EKIRAJAAYA 25
«Anashijaʼa tajütünüle nümaʼanamüin ‹César›»
Nuuʼulaküin Pablo wapüleerua tü wanüikinjatkat laülaapialuʼu süpüla süküjünüin tü pütchi anakat maʼin
Suluʼujeejatü Aluwataaushikana 25:1–26:32
1, 2. (1) ¿Kasa alataka nümüin Pablo? (2) ¿Kasa eeka süpüla jülüjain waaʼin süchiki tü nuchuntakat Pablo?
AYATÜSHIAʼAYA Pablo chaa Cesarea sümaa niʼrajünüin aaʼu natuma na surulaatkana. Alatüsü piama juya süchikijee chajachin Pablo Judea, apünüintua najachijünüin natuma na judíokana (Aluw. 21:27-36; 23:10, 12-15, 27). Ayatüshiaʼaya oʼutuneein aaʼin Pablo natuma na wayuu kaʼürülakana nia. Anuu nünüiki Pablo nütüjaapa saaʼu nüjütüneein nutuma Festo namaʼanamüin na judíokana: «Anashijaʼa tajütünüle nümaʼanamüin ‹César›» (Aluw. 25:11).
2 ¿Anasüche nümüin Jehová tü nuchuntakat Pablo? ¿Anasüche tü naainjakat wanaa sümaa «Anashijaʼa tajütünüle nümaʼanamüin ‹César›» nümüin? Watüjaainjatüin saaʼu susoutia tia, jama waküjain maʼin pütchi maaʼulu. Watüjaainjatü aaʼu waaʼinrajatüle tü naaʼinrakat Pablo soʼu waashajaain namaa na sülaülashiikana mma süpüla süküjünüin tü pütchi anakat maʼin (Filip. 1:7).
Shaʼwatüshi Pablo sümülatuʼu tü einasee nüikalaakalü aaʼu César (Aluwataaushikana 25:1-12)
3, 4. (1) ¿Jamüsü nachekakaʼa na judíokana nüjütünüinjachin Pablo Jerusalénmüin jee kasa aainjünaka nüpüleerua suulia jamajüin nia? (2) ¿Kasa naainjaka Jehová süpüla nükatchinrüin waaʼin maʼaka nükatchinrüin naaʼin Pablo?
3 Apünüin kaʼi süchikijee nüikalaain Festo a sünain aluwatawaa, oʼunushi nia Jerusalénmüin. Naapajüin nanüiki na laülaashiikana napüleerua na sacerdotekana jee waneinnua judío kojutuka atumawaa. Naapajüin süchiki tü kasa mojusü naainjakat Pablo naashin. Natüjaa aaʼu naya wayuukana nnojoleenain jamajüin naya nutuma Festo jee nnojoleenain jamajüin nutuma na wanee judíokana. Suluʼujee tia nachuntuin nümüin nüjütüinjachin Pablo Jerusalénmüin süpüla süsalainjachin nia naainjala natuma, noʼuteepejeʼe naaʼin Pablo wopuluʼu. Niyouta achikit Festo nüjütajachin nüchiki Pablo, anuu nünüiki: «Anashii juʼunule tamaa juʼutku jiakana kojutukana atumawaa, kaainjalalejeʼeya wayuukai chia jüküjeerü tamüin kasain wayu naainjalain» (Aluw. 25:5). Isajüshi Pablo nüchikuaʼa.
4 Akatchinnüsü naaʼin Pablo nutuma Jehová nükajee Jesucristo soʼunnaa tü kasa alatakat nümüin, müshijaʼaya niʼrakai naaʼin Jesús soʼu nükatchinnüin aaʼin Pablo sükajee wanee pütchi makalü yaa: «Yalayala paaʼin» (Aluw. 23:11). Maaʼulu yaa wainma tü kasa mojusü alatakat namüin na aʼyataakana nümüin Maleiwa jee müliasü maʼin naaʼin atumawaa. Eesüjaʼa nuuʼulaale Jehová weʼrüin wamüliala, nükaalinjeenapejeʼe waya süpüla watüjain süpüleerua wakuwaʼipa jee nükatchinreerü waaʼin soʼunnaa tia. Wanouja anainrü nükaalinjeenain waya Maleiwa sükajee tü nüpülainkat (2 Cor. 4:7).
5. ¿Kasa nnojotka naaʼinrüin Festo nüpüleerua Pablo?
5 Kojuya kaʼi süchikijee tia, aikalaashi Festo saaʼu tü einasee naikalaapuʼukalü aaʼu na laülaashiikana süpüla kasalajanainjatüin saainjala wayuu natuma chaa Cesarea. b Yalajachi Pablo shaʼwatüin nümülatuʼu Festo namaʼaleeya na wayuu aliʼirajakana nia. Anuukalaka nünüiki Pablo süchikijee naapajüin nanüiki naya wayuukana: «Nnojoishi aainjain taya wanee kasa mojutuka anainjee tü Pütchi Aapünakat namüin na judíokana, nnojoishi taya aainjain wanee kasa mojutuka anainjee tü aʼwaajüleekat Maleiwa jee nnojoishi taya aainjain wanee kasa mojutuka anainjee ‹César› tatuma». Shiimainña maainjalain Pablo jee nüjütünüinjachin achiki. ¿Kasakaʼa neʼe naaʼinrüin Festo? Shiiʼiree talateein na judíokana nümaa, nüsakirayaain Pablo sünain maa: «¿Oʼuneeshi pia Jerusalénmüin süpüla süsalainjachin pia tatuma tü kasa alirajünakalü aaʼujee pia?» (Aluw. 25:6-9). Nuluwataanüle Pablo nutuma Festo Jerusalénmüin, süsaleechi Pablo naainjala natuma na judíokana, nayeena neʼe aneekaka na judíokana tü kasa aainjünajatkat nüka Pablo jee noʼuteechi aaʼin nia. Shia neʼe jülüjaka naaʼin Festo talatüinjatüin saaʼin wayuu nutuma suulialeʼeya lotuin sukuwaʼipa tü kasa naaʼinrakat. Majatia sukuwaʼipa nutuma chi aluwataashikai Poncio Pilato soʼu süsalain naainjala Jesús nutuma (Juan 19:12-16). Eeshii na wayuu kojutukana atumawaa maaʼulu yaa aneekaka wanee kasa shiiʼiree neʼe talatüinjatüin saaʼin wayuu namaa. Nnojotkalaka ponuinjatüin waaʼin süneekünüle suluʼu wanee laülaapia süsalainjanain tü kasa naainjakat na aʼyataakana nümüin Maleiwa, jaʼitashii maainjalain naya.
6, 7. (1) ¿Jamüshi nuchuntakaʼa Pablo nüjütünüin nümaʼanamüin «César»? (2) ¿Kasa watüjaka sünainjee tü naaʼinrakat Pablo?
6 Nütüjaa aaʼu Pablo outeechin nia sutuma shiain naaʼinmaain neʼe Festo talatajanain na judíokana nümaa. Nuchuntuinjeseʼe Pablo wanee kasa süka wayuuin romano nia: «Anii taya müinmaʼa yaa shaʼwatüin sümülatuʼu tü einasee nüikalaaka aaʼu ‹César› süpüla süsalainjatüin saainjala wayuu nutuma, yaainjachijaʼaya taya süsalain atumawaa tü kasa taainjakat. Nnojotsüsa kasain taainjalain namüin na judíokana, pütüjaa aaʼu tia. [...], anashijaʼa tajütünüle nümaʼanamüin ‹César›». Nuchuntule wanee wayuu tia, nnojotsü nuʼwanajaʼalaa nümüinjatüin nünüiki. «Cheechijaʼaya pia nümaʼanamüin ‹César›, jama puchuntuichipain oʼunaa nümaʼanamüin», nümaka Festo nümüin Pablo (Aluw. 25:10-12). Eeshiʼiya süpüla noʼunuin laülaapialuʼumüin na anoujashiikana süpüla nachuntuin kaalinwaa maʼaka naaʼinrüin shia Pablo süsalainjachipa nia naainjala. Nataʼüleere sukuwaʼipa waʼyataain nümüin Maleiwa na wayuu mojulaakana wamüin, oʼunushii waya suluʼu wanee laülaapia miyoʼu süpüla wachuntuin kaalinwaa suulia süpülajünüin woulia waküjain pütchi (Sal. 94:20). c
7 Püreesashi Pablo piama juya sümaa nnojoluin kasayaain naainjalain, süküjünaka nümüin nuʼunajachin Romamüin sünain asoutaa saaʼu naainjala nümaʼanamüin «César». Eepejeʼe wanee sülaüla mma ounejitka nia süpülapünaa nuʼunuin.
Oʼunushii waya laülaapialuʼu nnojorüle pansaain sukuwaʼipa tü aaʼinnakat wamüin.
«Taaʼinrüinjaʼaya tü nuluwataakalü anain taya» (Aluwataaushikana. 25:13–26:23)
8, 9. ¿Kasa nuʼunaka apüla Agripa Cesareamüin?
8 Maʼaka jeʼra kaʼi süchikijee nuchuntuin Pablo nüjütünajachin nümaʼanamüin «César», antüshi Agripa d sümaa Berenice, tü nuwalakat nümaʼanamüin Festo. Oʼunapuʼushii na aluwataashiikana sünain anaʼlawaa namüin na jekenakana aluwataain. Nüküjain Agripa talatüin naaʼin saaʼu nüneekünüin Festo süpüla aluwatawaa, naaʼinrüin tia shiiʼiree aleeweein nia nümaa Festo jee shiiʼiree nuuntajatüin tü kasa naainjeekalü amüin sünain aluwatawaa (Aluw. 25:13).
9 Ponusü naaʼin Agripa tü nüküjakat Festo nümüin nüchiki Pablo. Nuʼunaka Agripa laülaapialuʼumüin waneemüin kaʼi nümaa Festo sümaa anain maʼin nayolojo otta nasheʼin. Mayaainjeʼe anashaatain maʼin tü nasheʼinkat, shia alanaʼaleekat suluʼu anain tü pütchi nüküjakat Pablo (Aluw. 25:22-27).
10, 11. (1) ¿Kasa niiʼiyataka akajee Pablo kojutuin Agripa nümüin? (2) ¿Kasa nüküjaka Pablo nümüin Agripa süchiki tü nukuwaʼipapuʼukat?
10 Naapüin analuʼutka Pablo nümüin Agripa saaʼu nusoutajachin nümüin shiʼipajee tü aküjünakat nüchiki. Nütüja aaʼu Pablo nütüjain Agripa süpüleerua tü nakuwaʼipakat na judíokana jee tü mojujiraakalü aaʼujee naya. Nüküjain Pablo tü nukuwaʼipapuʼukat paala, anuu nünüiki: «Na eʼraajatüjüliikana taya. Naküjeerü wayuupuʼuin fariseo taya otta naküjeerü ichein maʼin waya süchiirua tü wanoujakalü anain noulialeʼeya na wane judíokana» (Aluw. 26:5). Wanaawaiwaʼaya naaʼin Pablo namaa na fariseokana, naʼatapajapuʼuin nüntajachin chi Mesíaskai. Saaʼu nunoujaichipain nünain Cristo nnojoishi mmoluin nia sünain aküjaa niain Jesucristo chi Mesías nüküjatüjüikai achiki Maleiwa namüin na nutuushinuukana. Naashin Pablo süsalashi nia nüküjain shikeraajüin tü pütchi aküjünatüjütkalia achiki, tia shiaʼaya neʼe tü nanoujakalü anain na wayuu aliʼrajakana nia. Aapajeeshi Agripa sooʼomüin tü nüküjakat Pablo. e
11 Nüküjain Pablo nümüin Agripa müliapuʼuin nutuma na anoujashiikana. Anuu nünüiki nümüin: «Tooʼulaküin kasa süpüshuaʼa süpüla peʼipaainjachin taya nümaa Jesús chi chejeʼewaikai Nazaret. [...] Oʼunushi taya wattapünaa nachiirua naya wayuukana, jama üttüin maʼin taaʼin nanain» (Aluw. 26:9-11). Nnojotsü alawaain tü nümakat Pablo, watta naalii na wayuu eʼrakana nia sünain müliain nutuma na anoujashiikana (Gal. 1:13, 23). «¿Jamüsüche suʼwanajaʼalaa sümaka nukuwaʼipa?», makajasaʼa naaʼin Agripa.
12, 13. (1) ¿Jamüsü nünüiki Pablo süchiki tü alatakat nümüin süpülapünaa sunoutaain nukuwaʼipa? (2) ¿Jamüsü makaʼa nukuwaʼipa Pablo saaʼin wanee mürüt ojunaka süsaʼa sümüin tü wunuʼu kasakat eʼichi?
12 Anuu nünüiki Pablo nüküjapa jamüin suʼwanajaaka nukuwaʼipa: «Shia toʼunaka apüla tia Damascomüin, jama naluwataain jee neʼitaain taya nekiipüʼü na sacerdotekana süpüla taaʼinrüin tia. Aluwataashikalee, wopuluʼupa waya maʼaka kaleʼu kaʼikat, suchuwalaaka wanee luusa iipünaajeejatü, jorottoleesia maʼin shia nuulia chi kaʼikai. Achuwalaasüjeseʼe shia taaʼu jee naaʼu na wayuu tamaajanakana. Wojuttapa mmoluʼumüin, taapakalaka wanee pütchi suluʼu hebreo sünain maa tamüin: ‹Sauloo, ¿jamüshi müliaka maʼin taya putuma? Müliashi neʼe pia maʼaka saaʼin wanee mürüt ojunaka süsaʼa sümüin tü wunuʼu kasakat eʼichi najapuluʼukat chi kamüʼlüinshikai shia›. Anuukalaka tanüiki nümüin: ‹¿Jarai pia Señotkalee?›. Anuujeseʼe nünüiki chi Señotkai teʼipajee: ‹Taya Jesús chi müliakai maʼin putuma›» (Aluw. 26:12-15). f
13 Süpülapünaa niʼrüin Pablo tia kasa pülasükat, müsü nukuwaʼipa «maʼaka saaʼin wanee mürüt ojunaka süsaʼa sümüin tü wunuʼu kasakalü eʼichi najapuluʼuka chi kamüʼlüinshikai shia». Jamüsüjaʼa tü mürüt alüʼüjinnakat wanee kasa, oʼuninnapuʼusü sükajee wanee wunuʼu kasa eʼichirü. Shiyoutajüle tü mürütkat jee sujunule süsaʼa sümüin tü wunuʼukot, asoniraasü neʼe shia süka. Niyouta achikirü Pablo nuʼuninnüin akuwaʼipa nutuma Maleiwa müsüjeseʼe sumojujaain nukuwaʼipa nümaa. Anayaasü naaʼinruʼu Pablo tü kasa naaʼinrakat nnojotpejeʼe müin shia. Soʼu niiʼiyalaain Jesús nümüin süpünaluʼu Damasco, anoutaasü tü jülüjakat naaʼin Pablo (Juan 16:1, 2).
14, 15. ¿Jamüsü nünüiki Pablo süchiki sunoutaain nukuwaʼipa?
14 Nüküjaka Pablo nümüin Agripa sunoutaain tü nukuwaʼipakat. Müshi nia: «Taaʼinrüinjaʼaya tü nuluwataakalü anain taya Jesús soʼu niiʼiyalaain tamüin chejee iipünaajee. Oʼunushijeseʼe taya palajana namaʼanamüin na wayuu chajanakana Damasco, toʼunaka mapa namaʼanamüin na wayuu chajanakana Jerusalén otta müsia sainküinpünaa tü mmakat Judea otta oʼunushi taya namaʼanamüin na wayuu nnojoliikana judíoin. Taküjain namüin nayaawajaainjanain suulia naainjala jee narütkaainjanain nünainmüin Maleiwa otta jaʼyainjatü naaʼu sünainjee tü kasa naaʼinrakat nayaawajaainnapain suulia naainjala» (Aluw. 26:19, 20). Soʼujeʼereeya tü kaʼi niiʼiyalaakalü oʼu Jesús nümüin Pablo oonooshi sümaa tü nuluwataakalü anain nia Jesús. ¿Kasa eeka suluʼujee nüküjain pütchi Pablo? Na wayuu aapaakana sümaa tü pütchikat, ayaawajaashii suulia naainjala, ooʼulaashii suulia aaʼinraa kasa mojusü, shia naaʼinraka tü nüchekakat Maleiwa, anasü nakuwaʼipa süpüleerua wayuu jee kojutusü namüin tü naluwataakalü anain na sülaülakana mma.
15 Nnojotpejeʼe jamajatüin namüin na wayuu aʼürülaakana nooʼomüin Pablo anain sukuwaʼipa wayuu sutuma tü pütchi nüküjakat. Müshi Pablo süchiki tia: «Shiakalaka nataʼülüin aalinjee taya tia na judíokana suluʼu tü aʼwaajüleekat jee noʼutajachiaa aaʼin taya. Akaijasaʼa nükaalinjain taya Maleiwa, taküjaichikalaka pütchi namüin wayuu miyoʼuyuu jee namüin tepichi» (Aluw. 26:21, 22).
16. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla washatüin nukuwaʼipa Pablo wasoutapa saaʼu tü wanoujakalü anain?
16 Yapainjana waneepia na anoujashiikana süpüla nasoutajanain saaʼu tü nanoujakalü anain (1 Ped. 3:15). Waashajaapa süchiki tü wanoujakalü anain namüin na laülaakana suluʼu laülaapia jee namüin na aluwataashiikana sotuinjatü waaʼin sukuwaʼipa nünüiki Pablo wanaa sümaa nusoutuin nümüin Agripa jee nümüin Festo. Aneerü nanüiki wachiki waküjale namüin anain wakuwaʼipa sutuma tü Bibliakat jee anain nakuwaʼipa na wayuu aapajakana wanüiki.
«Anoujataweechijaʼaya taya nünain Cristo putuma soʼu palit kaʼi» (Aluwataaushikana 26:24-32)
17. (1) ¿Jamüsü nünüiki Festo shiʼipajee tü nikirajakalü anain Pablo? (2) ¿Jamüsü nanüiki na wayuukana maaʼulu süchiki tü wekirajakalü anain?
17 Süka pansaain maʼin tü nikirajakalü anain Pablo, jülüjasü maʼin naaʼin Festo nümaa Agripa tü naashajaakalü achiki. Anuu tü alatakat: «Yalaiwaʼaya nusoutuin Pablo naaʼuwaa, emetutkalaka nünüiki Festo nümüin sünain maa: ‹¡Mamainnaichi pia Pablo! ¡Mamainnairü pikii sutuma pikirajaain maʼin!›» (Aluw. 26:24). Watta naalii wayuu maaʼulu makana anüiki maʼaka naaʼin Festo, jülüjasü naaʼin wayuuin maaʼin aaʼinchii waya süka wekirajüin sünain tü sümakat tü Bibliakat. Wainma wayuu oʼunakana suluʼu eʼikülee miyoʼu nnojoliikana aapaain sümaa tü nekirajakalü anain na anoujashiikana süchiki süsoʼiraainjatüin aaʼin wayuu süchikijee outaa.
18. (1) ¿Jamüsü nünüiki Pablo nümüin Festo? (2) ¿Jamüsü nünüiki Agripa nümüin Pablo?
18 ¿Jamüsü nünüiki Pablo niʼipajee chi aluwataashikai? «Festo, laülaashikalee, pia kojutukai maʼin sümüin wayuu. Nnojoishi mamainnain taya, shiimain tü tamakat, nnojotsü taküjain sooʼopünaa taaʼin. Nütüjaa aaʼulu chi laülaashikai süpüshuaʼaleʼeya tü kasa taküjakat achiki nümüin», müshi Pablo nümüin Festo. Jee anuukalaka nünüiki nümüin Agripa: «‹¿Punouja anainrü tü namakat na Nünüikimaajanakana Maleiwa? Tatüjaa aaʼulu punoujain sünain tia›. Nusoutakalaka Agripa nümüin Pablo sünain maa: ‹Anoujataweechijaʼaya taya nünain Cristo putuma soʼu palit kaʼi›» (Aluw. 26:25-28). Nnojotsü watüjaain aaʼu nimeeʼerainre neʼe Agripa tia jee shiimainrejeʼeya shia. Shiapejeʼe watüjaain aaʼu nüsakirüin naaʼin Agripa sutuma tü nümakat Pablo nümüin.
19. ¿Kasa naaʼinrajatka Festo nümaa Agripa nüka Pablo?
19 Süchikijee tia, nüshaʼwalaakalaka Agripa nümaa Festo. Nayaawataka aaʼu na jutkatüshiikana keraaitpain tü noutkajaakalü achiirua. «Naashajaajiraaka Festo nümaa Agripa sünain maa noʼunapa yalejee: ‹Nnojotsü kasain naainjalain wayuukai chii outajachika aaʼujee nia jee püreesainjachikalü aaʼujee nia›. Anuujeseʼe nünüiki Agripa nümüin Festo: ‹Ajütünayüije achiki wayuukai chii nnojoireje nuchuntuin oʼunaa eemüin «César»›» (Aluw. 26:31, 32). Nayaawata aaʼu naya piamashiikana aluwataashii nnojoluin kasain naainjalain Pablo. Suluʼujee tia, anoutaasü tü jülüjakat naaʼin Agripa nümaa Festo nachiki na anoujashiikana, nnojoleena müliain naya natuma.
20. ¿Eʼrüshiche Pablo anaa saaʼujee yootuin nia nümaa Festo jee Agripa?
20 Eeshijaʼa manoujainre Festo nümaa Agripa mayaainjeʼe nüküjain pütchi Pablo namüin. Eʼrapejeʼe Pablo kasa anasü sünainjee yootuin nia namaa naya wayuukana. Aküjashi pütchi Pablo namüin na sülaülakana mma jee namüin na aluwataashiikana chaa Judea, makujuu amüinchiije pütchi naya nnojoire yootuin Pablo namaa (Luc. 21:12, 13). Akatchinraasü naaʼin na nuwalayuukana Pablo naapapa süchiki tü alatakat nümüin jee ayatüinña waneepiain nia nümaa Maleiwa (Filip. 1:12-14).
21. ¿Kasa weʼreetka ayatüle waküjain pütchi mayaainjeʼe weʼrüin müliaa?
21 Wainmeerü kasa anasü weʼraka ayatüleʼeya waküjain pütchi mayaainjeʼe süpülajünüin woulia jee müliain waya atumawaa. Anashii waküjale pütchi namüin na sülaülakana mma, jama nnojorüleereʼe süküjünüin tü pütchikat namüin. Akatchinraajeerü naaʼin na wawalayuukana waneepiale waya nümaa Maleiwa soʼunnaa tü müliaa weʼrakat jee yalayaleerü naaʼin süpüla naküjain süchiki sukuwaʼipa aluwatawaa nutuma Maleiwa.
a Paashajeʼera tü pütchikat « Porcio Festo, chi aluwataashikai saaʼu Judea».
b Yaletüsü tü einasee naikalaapuʼukalü aaʼu na laülaashiikana süpüla süsalain saainjala wayuu natuma, saaʼujee müin shia kaawainsü tü kasa aneekünakat jee pansaʼaleesia shia. Majatü tü einasee nüikalaakalü aaʼu Pilato soʼu süsalain naainjala Jesús nutuma.
c Paashajeʼera tü pütchikat « Oʼunushii laülaapialuʼumüin».
d Paashajeʼera tü pütchikat « Herodes Agripa II, chi aluwataashikai».
e Nunouja anainrü Pablo namaa na anoujashiikana niain Jesús chi Mesíaskai, manoujainpejeʼe na judíokana nünain Jesús. «Ooʼulaashi suulia anoujaa nünain Maleiwa» müshiijeseʼe namüin nümüin Pablo (Aluw. 21:21, 27, 28).
f Müsü nünüiki wanee wayuu ekirajaakai süchiirua tü Bibliakat süchiki tü pütchikat «kaleʼu kaʼikat» makat: «Eemeraʼawaishi wanee wayuu kaleʼu süka jaʼin maʼin chi kaʼikai aluʼuinjaʼa nüshapajaale maʼin nnojoishi eemeraain. Sükajee tia wayaawata aaʼu naaʼinmaapuʼuin maʼin Pablo müliainjanain nutuma na anoujashiikana».
