee mm̀ bõ̀ònatõ̀ò. (Lúùk 8:11-15) Be è kilsĩ́ gè kọ́ lé kpẹ̀a vaá noòmà nuù dõòna gbò, Jìhóvà é ẹb kọ è láà sí bẹẹ tóm. Ló éé? Boo béè kọọ̀ è náa nú e Jìhóvà nè a Sã́áná beè kọ é naa.—Máàk 13:10; Tóm 5:28, 29.

19-20. Mókà dõòna kà bug ní ea náa kọ é kilsĩ́ gè kọ̀ kpẹ̀a kátogóí é?

¹⁹ Mm̀ sìgà dó, à íe sìgà ẽ́ e bà náa ólò zìgà kọ bàá sí dọọ̀. Gbẹá íb gbò dóá, gbò síì dọọ̀ ólò tú kà agẹ bá kpoomá dọọ̀ tṍó e bà nyímá kọọ̀ tṍó síì dọọ̀ é gé tá sĩ́. Dì belí gbò e ólò kolí gbò nen, è íè dõòna kà bug ea é sièi kpóó ló kọ é kpáá palàge kọ́ kpẹ̀a kátogóí: Níà ge kọọ̀, kùbmà nakà bàlà booí a íná kà kuló! Tṍó ea sígá ló tóm kọ̀ kpẹ̀aí á gbẹẹ́ gbálà ńkem. Ó gá pee tṍó àbèè ge elá bànà tṍó e nu é lée ní ló besĩ́ ò kálá sí nakà tóm ea dì bíií.—Ẹ̀klì. 11:4.

²⁰ Sí tóm boo gè siè kpóó ló o tàn kátogóí vaá ò bọọvẹ̀ gbàà o nyìmànù ea kil ló Kpá Káí, íe agẹ ló, vaá ò nèà kpọ̀té o bá. Gbaá dẽè nú ea é sígá ló aatáà gãà gbò e bà gé vee lé kpẹ̀aí, kọbé ò íe zààvà ea aa bá Jìhóvà. (Nèh. 8:10) Á dú o béèlàfùl ge kilsĩ́ gè sí tómí dẹ̀ẹ̀a boo bé eo kpóó sim tùlà naa, dọ̀ọ̀mà tṍó e Jìhóvà é kọ́ọ̀ a lée. Togó bel ea bẽene níí é ló sọ́l boo taà sĩ́ deè eé láá siè kpóó ló bẹẹ béèlàfùl ge kilsĩ́ gè kọ́ kpẹ̀a ea kil ló Boǹ Ménéá dì belí gbò ge kolí gbò nen.