ƝAAKWƐLƐI POU KƆU TƆNƆ
Lə mɛni ɓa yɛnɛɛ laahwɛɛ a mɔnɔ ?
1, 2. Kɛɛmaalən ləkɛɛ ɓə nu tamaa da kɛ gɛi di kpɔɔ ɓa ?
HOLO kəlee, gwa mɛni ɲaanwanaa tamaa bələ mɛn. Gɔɔmaa taɠaa ka : Yá aa hwɛɛ, aa tɛ taai, aa kɛɛ kala. Hulɔnu ta aa gbalaan too nua diɛ, kalan bɛlɛ ta mu, aa nutaɠaa maanwana ə lɛɛ aa daɠaa paa. Nɛɛnu ta aa haa ɲɔn naapɔɔ hu, aa lon nɔɔli lɛɛ bulu.
2 Mɛni ɲaanwanaaɠaa da laa nua diɛ, da kɛ di kpɔɔ maaləngɛi diɛ kɛ ma, lə mɛni ɓa yɛnɛɛ laahwɛɛ a wɛlikpɛɛmaa da mɔnɔ ? Yaa ta gɛɛmaalən ŋɛi kɛ ə́ kpɔɔ ɓa ?
3, 4. (a) Kɛɛmaalənŋaa nɛlɛ ɓə Habakuuki ə gɛ ? (b) Zehova ə nwoo pulu pənə ləi ?
3 Biblə a mo yɛ ma, ə ma kɛ nuai kɛ di laa kpɔ kɛnɛ Yálá la, di gɛɛmaalənŋaa tii ta kɛ di kpɔɔ ɓa. Gwa gɔɔmaa həɠə, Yálá ŋɔ loloɓomun Habakuuki ə Yálá maaləngɛ yɛ ma : “ Lə mɛni ɓa ə́ kaa nɛ́ɛ́i laa gɛ́ mɛniɲɔn gaa, ə lɛɛ ə́ ɲɛi yɛ ɓo nua diɛ diɛ mɛniɲɔn gɛ ? Lə mɛni ɓa ə́ kaa nua lɛɛi laa diɛ kɛɛ kala ə lɛɛ diɛ wealaa kɛ ? Lə mɛni ɓa nua da kɛ hwaai di kee mɛi, ə lɛɛ diɛ kpulɔn gɔ ? ” (Habakuuki 1:3, TMN).
4 Yálá ə Habakuuki woo pulu pənə. Habakuuki 2:2, 3, (TMN) hu, ə mo yɛ ma gaa pai mɛniɠaa tii kpɛtɛi. Nua wɛli kaa kpɔ Zehova ɓa kɛnɛ. Biblə a mo yɛ ma : Yálá “ a ka maakpaan gbɛɛ ” (Piɛli dɔlɔɔ 5:7). Mɔnɔɠaa wɛli kpɛɛi Yálá ɓa ə tɛɛ la nu lɔpee gəlee ɓa (Izai 55:8, 9, TMN). Akɛ gaa tii, lə mɛni ɓa yɛnɛɛ laahwɛɛ a mɔnɔ ?
LƏ MƐNI ƁA YƐNƐƐ LAAHWƐƐ A MƆNƆ ?
5. (a) Lə ɓə kalan ɲɛitɔwɔnua tamaa da mo yɛ hwilɛn na nukanŋaa di wɔ mɔnɔ ɓa ? (b) Kəlaa lə ɓə Biblə a galan ?
5 Mɔnɔ a laa nuta ɓa, mɔnpɛɛliɠaa da pastɛɛliɠaa ə lɛɛ kalan ɲɛitɔwɔnua takpɛliɠaa da kɛ kɛi diɛ, Yálá kɛ mɛni li. Daa mo nu tamaa diɛ, diɛ di hwa pɛli Yálá kɛ mɛniɠaa kɔlɔn ɉii. Diɛ kɛ nwɔnɔ ma Yálá ɓə a gɛ nua diɛ haa, ə ma kɛ leapɛlɛɛɠaa, ə gɛ di kɛ gwɛlɛ yələkɔlɔn ɉu. Teɲa hwaa a yili. Zehova Yálá ho ta kɛ li mɛniɲɔn nwun na. Biblə kaa kɛi ma : “ Yálá hwa giliŋahiɛ mɛniɲɔn gɛ mɛni ɓa, Huwala-wala kəlee namu hwa giliŋahiɛ hulu kɛ mɛni ɓa ” (Zɔbə 34:10, TMN).
6. Lə ɓə a gɛ nu tamaa diɛ kɛ ma Yálá ɓə nukanŋaa di wɔ mɔnɔɠaa nwun na ?
6 Nu tamaa da kɛ kɛi ma Yálá ɓə nukanŋaa di wɔ mɔnɔɠaa nwun na, maahɔlɔɓo da kɛ di kiliŋahiɛi diɛ kɛ ma, Yálá ɓə yɛnɛɛ ŋaawooɓoi. Kəlaa gu gaa ɉɛɓɛi ŋɛi ɲaakwɛlɛi 3 hu, guɔ ma ɲɛnɛɛ ŋɛi nwun namu ɓaa Sətana, yai da kɛ nwɔnɔ ma Ɓilihi.
7, 8. Lə mɛni ɓa yɛnɛɛ laahwɛɛ a mɔnɔ ?
7 Biblə a mo yɛ ma : ‘ Yɛnɛɛ naa kəlee kaa mɛniɲɔn nwun namu yee mu ’ (Záán dɔlɔɔ 5:19). Ɲɛnɛɛ ŋɛi nwun namu Sətana kaa a ɲɛnimun. Ə lɛɛ gaa nwɔnɔ “ yɛnɛɛ naa kəlee nua ɓowoi ” (Kulɔ ponoŋa 12:9). Nu tamaa da túwɔ́ yɛ́ Sətana. Yili ɓə aa gɛ yɛnɛɛ laa aa hwɛɛ a wɛlikpɛɛmaa, lɛɛ, ɲɛni mɛni da mɔnɔ.
8 Mɛni takpɛli kaa nwɔnɔ laa yii a gɛ nukanŋaa diɛ mɔnɔ mɛɛ. Ɓɛlowai Adama da Hawa di kulɔ la Yálá woo mu, di nɛŋɛn vilɛn di lonnii pulu. Nɛŋɛn ɓə a kɛ gɛi nukanŋaa diɛ mɔnɔ laa di kee ni diɛ, da kɛ hwaa kɛi a di kee, ŋaawooɓo kɛ mɛni ɓa. Yili a pa a kɔ, da yeetɛɛmaalaa (Kilimaa mun 4:1; 8:9). Nua da mɔnɔ mɛɛ nwɔnɔ, maahɔlɔɓo ‘ nu lonnii di ho mɛni nwanaa pai lowai kɔlɔn ’ (Kilimaa mun 9:12). Mɛni nwanaa a pɛli ə laa nuta ɓa a lowai yii gili ho la ma. Gwa gɔɔmaa həɠə, nu a pɛli ə lɛɛ kóló kɛi a gbea, ə gbɔɔ maanwana.
9. Zehova ə mɔnɔ lɛɛ laa yɛ laa nukanŋaa diɛ. Lə mɛni ɓa gwa pɛli laana guɔ ma yili nwun gaa ma ?
9 Zehova ho ta kɛ li gu wɔ mɔnɔɠaa nwun na, yɛ pələi Kɔ kaa la, paaɓo da wealaa. Ho nwɔnɔ ta kɛ li lɔi kpɛlin mɛni nwun na, hwaŋa kpea-kpea da yá-hwɛɛ kpea-kpea, diɛi da kɛ kɛɛ kalai. Kəlaa gwa kɛ kiɛ gu kpɔɔ maaləngɛi guɔ kɛ ma : “ Akɛ Yálá kaa a Huwala-wala kəlee namu, a pɛli mɛniɠaa tii kəlee kpɛɛi. Lə mɛni ɓa yaan ho yili kɛi ? ” Gu gɔlɔn guɔ ma gu wɛli kaa Yálá ɓa. Gwa gaa ho nii mɔnɔɠaa tii kpɛɛ li, yili nwun gaa ma (Záán dɔlɔɔ 4:8).
LƏ MƐNI ƁA YÁLÁ A MƆNƆƓAA LƐƐ LAA DIƐ LAA GUƆ
10. Lɛɛ ləkɛɛ ɓə Sətana ə bɛlɛ Zehova nwuɔ ?
10 Sətana ŋɛi da kɛ ma Ɓilihi ə Adama da Hawa di ɓowo Edɛni-yea hu, ə nɛ yɛ, Yálá kaa a ŋaawooɓokɛmun ɲɔnwɔɔ. Ə mo Adama da Hawa diɛ, yɛ ma Yálá ho di wɔ mɛni lɛlɛɛ pɔ. Ə kɛ bɔ ə nɛ yɛ gaa a ŋawooɓokɛmun lɛlɛɛ ə tɛɛ Zehova ɓa, yili ɓa di maakpaan hwa pɛli kɛi Yálá ŋɔ ŋawooɓolaa ɓa (Zənɛsə 3:2-5, TMN). Giliŋahiɛɠaai ɉɛɓɛ hu woo kpəlai 26 naa hu kaa.
11. Kɛɛmaalən ləkɛɛ ɓə maanɛɛ gu mukulɔ ?
11 Adama da Hawa di kulɔ Zehova woo mu. Di kɛi di kiliŋahiɛ diɛ kɛ ma, diɛ kpinii da pɛli mɛni ɲɔnwɔɔ da mɛni lɛlɛɛ kulɔ nowai kɛi. Teɲa ho kɛ di pɔ, maahɔlɔɓo Zehova yaa tɔnɔ ɓə ŋɔ kpaaləɠaa lɛlɛɛ. Kəlaa a pɛli kɛ tɛɛ ləi ə deɲa tii hukulɔ kpɔ diɛ a neelee?
12, 13. (a) Lə mɛni ɓa Zehova ho Adama da Hawa ə lɛɛ Sətana di nwun napili ŋaaɓa ? (b) Lə mɛni ɓa Zehova ə Sətana lɛɛ laa, yɛ nukanŋaa ŋaawooɓo ? (c) Ə lɛɛ lə mɛni ɓa ə nukanŋaa lɛɛ laa, diɛ di kpɔɔ tənəndɔɔ ?
12 Zehova ho Adama da Hawa di nwun napili ŋaaɓa. Ə di lɛɛ laa di lon damaa kaa. Adama lonnii tii, Zehova ə lowai lɛɛ di yəi ə gɛ nui di kaa bɔ ə kɛ a di nwun namu, di ɉəɠə ɉu. Zehova liiɓa ɓaa kɛ lɔi mɛi laa ə hwɛɛ a nukanŋaa, di wɔ yɛnɛɛ ŋaa pɛliɛ. Ə ma kɛ yili naa wɛli ho kɛ Sətana ɓa, maanɛɛ lɔ kɛ Zehova liiɓa mɛni tii laa ə hwɛɛ (Zənɛsə 1:28 ; Izai 55:10, 11, TMN).
13 Nɛɛi Sətana ə bɛlɛ Zehova ɓa ŋɔ ŋaawooɓolaa kɛ pələ ɓa, ə gɛ malakaɠaa kəlee ɲɛi ɓa (Zɔbə 38:7, TMN ; Daniyɛli 7:10). Yili ɓə gɛ Zehova ə Sətana lɛɛ laa, pələi a pɛli kɛ nukanŋaa ŋaawooɓoi la a nɛlɛɛ, ə bələ lɛ. Ə lɛɛ ə nukanŋaa lɛɛ laa, diɛ di kpɔɔ tənəndɔɔ Sətana ŋɔ ŋaawooɓolaa mu, ə gɛ diɛ kpinii di gaa akɛ Yálá ŋɔ ŋaawooɓolaa ɓə nɛlɛɛ awala kɛtii Sətana nwɛi.
14. Aa kɛ kea a kwəlan waa tamaa nukanŋaa diɛ di kpɔɔ ŋaawooɓo. Teɲa ləkɛɛ ɓə yili aa nɛ guɔ ?
14 Aa kɛ kea a kwəlan waa tamaa nukanŋaa diɛ di kpɔ ŋaawooɓo. Di wɔ ŋaawooɓo kɛ pələ aa nɛ yɛ, di hwa pɛli di kpɔɔ tənəndɔɔ a neelee. Yili a nɛ yɛ Sətana kaa a lɛɛmun. Nukanŋaa maakpaan gaa Yálá ŋɔ kpɔnmaa ɓa. Teɲa ə kɛ noloɓomun Zelemi pɔ yɛ kɛ ma : “ Oo Zehova ! Ŋi gɔlɔn gɛ́ ma nukan hwa pɛli gbɔɔ ŋaawooɓoi. Ŋi gɔlɔn gɛ́ ma nukan hwa pɛli gbɔɔ tənəndɔɔi ” (Zelemi 10:23, TMN).
LƏ MƐNI ƁA ZEHOVA Ə NƐƐ LAA LOWAI KƐNƐ YƐ TƐƐ ?
15, 16. Lə mɛni ɓa Zehova ə nukanŋaa lɛɛ laa diɛ mɔnɔ mɛɛ lowai kɛnɛ yee mu ? (b) Lə mɛni ɓa mɛnii Sətana ə dee, Zehova ho gbɛtɛ ?
15 Lə mɛni ɓa Zehova ə nukanŋaa lɛɛ laa diɛ mɔnɔ mɛɛ lowai kɛnɛ yee mu ? Lə mɛni ɓa Zehova ho gɛi ho mɛniɲɔn gbɛɛ ? Lowai kɛnɛ a tɛɛ, nu tɛi-tɛi kəlee a pɛli gaai akɛ Sətana a pɛli ŋaawooɓolaa kɛi a neelee. Nukanŋaa daa ŋaawooɓo kɛ pələ huwu tamaa hukɔɔn, kəlaa da lɔpee ho pɛli li ŋaawooɓolaa kɛi a neelee. Ə ma kɛ daa tɛ tɔwɔ lakwəli mɛni hu, ə lɛɛ daa wələ mɛni tamaa kɛi, hulu mɛni, yeehowololaa, paaɓo, ə lɛɛ kɔ, di hu kaa lɔ ma yɛ kɛnɛ. Akɛ Yálá ŋɔ kpɔnmaa hwəi, nukan da lɔpee hwa pɛli gbɔɔ ŋaawooɓoi a nɛlɛɛ.
16 Mɛnii Sətana ə dee Zehova ho gbɛtɛ. Zehova a gbɛtɛ kɛ akɛtii gaa kpɔnmaa tɛɛ Sətana pɔ yɛnɛɛ ŋaawooɓo mɛni ɓa. Kəlaa Yálá hwa pɛli ɲee heei tɔnɔ kpɛli Sətana ŋɔ ŋaawooɓolaa mu. Ə lɛɛ nwɔnɔ Zehova a kpean kɛ mɛniɲɔnŋaa tɔwɔ, kɛlɛɛ nukanŋaa da pɛli kɛ di kiliŋahiɛi diɛ kɛ ma da pɛli di kpɔɔ ŋaawooɓoi yii mɛniɲɔn va kulɔ ɉu. Kəlaa lɛɛ ɓaa yili, ə lɛɛ Zehova hwa pɛli ɲee heei yili mu. “ Yálá hwa pɛli lɛɛ kɛi ” (Hebulu 6:18).
17, 18. Gɛɛɠaa kpɔ Sətana aa gala, lə ɓə Zehova kaa pai gɛi di kpɛtɛ mɛni ɓa ?
17 Ɓilihi da nukanŋaa di wɔ kulɔnwoomulaa, aa kɛɛ tamaa kala. Zehova a pɛli yiliɠaa kpɛtɛi ? Ee a pɛli ma, maahɔlɔɓo yii gɛ laa walaa nua yəi, gɛ laa ho wala li Yálá yəi. Zehova ə gɔlɔn lowai yii gaa pai nɛi la yɛ ma mɛniɠaa kpɔ Sətana ə mo, lɛɛ katii. Yili pulu gaa pai lɔi mɛi kɛi a Alizana, yɛ pələi ə kɛ la bɔ gɔwɔtɔɔi. Nua kpɔ di kaa di “ kama ” hu, di ka pai nwun ɉii (Záán 5:28, 29). Nuta lɔpee ho pai tooi a ɲɔn, ə lɛɛ nuta lɔpee ho pai haai. Gɛɛɠaa kpɔ Ɓilihi aa gala, Zesu kaa pai yiliɠaa kəlee kpɛtɛi. Zehova kaa pai tɛɛi Zesu kɔwɔi ə ‘ ɓilihi kɛ kóló hu kala ’ (Záán dɔlɔɔ 3:8). Gwa pɛli gu gu kwəinɛɛ yili hu, maahɔlɔɓo Yálá liilaai gu pɔ, yili a kpɔnmaa tɛɛ gu pɔ, guɔ pɛli gɔlɔn ɉii ə lɛɛ guɔ ɉəɠə ɉu a gu ŋaawooɓomun (Piɛli veelɛnaa 3:9, 10 ɓo). Ə lɛɛ, a kpɔnmaa tɛɛ gu pɔ ə gɛ gu tɔɔ kpaan gu wɔ mɔnɔɠaa hu (Záán 4:23 ; Kɔlɛntə dɔlɔɔ 10:13 ɓo).
18 Zehova hwa gu hɔlɔhimaɓo, ə gɛ guɔ pɛli ɉəɠəi ɉu a gu ŋaawooɓomun, yaamun, mɛinɛɛ lɛlɛɛ ə gɛ guɔ, ya ka : nukanŋaa da pɛli di kpɔɔ liiɓa həɠəi ɉu. Gu gaa kea pələi gwa pɛli mɛinɛɛ lɛlɛɛ tii hon ɉii la.
MƐINƐƐ TII YÁLÁ Ə GƐ YƐ́, Ə́ KAA PAI ɈON ɈII LƏI ?
19. Mɛinɛɛ ləkɛɛ ɓə Zehova ə gɛ guɔ ? Ə lɛɛ lə mɛni ɓa maanɛɛ gu gaa guɔ ma mɛinɛɛ lɛlɛɛ katii ?
19 Nua liiɓa həɠə mɛni ɉu diɛ kpinii, yili kaa a mɛni lɛlɛɛ yii Yálá ə gɛ guɔ. Yili a gɛ gwa huwɔɠaa gu wɔ mɛni kɛ pələ ho tɔnɔn. Huwɔɠaa da di muhəɠə a di wɔ yɛnɛɛ kɛ pələ, ə ma kɛtii, di hwa pɛli lɛɛ di kpɔɔ ɓa di ho mɛni lɛlɛɛ da mɛni ɲɔnwɔɔ kulɔ nowai kɛ. Kəlaa gu wɛi, gwa pɛli gu gu wɔ yɛnɛɛ kɛ pələ həɠə ɉu, ə lɛɛ Yálá ɓatoo mɛni (Haŋɔn 30:24, TMN). Gu ho yɛ maɉinŋaa. Maahɔlɔɓo maɉin nwɛi, gólói da gbɛtɛ naaɓa, maakólói lɔ ɓə a gɛ. Kəlaa gu wɛi, gwa pɛli gu kpɔɔ liiɓaa mɛniɠaa həɠəi ɉu, yɛ pələi : gu túwɔ́ pələ, gu wɔ yɛnɛɛ kɛ pələ, ə lɛɛ nua gu kaa bɔ di kɛ a gu ɓəlaa. Zehova kaa bɔ gu wɔ yɛnɛɛ ɲaa ə nɛɛ.
20, 21. Lə ɓə maanɛɛ ə́ ɉəɠə ɉu yii yaan yɛ́ pɛli gɛi ?
20 Zehova kaa bɔ gu nwɛlilakɛ (Matie 22:37, 38). Gaa yɛ wɛlikɛmaa nan yii gwəi a nɛɛ non bɔ maahɔlɔɓo, non aa lɛɛ gbɔɔ ɓa aa kɛ ma “ Ə́ wɛli kaa máá ”. Ho non hɔlɔhimaɓo li yili ɓoi tii ma. Zehova hwa gu hɔlɔhimaɓo matoo mɛni ɓa. Yɛ́i ya kɛ bɔ yɛ́ ɓə ya matoo. Setana, Adama da Hawa, di wɛi di ho Zehova ɓatoo mɛni həɠə ɉu. Ə lɛɛ yáán, mɛinɛɛ tii Zehova ə dɛɛ ə́ pɔ, ə́ kaa pai ɉon ɉii ləi ?
21 Nu miliɔn damaa di ho Sətana ɓatoo mɛni həɠə li ɉu, kəlaa Zehova ɓatoo mɛni ɓə da ɉəɠə ɉu. Yɛ́ kpɛli, Zehova ɓatoo mɛni həɠə ɉu (Haŋɔn 27:11, TMN). Gaa pai mɔnɔ kpɛɛi yɛnɛɛ ninɛ hu. Lə ɓə ya pɛli gɛi ə gɛ yɛ́ pɛli kɛi ɲɛnɛɛ ninɛi tii hu ? Yili ɓə gu kaa pai gaai ɲaakwɛlɛi 12 hu.
