1, 2. ¿Kasa alataka nümüin Pablo nümaa Bernabé chaa Listra?

 TALATÜSHII maʼin na wayuukana chaa Listra süka kasaʼain nutuma Pablo nümaa Bernabé wanee wayuu eweeniraakai sümaa masaʼain nia, munnatüshi chia wayuukai sümaa talatüin naaʼin. Ponusü maʼin naaʼin na wayuukana tia, woottüshii naya sünain aküjaa maleiwain Pablo nümaa Bernabé. Nüntitkalaka paaʼa toolo chi sacerdote aʼyataakai suluʼu tü aʼwaajüleekat Zeus süpüla suʼutunuin aaʼin otta antitshi nia sütüna wunuʼu jee süsii süpüla saalajayaainjatüin nikii Pablo nümaa Bernabé. Niʼrapa tia Pablo nüma Bernabé nachatajaain nasheʼin jee nachuntakalaka namüin na wayuukana süpüla nnojoliinjanain naʼwaajüin naya. Mayaainjeʼe ayatüin na wayuukana sünain aaʼinraa tia ooʼulaashii naya mapa suulia.

² Nantapaaka waneinnua judío sejena Antioquíajee, tü chakat Pisidia otta Iconiojee, naküjaka alawaa namüin na wayuukana nüchiki Pablo nümaa Bernabé. Na wayuu aʼwaajeekana Pablo naʼinaʼaleechipa neʼe nia süka ipa jee outapünaashi nia natuma. Eʼikaashi maʼin Pablo, najaraijüinjeseʼe nia anuuipaʼamüin sünain tü pueulokot, jama outayaain nia naaʼinruʼu.

3. ¿Kasa wekirajaainjatkalü anain sünain ekirajaayakat tüü?

³ ¿Kasache alataka süchikijee tia? ¿Kasa watüjaka sünainjee tü alatakat nümüin Bernabé, Pablo otta namüin na wayuu chajanakana Listra? ¿Kasa naaʼinrajatka na laülaashiikana maaʼulu süpüla nashatüin nukuwaʼipa Pablo nümaa Bernabé naküjainjanapa pütchi nünülialuʼu Jehová? (Aluw. 14:3). Wekirajaa sünain tia.

4, 5. (1) ¿Jamüshiche nüntaka Pablo nümaa Bernabé Iconiomüin? (2) ¿Jamüsü nakuwaʼipaʼa chayaa sünain aküjaa pütchi?

⁴ Kojuya kaʼi süpülapünaa tia, chajachi Pablo nümaa Bernabé chaa Antioquía, tü chakat Pisidia ajünajaanüshii naya suluʼujee tia mmakat natuma waneinnua judío ayoutakana süchiki tü pütchi naküjakat.  Nnojotsü kasajatüin namüin naya wayuukana tü nümakat Pablo otta Bernabé, nnojotpejeʼe mojuin naaʼin sutuma tia. «Noʼotojookalaka nuuʼui Pablo nümaa Bernabé noʼupala naya wayuukana süpüla nayaawatüinjatüin saaʼu mojuin naainjala» (Aluw. 13:50-52; Mat. 10:14). Oʼunushii naya chejee jee nooʼulaain naya wayuukana süpüla nasoutajanain nümüin Maleiwa saaʼu naainjala (Aluw. 18:5, 6; 20:26). Ayatüsia talatüin naaʼin Pablo nümaa Bernabé, oʼunushiijeseʼe naya 150 kilómetro uuchimüin nakua sünain aküjaa pütchi, antüshijeseʼe naya eemüin wanee patajatshii pasanainka sünain tü uuchikat Tauro jee tü uuchikat Sultán.

⁵ Tü palajatkat mma nüntakalü aluʼumüin Pablo nümaa Bernabé shia Iconio, tü chakat Galacia. Mayaainjeʼe suluwataain Roma saaʼu tia mmakat, sukuwaʼipapala wayuu nakuwaʼipa na griegokana. a Wainma na judío kepiakana suluʼu tia pueulokot jee na wayuu nnojoliikana judíoin ekerotokana naʼaka sünain anoujaa. Nikeroloko Pablo nümaa Bernabé suluʼumüin tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa, aküjashiijeseʼe naya pütchi (Aluw. 13:5, 14). «Kemeʼeriasü maʼin nanüiki, wattaka naalii na judío jee na griego anoujakana» (Aluw. 14:1).

6. (1) ¿Jamüshiche nütüjaka maʼin ekirajaa Pablo nümaa Bernabé? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla washatüin nakuwaʼipa?

⁶ ¿Jamüshi nütüjaka maʼin ekirajaa Pablo nümaa Bernabé? Atüjashi maʼin Pablo süpüleerua tü sümakat tü Bibliakat. Mapüleesat nümüin nüküjainjatüin süchiki tü alatakat suluʼu tü Bibliakat jee tü sümakat tü Pütchi Aapünakat nümüin Moisés jee tü Pütchi aashajaakat süchiki niain Jesús chi Mesías aküjünatüjüikai achiki (Aluw. 13:15-31; 26:22, 23). Akaataajaʼa neʼe Bernabé kapülasü naaʼin sukuwaʼipa wayuu naashajaapa (Aluw. 4:36, 37; 9:27; 11:23, 24). Aküjashii naya pütchi nünülialuʼu Jehová, nnojotsü naküjain tü nekiiruʼujeejatka. ¿Kasache waaʼinrajatka maaʼulu süpüla washatüin nakuwaʼipa waküjapa pütchi? Anashii watüjale maʼin süpüleerua tü sümakat tü Bibliakat. Waneeka waneirua wetsiikulo kamalainjeetka namüin na wayuukana. Kapüla waaʼin nakuwaʼipa na wayuu waküjakana amüin pütchi, nnojo waküjain namüin tü wekiiruʼujeejatkat neʼe. Anashii wekirajüle na wayuukana süka tü Nünüikikat Maleiwa.

7. (1) ¿Kasa naaʼinrawaika na wayuukana naapapa tü pütchi anakat maʼin? (2) ¿Kasa sotuinjatka paaʼin peʼipaale pümaa na püpüshikana sünainjee punoujain nünain Jehová?

⁷ Nnojotpejeʼe talatüin saaʼin wayuu süpüshuaʼa chaa Iconio sümaa tü nüküjakat Pablo nümaa Bernabé. Anuu tü nümakat Lucas süchiki tia: «Nayasaʼa na judío nnojoliikana anoujain, nashükajüin na wayuu nnojoliikana judíoin, naʼürülaanaka anain na anoujashiikana natuma». Anapejeʼe nümüin Pablo nümaa Bernabé makatüin naya chayaa süpüla nekirajüin süchiki tü pütchi anakat maʼin. «Kakaliaka naya chaa Iconio sünain aküjaa pütchi» jee suluʼujee tia nnojoishii «paaʼinwain na wayuu  sulujunakana tia mmakat, eeshii na wanaawakana aaʼin namaa na judíokana otta eeshii na wanaawakana aaʼin namaa na aluwataaushikana» (Aluw. 14:2-4). Müsia neʼe sukuwaʼipa wayuu sutuma tü pütchi waküjakat namüin, eeshii na paaʼinwakana sutuma, eepejeʼe na peʼipaakana suluʼujee tia (Mat. 10:34-36). Peʼipaale na püpüshikana pümaa sünainjee punoujain nünain Jehová, soteesü paaʼin eein na wayuu ayoutakana süchiki tia süka nanoujain sünain tü alawaa aküjünakalü wachiki, anale pukuwaʼipa neʼipajee nayaawateerü aaʼu alawaain neʼe tia otta eeshii süpüla kamaneein naya pümüin mapa (1 Ped. 2:12; 3:1, 2).

8. (1) ¿Jamüshiche nuʼunaka Pablo nümaa Bernabé Iconiojee? (2) ¿Kasa watüjaka sünainjee tü naaʼinrakat?

⁸ Shiasaʼa süchikijee tia, na wayuu chajanakana Iconio aashajaajiraashii nikiira Pablo otta Bernabé süpüla naʼinaʼalajanain naya süka ipa. Naapapa süchiki tia Pablo nümaa Bernabé, oʼunushii naya suluʼumüin wanee mma nata sünain aküjaa pütchi (Aluw. 14:5-7). Müinjatia sukuwaʼipa watuma tia maaʼulu, wayaawatüinjatü saaʼu wakuwaʼipa. Airuʼurule sünüiki wayuu wamüin, kamaneeinjana waya wasoutapa namüin (Filip. 1:7; 1 Ped. 3:13-15). Wayaawatapa saaʼu jamajeein waya natuma na wayuukana, oʼunajana waya suulia jamajüin waya natuma jee jamajüin natuma na wawalayuukana (Prov. 22:3).

9, 10. (1) ¿Jalejeeruʼusü tü mmakat Listra? (2) ¿Kasa watüjaaka aaʼu nachiki na wayuu kepiakana suluʼu tia mmakat?

⁹ Antüshi Pablo nümaa Bernabé Listramüin, wanee mma noumain na romanokana, 30 kilómetro tia uuchumüin suluʼu wüinpüjeeruʼuin saaʼin saaʼujee Iconio. Wainma kasa wanaawaka aluʼu tia mmakat sümaa Antioquía, tü chakat Pisidia,  palitpejeʼe neʼe na judío kepiakana chaa Listra. Mayaainjeʼe naashajaain suluʼu griego na wayuu kepiakana suluʼu tia mmakat, shia nanüikipalaka tü pütchikat licaonio. Aküjashi pütchi Pablo nümaa Bernabé eere jouluin wayuu, jama nnojoluin eejatüin wanee ekirajülee nüchiki Maleiwa suluʼu tia mmakat. Naawaleʼerüin Pablo chaa Listra wanee wayuu eweeniraakai sümaa masaʼain nia, majatü sukuwaʼipa paala tia nutuma Pedro chaa Jerusalén (Aluw. 14:8-10). Watta naalii na wayuu anoujakana nünain Maleiwa sutumajee tü kasa pülasü naaʼinrakat Pedro (Aluw. 3:1-10). Naatapejeʼe neʼe tü naaʼinrakat na wayuukana naawaleʼerapa Pablo chi wayuu masaʼasaikai.

¹⁰ Aʼwaajüshii shiyaakua maleiwayaasü na wayuu chajanakana Listra, müshiijeseʼe maleiwayaain Pablo nümaa Bernabé naaʼinruʼu neʼrapa naawaleʼerüin Pablo wanee wayuu eweeniraakai sümaa masaʼain nia. «Zeus» namakalaka nümüin Bernabé, jama niain süʼlaülajanain tü maleiwayaasükalüirua. Niakalaka «Hermes» namüin amüin Pablo, nüchon Zeus chia makai jee nia sünüikeʼejanaka tü maleiwayaasükalüirua (paashajeʼera tü pütchikat « Tü aainjünakat chaa Listra süpüla nuʼwaajünüin Zeus nümaa Hermes»). Mayaainjeʼe naaʼinrüin tia naya wayuukana, shia jülüjaka maʼin naaʼin Pablo nümaa Bernabé nayaawatajatüin saaʼu naya wayuukana niain Jehová chi waneeshikai suluʼu Maleiwain, aapakai laülawaa namüin süpüla naküjainjanain pütchi otta süpüla naaʼinrajanain kasa pülasü (Aluw. 14:11-14).

11-13. (1) ¿Jamüsü nünüiki Pablo nümaa Bernabé namüin na wayuu chajanakana Listra? (2) ¿Kasa watüjaka sünainjee tü nümakat Pablo nümaa Bernabé?

¹¹ Mayaainjeʼe müin nakuwaʼipa na wayuukana ayatüshia Pablo nümaa Bernabé  achajaain sukuwaʼipa süpüla naküjainjanain pütchi namüin. Anuu tü namakat: «¿Jamüshii makaʼa waya jutuma? Wayuu waya wanaa jümaa otta eʼrüshii waya müliaa wanaa jümaa. Aküjashii waya tü pütchi anakat maʼin süpüla juuʼulaainjanain suulia türa kasa nnojotkat kasain anain apüla. Niainjachi juʼwaajaka chi Maleiwa matüjainkai outaa, chi Kakumalakai tü sirumatuʼukat sümaa süpüshuaʼa tü kasa eekat chaa iipünaa, tü mmakat sümaa tü kasa eekat süpaʼa otta tü palaakat sümaa tü kasa eekat shiroku. Sümaiwa paala, nuuʼulaain wayuu süpüla saaʼinrajatüin tü kasa saaʼinreekalü amüin. Sükajee tü kasa naaʼinrakat nüküjain jümüin jaralin maʼin nia. Aluwataashi nia juya jümüin, watta saalii jüʼttia nutuma, aapüshi nia eküülü jümüin jee talatüsü maʼin jaaʼin nutuma» (Aluw.14:15-17). Tü nüshajakat Lucas suluʼu wetsiikulokot tüü shikirajüin waya sünain tü waaʼinrüinjatkat süpüla waküjain pütchi namüin na wayuu nnojoliikana anoujain nünain Cristo.

¹² ¿Kasa watüjaka nünainjee Pablo nümaa Bernabé? Nnojoishii nayeein alanaʼaleein noulia na aapajakana nanüiki jee nnojotsü yaletüin naaʼin, müshiijeseʼe namüin: «Wayuu waya wanaa jümaa otta eʼrüshii waya wamüliala». Anasü maʼin nukuwaʼipa Pablo nümaa Bernabé nutuma Maleiwa süka neʼraajüin tü shiimainkat nüchiki, naapüin tü nüpülainkat namüin otta aneekünüshii naya süpüla naluwataainjanain nümaa Cristo. Nayaawatüinjeseʼe saaʼu meerüinña nakuwaʼipa na wayuu chakana kepiain Listra noonoole nümüin Cristo.

¹³ ¿Jamüsüche wanüiki nachiki na wayuu waküjakana amüin pütchi? ¿Jülüjasüche waaʼin nnojoluin sülanaʼaleein tü wakuwaʼipakat noulia? ¿Kasa waaʼinrajatka waʼwaajünüle natuma na wayuu wekirajakana sünain tü Bibliakat maʼaka nuʼwaajünüin Pablo otta Bernabé? Anasü maʼin nukuwaʼipa wapüleerua chi wawalakai Charles Russell, atüjashi maʼin nia ekirajaa, nia oʼuniraka sukuwaʼipa tü aküjaakat pütchi soʼujee tü juyakat 1870 sünainmüin 1916. Mayaainjeʼe müin nukuwaʼipa, anuu tü nümakat: «Wayouta achikirü waʼwaajünüin sünainjee tü washajakat jee wayoutuin ‹Ekirajüikalee› wamünüin». Nnojotsü yaletüin naaʼin chi wawalakai Russell maʼaka nnojolin yaletüin naaʼin Pablo nümaa Bernabé. Nnojoishii waya aküjain pütchi süpüla suʼwaajüin waya wayuu, aküjashii waya pütchi süpüla niainjachin aʼwaajünüin «chi Maleiwa matüjainkai outaa».

14-16. ¿Kasa amaa watüjaka sünainjee tü nümakat Pablo otta Bernabé namüin na wayuu chajanakana Listra?

¹⁴ Wanee kasa watüjaka nünainjee Pablo otta Bernabé shia nachajaain maʼin sukuwaʼipa süpüla naküjainjanain pütchi sümüin wayuu maʼleekalia. Na judío kepiapuʼukana Iconio otta na nnojoliikana judíoin ekerotokana naʼakamüin na judíokana sünain anoujaa, natüjaa aaʼulu tü sümakat tü Nüchikimaajatkat Maleiwa jee tü naaʼinrakat napüleerua na israelitakana. Eekajasaʼa na chajanakana Listra nnojotsü natüjaain aaʼu tia.  Wayuu apünajülii naya, juyapouisü maʼin mmakat chayaa otta anasü maʼin süpüla apünajaa. Nayaawataka saaʼu anain maʼin nukuwaʼipa Maleiwa, nayaawata aaʼu tia sükajee kaʼttiain naya otta anain maʼin tü noumainkat. Aküjashijeseʼe pütchi Pablo otta Bernabé namüin naya wayuukana süchiki tia (Roma 1:19, 20).

¹⁵ ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla washatüin nukuwaʼipa Pablo otta Bernabé waküjapa pütchi? Mayaainjeʼe nnojoluin naatayaa sümüin tü waüyee nüpünajakat wanee wayuu suluʼu kojuyasü mma, naatayaa müinjatü tü kasa naaʼinrakat süpüla najaralüin tü mma nüpünajüinjatkalü aluʼu. Wainma sukuwaʼipa tü mmakat, eesü eekai anain maʼin süpüla apünajaa otta eesü tü aʼyataanajatkat maʼin anain shiiʼiree süpünajünüinjatüin aluʼu. Müsia neʼe sukuwaʼipa tü aküjaakat pütchi, müsü aka saaʼin waüyee, waneesia neʼe, shia waküjaka achiki nuluwataajeechin Maleiwa. Jülüjeesü waaʼin nakuwaʼipa na wayuukana jee tü nanoujakalü anain süpüla waküjain pütchi namüin maʼaka naaʼinrüin shia Pablo otta Bernabé. Wayaawatüle saaʼu tia, mapüleejeerü wamüin waküjain pütchi namüin na wayuukana (Luc. 8:11, 15).

¹⁶ Eesü wanee kasa watüjakaʼaya nünainjee Pablo nümaa Bernabé jee na wayuu chajanakana Listra. Jaʼitashii wekirajüin maʼin na wayuukana sünain tü Bibliakat eeshii nnojoliire naapaain sümaa tü pütchikat, nnojotpejeʼe mojuinjatüin waaʼin sutuma tia, jama eein tü waüyee ejituukat saaʼu tü ipa arülakalü aaʼu mma jee süsütünüle tü pütchikat suluʼujee naaʼin (Mat. 13:18-21). Anuu tü nümakat Pablo mapa süchikijee tia namüin na anoujashii chajanakana Roma: «Asouteena waya nümüin Maleiwa waneʼewai wakua sünainjee tü kasa waainjakat» (Roma 14:12).

17. ¿Jalamüinshi oʼunuin Pablo nümaa Bernabé nojuʼitapa Derberjee otta jamüshii noʼunaka?

¹⁷ Süchikijee niʼinaʼannüin jee najaraijünüin Pablo anooipaʼamüin sünain tü pueulokot natuma na wayuu chajanakana Listra süka outayaain nia naaʼinruʼu, outkajaanüshi nia natuma na anoujashiikana jee nekerotitka nia suluʼumüin tü pueulokot. Waneemüin kaʼi süchikijee tia, nuʼunakalaka Derbemüin nümaa Bernabé. Eesü maʼaka saaʼin 100 kilómetro oʼunushi tia makat. Aijakajasaʼa maʼin Pablo sünain oʼunaa, jama süchikajachin nia eʼinaʼannaa süka ipa. Mayaainjeʼe müin tü alatakat, antüshii naya Derbemüin jee watta naalii na wayuu nekirajakana chamüin. Nnojotsü naapaain tü wopu pejekat süpüla nantamaatüin chaa Antioquíamüin, tü chakat Siria. Aleʼejüshii naya nachikuaʼa chaa Listramüin, Iconiomüin otta Antioquíamüin, tü chakat Pisidia. ¿Jamüshiiche naleʼejaka chamüin? Shia süka nakatchinreein naaʼin na anoujashiikana süpüla ayatüinjatüin ichein nanoula (Aluw. 14:20-22). Anasü maʼin tü  kasa naaʼinrakat Pablo nümaa Bernabé. Kapülasü naaʼin nakuwaʼipa na nawalayuukana suulialeʼeya nakuwaʼipa. Nashatüinña tia maaʼulu na wawalayuu alapalaakana waaʼu jee na misioneerokana.

18. ¿Kasa aainjünawaika süpülapünaa nüneekünüin wanee wawala süpüla laülaashinjachin nia?

¹⁸ Nükatchinrüin Pablo naaʼin na anoujashiikana nümaa Bernabé sükajee tü naküjakat namüin jee sükajee tü nakuwaʼipakat napüleerua. Naneeküin anoujashii laülaashiinjanakana suluʼu waneʼewai sukua tü outkajaaleekalüirua. Mayaainjeʼe nuluwataanüin Pablo nümaa Bernabé nutuma Maleiwa sükajee tü nüpülainkat, ayatüshiʼiya oʼuraajüin naya jee naamajüin süpüla nükaalinjain Jehová naya laülaashiikana (Aluw. 13:1-4; 14:23). Meematsia sukuwaʼipa tia maaʼulu natuma na laülaashiikana naneeküinjachipa wanee wawala süpüla aʼyatawaa namüin na wawalayuukana. Süpülapünaa tia, oʼuraajüshii na laülaashiikana jee nekirajaa anainrü tü sümakat tü Bibliakat süpüla natüjaain saaʼu pansaale nukuwaʼipa chi wawalakai sümaa tü sümakat tü Bibliakat (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9; Sant. 3:17, 18; 1 Ped. 5:2, 3). Nnojotsü shiain jülüjain naaʼin kakaliaichire nia sünain anoujaa, shia jülüjaka naaʼin anale nünüiki, nukuwaʼipa jee jamüin pütchi nüchiki. Nayaawataka saaʼu nuuʼulaain chia wawalakai nuʼunirüin Maleiwa nukuwaʼipa sükajee tü nüpülainkat. Keraashi wanee wawala süpüla müinjanain nürüleejakai naaʼin na anoujashiikana, jaʼyale saaʼu nukuwaʼipa tü sümakat tü Bibliakat (Gal. 5:22, 23). Chi wawala alapalaakai naaʼu na anoujashiikana, nia aküjaka keraale wanee wawala süpüla laülaashinjachin nia (paashajeʼera tü sümakat 1 Timoteo 5:22).

19. (1) ¿Kasa natüjaaka aaʼu na laülaashiikana? (2) ¿Kasa naaʼinrajatka süpüla nashatüin nukuwaʼipa Pablo nümaa Bernabé?

¹⁹ Natüjaa aaʼu na laülaashiikana nasouteenain nümüin Maleiwa saaʼu tü naaʼinrakat süpüla naaʼinmajüin na anoujashiikana (Heb. 13:17). Anasü nakuwaʼipa wapüleerua na laülaashiikana sünain aküjaa pütchi maʼaka naaʼinrüin shia Pablo nümaa Bernabé, nakatsüinrüin naaʼin na anoujashiikana sükajee pütchi analuʼulu jee naaʼinrüin wanee kasa aneetka atuma nanoula (Filip. 2:3, 4).

20. ¿Kasa ayateetka waaʼinrüin sutumajee waapüin süchiki naʼyataain na wawalayuu waneepiakana nümüin Maleiwa?

²⁰ Nüleʼejapa Pablo nümaa Bernabé Antioquíajee, tü chakat Siria naküjain süpüshuaʼa tü kasa naainjakat Maleiwa nakajee. «Naküjainña namüin müin nujutatkai saaʼin Maleiwa wanee puettoʼu napüleerua na wayuu nnojoliikana judíoin süpüla nekeroluinjanain sünain anoujaa» (Aluw. 14:27). Akatchinraasü maʼin waaʼin sutuma waapüin süchiki tü naaʼinrakat na wawalayuukana sünain aʼyatawaa nümüin Jehová jee sutuma weʼrüin anain nakuwaʼipa nutuma. Suluʼujee tia, aküjeeshii maʼin waya pütchi nünülialuʼu Jehová.