ƝAAKWƐLƐI NAAN
Gbɛɛ ɓaa Zesu Kilista ?
1, 2. (a) Nui naa tɛ́ɛ́, ə́ ma kɛ a naa kɔlɔnŋaa, yili mukulaa hwaa ə́ maanui kɔlɔn gbɔ a neelee. Lə mɛni ɓa ? (b) Kiliŋahiɛ ləkɛɛɠaa ɓə nu tamaa da gɛ yɛ hwilɛn na Zesu ɓa ?
NU TAMAA kaa lɔi mɛi di laa tɛ́ɛ́. Ə́ nua tii taɠaa laa kɔlɔn kiɛ. Kəlaa, nui naa tɛ́ɛ́ ə́ ma kɛ a naa kɔlɔnŋaa, yili mukulaa hwaa ə́ maanui tii kɔlɔn gbɔ a neelee. Yili mukulaa hwaa nwɔnɔ ə́ mɛni pɛlɛɛ-pɛlɛɛɠaa kəlee kɔlɔn yɛ hwilɛn na ŋɔ yɛnɛɛ ɓa, da duwɔ pələ.
2 Pələi ma Zesu ho kea la lɔi mɛi aa kɛ kea yɛ kwəlan 2000, yaa ta kiɛ naa pələ mɛn. Kəlaa, nui kpɔ kɛ a Zesu, nu tamaa di ho gɔlɔn. Nu taɠaa di wɔ kili ɓa ə kɛ lɔ a nu yii ŋɔ mɛni lɛlɛɛ. Dakpɛliɠaa diɛ kɛ ma ə kɛ lɔ a Yálá ŋɔ loloɓomun. Nu takpɛliɠaa diɛ nwɔnɔ kɛ ma Zesu kaa a Yálá. Ə lɛɛ yáán ə́ kaa kɛi lə ? Giliŋahiɛɠaai ɉɛɓɛ hu woo kpəlai 12 naa hu kaa.
3. Lə mɛni ɓa mɛni wala-wala ɓaa ə́ teɲa kɔlɔn yɛ hwilɛn na Zehova Yálá da Zesu Kilista diɛ ?
3 Mɛni wala-wala ɓaa ə́ teɲa kɔlɔn yɛ hwilɛn na Zesu ɓa. Lə mɛni ɓa ? Maahɔlɔɓo Biblə a mo yɛ : “ Yiipoo yii kpɛɛ ho ma mukulaa ɓaa, di ə́ kɔlɔnŋaa maakwɛli, yɛ́i a Yálá kpɔkpɔ, ə lɛɛ yɛ́ ɓo tanɔn gbən, da Zesu Kilista yii ə́ dɔɔ ” (Záán 17:3, TMN). A teɲa, ya teɲa kɔlɔn yɛ hwilɛn na Zehova Yálá da Zesu Kilista diɛ, ə́ kaa pai pɛli yiipoo yii kpɛɛ ho ma hɔlɔɓoi alizana hu, lɔi mɛi (Záán 14:6). Ə lɛɛ nwɔnɔ ya Zesu kɔlɔn, yili kaa pai kpɔnmaa tɛɛ ə́ pɔ, maahɔlɔɓo, Zesu ɓə kɔɔmaa lɛlɛɛ tɛɛ yɛ hwilɛn na pələi maanɛɛ nu ə túwɔ́ la ŋɔ yɛnɛɛ hu, da pələi maanɛɛ nu ə nu takpɛliɠaa hon na (Záán 13:34, 35). Gwaa teɲa kɔlɔn yɛ hwilɛn na Yálá ɓa, ɉɛɓɛi ŋɛi ɲaakwɛlɛi doloo hu. Gu kaa kea pai gaai yii Biblə a galan yɛ hwilɛn na Zesu ɓa.
NUI YÁLÁ Ə MAAMINƐ HƏƓƏ, KWAA GAA !
4. “ Kilista ” mukulaa ɓaa lə ?
4 Kwəlan damaa ə lɛɛ tɔwɔ gɛɛ di ho Zesu kaa, Zehova ə mo Biblə hu yɛ gaa pai Kilista tɛɛ lɔi mɛi. Da kɛ ma “ Kilista ”, Gɛlɛkə woo li. Nwoo tii mukulaa ɓaa Yálá ə kɛi pa ɉəɠə ɉu mɛni wala-wala ta kɛ mɛni ɓa. Kilista haalai ɓə Zehova ŋɔ mɛni laakwəlamoɔɠaa laa kaa pai hwɛɛi la. Zesu a pɛli kpɔnmaa tɛɛ ə́ pɔ háákələi. Kəlaa gɛɛ di ho Zesu kaa, nu tamaa di kɛi di kpɔɔ maaləngɛi diɛ kɛ ma : ‘ Gbɛɛ ɓə pai kɛi a Kilista ? ’
5. Zesu ŋɔ kalan neai laa kɛ na diɛ ya ɓə a Kilista ?
5 Zesu ŋɔ kalan neai laai kɛ na diɛ ya ɓə gaa a Nui Yálá ə maaminɛ həɠə (Záán 1:41). Gwa gɔɔmaa həɠə Simɔn Piɛli, ə mo ma yɛ ma : ‘ Yɛ́ ɓə ə́ kaa a Kilista ’ (Matie 16:16). Gwa pɛli laai ləi na guɔ ma Zesu ɓə gaa a Nui Yálá ə maaminɛ həɠə ?
6. Zehova ə kpɔnmaa tɛɛ ləi laananua pɔ diɛ pɛli Kilista kɔlɔn ɉii ?
6 Gɛɛ di ho Zesu kaa, Yálá ŋɔ loloɓonua di mɛni tamaa ɓo yɛ hwilɛn na Kilista ɓa, yii kɛ a kpɔnmaa tɛɛ nua pɔ di gɔlɔn. Yili a pɛli kɛ kpɔnmaa tɛɛ ləi di pɔ ? Gaa lɔ yɛ da kɛ yɛ́ ə́ li ə́ nuta kwɛli ɓɛi nu kpulu kaa laa, yɛ pələi lɔwɔ kpalanŋa kaa la, kəlaa hó maanui kɔlɔn. Nuta a maanui tii kiliin yɛ́, yili a kpɔnmaa tɛɛ ə́ pɔ ə́ maanui tii maahɔlɔɓo. Bələ lɔ ɓə ə kɛ la Zesu maamɛni hu, Zehova ə tɛɛ ŋɔ loloɓonua kɔwɔi di mo guɔ yii Kilista ə kɛi pa gɛi da yii kɛi pa həlii ma. Nolowooɠaa tii laahwɛɛ mɛni a kpɔnmaa tɛɛ laananua pɔ, di gɔlɔn diɛ Zesu ɓə a Kilista.
7. Nolowooɠaai di laa ə hwɛɛ Zesu laa mɛi veelɛ hwaa ɓo.
7 Mɛniɠaai Yálá ŋɔ loloɓonua di mo, gu veelɛ kaa. Doloo ka : kwəlan 700 ə lɛɛ tɔwɔ, Yálá ŋɔ loloɓomun Mika ə mo yɛ ma di kaa pai Kilista kaai taa logolo ta hu, diɛ kɛ naa laa ɓaa Bɛtɛlɛhɛmu, Zude lɔi hu (Mika 5:2, TMN). Yaan naa kpɔlɔɔ ɓə di Zesu kaa laa ! (Matie 2:1, 3-9). Veelɛnaa : Yálá ŋɔ loloɓomun Daniyɛli ə nɛɛ tɔwɔ ə mo yɛ Zesu ə kɛi pa kɛi a Kilista a gwəlan 29 (Daniyɛli 9:25). Yálá ŋɔ lolowooɠaa tamaa lowai, veelɛ lɔ ka ŋɛi gwa maamɛni ɓo yii a nɛ kpɔ a ɉu ponoɔ yɛ Zesu ɓə a Nui Yálá ə maaminɛ həɠə. Giliŋahiɛɠaai ɉɛɓɛ hu woo kpəlai 13 naa hu kaa.
Zesu batiisəi lowai ɓə ə kɛ la a Kilista
8, 9. Zesu batiisəi lowai lə mɛni ɓə tɛɛ yii a nɛ yɛ ya ɓə kɛ a Kilista ?
8 Zehova ə nɛ kpɔ a ɉu ponoɔ yɛ Zesu ɓə a Kilista. Ə kɔlɔn-ɉɛn da lɛ Záán batisə ɓa, yii kɛ a kpɔnmaa tɛɛ bɔ yɛ pɛli Kilista kɔlɔn ɉii. Ɓɛlowai Zesu ə li la Záán pɔ batiisə mɛni ɓa Zuludɛn-yá hu a gwəlan 29, Záán ə gɔlɔn-ɉɛn tii kaa. Pələi mɛnii tii ə tɛɛ la, Biblə kaa moi yɛ kɛ ma : ‘ Zesu batiisə, ə kulɔ ɲái, ŋaaɓa yələkɔlɔn naa ə ɓo, Yálá Nii ə yɛɛ mɛi, yɛ tonwələn. Woo ta ə kulɔ yələkɔlɔn ɉu, yɛ ma : Nui ŋɛi kaa a nííɓa Lon ɉulɔnu, ŋáá nííɓa mɛniɠaa kəlee lɛɛ ma ’ (Matie 3:16, 17). Yii kea Záán ə gɔlɔnɉɛn tii kaa, ə lɛɛ ə nwoo tii mɛn, ə laana yɛ ma Zesu ɓə a Kilista (Záán 1:32-34). Ɓɛlowai Yálá Nii ə yɛɛ la Zesu mɛi naalowai ɓə ə kɛ la a Kilista, nui Yálá ə gɛ a Ɲɛitɔwɔmun da Tɔɔmun (Izai 55:4, TMN).
9 Biblə ŋɔ lolowooɠaa laahwɛɛ mɛni da yii nwɔnɔ Zehova Yálá yaa kpinii ə mo, ə lɛɛ gɔlɔn-ɉɛn tii ə nɛ Zesu batiisəi lowai, gəlee a nɛ yɛ Zesu ɓə kɛ a Kilista, Nui Yálá ə maaminɛ həɠə. Kəlaa minɛ ɓə Zesu ə həɠə laa, ə lɛɛ duwɔ pələ ə kɛ ləi ? Yii Biblə kaa moi yɛ hwilɛn na ma, gu gaa.
MINƐ ƁƏ ZESU Ə HƏƓƏ LAA ?
10. Minɛ ɓə Zesu ə kɛ laa yɛ teɠa pa lɔi mɛi ?
10 Biblə a mo yɛ Zesu ə gbea kɛ yələkɔlɔn ɉu yɛ təɠa pa lɔi mɛi. Yálá ŋɔ loloɓomun Mika ə nɛɛ tɔwɔ ə mo yɛ ma Kilista “ ŋɔ yɛnɛɛ kɔwɔ aa wɔlɔ tɔɔ ɉu aa kwea ” (Mika 5:2, TMN). Zesu yaa kpinii ə kɛi mo yɛ kɛ ma ə gbea kɛ yələkɔlɔn ɉu diɛ təɠa pa gaai a lon lɔi mɛi (Záán 3:13 ; 6:38, 62 ; 17:4, 5 ɓo). Ɓɛlowai Zesu ə kɛ la yələkɔlɔn ɉu da Zehova di yee lɔɔ kɛ gee.
11. Lə mɛni ɓa Zesu wɛli kaa Zehova ɓa kpɔ kɛnɛ ?
11 Zesu wɛli kaa Zehova ɓa kpɔ kɛnɛ. Lə mɛni ɓa ? Maahɔlɔɓo, gaa a Yálá ŋɔ pɛli hɛnŋaa doloo, ya ɓə Yálá ə bɛli toloo. Biblə a kɛ ma, “ gaa a lon dɔlɔɔ ” * (Kɔlɔsə 1:15). Zesu maamɛni wala-walaai nwɔnɔ Zehova ɓa, maahɔlɔɓo yaa tɔnɔ gbən lɔ ɓə Zehova yaa kpinii ə bɛli. Yili ɓə a gɛ diɛ kɛ ma, Yálá “ [L]on Ɉulɔnu tɔnɔ gbən ” (Záán 3:16). Yaa tɔnɔ gbən lɔ ɓə Yálá ə tɛɛ gɔwɔi yɛ hɛn gəlee pɛli (Kɔlɔsə 1:16). Yaa tɔnɔ gbən lɔ ɓə nwɔnɔ Biblə a kɛ ma ‘ Woo ’, maahɔlɔɓo ə kɛi hwaa Yálá laa hu, yɛ Yálá Lawoo ɓo Yálá lonnii yiiɠaa tii diɛ, diɛi a malakaɠaa da nukanŋaa (Záán 1:14).
12. Gwa gɔlɔn ləi guɔ ma Zesu da Yálá di ho a nu tɔnɔ ?
12 Gaa nu taɠaa kwəi diɛ Zesu da Yálá di kaa a nu tɔnɔ. Kəlaa yili hwəi Biblə a galan. Biblə a mo yɛ Yálá ɓə Zesu pɛli, yili mukulaa ɓaa kɔwɔtɔɔ kaa Zesu ɓa. Kəlaa Zehova ə hɛn gəlee pɛli, nwɛi kɔwɔtɔɔ ho ma, laakulɔ ho ma (Somə 90:2, TMN). Zesu ho ta kɛ nɛ li yɛ da Nan di pɛliɛi, ə lɛɛ ho kpɛli ta kɛ giliŋahiɛ li yili ɓa. Biblə a mo kpɔ a ɉu ponoɔ yɛ Zehova kɛnɛɛ dɛɛ Zesu ɓa (Záán 14:28 ɓo ; Kɔlɛntə dɔlɔɔ 11:3). Zehova yaa tɔnɔ gbən ɓə gaa a “ Huwala-wala Kəlee Namu ” (Zənɛsə 17:1, TMN). Yili ɓa, nuta ho laa da Yálá di pɛliɛ. Giliŋahiɛɠaai ɉɛɓɛ hu woo kpəlai 14 naa hu kaa.
13. Lə mɛni ɓa Biblə a kɛ ma Zesu kaa ‘ a Yálá yii nua di hwa gaa maaninin ’ ?
13 Zehova da Zesu di kóló kɛ gee pɔ kwəlan nwaa tamaa yee mu, gɛɛ di ho yələkɔlɔn da lɔi di pɛli. Wɛlikɛmaa kɛnɛ ə lɔ di lowai ! (Záán 3:35 ; 14:31). Zesu ə hwilɛn nan duwɔ pələɠaa pɔɔ ŋa, yili ɓə a gɛ Biblə yɛ kɛ ma gaa ‘ a Yálá yii nua di hwa gaa maaninin ’ (Kɔlɔsə 1:15).
14. Zesu ə pa ləi lɔi mɛi nu kɔlɔ hu ?
14 Zehova Lon yii maamɛni wala-walaa ma, ə hwaa ma ə həɠə yələkɔlɔn ɉu, ə pa lɔi mɛi ə yɛnɛɛ kɛ nu kɔlɔ hu. Yili a pɛli kɛ kɛi ləi ? Ə gɛ yili ə kɛ, Zehova ə kpalo mɛni ta kɛ, ə Zesu ŋɔ yɛnɛɛ həɠə yələkɔlɔn ɉu, ə dɛɛ zuwifu nɛɛgbəla ta kwəi yii ho kɛ hulɔnu mɛni hukɔlɔn. Di kɛi kɛ naa ɓaa Mali. Mali ho goo tii həɠə nukan ma. Yili ɓa, Mali ə naa yɛɛ a lon ɉulɔnu yii nɛŋɛn və kɛ ma, ə naa hee a Zesu (Luke 1:30-35).
ZESU TÚWƆ́ PƏLƏ Ə KƐ LƏI ?
15. Gwa pɛli Zehova kɔlɔn yii ləi a nɛlɛɛ ?
15 Biblə ŋɔ hɛɓɛ yiliɠaai da kɛ diɛ Evanziləɠaa (Matie, Malikə, Lukə, ə lɛɛ Záán), da mɛni tamaa kalan guɔ yɛ hwilɛn na Zesu Kilista ŋɔ yɛnɛɛ ɓa, mɛniɠaa ə gɛ, da duwɔ pələɠaa. Zesu kaa yɛ Nan, yili ɓa, yii ə́ kaa pai gɔlɔn ɉii Zesu maamɛni hu, gaa pai kpɔnmaa tɛɛ ə́ pɔ, ə́ Zehova kɔlɔn a nɛlɛɛ. Yili maamɛni ɓa, Zesu ə mo yɛ kɛ ma : “ Nui aa gáá, a kɛ ti aa nán gaa ” (Záán 14:9).
16. Lə ɓə Zesu ə kɛi galan ? Minɛ ɓə ŋɔ kalan nwooɠaa di kɛi həɠə laa ?
16 Nu tamaa di kɛi kɛ Zesu ɓa “ Kalamɔɔ ” (Záán 1:38 ; 13:13). Mɛniɠaa ə kɛi galan dɔnɔ ɓaa ʻ Yálá ŋɔ Tɔɔlaa maa wɛlɛɛ lɛlɛɛ ʼ. Dɔɔlaa tii ɓaa lə ? Gaa a Yálá ŋɔ Tɔɔlaa, yai gaa yələkɔlɔn ɉu yii pai lɔi mɛi kəlee ŋaawoo ɓoi ə lɛɛ ə mɛinɛɛ tamaa kɛ lɛɛnwoomunua diɛ (Matie 4:23). Mɛniɠaa kpɔ Zesu ə kɛi galan, ə kɛi həɠə Zehova yəi. Zesu yaa kpinii ə mo yɛ ma : ‘ Galan ŋɛi gáá gɛi, hwə həɠə li ɲáá ɲəi ; kəlaa ə həɠə nui dɔ́ɔ́ ɲəi ’ (Záán 7:16). Zesu ə kɛ a gɔlɔnŋaa yɛ Nan niiɓa ɓaa nukanŋaa di Dɔɔlaa tii maawɛlɛɛ lɛlɛɛ mɛn lɔi mɛi naa kɔlɔ kəlee.
17. Minɛ ɓə Zesu ə kɛi kalan gɛ laa ? Lə mɛni ɓa Zesu ə kɛi ŋɔ lowai kɛnɛ həɠə ɉu nua kalan mɛni ɓa ?
17 Minɛ ɓə Zesu ə kɛi kalan gɛ laa ? Ɓɛi lɔpee ə kɛi nua kaa laa, yɛ ə kɛ a taa kɛnɛ, taa logolo, lɔwɔ kpalanŋa ə lɛɛ pɛlɛɠaa laaləi. Zesu ho kɛi lɛɛ hee ni nua diɛ pa bɔ. Yaamun ɓə kɛi li nua pɔ (Malikə 6:56 ; Lukə 19:5, 6). Zesu ə kɛi ŋɔ lowai kɛnɛ həɠə yɛ Yálá Lawoo laa həli ə lɛɛ yɛ nua kalan. Lə mɛni ɓa ? Maahɔlɔɓo yili ɓə kɛ a Nan niiɓa ə lɛɛ ə kɛi lɛɛ Nan nwoo mu a holo kəlee (Záán 8:28, 29). Zesu ə kɛi nwɔnɔ Yálá Lawoo laa həli maahɔlɔɓo nua kɛi pa bɔ, di maawɛli ə kɛi ɉon (Matie 9:35, 36 ɓo). Gbaɠala ə kɛ Zesu ɓa yɛ kalan kwidiɠiɠaa di ho kɛi Yálá maateɲa kalan nua diɛ ə lɛɛ di ho kɛi Yálá ŋɔ Tɔɔlaa maamɛni ɓo nua diɛ. Yili ɓa, ə kɛ bɔ ə kpɔnmaa tɛɛ nu tamaa pɔ di Yálá ŋɔ Tɔɔlaa maawɛlɛɛ lɛlɛɛ mɛn.
18. Zesu túwɔ́ pələ nɛlɛɠaa ɓə nwɛli aa too yɛ́ ?
18 Zesu ŋɔ nu mɛni nwanaai kɛ, ə lɛɛ ho kɛi gili kulɔ nuta lɔpee hu. Nuta ho kɛi ɲɔu lɛɠɛi ma, ə lɛɛ ŋɔ mɛni lɛlɛɛ kɛ. Leapɛlɛɛ diɛ kpɛli di kwəinɛɛ kɛ pai bɔ (Malikə 10:13-16). Zesu ho kɛi nua hu yɛɠɛ. Hulu da nɔgwəi di wɛlikpɛɛi kɛ ma (Matie 21:12, 13). Zesu ŋɔ lowai, nua di ho kɛi nɛaa maawiɛ, di ho kɛi di kwɛdɛn. Kəlaa Zesu nwɛi, ə kɛi nɛaa maawiɛ yɛ di kwɛdɛn (Záán 4:9, 27). Zesu ə kɛ kpɔ a kpɔɔmaayɛɛmun. Gwa gɔɔmaa həɠə, holo ta ə ŋɔ apɔtɛlɛɠaa kɔwɔ maa waa, gólói tii ə kɛ a luwɔɠaa di wɔ kóló (Záán 13:2-5, 12-17).
Zesu ə kɛi kalan gɛ ɓɛi lɔpee ə kɛi nua kaa laa
19. Kɔɔmaa ləkɛɛ ɓə a nɛ yɛ Zesu ə kɛ bɔ ə kpɔnmaa tɛɛ nua pɔ ?
19 Yii kpɔ kɛ maakpaan ə kɛ nua diɛ, Zesu ə kɛ a gɔlɔnŋaa ə lɛɛ ə kɛ bɔ ə kpɔnmaa tɛɛ di pɔ. Gwa yili kaa mɛniɠaai ə gɛ diɛ, ə ɲɔngɛnua kɔlɔi pono Yálá ŋɔ nii maahəɠɛɛ haalai (Matie 14:14). Holoɲɔngɛmun da ə pa Zesu pɔ a yələ ta, ə mo ma yɛ ma : ‘ Akɛ ya hwaa ma, ya pɛli ə́ gɔ́lɔ́i pono ə́ mááhəɠə. ’ Zesu ə ɉulɔnui tii ŋɔ mɔnɔ kaa, ɲɛi maawɛli ə ɉon ə lɛɛ ə kɛ bɔ ə kpɔnmaa tɛɛ bɔ. Yili ɓa, ə ɲee haŋa ə ɉee ma yɛ ma : ‘ Ŋáá hwaa ma , ə́ kɔlɔi ə́ pono, ə́ maa ə həɠə. ’ Ə lɛɛ ɉulɔnui tii kɔlɔi ə pono (Malikə 1:40-42). Ə́ kiliŋahiɛ pələi ɉulɔnui tii kwəi ə nɛɛ la.
ZESU Ə LƐƐ A DƏLIMOƆ NAN MA
20, 21. Zesu ə lɛɛnwoomulaa leelee kɛ pələ lɛ ləi ?
20 Zesu ɓə lɛɛnwoomulaa leelee kɛ pələ lɛ. Pələi ma nua di kɛi ɓaɠaɓo la Zesu ɓa, diɛ mɔnɔ laa mɛi, ə nii kpələ ə lɛɛ Nan nwoo mu mɛni kəlee hu. Gwa gɔɔmaa həɠə Zesu ə tɔɔ kpaan Sətana ŋɔ ŋaatɛ mɛniɠaa kəlee tɔwɔ (Matie 4:1-11). Ə kɛ a lowai ta, ɲəi bɛlɛn nua taɠaa di ho kɛ laa li na, di mo kpɔ hɔlɔ ma diɛ ma : “ Ɉu aa pu ma ”, kəlaa Zesu ho di lɛɛ laa di ho ɲɛi həɠə Yálá ŋɔ kólói ɓa (Malikə 3:21). Pələi ma di kɛi nalan na, diɛ mɛniɲɔn gɛ la, ə gbɔɔ hu hon, ho nwɛi gwələ kulɔ (Piɛli dɔlɔɔ 2:21-23).
21 Pələi ma Zesu ə mɔnɔ kɛnɛ mɛɛ la ə lɛɛ la ɉu ə haa, ə lɛɛ a dəlimoɔ Zehova ɓa (Piɛli dɔlɔɔ 2:24 ɓo). Mɔnɔi Zesu ə mɛɛ yɛ təɠa pa haai, ə́ kiliŋahiɛ ma. Di ɉon, di lɛɛ pɛlɛ ma, di giti tee a hulu, di ɓowolaa tɔɔ ma, holahiɠaa di naa nɔnwɔ ɓo, di gbanwo wulu ɓa. Gɛɛ kea pai haai ə toma yɛ ma : “ Mɛni kəlee laa aa hwɛɛ ! ” (Záán 19:30). Zesu haa pulu, Zehova ə nwun malaka kɔlɔ hu volo haaɓa yələ (Piɛli dɔlɔɔ 3:18). Holo 40 dɛɛ pulu, ə pənə ə li yələkɔlɔn ɉu, ə “ hee Yálá yee lɛlɛɛ mɛi ” yɛ naa maakpɔn, ə lɛɛ ɉu Yálá yɛ Tɔɔlaa tɛɛ bɔ (Hebulu 10:12, 13).
22. Lɛɛi Zesu ə mo Nan nwoo mu ə lɛɛ ɉu ə haa, yili dɔnɔ ɓaa lə ?
22 Lɛɛi Zesu ə mo Nan nwoo mu ə lɛɛ ɉu ə haa, yili ɓə a gɛ guɔ pɛli yɛnɛɛ yii kpɛɛ ho ma hɔlɔɓoi alizana hu lɔi mɛi, yɛ pələi Zehova ə kɛ la bɔ toloo. Pələi Zesu haa mɛni aa yili kɛ la a pɛli mɛni, ɉɛɓɛ ɲaakwɛlɛi ŋɛi pai, gaa pai ɉukulɔi guɔ.
