40 TOGÓ BEL GE NÒ
Dì Belí Pítà, Lóó Ni Á Gá Ọọ
“Tení ààm ló, e Dõò, mè ndaà neǹ pọ́lọ́.”—LÚÙK 5:8.
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 38 Àé Né Ni Agẹló
GE TENÍ BOO NÚ EÉ NÓ a
1. Pítà beè labví láb naa vàẹ tṍó e Jíízọ̀s beè nveè bá nèe kọ á sii gyã́à mm̀ sĩ́deè ea dú dũ̀ùnè ẽ?
PÍTÀ beè tú zivekà bílá dee kpoomá dọọ̀, sõò náa beè sii tọ́ọ̀ nu. Mm̀ bọ̀ọ̀ló, Jíízọ̀s beè kọ́ nèe kọọ̀: “Bã faà kil boo pene ea bọọ́ kètẽ́, vaá olo nè pá o gbò dọọ̀ gbóó tẹlẹi bọọ gbṍò, mè ò gé síilii gyã́à.” (Lúùk 5:4) Pítà beè náa beè agala boo kọọ̀ àé síìlìè gyã́à, sõò a beè naa nú e Jíízọ̀s kọ́á. Gbṍò e ba beè tẹlẹ múúá beè bààlà boo béè kọọ̀ gã́bug gyã́à beè bã dẽe. Tṍó e Pítà nè pá a gbò dọọ̀ mon tóm dũ̀ùnè e Jíízọ̀s síá, a beè “bọọẹ́ ló vaá à bọọ nagé ló dénè gbò ea dìé ló” kọ bà síìlìè gbele tõ̀ò gyã́à. Pítà beè gbóó kọọ̀: “Tení ààm ló, e Dõò, mè ndaà neǹ pọ́lọ́.” (Lúùk 5:6-9) A beè tõó ló Pítà kọọ̀ náa bọ́ẹ̀ ló ge diè kpàn Jíízọ̀s.
2. Éé ní ea náa vaá ge bugi togó boo nòòtẽ́ ea kil ló Pítà é nveè bá nè beele é?
2 Pítà beè di lèlà tṍó ea kọ́ọ̀—à dúè “neǹ pọ́lọ́.” Kpá Káí tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ à íé sìgà tṍó ea beè ló bel àbèè gè labví láb ea ọ́gá ló tṍó e tṍó téní. É kọọ̀ nú ea beè naaá ló Pítà a nááá ló olo? É kọọ̀ à íe enè íb dùm àbèè pọ́lọ́ láb ea tavàlà ní ló gè aaló? Beè vó, gè nó nu dòòmà bá Pítà é nveè bá nè ni. Mósĩ́ deè e? Zẹ́ẹ́ bugi togó boo níí: Jìhóvà gáẹ̀ beè láá kọ bàá gá emí gbò lọ̀ e Pítà beè ié mm̀ Kpá Káí. Sõò, a beè tú a nyómá káí nè gbò nen kọ bàá emí kọbé beele nó nu lọl ló. (2 Tím. 3:16, 17) Ge nó nu ea kil ló gbálà ea beè ié ọ́ọ́-ọọ nè tọa ló belí beeleí é nveè bá nèi kọ é nyimá kọọ̀ Jìhóvà náa ẹbmà dẽe kọ é zẹ́ẹ́ gbõoma. Tãa vó, à gbĩ́ kọ é siá kpóó ló—vaá kilsĩ́ gè fãèe—kọ̀láá bé e íè ọ́ọ́-ọọ naa.
3. Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọ é kilsĩ́ gè fã̀ Bàrì e?
3 Éé ní ea náa vaá à dú bíi kọ é kilsĩ́ gè siá kpóó ló é? Gbò nen ólò kọọ̀, be ò kilsĩ́ gè naa nu, òé láá naa leevè. Dì belí nu dòòmà bá, nen ea ólò ọlí sọ́l é láá tú gã́bug gbáá noomá gè kpá gòmà. Tṍó ea gé nó, àé láá ié gã́bug lọ̀, sõò be à kilsĩ́ gè nò, àé kpá leevè. Kọbèè à dú kà lé neǹ kpáà sọ́l, à íe sìgà tṍó ea é láá lọ̀. Sõò, lóóe náa ólò ọọ. À ólò kilsĩ́ gè nò kọbé à láá naa leevè. Mm̀ tẽ̀ènè sĩ́deèá, bã̀àna tṍó e ni láá bé sìgà ọ́ọ́-ọọ ea dìí m èlbá, èé láá ié nágé lọ̀. Sõò, è ólò kilsĩ́ gè siá kpóó ló nyòòmà bẹẹ nu sẹ̀ẹ̀a sĩ́. Dénè bẹ̀ì ólò ló bel àbèè ge naa nú eé ọ́gá ló tṍó e tṍó ni téní; sõò beè lóói náa ọọ, Jìhóvà é nveè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè naa leevè. (1 Pít. 5:10) Naanii èé ló bel boo bé e Pítà beè siá kpóó ló naa. Náa kal ló béè kọọ̀ a beè ié lọ̀, bé e Jíízọ̀s beè iée tóè sàn ló naa é nveè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè fã̀ Jìhóvà.
BÉ E PÍTÀ BEÈ SIÁ KPÓÓ NAA NÈ GBÒ TÃ́ÁNÁ DEE BÁ EA BEÈ IÉ
4. Dẹ̀ẹ̀a boo nú ea di mm̀ kpá Lúùk 5:5-10, éé ní e Pítà beè kọ́ kilma ló a báẹ́, vaá mósĩ́ deè ní e Jíízọ̀s beè nvèèe nyíé gbàà ẹ?
4 Kpá Káí náa kọ nú ea náa vaá Pítà beè kọọ̀ à dúè “neǹ pọ́lọ́” àbèè íb pọ́lọ́ ea géè ló bel kilma ló. (Bugi Lúùk 5:5-10.) Sõò, àé láá dù kọ a beè ié kà agẹbá lọ̀. Jíízọ̀s beè nyimá bé e pọ̀ beè sii Pítà naa, vaá àé láá dú kọọ̀ pọ̀í ní ea beè naa kọọ̀ Pítà á ẹ̀b a bá kọ náa bọ́ẹ̀ lóé. Jíízọ̀s beè nyimá nágé kọọ̀ Pítà é láá kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. Vó beè naa kọọ̀ Jíízọ̀s á tú gbọ́ọ́-gbọọ̀ ló kọọmá nè Pítà kọọ̀ “pọ̀ á gá siíni.” Bé e Jíízọ̀s beè dẹlẹ nyíé boo Pítà naa beè nyaaná zivekà dùm Pítà. Pítà nè a vígà Ándrù beè sọ̀bá ba pííla gè sí dọọ̀ vaá tú dénè ba tṍó duumá gbò e bà gé nyoone nvéè Mèsáíà, vaá nakà béèlàfùlí beè màn gã́bug tã́áná dee bá nèva.—Máàk 1:16-18.
5. Mókà tã́áná dee bá ní e Pítà beè ié tṍó ea bé èlbá a síìà pọ̀ vaá kilsĩ́ gè nyoone nvéè Jíízọ̀s e?
5 Pítà beè mònmà dẽè gã́bug tóm dũ̀ùnè, boo béè kọ à géè nyoone nvéè Kráìst. A beè mòn tṍó e Jíízọ̀s bó gbò zọ̀ló, kpó zọ lọl mm̀ gbò nen, vaá kẽee gbò nen lọl kemà ú. b (Máát. 8:14-17; Máàk 5:37, 41, 42) Pítà beè ié kùùànù vaá mòn tṍó e Jíízọ̀s dú méné boo Boǹ Méné Bàrì, vaá níí náa beè táẹ́ nyíe. (Máàk 9:1-8; 2 Pít. 1:16-18) Mm̀ kà-kà, Pítà náa gáẹ̀ mòn gbò nuí be náa beè nyoone nvéè Jíízọ̀s. Nyíée beè palàge ẹẹ kọọ̀ náa beè sọ̀ẹ̀ tọ́ deè kọ a ọ́ọ́-ọọ á naa kọ á gá ièè gbò tã́áná dee báí!
6. É kọọ̀ Pítà beè vàlẹ̀bá bé èlbá gbò a ọ́ọ́-ọọ? Baatẽ́.
6 Náa kal ló béè kọọ̀ Pítà beè mòn vaá dã́ nú ea kil ló gã́bug tóm dũ̀ùnè e Jíízọ̀s beè sì, a beè ié nágé sìgà ọ́ọ́-ọọ. Bugi togó boo gbò nu dòòmà báí. Tṍó e Jíízọ̀s kọ́ bé ea é moniè tã̀àgã̀ vaá ù mm̀ ge mm-mè kọ́ọ̀ bùlà Bàrì ea di mm̀ Kpá Káí naa, Pítà beè kọ́ẹ bel. (Máàk 8:31-33) Pítà nè nakà gbò tómá beè olòó dùlà bel boo nen ea palàge bọọ ea dìvá zẹ̀ẹ̀. (Máàk 9:33, 34) Dee deè nvéè bílá dee ea zilà vaá bà fẹ́ Jíízọ̀sa, Pítà beè fùl tṍ ene kà gbálà tẹlẹ kẽ. (Jọ́ọ̀n 18:10) Tẽ̀ènè kà bílá deè deeá, pọ̀ beè sii Pítà naa ní ea amà sàn a kóò Jíízọ̀s taà tóm. (Máàk 14:66-72) Níí beè naa kọọ̀ Pítà á palàge tò.—Máát. 26:75.
7. Mókà nèà deè ní e Pítà beè ié tṍó e Jíízọ̀s kẽeà aa kemà ú é?
7 Jíízọ̀s náa beè lọ̀l nyíé boo a neǹ tóm e nyíée beè palàge bììlàí. Tṍó e Jíízọ̀s kẽeà aa kemà ú, a beè nè nèà deè Pítà kọ á zogè à vulè kilmàé ló. Jíízọ̀s beè kó nè Pítà kọ á tú kìlmà kpá ló kẽ siimá tóm vaá kù dẽe ló a naanà ból. (Jọ́ọ̀n 21:15-17) Pítà beè naa nú e Jíízọ̀s kọ́í. A beè di Jèrúsalèm lèlà deè Péntikọ̀st vaá di zẹ̀ẹ̀ gbò e Bàrì beè tú a nyómá káí tõomá va nóo ból.
8. Mókà agẹbá lọ̀ ní e Pítà beè ié gbẹá Ántìọ̀k e?
8 Bã̀àna tṍó e Bàrì ni tú a nyómá káí tõomáe nóó ból, Pítà beè ié sìgà ọ́ọ́-ọọ ea bọ́ló kọ á sí tóm boo. Mm̀ gbáá 36 C.E., Pítà beè ditõ̀ò tṍó e Bàrì tú a nyómá káí tõomá nóo ból Kọnílìọ̀s e náa dú Júù, ea tẹ́lẹ bàlà kẽ kọọ̀ “tẽ̀ènè íb bá ní e Bàrì túúmá kọ̀láá nen” ẽ́, nè ge kọọ̀ gbò e bà náa dú Júù é láá dũunà bõ̀ònatõ̀ò gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst. (Tóm 10:34, 44, 45) Tṍó e tṍó téní, Pítà beè taaá ló zọ̀ gbò e bà náa dú Júù deá gyã́á ea dú nu e náa gáẹ̀ beè naa tṍó ea kil nvéeá. (Gàl. 2:12) Sõò, a beè tõó ló sìgà pá Júù e bà géè nyoone nvéè Kráìst kọ náa bọ́ló kọọ̀ gbò e bà náa dú Júù á zọẹ̀ va deá gyã́á. Tṍó e gbò e bà géè bugi togó naa vó íná Ántìọ̀k, àé láá dú kọọ̀ pọ̀ beè sii Pítà gè naa nú ea é bẽ́émá va, vaá níí beè naa kọ á gá zọ̀nà gbò e bà náa dú Júù deá ná gyã́á. Neǹ tóm Pọ́ọ̀l beè mòn dùm bààsĩ́ ea di mm̀ Pítà vaá kọ́ẹ bel gbẹá kèsĩ́ gbò e bà di kĩá. (Gàl. 2:13, 14) Náa kal ló béè kọọ̀ Pítà beè ié nakà lọ̀í, lóóe náa beè ọọ. Éé ní ea beè nvèè bá nèe ẽ́?
ÉÉ NÍ EA BEÈ NVÈÈ BÁ NÈ PÍTÀ KỌ Á KILSĨ́ GÈ FÃ BÀRÌ E?
9. Mósĩ́ deè ní e kpá Jọ́ọ̀n 6:68, 69 baatẽ́ bé e Pítà beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo naa ẽ́?
9 Pítà beè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo; vaá náa beè sọ̀tọ́ deè kọọ̀ tọ́ọ̀ nu á òòmàe lọl ló gè nyoone nvéè Jíízọ̀s. A beè zogè kọ à bọ́ẹ̀ ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo enè tṍó e Jíízọ̀s beè ló bel e pá a gbò nyòòne nvée náa beè dã́ ból ló. (Bugi Jọ́ọ̀n 6:68, 69.) Gã́bug nen náa beè elá kọọ̀ Jíízọ̀s á baatẽ́ nú ea géè kọ̀ tṍó e bà ooà ààẹ́ nvée. Sõò Pítà náa beè naa vó. A beè nyimá kọọ̀ áá Jíízọ̀s ní e “moǹ bel ea ne dùm e bè náa tá” di gã́ ẽ́.
10. Mósĩ́ deè ní e Jíízọ̀s beè zogè kọ à dẹlẹ̀ẹ̀ nyíé boo Pítà ẹ? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)
10 Jíízọ̀s náa beè sọ̀bá Pítà gbẹẹ́ kẽ. Dee deè nvéè dee ea zilà besĩ́ bà kalá fẹ́ Jíízọ̀sa, a beè nyimá kọọ̀ Pítà nè dõona kà pá a gbò tóm é sọẹ̀ẹ bá gbẹẹ́ kẽ. Náa kal ló béè vó, Jíízọ̀s beè àgala boo kọọ̀ Pítà é beè ọ́gá vaá kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. (Lúùk 22:31, 32) Jíízọ̀s beè dã́ ból ló kọọ̀ ‘à íe nyómá ea gá naamá nu, sõò a nom̀ kpá ló zuugà.’ (Máàk 14:38) Vó beè naa kọọ̀ bã̀àna tṍó e Pítà ni amà sàn Jíízọ̀s lọ̀l, Jíízọ̀s á gá kìnee. Tṍó e Jíízọ̀s kẽeà aa kemà ú—a beè sila ló Pítà gbẹá kĩée e áá ẹ̀ẹ̀ dì. (Máàk 16:7; Lúùk 24:34; 1 Kọ́r. 15:5) Níí beè palàge siè kpóó ló neǹ tóm e nyíée géè bììlàa!
11. Mósĩ́ deè ní e Jíízọ̀s beè naa kọọ̀ Pítà á agala boo kọọ̀ Jìhóvà é nveè bá nèe ẽ́?
11 Jíízọ̀s beè naa kọọ̀ Pítà á agala boo kọọ̀ Jìhóvà é ẹb nú ea kilíé ló. Tṍó e Jíízọ̀s kẽeà aa kemà ú, a beè naa kọọ̀ Pítà nè gbò tóm e ba bee dìé ló á sii gã́bug gyã́á mm̀ sĩ́deè ea dú dũ̀ùnè. (Jọ́ọ̀n 21:4-6) Nakà tóm dũ̀ùnèí beè naa kọ Pítà á agala boo kọọ̀ Jìhóvà é neèe gbò nú ea dúèe bíi ló. Àé láá dú kọọ̀ neǹ tómí beè kẽ̀èa boo bel e Jíízọ̀s beè lòa kọọ̀, Jìhóvà é náa dénè nú ea dú bíi ló gbò e bà bùlà ge zẹ́ẹ́ di kẽè “lẹ̀ẹ̀là bel Bàrì.” (Máát. 6:33) Vó beè naa kọọ̀ Pítà á tú tóm gè kọ́ kpẹ̀a naamá túá kà nú mm̀ a dùm, níì ge sí dọọ̀ nì. A beè tú agẹló kọọmá kpẹ̀a deè Péntikọ̀st 33 C.E., vaá nvèè bá nè gã́bug nen kọ bàá zigà ló lé kpẹ̀aá. (Tóm 2:14, 37-41) Tṍó e tṍó téní, a beè nvèè bá nè pá Sàmérìà nè gbò e bà náa dú Júù kọ bàá nó nu ea kil ló Jíízọ̀s vaá nyoonée nvée. (Tóm 8:14-17; 10:44-48) Mm̀ kà-kà, Jìhóvà beè tú Pítà siimá tóm mm̀ sĩ́deè ea dú dũ̀ùnè vaá naa kọọ̀ kọ̀láá íb nen á bã mm̀ a bõ̀ònatõ̀ò.
ÉÉ NÍ E NI NÓ Ẽ́?
12. Mósĩ́ deè ní e nu dòòmà bá Pítà é láá nvèè bá nèi be à íe ọ́ọ́-ọọ e gé piiga boo gè bé èlbá ẹ́?
12 Jìhóvà é láá nvèè bá nèi kọ é kilsĩ́ gè fã̀e. Àé láá tàvàlàí ló gè naa vó, bọọ èlmà tõ̀ò be à íe enè íb pọ́lọ́ láb ea ni tõoí m mm̀ gã́bug gbáá. Sìgà tṍó, pọ́lọ́ láb ea dìí m é láá agabá èlmà níí Pítà. Sõò Jìhòvà é láá nèi kói kọbé lóói náa ọọ. (Ps. 94:17-19) Dì belí nu dòòmà bá, ene kà vígà págbálà beè di mm̀ dùm ge kuná págbálà mm̀ gã́bug gbáá besĩ́ à kalá bã mm̀ kà-kàí. A beè beeláfùl gè aa ló gbò lábvá. Sõò sìgà tṍó, pọ́lọ́ tàní ólò kpáá bã̀é m. Éé ní ea beè nvèè bá nèe ẽ́? À kọ́ọ̀: “Jìhóvà ólò sièi kpóó ló.” À kpáá kọọ̀: “Tení dú ló nyómá káí Jìhóvà . . . , èé láá [kilsĩ́] ge fã̀ Jìhóvà belí bé ea gbĩ́ naa . . . Jìhóvà dì ea gé túm siimá tóm, vaá náa kal ló béè kọọ̀ ním gbõomà, à kilsĩ́ gè sièm kpóó ló.”
13. Mósĩ́ deè ní eé láá nó nu dòòmà bá Pítà belí bé e kpá Tóm 4:13, 29, 31 kọ́ naa ẽ́? (Ẹ̀b nàgé fòtó.)
13 Dì belí bé e ni nó naa, Pítà beè ié lọ̀ ea sígá ló bàà tóm boo béè ge siiá pọ̀ ló nen. Sõò boo béè kọọ̀ Pítà beè bàn agẹló lọl bá Bàrì, a beè ié agẹló. (Bugi Tóm 4:13, 29, 31.) Beele é láá be nagé èlbá bẹẹ síìà pọ̀. Bugi togó boo nú ea beè naaá ló ene kà nvín ãa gbálà ea bée kọlà Horst ea beè tõó Germany tṍó e pá Nazi géè bẹ̀l. Tṍóá, ba beè olòó kọọ̀ gbò nen á kànà mòn nen kọọ̀ “Hitler é duulài.” Náa kal ló béè kọ Horst beè nyimá kọọ̀ ge kọ́ vó náa lelà, a beè olòó kọ̀ boo béè kọọ̀ pọ̀ beè siíe ló ba gbò dòbá nè gbò e bà di ba Kláàs. Tãa vó ea tẹ̀ nè a kà kọ́ẹ bel, ba beè zọ̀e tãagã ló Bàrì vaá bàn Jìhóvà kọ á nèe agẹló. Tení dú ló nvèè bá ea aa bá a tẹ̀ nè a kà nè ge dẹ̀ẹ̀a boo Jìhóvà, Horst beè gbóó kpáá ié agẹló vaá elá àgàlà. Tṍó e tṍó téní, a beè kọọ̀: “Jìhóvà gáà sọ̀m bá gbẹẹ́ kẽ tọ́ọ̀ dee.” c
14. Mósĩ́ deè ní e gbò kànen mm̀ bõ̀ònatõ̀ò é láá nvèè nyíé gbàà gbò e lóó va ọọ ẹ́?
14 Jìhóvà nè Jíízọ̀s é kilsĩ́ gè nvèè bá nèi. Tṍó e Pítà amà sàn Jíízọ̀s lọ̀l, a beè dú bíi kọ á nè agẹbá béèlàfùl. É kọ àé ooà aa ló gè nyoone nvéè Jíízọ̀s, sẹ̀ àé kilsĩ́ gè nyoonée nvée ẽ́? Jíízọ̀s beè tãagã ló Jìhóvà boo Pítà kọbé lóó a zìgà náa ọọ. Jíízọ̀s beè kọ́ nú ea kil ló tã̀àgã ló Bàrìa nè Pítà, vaá dẹlẹ nyíé boo kọọ̀ Pítà é beè siè kpóó ló pá a vígà. (Lúùk 22:31, 32) Lóó Pítà beè palàge àgà tṍó ea kẽea boo gbò bel e Jíízọ̀s beè lòí! Tṍó e kpeèsĩ́ ló dìtõ̀ò ea é náa kọ é nè béèlàfùl ea palàge dú bíi mm̀ bẹẹ dùm, Jìhóvà é láá tú gbò kànen nvèèmà bá nèi kọbé è láá kilsĩ́ gè bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo. (Ẹ́fẹ. 4:8, 11) Ene kà vígà págbálà ea bée kọlà Paul, ea ni dú neǹ kànen mm̀ gã́bug gbáá ólò pììga boo gè nvèè nyíé gbàà dõona gbò. À ólò kọ́ nè gbò ea tõó vá ló kọ bà náa é láá fanàe Jìhóvà kọ bàá bugi togó boo bé e Jìhóvà beè tú va nvee mm̀ kà-kàí naa. À ólò naa kọ bàá agala boo kọọ̀ vulè Jìhóvà ea kyãa mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo é náa kọ á gá sọ̀va bá gbẹẹ́ kẽ. À kọ́ọ̀, “Ndaa mon gã́bug gbò e lóó va beè ọọ e bà kilsĩ́ gè fã̀ Jìhóvà tení dú ló a nvèè bá.”
15. Mósĩ́ deè ní e nu dòòmà bá Pítà nè Horst náa kọ é àgala boo nú e kpá Máátìù 6:33 kọ́ ẹ́?
15 Dì belí bé e Jìhóvà beè ẹ̀b nú ea kil ló Pítà nè dõona kà gbò tóm naaá, àé néi gbò nú ea dúi bíi ló tṍó e túù sìtóm kọ̀ kpẹ̀a naamá túá kà nú mm̀ bẹẹ dùm. (Máát. 6:33) Besĩ́ Bàà Tóm Bé Bàlà Boo à kálá beá, Horst e beè zẹ́ẹ́ kọ́ nú ea kil lóá beè bugi togó boo gè dú neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a. Sõò a beè palàge dú tãa, vó beè naa kọ á ié bàà-bàà bùlà kilma ló be àé láá kilìè sĩ́ gè ẹ̀bvìẹ̀ nú ea kil ló a bá vaá dú neǹ gyà deèsĩ́ tóm kọ̀ kpẹ̀a dénè tṍó. Éé ní ea beè naa ẽ́? Tṍó e nen ea gé kudẽe ló ba sẹ́kiùt kãa ba bõ̀ònatõ̀ò, a beè beeláfùl gè tú dénè dee mm̀ sèa kọọmá kpẹ̀a vaá ẹ̀b beè Jìhóvà é ẹb nú ea kilìèé ló. Tṍó e sèa íná kubmà, a beè bọọẹ́ ló tṍó e neǹ kùdẽe ló sẹ́kiùta née énvẹlòp e béè nen ea ne á gé boo. Gã́bug kpègè ea é láá deemá nu mm̀ gã́bug ẽ́ beè di m. Horst beè ẹ̀b naamá sĩ́deè e Jìhóvà náa kọ á agala boo kọ àé ẹbvìẹ̀ nú ea kilìèé ló. Dénè dee mm̀ a dùm, vígàí beè kilsĩ́ gè gbĩ́ Boǹ Méné Bàrì naamá túá kà.—Mál. 3:10.
16. Mókà bélè ní eé láá ié lọl ló gè nó nu dòòmà bá Pítà nè gbò nú ea beè emí mm̀ a kpá lẹ̀ẹ̀la tóm ẽ́?
16 Nyíè Pítà beè palàge ẹẹ kọọ̀ Jíízọ̀s náa beè aalìèé ló tṍó ea beè kọ́ nèe kọ á aalìèé lóá! Kráìst beè kilsĩ́ gè bumá Pítà kọ á dú neǹ tóm ea bọ́ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo vaá dú lé nu dòòmà bá nè gbò e bà gé nyoone nvéè Kráìst. À íe gã́bug nu eé láá nó lọl ló búma e Jíízọ̀s beè nè Pítàa. Pítà beè kọ́ gã́bug nú eé láá nó lọl ló búmaá mm̀ bàà kà kpá lẹ̀ẹ̀là tóm ea beè emí kèbá tùle nyómá káí Bàrì vaá lẹ̀ẹ̀là má gbò bõ̀ònatõ̀ò ea beè di mm̀ túá gbò gbááá. Mm̀ togó bel ea bẽene níí, èé ló bel boo sìgà nú ea bọ́ló kọ é kẽ̀èa boo ea beè emí mm̀ gbò kpá lẹ̀ẹ̀là tómí, nè bé eé láá siimá tóm deè nieí naa.
SỌ́L EA GÃ́BUG DÚ 126 Kuai Dẽe Ló, Elai Agalai, Nveai Kpóó Lóói
a Ba beè emí nakà togó belí kọbé à nveè nyíé gbàà gbò e bà íe enè íb ọ́ọ́-ọọ kọ bàá láá bé èlbá vaá kilsĩ́ gè fã̀ Jìhóvà mm̀ bọ́ọ̀ló dẹ̀lẹ̀ nyíé boo.
b Gã́bug dọ̀ Kpá Káí ea di mm̀ togó belí aa mm̀ kpá Máàk. Àé láá dú kọọ̀ a beè emí nú ea di mm̀ kpáí lọl ló gbò nú ea beè dã́ gã́ Pítà, ea dú nen ea beè mòn tṍó e gbò nuí nááá.
c Bugi nòòtẽ́ ea kil ló dùm Horst Henschel, ea kọọ̀, “Motivated by My Family’s Loyalty to God,” ea di mm̀ Awake!, níí February 22, 1998.
d BÀÀTẼ́ EA KIL LÓ FÒTÓ: Nakà fòtóí zógè tṍó e tẹ̀ nè kà Horst Henschel gé zọ́ẹ tãagã ló Bàrì vaá sièe kpóó ló kọbé à láá kilsĩ́ gè elá àgàlà.