1-3. (1) ¿Jamüshii namaanaka na aluwataaushikana suluʼumüin tü Sanedrínkat? (2) ¿Kasa atüjaaneetka aaʼu sünainjee tü naaʼinrakat? (3) ¿Jamüsü jülüjainjatka waaʼin tü naaʼinrakat na aluwataaushikana?

 JASHICHISHII maʼin na shikiipüʼükana tü kanüliakat Sanedrín neʼrapa na aluwataaushikana. Alirajünüshii na aluwataaushikana natuma na laülaashiikana müshiijeseʼe namaanüin namaʼanamüin. ¿Jamüshii maʼaka naya atumawaa? Airuʼutsü nünüiki José Caifás namüin na aluwataaushikana, chia wayuukai nia nekiipüʼükai na sacerdotekana otta nia oʼunirakai sukuwaʼipa tü outkajawaakat suluʼu tü Sanedrínkat. «Mataashii wachiaakai jia suulia jikirajüin piantua nüchiki chia wayuukai», müshi nia. Nnojotsü nuchunteein nünülia Jesús süka jashichin maʼin nia. Anuujeseʼe sooʼomüin nünüiki: «Shialeeitpa aapünaka sutuma wayuu yaa Jerusalén tü jikirajakalü anain. Joʼoteein waaʼu wayain oʼutuin naaʼin chia wayuukai» (Aluw. 5:28). Müshi nümakai aaʼin: «Müleka ayatüle jüküjain pütchi jiʼreerü joʼukajatü».

² ¿Kasache naaʼinraka na aluwataaushikana? Nia Jesús aluwataaka naya sünain aküjaa pütchi otta laülaashi nia nutuma Maleiwa (Mat. 28:18-20) ¿Ooʼulaajeenache na aluwataaushikana suulia aküjaa pütchi süka mmoluin naya neema na wayuu müliakana atuma naya? ¿Ayateenataapa naya sünain aküjaa pütchi sümaa yalayalain naaʼin? ¿Oonoojeenacheʼe naya sümaa nünüiki Maleiwa shiataapa noonoojeerüin amaa nanüiki naya wayuukana? Asoutushi Pedro naaʼu napüshuaʼa na aluwataaushikana sümaa nnojoluin wainmajüin naaʼin.

³ Watüjawee aaʼu tü naaʼinrakat na aluwataaushikana süka waküjaliin pütchi maʼaka naaʼin nayakana. Nuluwataainña waya Maleiwa sünain aküjaa pütchi otta eeshiʼiya süpüla müliain waya atumawaa sünainjee (Mat. 10:22). Kapüleejeerü aküjaa pütchi wamüin süpülajünüle woulia, ¿kasacheʼe waaʼinrajatka soʼunnaa tia? Anasü jülüjale waaʼin tü  naaʼinrakat na aluwataaushikana soʼu namaanüin suluʼumüin tü kanüliakat Sanedrín. a

4, 5. ¿Jamüshi jashichika Caifás namaa na saduceokana namüin na aluwataaushikana?

⁴ ¿Sotusü jaaʼin tü nümakat Pedro otta Juan wanaa sümaa süpülajünüin noulia aküjaa pütchi? Müshii naya: «Eekajasaʼa wayakana nnojoliireejaʼa süpüla wooʼulaainjanain suulia aashajawaa süchiki tü kasa weʼrakat otta tü waapakalü achiki» (Aluw. 4:20). Ayatüshiaʼaya naya sünain aküjaa pütchi suluʼu tü aʼwaajüleekat namaʼaleeya na wane aluwataaushikana. Wainma kasa pülasü naaʼinraka, nayuʼluin yolujaa süleʼeruʼujee wayuu jee neiyajüin na ayuuishiikana. Naaʼinrüin tia eekai tü Luma naainjirakat Salomón. Wüinpümüin sünain tü aʼwaajüleekat Maleiwa eere noutkajaain wainma judío. Eeshi na anakana sutuma neʼe niyolojo Pedro. Wainma na aapaakana sümaa tü pütchi anakat maʼin naʼakajee na anakana natuma na aluwataaushikana. «Akooʼomüinraashii maʼin na anoujakana nünain chi Señotkai. Watta naalii tooloyuu jee jieyuu» (Aluw. 5:12-15).

⁵ Naashichijaakalaka Caifás namaʼaleeya na saduceokana, püreesaka na aluwataaushikana natuma (Aluw. 5:17, 18). ¿Jamüshii jashichika maʼin na saduceokana? Shia süka nekirajüin na aluwataaushikana süsoʼiraain naaʼin Jesús. Nnojoishii anoujain na saduceokana sünain süsoʼiraain saaʼin wayuu. Naküjain na aluwataaushikana oʼttaajeerü wayuu sunoujale nünain Jesús. Nnojotpejeʼe anashin tia namüin na saduceokana, nnojotsü nacheküin sunoujain wayuu tia, jama natüjaain saaʼu kasalajaneerüin tia namüin natumana romanokana (Juan 11:48). Nachajaain maʼin na saduceokana sukuwaʼipa süpüla nooʼulaainjanain na aluwataaushikana suulia aküjaa pütchi.

6. (1) ¿Jamüshii naʼürülaanaka na aʼyataakana nümüin Jehová? (2) ¿Jamüsü nnojotka ponuin waaʼin tia?

⁶ Müsia wakuwaʼipa maaʼulu yaa, jashichishii wamüin shikiipüʼü tü iküleesiakat. Nootuin wooʼomüin na sülaülakana mma, na aʼyataakana suluʼu raawia jee telewisoot shiiʼiree wooʼulaain suulia aküjaa pütchi. Nnojotsü ponuin waaʼin tia. Nayaawata aaʼu na wayuukana alawaain tü namakat na shikiipüʼükana tü iküleesiakat sutuma tü pütchi waküjakat. Naapaale wanee wayuu sümaa tü sümakat tü Bibliakat taashishi suulia tü alawaa ekirajünakat jee tü sukuwaʼipapalakat wayuu (Juan 8:32). Naʼürülashii waya na shikiipüʼükana tü iküleesiakat sutuma tü pütchi waküjakat.

7, 8. (1) ¿Jamüsü naaʼin na aluwataaushikana sutuma tü nümakat chi aapieekai? (2) ¿Kasa wasakireʼerüinjatka anain waaʼin?

 ⁷ Wanaa sümaa püreesain na aluwataaushikana eesüjaʼa jülüjale naaʼin noʼutuneenain aaʼin saalinjee nanoujain (Mat. 24:9). «Shiasaʼa saʼwai, nüntakalaka chi aapiee nümaʼanajeejachikai Jehová, nujutalüinjeseʼe soʼu tü kaatsetkat» (Aluw. 5:19). b Pansaasü tü nümakat chi aapieekai namüin, noʼunuinjanain suluʼumüin tü aʼwaajüleekat otta ayatüinjanain naya sünain aküjaa pütchi (Aluw. 5:20). Atütülaakajasaʼa maʼin naaʼin sutuma tü nümakat chi aapieekai süpüla yalayalainjatüin naaʼin sünain aküjaa pütchi mayaainjeʼe süpülajünüin noulia. «Noʼunakalaka suluʼumüin tü aʼwaajüleekat Maleiwa jee nekirajakalaka wayuu chayaa». Naaʼinrüin tia süka sükatsüinraain nanoula otta yalayalain naaʼin (Aluw. 5:21).

⁸ Anashii wasakirüle waaʼin sünain tüü: «¿Kanouleeiche taya jee yalayaleetche taaʼin süpülajünüle aküjaa pütchi toulia?». Yalayaleerü waaʼin sünain aküjaa pütchi watüjaale saaʼu nakaalinjain waya na aapieekana (Aluw. 28:23; Apoc. 14:6, 7).

9-11. (1) ¿Jamüsü nanüiki na aluwataaushikana soʼu süpülajünüin noulia aküjaa pütchi? (2) ¿Jamüsü anaka süpüla nashatüin tia na anoujashiikana?

⁹ Outkajaashi Caifás namaa na laülaashiikana suluʼu tü Sanedrínkat süpüla süsalainjanain natuma na aluwataaushikana. Nasaajitka na aluwataaushikana suluʼujee tü püreesapüleekat, nnojotpejeʼe natüjaain saaʼu taashin na aluwataaushikana nutuma wanee aapiee. Ainkuukajasaʼa naaʼin na waaria asaajüinjanakana na aluwataaushikana süka nnojolin naya napüla mayaainjeʼe süttüin tü kaatsetkat jee eejanain na waariakana soʼuluʼu (Aluw. 5:23). Naapakalaka süchiki chi sülaülajanakai tü aʼwaajüleekat Maleiwa naküjain pütchi nüchiki Jesús na aluwataaushikana suluʼu tü aʼwaajüleekat. Oʼunushi nia suluʼumüin tü aʼwaajüleekat namaa na nümaajanakana süpüla nasaajüin na aluwataaushikana jee namaain naya suluʼumüin tü kanüliakat Sanedrín.

 ¹⁰ Maʼaka süküjain suʼttia ekirajaayakat tüü, apülajünüsü noulia na aluwataaushikana naküjain pütchi. Asoutushi Pedro naaʼu na aluwataaushikana sünain maa: «Süka niain Maleiwa aluwataain waaʼu, niainjachi woonoʼoleeinjachika amaa anüiki suulialeʼeya sünüiki wayuu» (Aluw. 5:29). Anasü maʼin nakuwaʼipa na aluwataaushikana süpüla nashatüin shia na anoujashiikana. Mayaainjeʼe nüküjain Maleiwa wamüin woonooinjanain namaa na sülaülashiikana mma, nnojoishii süpüla nooʼuleʼerüin waya suulia waaʼinrüin tü nüchekakat Maleiwa. Apülajünüsia woulia waküjain pütchi maaʼulu natuma na sülaülashiikana mma, ayatapejeʼe waya aküjain pütchi maʼaka waaʼinrüinjatüin shia naashin Maleiwa (Roma 13:1). Wachajaainjatü sukuwaʼipa süpüla ayatüin waküjain pütchi shiajaʼa neʼe nnojoleerüin waaʼinrüin maʼakaapuʼu shia watuma.

¹¹ Jashichishii maʼin na laülaashiikana napüleerua na judíokana namüin na aluwataaushikana sünainjee tü namakat. Noʼutee aaʼinchii naya (Aluw. 5:33). Outajanayaa naaʼinruʼu na aluwataaushikana, akaalinjünapejeʼe naya nutuma Jehová.

12, 13. (1) ¿Kasa nüküjaka Gamaliel namüin na aʼyataajiraakana nümaa jee kasa naaʼinraka naya wayuukana? (2) ¿Kasa naaʼinraka Jehová maaʼulu süpüla nükaalinjain na aʼyataakana nümüin? (3) ¿Kasa sotuinjatka waaʼin nuuʼulaale Jehová müliain waya atumawaa sünainjee lotuin wakuwaʼipa?

¹² Asoutushi Gamaliel c naaʼu na aluwataaushikana. Wayuu ekirajüi sünain tü Pütchi Aapünakat nümüin Moisés otta kojutushi maʼin nia sümüin wayuu. Müsüjeseʼe saapaanüin amaa tü nümakat wanaa sümaa nuchuntuin nayuʼnnajanain motsomüin na aluwataaushikana (Aluw. 5:34). Nüküjain Gamaliel süchiki tü kasa naaʼinrakat waneinnua wayuu süpüla nashutuin naaʼu na romanokana. Nüküjain naʼwalakajaain naya wayuukana outapa chi nekiipüʼükai. Nüküjainjeseʼe namüin na laülaashiikana nnojoluin anain napüleeruale naaʼin na aluwataaushikana süka naʼwalakajaajeenain, jama outuichipain Jesús, chi nekiipüʼükai. Kemeʼeriasü maʼin nünüiki Gamaliel wanaa sümaa nümüin: «Tachiaain jia suulia jamajüin jutuma wayuukana naainnua, anashii juuʼulaale naya. Sünainjeejatüle wayuu tü naaʼinreekalü amüin jee tü naʼyataakalü anain, awüinjaweerü. Nünainjeejatüle shia Maleiwa, nnojotsü kasakeerüin jutuma otta eeshiijaʼa jiale neʼe peʼipaajeenain nümaa Maleiwa» (Aluw. 5:38, 39). Naapaaka na laülaashiikana sümaa tü nümakat Gamaliel, naʼyaajirapejeʼe na aluwataaushikana jee nachiaain «naya suulia ekirajaa nüchiki Jesús» (Aluw. 5:40).

¹³ Eeshii süpüla nükaalinjain Jehová na aʼyataakana nümüin nükajee wanee wayuu eekai kojutuin maʼaka naaʼin Gamaliel (Prov. 21:1). Eesü süpüla nuʼunirüin Jehová sükajee tü nüpülainkat nakuwaʼipa  na sülaülajanakana mma, na laülaa oʼunirakana sukuwaʼipa tü aaʼinnajatkat otta na aikaleʼerakana shikii tü aainjünajatkat süpüla naaʼinrüin tü keeʼireekat naaʼin Jehová (Neh. 2:4-8). Nuuʼulaale Jehová müliain waya atumawaa sünainjee lotuin wakuwaʼipa soteesü waaʼin piamasü kasa (1 Ped. 3:14). Palajana, nükatchinreerü waaʼin Jehová süpüla wachecherüin waaʼin. Piama, nnojotsü eein wanee kasa ataʼüleetka sukuwaʼipa tü aʼyatawaakat nümüin Jehová (Is. 54:17).

14, 15. (1) ¿Jamüsü naaʼin na aluwataaushikana mayaainjeʼe naʼyaajünüin? (2) ¿Jamüsü makaʼa nakuwaʼipa? (3) Püküja süchiki tü alatakat nümüin wanee wawala talatakai aaʼin mayaainjeʼe niʼrüin nümüliala.

¹⁴ ¿Eemiajaasüche nanoula na aluwataaushikana sutuma naʼyaajünüin? Nnojo. «Nojuʼitakalaka na aluwataaushikana sümaa talatüin maʼin naaʼin suluʼujee tü kanüliakat Sanedrín», müsü tü Bibliakat nachiki (Aluw. 5:41). ¿Jamüsü talataka naaʼin? Shia süka natüjaain saaʼu müliain naya atumawaa sünainjee waneepiain naya nümaa Jehová jee saaʼujee nashatüin nukuwaʼipa Jesús. (Mat. 5:11, 12).

¹⁵ Talatüsü waaʼin maʼaka naaʼin na anoujashii namaiwajanakana mayaainjeʼe müliain atumawaa waya saaʼujee waküjain pütchi (1 Ped. 4:12-14). Nnojotsü anain wamüin wapüleeruaanüin aaʼin, müliain waya atumawaa jee püreesain waya. Talatapejeʼe waaʼin süka waneepiain waya nümaa Jehová. Jülüjataa paaʼin tü alatakat nümüin chi wawalakai Henryk Dornik. Müliashi nia soʼu wainma juya natuma na sülaülashiikana mma. Aluwataanüshi nia nümaa chi nuwalakai natuma na sülaülashiikana mma suluʼumüin wanee campo de concentración akoosütoʼu soʼu 1944. Anuu tü ashajünakat nachiki: «Nnojoishii oonooin naya sümaa wanüiki. Talatüsü naaʼin mayaainjeʼe outajanain naya sünainjee tü nanoujakalü anain». Anuu nünüiki chi wawalakai Dornik: «Nnojoishi outeein taya, waneepiashi taya nümaa Jehová jee tachecherüin taaʼin sümaa meimmoluin taya, talatüsü taaʼin sutuma tia» (Sant. 1:2-4).

16. (1) ¿Kasa naaʼinraka na aluwataaushikana süpüla naküjain süpüshuaʼa tü Nünüikikat Maleiwa? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla waküjain pütchi maʼaka naainjapuʼuin shia na aluwataaushikana?

¹⁶ Aküjashii pütchi nachikuaʼa na aluwataaushikana. «Mojoʼlooinkalaka  naya sünain ekirajaa jee sünain aküjaa pütchi anasü nüchiki Jesús chi Cristokai. Naaʼinrüin tia suluʼu tü aʼwaajüleekat Maleiwa jee sainküinpünaa miichi» d (Aluw. 5:42). Yalayala aaʼinchi naya anoujashiikana, naküjain süpüshuaʼa tü Nünüikikat Maleiwa. Naaʼinrüin tü nuluwataakalü anain Jesús, naküjain pütchi sainküin miichi (Mat. 10:7, 11-14). Wainmaka na wayuu aapakana tü nekirajakalü anain chaa Jerusalén. Maaʼulu yaa eʼnnaajünüshii maʼin na aküjaliikana pütchi nüchiki Jehová sutuma waküjain pütchi maʼaka naainjapuʼuin shia na aluwataaushikana. Waküjapa pütchi shipialuʼu wayuu, waküjain süpüshuaʼa tü Nünüikikat Maleiwa namüin, jama keeʼireein waaʼin naapüinjatüin süchiki tü pütchi anakat maʼin. Anakuwaʼipatsü maʼin nutuma Jehová tü waʼyataainkat sünain aküjaa pütchi sainküin miichi. Wayaawatüin tia sünainjee wainmain na wayuu aapaakana sümaa tü pütchikat maaʼutpünaa. Eeshii na eiwaʼaliikana aapüin tü pütchi anakat maʼin süka süküjünüin namüin nepialuʼu.

17-19. (1) ¿Kasa nakatajiraweeka atuma na anoujashiikana? (2) ¿Kasa naaʼinraka na aluwataaushikana süpüla nanoutuin tü alatakat?

¹⁷ Eesü wanee kasa nakatajiraweeka atuma na jekenakana sünain anoujaa. Nnojoishii Jerusalénjeʼewalin napüshuaʼa naya anoujashiikana. Atüjeeshii naya sooʼomüin nüchiki Maleiwa süpülapünaa naleʼejüin noumainpaʼamüin. Aapüshii nneerü na anoujashii kepiakana Jerusalén süpüla neküin jee süpüla tü choʼujaakat namüin na anoujashii antakana  Jerusalénmüin (Aluw. 2:44-46; 4:34-37). Eepejeʼe wanee kasa nanoutajatkat akuwaʼipa na aluwataashiikana süpüla ayatüin paaʼinwain na anoujashiikana, anuu tü alatakat: Nnojotsü aapünawalin neküin na jieyuu outakana aʼwayuuse, na aashajaakana griego (Aluw. 6:1). Nnojotpejeʼe müin atumawaa na jieyuu aashajaakana hebreo. Jaʼyasü naaʼu na anoujashiikana koʼuin nakuwaʼipa. Mojujiraashiijeʼe na jekenakana anoujain sünainjee tia.

¹⁸ Anuu tü namakat na laülaashiikana süka nayain oʼunirüin nakuwaʼipa na anoujashiikana: «Nnojotsü anain wooʼulaale suulia ekirajaa nünüiki Maleiwa süpüleerua weitajüin eküülü sümüin wayuu» (Aluw. 6:2). Jee naküjainña namüin na anoujashiikana nachajaainjanain akaratshishii wayuu eekai kaaʼuin tü nüpülainkat Maleiwa jee eekai kekiin maʼin süpüla shiʼitaanajatüin najapuluʼu tia aʼyatawaakat (Aluw. 6:3). Choʼujaasü müinjatüin nakuwaʼipa naya wayuukana süka nnojoliinjanain neitajüin neʼe eküülü, eʼitaanajatü nneerü najapuluʼu, ayaʼlajüinjana naya wanee kasa otta yaawainjatü natuma tü naaʼinrajatkat. Anüliee griego nanainka naya akaratshishiikana wayuu süpüla anain naaʼin na jieyuu aashajaakana griego. Süchikijee noʼuraajüin na aluwataaushikana naaʼu na wayuu aneekünakana eʼitaanüsü tia aʼyatawaakat najapuluʼu, jama choʼujaain maʼin shia. e

¹⁹ ¿Nnojoliinnapache süpüla naküjain pütchi naya wayuukana süka neitajüinjanain eküülü? Nnojorüleejaʼa. Naʼaka naya wayuu aneekünakana eejachi Esteban, yalayala aaʼinchi nia sünain aküjaa pütchi (Aluw. 6:8-10). Otta eejachia Felipe «chi wayuu eʼikajüikai tü pütchi anakat maʼin» (Aluw. 21:8). Naaʼinmaasü maʼin naya wayuukana tü aküjaakat pütchi.

20. ¿Kasa jülüjaka naaʼin na laülaashiikana maaʼulu süpülapünaa naneeküin wanee laülaashi jee wanee aʼyataakai neʼipajee na laülaashiikana maʼaka naaʼinrüin shia na aluwataaushikana?

²⁰ Jülüjasü naaʼin na laülaashiikana maaʼulu yaa, tü naaʼinrakat na  aluwataaushikana süpülapünaa naneeküin wanee wawala süpüla laülaashinjachin nia. Wanaawainjatü tü jülüjakat naaʼin nümaa Jehová otta jaʼyainjatü naaʼu eein tü nüpülainkat Jehová naaʼu. Jülüjasü naaʼin na wawalayuukana tü namakat na Laülaashii Jülüjakana Aaʼin na Aküjaliikana Pütchi süpülapünaa nüneekünüin wanee anoujashi süpüla laülaashinjachin nia jee niʼyataainjachire neʼipajee na laülaashiikana. Jülüjasü naaʼin pansaale nukuwaʼipa sümaa tü sümakat tü Bibliakat (1 Tim. 3:1-9, 12, 13). f Aküjünüsü suluʼu tü Bibliakat tü nukuwaʼipainjatka wanee wayuu süpüla laülaashinjachin nia, müsüjeseʼe watüjaain saaʼu naneekünüin na laülaashiikana sükajee tü nüpülainkat Maleiwa. Eesü süpüla nakumajüin sukuwaʼipa na laülaashiikana suluʼu tü outkajaaleekat süpüla nakaalinjünüin na wawalayuu laülaainnakana (Sant. 1:27). Eeshii noʼutku laülaashii akaalinjakana sünain akumajaa Piichi Outkajaalee, nakumajüin sukuwaʼipa tü outkajawaakat miyoʼu jee eeshii na akaaliinjakana wawalayuu suulia shiʼitaanüin isha nanain. Wainma tü nakaalinjaka anain na neʼipajanakana na laülaashiikana mayaainjeʼe nnojolin nayain ekirajüin jee alapalaain naaʼu na wawalayuukana maʼaka naaʼinrüin shia na laülaashiikana. Ayatüinjanapejeʼe naya aküjain pütchi (1 Cor. 9:16).

21, 22. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu neʼrüin naʼanasia Jehová na jekenakana anoujain?

²¹ Nükaalinjain maʼin Jehová na jekennuukana anoujain süpüleeruaanapa naaʼin saaʼujee nanoula otta suulia sümalajaain nanoula sutuma tü alatakat namüin naʼaka na wawalayuukana. Neʼrüin naʼanasia Jehová, anuu tü sümakat tü Bibliakat süchiki tia: «Suʼwalakajaakalaka süchiki nünüiki Maleiwa jee akooʼomüinraashii maʼin na nikirajüinkana Jesús chaa Jerusalén otta kojuyashii na sacerdote anoujakana» (Aluw. 6:7). Tü shia soʼutku tü kasa aküjünakat suluʼu tü karaloʼutakat Aluwataaushikana süchiki anakuwaʼipalin na anoujashiikana nutuma Jehová (Aluw. 9:31; 12:24; 16:5; 19:20; 28:31). ¿Aashin talatüin maʼin waaʼin waapapa süchiki nakooʼomüinraain na Aküjaliikana pütchi sainküin mmakat?

²² Sutuma jashichin maʼin nekiipüʼü na judíokana soʼu nakalioʼu na aluwataaushikana nnojoishii ooʼulaain suulia napüleeruain naaʼin na anoujashiikana otta akooʼomüinraajeerü maʼin shia. Sünain ekirajaayakat 6 wekirajaajeerü anain müliain maʼin naaʼin Esteban natuma nekiipüʼü na judíokana.