EKIRAJAAYA 11
Talatüsü maʼin naaʼin süka eejatüin naaʼu tü nüpülainkat Maleiwa
Tü watüjakat nünainjee Pablo nnojorüle saapajüin wanüiki wayuu waküjapa pütchi
Suluʼujeejatü Aluwataaushikana 13:1-52
1, 2. (1) ¿Jamüsü anakaʼa maʼin tü aʼyatawaa aapünakat nümüin Bernabé otta Saulo? (2) ¿Jamüsü watüjaakaʼa saaʼu shikeraajüin tü aküjünakat suluʼu Aluwataaushikana 1:8?
TALATÜSÜ maʼin naaʼin na anoujashii chajanakana Antioquía, tü chakat Siria. Naʼakajee napüshuaʼa na nünüikimaajanakana Maleiwa jee na ekirajakana chaa Antioquía nia aneekünaka Bernabé a otta Saulo nutuma Maleiwa süpüla naküjain pütchi wattapünaa (Aluw. 13:1, 2). Mayaainjeʼe najütünüin paala waneinnua sünain aküjaa pütchi, aküjashii naya pütchi eere eein anoujashii (Aluw. 8:14; 11:22). Eejachi Juan Marcos sünain aküjaa pütchi nümaa Bernabé otta Saulo eere nnojolin süküjünüin pütchi sümüin wayuu.
2 14 juya süpülapünaa tia müsü nünüiki Jesús namüin na nikirajüinkana: «Jüküjeenakalaka pütchi tachiki sainküinpünaa Jerusalén, Judeapünaa, Samariapünaa otta sainküinpünaa mmakat» (Aluw. 1:8). Sutuma nüjütünüin wattapünaa Bernabé otta Saulo sünain aküjaa pütchi, ekeraajüsü tü nümakat Jesús. b
«Anashi jükatarüle tamüin Bernabé otta müshia Saulo süpüla naaʼinrajanain tü aʼyatawaakat» (Aluwataaushikana 13:1-12)
3. ¿Jamüsü kapüleepuʼukaʼa oʼunajawaa sümaiwa?
3 Maaʼulu yaa, eeshi süpüla nüntamaatüin wanee wayuu suluʼumüin wanee mma süka eeitpain kemion otta katünasü nnojotpejeʼe eejatüin tia sümaiwa nooʼuikashii na wayuukana, eeshii na siraakana aaʼu kaʼi sünain waraittaa 30 kilómetro neʼe otta mapüsashii maʼin naya sutuma tia. c Nütüjaa aaʼu tia Bernabé otta müshia Saulo, talatapejeʼe naaʼin süka naküjainjanain pütchi (Mat. 16:24).
4. (1) ¿Jara aneekaka Bernabé otta Saulo? (2) ¿Jamüsüche naaʼin na nawalayuukana sutumajee tia? (3) ¿Jamüinjatü wakuwaʼipa namüin na wawalayuu aapünakana amüin aʼyatawaa?
4 ¿Jamüshi niaka aneekünüin Bernabé otta müshia Saulo nutuma Maleiwa sükajee tü nüpülainkat? (Aluw. 13:2). Nnojotsü aküjünüin tia suluʼu tü Bibliakat, watüjaapejeʼe saaʼu naneekünüin sükajee tü nüpülainkat Maleiwa. Akaalinjünüshii naya natuma na nünüikimaajanakana Maleiwa otta natuma na ekirajüliikana chaa Antioquía, tü chakat Siria süpüla nekeraajüin tü naʼyataainkat. Nnojoishii achunjain na nawalayuukana naaʼu. Talatakajasaʼa maʼin naaʼin Bernabé otta Saulo, naamajapa jee noʼuraajapa na nawalayuukana sümaa neʼitaain najapü naaʼu otta najütüin naya (Aluw. 13:3). Müinjanaʼaya watuma na wawalayuu aʼyataakana suluʼu tü outkajaaleekat jee na wawalayuu alapalaakana waaʼu. Nnojoliinjana waya achunjain naaʼu. Jaʼyainjatü waaʼu kojutuin wamüin tü naaʼinrakat jee alin naya wapüla (1 Tes. 5:13).
5. ¿Kasa naaʼinraka Bernabé otta Saulo süpüla nountuin naküjain pütchi chaa Chipre?
5 Nuuʼuikashi Bernabé otta Saulo chejee Antioquía chamüin Seleucia, anuwaluʼuka naya yalejee Chipremüin, eesü tia maʼaka 200 kilómetro. d Talatakajasaʼa naaʼin Bernabé sutuma nüküjainjachin pütchi chaa nuumainpaʼa. Nantapa Salaminamüin tü wüinpejeeruʼukat sotpa palaa «nekirajaka süchiki nünüiki Maleiwa suluʼupünaa tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa natuma na judíokana» (Aluw. 13:5). e Aküjashii naya pütchi suluʼupünaa tia mmakat. Mayaainjeʼe nnojoluin watüjaain saaʼu tü wopu noʼunakalü aluʼupünaa, eeshiijaʼa nooʼuikale naya maʼaka 160 kilómetro.
6, 7. (1) ¿Jarai chi kanüliakai Sergio Paulo? (2) ¿Jamüsü niyoutakaʼa süchiki Bar-Jesús nunoujainjachin Sergio Paulo? (3) ¿Kasache naaʼinraka Saulo süpüla nunoujainjachin Sergio Paulo?
6 Na wayuu kepiakana Chipre aʼwaajüshii naya maleiwayaasü soʼu tia. Niyaawata aaʼu tia Bernabé otta Saulo nantapa suluʼumüin tü mmakat Pafos, tü wopujeeruʼukat chaa Chipre. «Eejachikalaka yala napüla wanee wayuu judío kanüliashi Bar-Jesús, ouutshi chia makai otta nünüikimaajachiaa nia Maleiwa. Yalajachi nia nümaa Sergio Paulo chi aluwataashikai, wanee wayuu kekiishi maʼin». f Soʼu tia wainma na romano washinnuukana ooʼulakirapuʼukana süpülapünaa naaʼinrüin wanee kasa. Shia naaʼinrapuʼuka tia Sergio Pablo mayaainjeʼe kekiin maʼin nia. Süka naapajeein Sergio Pablo tü Nünüikikat Maleiwa mojushiisü tia nümüin Bar-Jesús chi Elimas münakai, «ouutsü» maluʼulu tia (Aluw. 13:6-8).
7 Niyouta achiki Bar-Jesús nüküjünüinjachin amüin pütchi Sergio Paulo suulia nunoujain, naaʼinrüin tia süpüla ayatüin nüküjain nümüin tü naaʼinrajatkat (Aluw. 13:8). Nüchajaapejeʼe sukuwaʼipa Saulo süpüla nunoujainjachin Sergio Paulo. Anuu tü münakat süchiki tia: «Süntakalaka tü nüpülainkat Maleiwa naaʼu Saulo, chi Pablo münakai, niirakaakalaka maʼin nümüin Elimas jee nümakalaka nümüin: ‹Wayuu alaa neʼe pia. Shia neʼe paaʼinraka tü kasa mojusükat. Nüchon pia chi Yolujaakai jee pumojujüin sukuwaʼipa wanee kasa eekai lotuin, ¿joujaleechi puuʼulaaka suulia pumojujüin tü nikirajakalü anain Jehová? Aniisa Jehová pooʼomüin, moʼupaʼajeechi pia jee nnojoleerü piʼrüin nuwarala chi kaʼikai soʼu jeʼra kaʼi›. Jee wanaa maʼin sümaa tia, müsatajaaka nuʼupaʼaluʼu Elimas, müsü kojokoijaʼa saaʼin tü mannuuyakat nüʼütpünaa sümaa shipiʼyuushijaain nuʼupaʼaluʼu, nüchajawaain nümaka wayuu nüʼütpünaa shiiʼiree sajattajachin nia». g Nunoujaka chi aluwataashikai niʼrapa tia. «Ponusü maʼin naaʼin tü kasa nikirajakalü anain Jehová» (Aluw. 13:9-12).
Yalayala waaʼin müliale waya atumawaa maʼaka naaʼinrüin shia Pablo.
8. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla yalayalain waaʼin maʼaka yalayalain naaʼin Pablo?
8 Nnojoishi eimmolojooin Pablo neema Bar-Jesús. Müinjatü wakuwaʼipa, nnojoliinjana waya eimmolojooin neema na amalajeʼereekana nanoula na ekirajaweekana sünain tü Bibliakat. Anainjatpejeʼe sukuwaʼipa wanüiki «maʼaka wanee eküülü eekai jemetüin sutuma kaʼakain shia ichii» (Col. 4:6). Wachajaainjatpejeʼe sukuwaʼipa süpüla ayatüin nekirajaain na wayuukana jaʼitasü jashichin wayuu sünainjee. Nnojoishii yüütiraainjanain waya sümaa tü alawaa nekirajakalü anain na wayuu suluʼukana tü iküleesiakalüirua, jama namojujüin tü nikirajakalü anain Jehová maʼaka naaʼinrüin shia Bar-Jesús (Aluw. 13:10). Yalayalasü waaʼin maʼaka naaʼin Pablo waküjapa pütchi jee wakaalinjain na wayuu ekirajaweekana nüchiki Maleiwa. Mayaainjeʼe nnojoluin naaʼinrüin Maleiwa kasa pülasü maaʼulu yaa maʼaka naaʼinrüin shia nüpüleerua Pablo, nükaalinjeena sükajee tü nüpülainkat na wayuu arütkaweekana nünainmüin (Juan 6:44).
Wanee pütchi atütüleʼeraka naaʼin (Aluwataaushikana 13:13-43)
9. ¿Jamüsü anakaʼa süpüla nashatüin na laülaashiikana maaʼulu yaa nukuwaʼipa Pablo otta Bernabé?
9 Nuʼunaka Pablo, Bernabé otta Marcos suluʼu anuwa chejee Pafos, eesü maʼaka 250 kilómetro tia süpüla nantajanain Pergamüin, sotpaʼasü paala tia chaa Asia Menor. Aküjünüsü suluʼu Aluwataaushikana 13:13 nüchiki Pablo otta na nümaajanakana. Wayaawatüin sünainjee tia, niain Pablo nekiipüʼüin na nümaajanakana. Nnojotpejeʼe achunjain naaʼin Bernabé naaʼujee Pablo. Paaʼinwashii maʼin naya sünain aʼyatawaa nümüin Jehová. Anasü maʼin nukuwaʼipa Pablo otta müshia Bernabé süpüla nashatüin na laülaashiikana suluʼu tü outkajaaleekat. Nnojoishii wayeein alanaʼaleein akuwaʼipa noulia na waneinnua, jülüjeesü waaʼin tü nümakat Jesús: «Pawalaawashii jia jüpüshuaʼa». Anuu sooʼomüin nünüiki: «Chi wayuu yaletakai aaʼin nieechi eʼraka japülii, eekajasaʼa chi nnojoikai yaletüin aaʼin nieechi kojutuka atumawaa» (Mat. 23:8, 12).
10. ¿Jamüsü kapüleeka oʼunajawaa suluʼu tü wopu chaʼwatkat Antioquía chejee Perga?
10 Nüntapa Juan Marcos Pergamüin, aleʼejaashi nia nüchikuaʼa Jerusalénmüin nuulia Pablo otta Bernabé. Nnojotsü aküjünüin suluʼu tü Bibliakat jamüin nuʼunalaa nümaka. Eekajasaʼa Pablo nümaa Bernabé oʼunushii naya Antioquía, tü chakat Pisidia, wanee mma chakat Galacia. Kapüleesü maʼin oʼunajawaa suluʼupünaa tia mmakat süka yaletshiin maʼin shia maʼaka 1.100 metro. Uuchoʼupünaainjana naya otta wainma kaʼruwarannuu wopuluʼu jee eeshijaʼa ayuuire Pablo wopuluʼu. h
11, 12. ¿Kasa naaʼinraka Pablo süpüla saapajünüinjatüin nünüiki suluʼu tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa?
11 Antüshi Pablo otta Bernabé suluʼumüin tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa chaa Antioquía, tü chakat Pisidia soʼu tü kaʼi neemeraakalü oʼu na judíokana. Anuu tü sümakat tü Bibliakat nachiki: «Jee süchikijee saashajeʼennüin sümüin wayuu tü Pütchi Aapünakat nümüin Moisés otta tü nashajalakat na Nünüikimaajanakana Maleiwa, naluwataakalaka nanüiki na laülaashiikana suluʼu tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa sünain maa nümüin Pablo jee nümüin Bernabé: ‹Wawalayuwaa, jüküjeerejeʼe wamüin wanee pütchi eekai atütüleʼereerüin waaʼin, anakajaʼa jüküjale shia wamüin›» (Aluw. 13:15). Nüküjakalaka pütchi Pablo yala.
12 Nümakalaka Pablo namüin: «Jia wayuu israelkana jee müshiʼiya jiakana wayuu kojutukana amüin Maleiwa, anashii jaapajüle tanüiki» (Aluw. 13:16). Nnojotsü natüjaain aaʼu naya wayuukana niain Jesús chi Mesías aneekünakai nutuma Maleiwa ¿kasakaʼa naaʼinrüin Pablo süpüla naapajeeinjatüin tü nümakat?. Nüküjain palajana süchiki tü naaʼinrakat Maleiwa napüleerua na israelitakana. Nüküjain Pablo nümüliajüin Maleiwa na israelitakana chaiwaʼaya naya Egipto otta nnojoishi nia «akulajaain aaʼin namaa soʼu tü pienchi shikii juya chajanakalü oʼu naya isashiipaʼa». Nüküjainña Pablo tü naaʼinrakat na israelitakana süpüla nekerotuinjanain suluʼumüin tü mma naapakat Maleiwa namüin (Aluw. 13:17-19). Naashin waneinnua wayuu shia nüküjaka Pablo tü pütchi aküjünakat paala soʼu tü kaʼi neemeraakalü oʼu na judíokana. Shiimainrejeʼe tia, nuuʼulaküinjaʼa Pablo kasa süpüshuaʼa shiiʼiree nükaalinjeein wayuu (1 Cor. 9:22).
13. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla watanalüin saaʼin wayuu süka tü pütchi waküjakat sümüin?
13 Watanalüinjatü naaʼin na wayuukana waküjapa pütchi namüin maʼaka naainjain shia Pablo. Jamüsüjaʼa watüjaale saaʼu tü nanoujakalü anain na wayuukana yooteena waya namaa süchiki tü kamalainkat namüin. Natüjaale saaʼu tü sümakat tü Bibliakat waashajeʼera namüin wanee wetsiikulo naashajeʼerüitka. Anasü wamüle namüin naashajeʼerai tü pütchikat suluʼujee nebibliasekat. Wachajaa maʼin sukuwaʼipa süpüla nekirajaweein na wayuukana nüchiki Maleiwa.
14. (1) ¿Kasa naaʼinraka Pablo süpüla naashajaain nüchiki Jesús saʼakapünaa tü pütchi nüküjaka? (2) ¿Kasa eejüinjatka oulia naaʼin na wayuukana naashin? (3) ¿Jamüsü naaʼin na wayuukana sutuma tü pütchi nüküjaka Pablo?
14 Nüküjain Pablo nutuushinuuin Jesús na aluwataakana saaʼu Israel otta nüküjainña naapinnüin na wayuukana nutuma Juan chi Awoutisaajüikai süpüla natüjaainjatüin saaʼu niainjachin Jesús oʼtteʼerüin naya. Nüküjainña nuʼutunuin aaʼin Jesús jee nüsoʼireʼennüin aaʼin süchikijee outaa (Aluw. 13:20-37). Anuu sooʼomüin nünüiki: «Kanoulale wanee wayuu nünain Jesús, alatinneerü naainjala nuulia nutuma Maleiwa». Nüküjapejeʼe namüin eejüinjatüin naaʼin suulia sülanüin namüin tü nashajakalü achiki na Nünüikimaajanakana Maleiwa, tü makat mayaa: «Jiakana kemeeʼerainparaliikana wayuu, jiirakaa sümüin tü taʼyataakalü anain maaʼulu yaa. Nnojoleerü junoujain anain tayain kakumalain shia, jaʼitasü nüküjain jümüin wanee wayuu jamüin maʼin sukuwaʼipa tatuma». Ponoko naaʼin na wayuukana tü nüküjaka Pablo namüin. Nachuntuinjeseʼe nümüin Pablo otta Bernabé süpüla «naküjainjatüin süchikuaʼa tia soʼu tü wane kaʼi neemeraakalü oʼu na judíokana. Kettaapa tü jutkatirawaakat suluʼu tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa, watta naalii na judío oʼunakana nüchiirua Pablo jee nüchiirua Bernabé, akaʼaya na ekerotokana naʼakamüin na judíokana sünain anoujaa» (Aluw. 13:38-43).
Nayainjana waküjaka «amüin pütchi na wayuu nnojoliikana judíoin» (Aluwataaushikana 13:44-52)
15. ¿Kasa alataka soʼu tü wane kaʼi neemeraakalü oʼu na judíokana?
15 «Shiasaʼa soʼu tü sükaliakat eemerawaa, tü waneemüinkat semaana, noutkajaayaa namaka watta naalii wayuu suluʼujeejana tia pueulokot süpüla naapajüinjatüin» tü nümakat Pablo. Mojushiikalaka tia namüin waneinnua judío jee nayoutuin süchiki tü nümakat Pablo. Nusoutaka Bernabé otta Pablo sümaa yalayalain naaʼin: «Jiainjana aküjünaka amüin palajana tü nünüikikat Maleiwa, jiyoutapejeʼe süchiki tia otta jülüjasü jaaʼin nnojoliin keraain jia süpüla katüinjatüin joʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa, müshiijeseʼe nayainjanain waküjain amüin pütchi na wayuu nnojoliikana judíoin. Shiaʼaya nuluwataaka anain waya Jehová tia wanaa sümaa nümüin: ‹Taneeküin pia süpüla müinjachin pia maʼaka saaʼin wanee luusa sümüin wayuu süpüla püküjainjatüin sainküinpünaa mmakat tü pütchi suʼttaajeetkalü anainjee wayuu›» (Aluw. 13:44-47; Is. 49:6).
«Müliakalaka maʼin atumawaa Pablo otta müshia Bernabé» Talatapejeʼe «maʼin naaʼin na nikirajüinkana Jesús otta eejatü naaʼu tü nüpülainkat Maleiwa» (Aluwataaushikana 13:50-52).
16. (1) ¿Kasa naaʼinraka na judíokana sutuma tü pütchi nüküjaka Pablo otta müshia Bernabé? (2) ¿Kasakaʼa naaʼinrüin Pablo otta müshia Bernabé?
16 Talatüshii maʼin na wayuu nnojoliikana judíoin sutuma tü pütchi naapakat «nanoujayaa namaka napüshuaʼa na wayuu achekakana süchiki katüinjatüin noʼu waneepia» (Aluw. 13:48). Suʼwalakalaaka süchiki nünüiki Jehová sainküinpünaa tia mmakat. Nnojotpejeʼe kasajatüin namüin na judíokana. Nüküjain Pablo otta Bernabé nayain aküjünüin amüin palajana na judíokana tü nünüikikat Maleiwa nayoutapejeʼe süchiki, müshiijeseʼe süsaleenain naya nutuma Maleiwa. «Nayasaʼa na judíokana, nashükajaka wayuu nooʼomüin Pablo otta Bernabé. Nashükajüin na jieyuu washinnuukana jee kojutukana maʼin amüin Maleiwa namaʼaleeya na wayuu kojutukana maʼin atumawaa suluʼu tia pueulokot. Müliakalaka maʼin atumawaa Pablo otta müshia Bernabé jee najünajaanaka suluʼujee tia mmakat». ¿Kasakaʼa naaʼinrüin Pablo otta müshia Bernabé? «Noʼotojookalaka nuuʼui Pablo nümaa Bernabé noʼupala naya wayuukana [...] noʼunakalaka Iconiomüin». Ayatapejeʼe aküjünüin pütchi chaa Antioquía, tü chakat Pisidia. Anuu tü sümakat tü Bibliakat süchiki tia: «Talatüsü maʼin naaʼin na nikirajüinkana Jesús otta eejatü naaʼu tü nüpülainkat Maleiwa» (Aluw. 13:50-52).
17-19. (1) ¿Kasa ayatüinjatka waaʼinrüin maʼaka naaʼinrüin shia Pablo nümaa Bernabé? (2) ¿Jamüsü talateetkaʼa waaʼin waaʼinrüle tia?
17 ¿Kasa watüjaka sünainjee nukuwaʼipa Pablo otta müshia Bernabé? Nnojoliinjana waya ooʼulaain suulia aküjaa pütchi jaʼitasü süpülajünüin tia woulia natuma na wayuu kojutukana atumawaa. Noʼotojooin nuuʼui Pablo otta müshia Bernabé wanaa sümaa nayoutuin tü pütchikat na wayuu chejeʼewaliikana Antioquía. Nnojotpejeʼe naaʼinrüin tia süka jashichin naya namüin, naaʼinrüin tia süka nekeraajüin tü nümakat Jehová namüin jee nnojoluin nasirüin tü alateetkat namüin naya wayuukana. Niyaawata aaʼu Pablo otta müshia Bernabé nnojoluin süpüla napüleeruain naaʼin na wayuukana shiiʼiree naapaainjanain sümaa tü pütchikat. Tü eekat süpüla naaʼinrüin shia ayatüin naküjain pütchi. Müshiijeseʼe noʼunuin chaa Iconiomüin.
18 ¿Kasakaʼa alatüin namüin na anoujashii chajanakana Antioquía de Pisidia? Ayatüsia talatüin naaʼin, mayaainjeʼe müliain naya atumawaa jee nnojoluin kasajatüin sümüin wayuu tü pütchi naküjakat. Naashin Jesús: «Naya anakuwaʼipaliika na wayuu aapakana nünüiki Maleiwa sümaa naaʼinrüin tü nümakat» (Luc. 11:28). Shiaʼaya naaʼinraka tia na anoujashii chajanakana kepiain Antioquía.
19 Ayataʼaya waküjain pütchi maʼaka naaʼinrüin shia Pablo nümaa Bernabé. Nayainjanapejeʼe na wayuukana aneeküin naapaainjanale sümaa tü pütchikat. Nnojorüle kasajatüin namüin na wayuukana tü pütchikat, waaʼinra tü naaʼinrakat na anoujashii chajanakana Antioquía, jaʼitasü süpüleeruaanüin waaʼin eesü süpüla talatüin waaʼin kojutule wamüin waküjain pütchi otta nuʼunirüin wakuwaʼipa Jehová sükajee tü nüpülainkat (Gal. 5:18, 22).
a Paashajeʼera tü pütchikat « Bernabé, amüliajüi wayuu».
b Soʼunnaa tia, aküjünüsü pütchi wattapünaa otta wainma na anoujakana suluʼupünaa waneirua mma maʼaka saaʼin chaa Antioquía, tü chakat Siria. Eesü maʼaka 550 kilómetro tia mmakat palaajeeruʼu sünain Jerusalén.
c Paashajeʼera tü pütchikat « Suluʼupünaa tü wopukot».
d Nakalioʼu na aluwataaushikana, eesü suʼunule wanee anuwa maʼaka 160 kilómetro anale sukua joutai. Kakaliapejeʼe maʼin shia shiʼitüle juya.
e Paashajeʼera tü pütchikat « Tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa».
f Shia aluwataapuʼuka Roma saaʼu Chipre, naya aneekapuʼuka chi aluwataainjachikai saaʼu tia mmakat.
g Aʼwanajaanüsü nünülia Saulo, Pablo münüichipa nia. Naashin waneinnua wayuu Pablo münüshi nia süka kojutuin Sergio Paulo nümüin. Nnojotpejeʼe atüjaanüin saaʼu shiimainre tia. Jamüshijaʼa nuʼunapa Chiprejee Pablo münüshi. Eesüjaʼa nünüliale tia atumawaa joʼuuiwaʼajee nia, anashiika nümüin Pablo nümünüin süka nüküjainjachin pütchi namüin na nnojoliikana judíoin. Tü anülieekat Saulo mojuluʼut suluʼu griego (Roma 11:13).
