KILÍÍ SĨ́ GÈ KUAI DẼE LÓ!
Tã̀àgã̀ Téèmà Gã́bug Gãà Pá Ukraine Lọl Ba Dó
Kà lèlà February 24, 2022, Russia beè naa uú boo Ukraine. Níí beè naa kọọ̀ dìtõ̀ò á palàge tàvala ló gbò nen vaá naa kọọ̀ gã́bug gãà nen á di mm̀ gẹẹ-gẹẹ ló, naa ní e bà gbĩ́ gè tú gbala-gbala teemá aa be. a
“Ba beè tẹlẹ̀gì bóm̀b vaá tãgã́gi kele-kele íb náa. A beè dú kà nu pọ̀ naa ní e née nyímà bé e gá baatẽ́ naa. Tṍó e dã́à kọọ̀ à íe tráìn ea gé dalà gì gbò nen lọl boná, e beè gbóó beeláfùl ge àà boná àà. E beè sọ̀bá dénè nu gbẹẹ́ kẽ boo béè kọọ̀ áá ene kà ńkem̀ bẹ̀lẹ̀ ní e buù nen é láá faaláẹ́. Áá sìgà kpá, biè, múú, nè sìgà ńkem̀ nu gè dè ea bélí bìskiùt ní eé láá faaláẹ́. E beè sọ̀bá dénè nu vaá teelá kil kiẽ́e e tráìn ólò elá boo tṍó e bóm̀b gé pómígi dénè ketõ̀ò.”—Nataliia, ea aa Kharkiv, ea di Ukraine.
“Déné bé e gbò nuí gé náááí, née beè nyimá kọọ̀ bé gím é béá. M beè dãgã́gi moǹ náa ea gé pómí sìgà ketõ̀ò ea di ló boná, naa ní ea zugègì nvíǹdò. M̀ beè gbóó beeláfùl ge tú áá gbò nú ea palàge dì bíi teemá ààmà. M beè aa tọ́ boo 8:00 lọ̀ọ̀le vaá bã tráìn kil Lviv, vaá kpáá bã mm̀ dõòna kà faà kil Poland.”—Nadija, ea aa Kharkiv, ea di Ukraine.
Mm̀ nakà togó belí
Gbò éé ní ea náa kọọ̀ gbòí á teelá aa ba dó é?
Ge kọọ̀ gbò bé e bà aa Russia náa uú boo Ukraine ní ea beè naa kọ bàá teelá a ba dó é. Náa kal ló béè vó, Kpá Káí kọ́ọ̀ dõòna kà gbò agẹ bá nú ea náa vaá gbò nen ólò teelá aa ba dó dú kọ́ọ̀:
Bẹbẹ̀l gbò nen beeá ló zìvèkà bàlà booí náa láà naa bíì gbò nen lọ̀l vá ló. Gbò e kpóó di bá ólò bọ̀ọ̀gẹ̀ tú ba kpóó lẹ̀ẹ̀mà bel vaá kpọọmá té ló gbò nen.— Ẹ̀klìsíástìs 4:1; 8:9.
Sétàn ea dú pọ́lọ́ nyómá, “ea gé bẹl bàlà booí,” gé lẹẹlà bel ló gbò nen mm̀ kà pọ́lọ́ sĩ́deè naa ní e Kpá Káí kọ́ọ̀: “Dénè bàlà boo à di ke lẹ̀ẹ̀là bel Pọ́lọ́ Nená.”—Jọ́ọ̀n 14:30; 1 Jọ́ọ̀n 5:19.
Gbá ló dénè tã̀àgã̀ e gbò nen ni téní bá mm̀ gã́bug gbò gbáá, kátogóí e íná mm̀ gbò tṍó e Kpá Káí beè kọ́ gbẹẹ́ sĩ́ kọọ̀: “gbò deé e tṍó é gé tà é dú kà tàvàlà tṍó kilma ló gbò nen.” (2 Tímotì 3:1) Bọọ èlmà vó, bé gím, búù ló kyọ̀àsĩ́ nu, kíì gyã́á, nè pẹ̀ẹ̀ kòm—é náa kọọ̀ gbò nen á teelá aa be.—Lúùk 21:10, 11.
Ãàe ní e gbò e bà di ól tee é láá ié ból dẽesĩ́ lọ̀l ẹ?
Kpá Káí náa kọ é nyimá kọọ̀ bẹẹ Neǹ dèmnù ea dú Jìhóvà b dú Bàrì ea vulè vaá ié tóè sàn kilma ló gbò e bà di ól tee nè gbò e tã̀àgã̀ ni náa kọ bàá aa ba gbò be. (Dìtolónòmì 10:18) À zigà nèi kọ àé náànìè kọọ̀ tã̀àgã̀ á gá naana kọọ̀ gbò nen á teelá aa ba be tení dú ló a bẹbẹ̀l, ea dú Boǹ Méné Bàrì ea é nyááá ló bẹ̀l gbò nen. (Dániẹ̀l 2:44; Máátìù 6:10) Jìhóvà é tú a Boǹ Méné lọ̀lmà Sétàn, ea dú Pólọ́ Nyómá. (Róm̀ 16:20) Nakà Boǹ Ménéí é gbóó bẹ̀l zìvè kà bàlà booí, vaá gbá dénè dó naamá tẽ̀ènè kà. Kọ̀láá nen ea di zivè kà bàlà booí é gbóó dú tẽ̀ènè kà pá tọ e bàé dí mm̀ gbaa ló. Tọ́ọ̀ nen náa é téélá ná àà a be, boo béè kọọ̀ Kpá Káí zigà nèi kọọ̀: “Buù nen é ĩ́ìtẽ́ kè a té fíìg nè a té vã́ìn, vaá tọ́ọ̀ nen náa é naa kọọ̀ pọ̀ á sií vá, boo béè kọọ̀ gã́ Jìhóvà Bàrì gbò bé ní ea kọ́á níí ẽ́.”—Máíkà 4:4.
Áá Boǹ Méné Bàrì ní ea é láá naa kọọ̀ kùbmà á bã́ ló dénè tã̀àgã̀ ea náa kọọ̀ gbò nen á teelá aa ba be é. Jìhóvà é tú a Boǹ Méné nvèèmà kùbmà ló dénè tã̀àgã̀ ea ólò naa kọọ̀ gbò nen á teelá aa be. Nee sìgà nu dòòmà báí:
Bé gím. “[Jìhóvà é] nveè kùbmà ló bé gím.” (Psalm 46:9) Kọbé ò nyímá bé e Bàrì é nveè kùbmà ló dùlà-dùlà ea di zẹ̀ẹ̀ gbò nen naa, bugi togó bel ea kọ́ọ̀ “Peace on Earth—How Will It Come?”
Nàà uú boo nè dùm gboo-gboo ló. ‘[Jìhóvà] é áálá va lọl kèbá nàà uú boo nè dùm gboo-gboo ló.’ (Psalm 72:14) Kọbé è láá dã́ ból ló bé e nen e pọ́lọ́ láb ni dée ló m é láá nyaaná a láb naa, bugi gbò togó bel ea di kè kẽè “Breaking the Cycle of Hatred.”
Nání bá. “[Jìhóvà] é áálá neǹ nání bá ea gé tó kolíe.” (Psalm 72:12) Kọbé ò mon bé e Boǹ Méné Bàrì é lọl kọ̀láá kà nú ea man nání bá naa, bugi togó bel ea kọ́ọ̀ “Is a Fair Economic System Possible?”
Kíì gyã́á. “Gã́bug súú súú gyã́á é ḿḿ-má boo kunukẽ̀í.” (Psalm 72:16) Ge nyimá bé e Bàrì é náa kọọ̀ tákói á gá dìnà naa, bugi togó bel ea kọ́ọ̀ “A World Without Hunger?”
É kọọ̀ Kpá Káí é láá nvèè bá nè gbò e bà di ól teé deè nieí?
Ẽei. Náa kal ló béè kọọ̀ Kpá Káí zigà kọọ̀ nu é beè leé ló gbò e bà di ól tee, àé láá nvèè nàgé bá nè va kọ bàá emá gbò tàvàlà dìtõ̀ò e bà gé téní bá katogóí.
Nòòkúù Kpá Káí: “Neǹ ból ólò zìgà kọ̀láà kà bel, sõò neǹ nyìmànù ólò bugi togó boo kọ̀láá kà nú ea gbĩ́ gè naa.”—Próvẹẹ̀b 14:15.
Nú ea tõó dọ̀: Bugi togó boo sìgà gbò dìtõ̀ò ea dú gẹẹ-gẹẹ ló eo é láá kpeesĩ́ ló, nè bé eo é kpenà o bá naa. Ié ọ̀ẹ̀ dẽe ló gbò e bà ólò gbĩ́ gè sí bàg vaá kele gbò e bà di ól tee, boo béè kọọ̀ bà nyímá kọọ̀ bà náa íé kpènà vaá bà ná nyímá gã́bug nú ea kil ló kiẽ́e e bà dìa.
Nòòkúù Kpá Káí: “Be è láá ié gyã́á gè dè nè nu gè nvèà, níé á gbõomáí ló.”—1 Tímotì 6:8.
Nú ea tõó dọ̀: Ógá ká bùlà gbẹẹ́ boo gyọ́. Nyíé ni é ẹ́ẹ tṍó e ńkem̀ nú eo íè gbõomá ní ló.
Nòòkúù Kpá Káí: “Boo béè vó, kọ̀láá nú eo gbĩ́ì kọ gbò nen á naanìè neè ni, olo íè ge naa nagé nèva.”—Máátìù 7:12.
Nú ea tõó dọ̀: Ié ĩ̀ìmà vaá ò nveè bá nè dõòna gbò. Na gbò kpãaí é nveè bá naa kọọ̀ gbò e bà di kiẽ́e eo dìa á fã̀ ni dẽe vaá tú ni nvea ló.
Nòòkúù Kpá Káí: “Ógá tui pọ́lọ́ kpeemai pọ́lọ́ nèi tọ́ọ̀ nen.”—Róm̀ 12:17.
Nú ea tõó dọ̀: Ógá zìgà kọọ̀ súng á naa kọ ó kpẽ́ pọ́lọ́ tṍó e bà tú pọ́lọ́ bá sẹ̀ẹ̀mà ni. Àé náa kọọ̀ dìtõ̀ò á kpáá palàge dú pọ́lọ́.
Nòòkúù Kpá Káí: “Kráìst nèm̄ agẹ̀ ló ge tõomá kọ̀láá kà di tõ̀ò.”—Fílipaì 4:13.
Nú ea tõó dọ̀: Olòó tã̀àgã ló Bàrì vaá ò tú gè fã̀ Bàrì naamá túá kà nú mm̀ o dùm. Àé láá nè ni kói eo íè bíi ló kọbé ò láá emá dìtõ̀ò eo di bá.
Nòòkúù Kpá Káí: “Ó gá zigai kọọ̀ tọ́ọ̀ nu á tãagẽ́i bùlà, sõò kèbá kọ̀láá kà dìtõ̀ò, tãagãi ló Bàrì, palàge banííe, ṍaíe zaa, vaá ò bĩ́ínaíe nu bá; vaá fẹ́ẹ́-fẹẹ̀ ló Bàrì e gbò nen náa é láá dã́ ból ló é kpenà bọọ nyíé nè bọọ bùlà.”—Fílipaì 4:6, 7.
Nú ea tõó dọ̀: Bàn Bàrì kọ á naa kọ ó ièè dĩ̀ìnè ló bùlà kèbá kọ̀láá kà dìtõ̀ò eo dì. Ẹ̀b togó bel ea kọ́ọ̀ “Philippians 4:6, 7—‘Do Not Be Anxious About Anything.’”
a Kà lèlà deé ea bẽene deé e nàà uú booá beè dààà togó, United Nations High Commissioner for Refugees (UNHCR) beè tenmá kọọ̀ nakà tã̀àgã̀í di gbàà gbò búù ló tã̀àgã̀ ea bọọ lọ̀l vaá à lee ea ni nááá. Mm̀ kóló 12 dee, nú ea é sígá ló bàà gãà gbò nen beè teelá aa Ukraine kil gbò dó ea dì vá kpàn, boo tṍó e dõòna kà enè gãà gbò nen beè téélá aa ba be zààla áá kà ba dóá.
b Jìhóvà ní ea dú béè Bàrì e. (Psalm 83:18) Ẹ̀b togó bel ea kọ́ọ̀ “Who Is Jehovah?”