1-3. (1) ¿Kasa nuʼunaka anain Pablo Corintomüin? (2) ¿Kasa shapaaka atuma naaʼin?

 CHAJACHI Pablo Corinto sajaʼttiamüin juyakat 50. Washiruui maʼin tia mmakat, antawaisü wayuu suluʼumüin sünain ayaʼlajaa jee oikaa wanee kasa. Watta naalii na griego kepiakana suluʼu, eejanaʼaya romano otta judío. a Nnojoipejeʼe oʼunuin Pablo chamüin süpüla niyaʼlajüinjachin otta nuikaainjachin wanee kasa jee nüchajaainjachin aʼyatawaa. Oʼunushi nia shiiʼiree nüküjainjachin pütchi süchiki nuluwataainjachin Maleiwa. Choʼujaasü nümüin jalainjachin nutunkuin nnojoipejeʼe nia achuntuin nneerü namüin na anoujashiikana jee nnojotsü nücheküin süchiki jülüjainjatüin saaʼin wayuu nüküjain pütchi shiiʼiree sülatinnüin wanee kasa nümüin. ¿Jameetche nukuwaʼipa Pablo?

² Atüjashi Pablo süpüleerua aʼyapüjaa loona süpüla miichinjatüin shia. Aʼyatawaa maʼin tia makat, naaʼinrüin tia süpüla tü niyaalujutkat. ¿Eejeetche aʼyatawaa nüpüla suluʼu tia mmakat? ¿Eejeetche miichi nüpüla? Mayaainjeʼe shapaain naaʼin saaʼu tia, sotusü naaʼin Pablo niʼyataainjachin maʼin sünain aküjaa pütchi.

³ Eesü nükalia Pablo Corinto jee aküjashi maʼin nia pütchi. Waaʼinrüle tü naaʼinrakat Pablo soʼu chajachin nia Corinto, aküjeena maʼin waya pütchi namüin na wayuu kepiakana waʼütpünaa.

4, 5. (1) ¿Jara kepialujuchika Pablo soʼu chajachin nia Corinto jee kasa niʼyataaka anain? (2) ¿Jamüshi nütüjakaʼa Pablo aʼyapüjaa loona?

⁴ Süchikijee nüntüin Pablo Corintomüin niʼraajaka Áquila sümaa Priscila, Prisca eesü sümünüle. Wayuu judío naya, aipüralii jee kamaneeshii maʼin naya. Chapuʼushii kepiain Roma okolojoopejeʼe naya Corintomüin, «jama najünajaanüin napüshuaʼa na judíokana» chejee Romajee nutuma Claudio, chi aluwataashikai saaʼu Roma (Aluw. 18:1, 2). Ounejaanüshi Pablo nutuma Áquila sümaa Priscila süpüla kepiain nia namaa jee aʼyataashia nia namaa. Anuu sünüiki tü Bibliakat süchiki tia: «Makataka nia nepialuʼu, jama wanaawain tü kasa naʼyanaajiraakalü anain. Aʼyapüjashii naya loona süpüla miichinjatüin shia» (Aluw. 18:3). Soʼu chajachin Pablo chaa Corinto, chajachi nia nipialuʼu Áquila sümaa Priscila. Eeshijaʼa nüshajüle Pablo chayaa waneirua karaloʼuta eʼitaanaka mapa suluʼu tü Bibliakat. b

⁵ Ekirajünüshi Pablo nutuma Gamaliel, ¿jamakaʼa niʼyataaka neʼe sünain aʼyapüjaa loona? (Aluw. 22:3). Nnojotpuʼusü jülüjain naaʼin na judíokana mojeerüin nakuwaʼipa nachonnii nekirajüle naya sünain aʼyatawaa, jaʼitashii atüjain naya karaloʼuta. Soto waaʼin chejeʼewalin Pablo Tarso, chasü tia Cilicia. Eʼraajünüsü maʼin tia mmakat süka sukumajünüin chayaa wanee kuluulu anakat maʼin süpüla aainjaa  miichi. Eeshijaʼa nikirajünüle Pablo sünain aʼyapüjaa tia jintüliiwaʼaya nia. Ochotoonojot tia loonakat, aʼyapüjünajatü shia mayaainjeʼe kaʼlein maʼin shia. Kapüleesü maʼin tia aʼyatawaakat.

6, 7. (1) ¿Kasa nnojotka alanaʼaleein ojutu nümüin Pablo? (2) ¿Kasa naaʼinmaaka maʼin Áquila sümaa Priscila maʼaka naaʼinrüin shia Pablo? (3) ¿Kasa naaʼinraka na wawalayuukana süpüla nashatüin nukuwaʼipa Pablo, Áquila jee Priscila?

⁶ Nnojotsü shiain alanaʼaleein ojutu nümüin Pablo aainjaa loona, naaʼinrüin tia süpüla tü niyaalujutkat. Tü alanaʼaleekalü ojutu nümüin shia nüküjain pütchi (2 Cor. 11:7). Laülaa aaʼinchi Áquila sümaa Priscila sünain anoujaa, shia naaʼinmaaka aküjaa pütchi maʼaka naaʼinrüin shia Pablo. Jamüshijaʼa nuʼunapa Pablo Corintojee soʼu juyakat 52 soʼu wakalia, nüpütüin Áquila sümaa Priscila süpüshuaʼa tü kasa namaʼanajatkat jee nakolojooko Éfesomüin. Outkajaʼawaishii na anoujashiikana nipialuʼu Áquila sümaa Priscila chaa Éfeso (1 Cor. 16:19). Aleʼejüshii naya Romamüin mapa jee süchikijee tia nakolojooko nachikuaʼa Éfesomüin. Shia naaʼinmaaka maʼin Áquila otta Priscila tü naʼyataainkat nümüin Jehová, kapülasü naaʼin nakuwaʼipa na waneinnua suulialeʼeya nakuwaʼipa. Shiajaʼa naapaka «analuʼut na anoujashii nnojoliikana judíoin» namüin (Roma 16:3-5; 2 Tim. 4:19).

⁷ Na aʼyataashiikana nümüin Maleiwa maaʼulu yaa nashatüin nukuwaʼipa Pablo, Áquila jee müsia Priscila. Mayaainjeʼe naküjain maʼin pütchi, aʼyataashii naya suulia nachuunajüin nneerü namüin na wawalayuukana (1 Tes. 2:9). Wainma pürekutsoot aʼyataakana jeʼra kaʼi soʼu semaanakat jee aʼyataakana maʼaka jeʼra kashi süpüla tü choʼujaakat namüin. Shiapejeʼe naaʼinmaain maʼin tü aküjaakat pütchi. Kamaneeshii maʼin naya wawalayuukana maʼaka naaʼin Áquila sümaa Priscila. Nounejaain nepialuʼumüin chi wawala alapalaaikai waaʼu. Saaʼujee kamaneein naya talatüsü naaʼin jee akatchinraasü naaʼin (Roma 12:13).

8, 9. (1) ¿Kasa naaʼinraka Pablo wanaa sümaa peʼipaain na judíokana nümaa? (2) ¿Jalamüinshi oʼunuin Pablo sünain aküjaa pütchi?

⁸ Wekirajaa sünain wanee kasa wayaawataka akajee niʼyataain Pablo süpüla tü niyaalujutkat jee ayatüin nia sünain aküjaa pütchi. Aluwataana amüinchi Pablo wanee kasa natuma na anoujashiikana, nüntirüin tia Silas nümaa Timoteo nümüin Pablo wanaa sümaa naleʼejüin Macedoniajee (2 Cor. 11:9). Suluʼujee tia «niʼyataaka maʼin Pablo sünain aküjaa tü nünüikikat Maleiwa» (Aluw. 18:5). Nnojoliipejeʼe  ojoʼlooin na judíokana suulia peʼipaain naya nümaa Pablo. Macheʼesalii naya süchiirua nayoutuin süchiki noʼttaajeenain nutuma Cristo. Noʼotojooinjeseʼe nüsheʼin Pablo noʼupala jee nümakalaka namüin: «Jüsirüjiraa neʼe outule jia, nnojoishi tayain kasirüin. Soʼujeʼereeya kaʼikat tüü, oʼuneechi taya sünain aküjaa pütchi namüin na wayuu nnojoliikana judíoin» (Aluw. 18:6; Ezeq. 3:18, 19).

⁹ Nuʼunaka Pablo suluʼujee tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa, nüntaka nipialuʼumüin Ticio Justo sünain aküjaa pütchi. Eeshijaʼa nikerotule Ticio Justo naʼakamüin na judíokana sünain anoujaa. Nnojoluichipa aküjain Pablo pütchi suluʼu tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa, aküjashi nia pütchi nipialuʼu Ticio Justo (Aluw. 18:7). Mayaainjeʼe kepiain Pablo nümaʼana Áquila sümaa Priscila soʼu chajachin nia Corinto, chaʼwaishi nia aküjain pütchi nipialuʼu Ticio Justo.

10. ¿Kasa wayaawataka akajee nnojolin nuuʼulaain Pablo suulia aküjaa pütchi namüin na judíokana?

¹⁰ «Oʼuneechi taya sünain aküjaa pütchi namüin na wayuu nnojoliikana judíoin» wanaa sümaa nümüin Pablo, nnojotsü shiain nüküjeein nuuʼulaainjachin suulia aküjaa pütchi namüin na judío jee namüin na ekerotokana naʼakamüin sünain anoujaa. Jamüshijaʼa Crispo, «chi laülaashikai suluʼu tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa, anoujashi nia nünain chi Señotkai namaʼaleeya na wayuu chajanakana nipialuʼu». Akaʼaya na wayuu oʼunapuʼukana suluʼu tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa nashatüin tü naaʼinrakat Crispo, anuu sünüiki tü Bibliakat süchiki tia: «Watta naalii na wayuu chejeʼewaliikana Corinto anoujayaa makana sutuma naapüin tü pütchikat jee woutiisashii naya» (Aluw. 18:8). Outkajaapuʼushii nipialuʼu Ticio Justo na jekenakana anoujain chaa Corinto. Nüshajülejeʼeya Lucas tü karaloʼutakalü Aluwataaushikana sümaa yaawain nutuma süpüshuaʼa tü alatakat maʼakaapuʼu sukuwaʼipa nutuma, anoujashiijaʼamata na judíokana jee na ekerotokana naʼakamüin sünain anoujaa süchikijee noʼotojooin Pablo nüsheʼin. Wayaawata aaʼu sükajee tia, nüküjain pütchi sümüin wayuu eekai saapajeein tü pütchikat.

11. ¿Kasa naaʼinraka na wawalayuukana süpüla naküjain pütchi namüin na wayuu oʼunaka suluʼumüin wanee iküleesia?

¹¹ Wainma wayuu sainküin mmakat oʼunaka suluʼumüin wanee iküleesia aküjünaka aluʼu noushikajaain süchiirua nukuwaʼipa Cristo. Eeshiijaʼa kakaliainnale naya suluʼu tia iküleesiakat. Oʼunushii sainküin mmakat na shikiipüʼükana tia iküleesiakat süpüla wattainjanain naalii na anoujakana namaa. Eeshii na wayuu ichekana maʼin süchiirua tü kasa ekirajünakalü anain naya  suluʼu tü iküleesiakat. Jamüshiijaʼa na anoujashii chajanakana Corinto icheshii naya süchiirua tü nanoujakalü na judíokana. Wakaalinjain wayuu süpüla shiyaawatajatüin saaʼu tü nümakat Maleiwa maʼaka nükaalinjain Pablo na judíokana, jaʼitasü nayoutuin tü wekirajakalü anain jee mülialejeʼeya waya natuma na nekiipüʼükana. Soteesü waaʼin eeyülinña wayuu arütkaweeka nünainmüin Maleiwa, nnojotpejeʼe nayaawatüin saaʼu tü nuchuntakat Maleiwa (Roma 10:2). Wachajaa nachiki naya wayuukana.

12. ¿Kasa nüküjaka Jesús nümüin Pablo süpüla nükatchinrüin naaʼin?

¹² Eesüjaʼa nnojorüle nütüjaain saaʼu Pablo jeʼrainjatüin nükalia chaa Corinto sünain aküjaa pütchi. Niyaawatapejeʼe saaʼu tia soʼu niiʼiyalaain Jesús nümüin sünain maa nümüin: «Nnojo mmoluin pia, ayataʼaya pia sünain aashajawaa. Nnojo puuʼulaain suulia, eeshi taya pümaa jee nnojoleechi jamajüin pia sutuma wayuu. Wattayüliʼiya naalii na wayuu anoujainjanakana tanain yaa suluʼu pueulokot tüü» (Aluw. 18:9, 10). Akatsüinraasü naaʼin Pablo sutuma tia pütchikat. Nüküjain Jesús nümüin nükaalinjeechin nia otta nüküjainña eeyülin wayuu chaa Corinto aapajeekana tü pütchikat. Anuu tü naaʼinrakat Pablo: «Makataka nia suluʼu tia pueulokot soʼu wanee juya shiatapünaamüin. Nikirajawalin wayuu sünain tü nünüikikat Maleiwa» (Aluw. 18:11).

13. (1) ¿Kasache sotoko naaʼin Pablo nülüʼülaapa sünainmüin tü laülaapiakat? (2) ¿Jamüsü nütüjaakaʼa saaʼu nnojoleechin jamajüin nia atumawaa?

¹³ Waneepa juya Pablo chaa Corinto, eesü wanee kasa alataka nümüin niyaawataka akajee eejachin Jesús nümaa. «Aashajaajiraashii na judíokana nikiira Pablo süpüla jamajüin nia natuma. Amaanüshijeseʼe nia laülaapialuʼumüin natuma», bḗma sünülia tia laülaapiakat suluʼu griego (Aluw. 18:12). Naashin waneinnua wayuu, yaletüsü tia laülaapiakat, aainjuushi süka mármol kasuusü jee wüittüsü otta anasü maʼin sünoʼu. Süʼütpaʼajatü shia tü metkaatkat, jerutsü maʼin shiʼipoʼujee tia laülaapiakat, eeka süpüla noutkajaain watta naalii wayuu. Naashin waneinnua wayuu ashajakana süchiki kasa alatüirü, pejesü tia laülaapiakat sünain tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa jee sünain nipia Ticio Justo. Nülüʼülaapa Pablo sünainmüin tü laülaapiakat, eesüjaʼa sotule naaʼin tü aaʼinnakat nümüin Esteban, chi palajachikai anoujashi oʼutunakai aaʼin saaʼujee nüküjain pütchi nüchiki Cristo soʼu tia wanaawasü naaʼin Pablo namaa na mojulaashiikana, Saulo münapuʼushi nia (Aluw. 8:1). Oʼutunee aaʼinchi Pablo, nnojoipejeʼe mmoluin nia süka pansaain nünüiki Jesús nümüin süchiki nnojoleechin jamajüin nia atumawaa (Aluw. 18:10).

14, 15. (1) ¿Kasa naküjaka na judíokana nüchiki Pablo? (2) ¿Jamüshi nnojoikaʼa süsalain Pablo tü kasa mojusü aküjünakat nüchiki? (3) ¿Kasa alataka nümüin Sóstenes jee kasa wayaawataka akajee nunoujain mapa?

¹⁴ ¿Kasa alataka nümüin Pablo nüntapa laülaapialuʼumüin? Nia laülaashikai suluʼu tia laülaapiakat Galión, chi aluwataakai saaʼu Acaya, nuwala nia Séneca wanee filósofo chejeʼewai Roma.  Anuujeseʼe nanüiki na judíokana nüchiki Pablo: «Eekajasaʼa wayuukai chii nüpüleerua aaʼinrü wayuu süpüla suʼwaajüinjachin chi Maleiwakai wanaapünaa sümaa wanee kasa naata maʼin suulia tü aluwataanakalü anain waya natuma na sülaülakana mma» (Aluw. 18:13). Naashin naya judíokana nnojoishi oonooin Pablo sümaa tü aluwataanakalü anain süka nüchajaain sukuwaʼipa süpüla nanoujainjanain nünain Cristo na judíokana. Niyaawatapejeʼe saaʼu Galión nnojoluin kasain naainjalain Pablo (Aluw. 18:14). Nnojoishi nia sünainpünaweein tü natkaakalü achiirua na judíokana. Nüküjamaatüin Galión nnojolinjachin süsalain Pablo tü kasa mojusü aküjünakat nüchiki, müshijeseʼe nnojolin nusoutuin Pablo shiʼipajee tü alirajünakalü aaʼu nia. Naashichijaakalaka na judíokana, naʼyaajaka Sóstenes soʼuluʼu tü laülaapiakat. Eeshijaʼa niale Sóstenes chi laülaashikai suluʼu tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa nüchikumüin Crispo (Aluw. 18:17).

¹⁵ ¿Jamüshi nnojoikaʼa nusoutuin Galión naaʼu Sóstenes? Eesüjaʼa jülüjale naaʼin Galión niain Sóstenes nekiipüʼüin na wayuu müliakana atuma Pablo otta eesüjaʼa jülüjale naaʼin nüchajaalain tia nooʼomüin. Nüshajapa Pablo tü palajatkat karaloʼuta namüinjatka na chajanakana Corinto, nuchuntuin nünülia wanee anoujashi kanüliakai Sóstenes (1 Cor. 1:1, 2). ¿Niachejeʼeya chia Sóstenes aʼyaajünakai paala? Nialejeʼeya nia, anoujashijaʼa nia mapa nünain Cristo suluʼujee tü alatakat nümüin.

16. ¿Jamüshii ayateenakaʼa waküjain pütchi sutuma tü nümakat Jesús nümüin Pablo?

¹⁶ Wekirajaaitpa anain niiʼiyalaain Jesús nümüin Pablo süchikijee nayoutuin na judíokana tü pütchi nüküjakat Pablo. Anuu  tü nümakat Jesús nümüin: «Nnojo mmoluin pia, ayataʼaya pia sünain aashajawaa. Nnojo puuʼulaain suulia, eeshi taya pümaa» (Aluw. 18:9, 10). Soteesü waaʼin tü nümakat Jesús nnojorüle kasajatüin sümüin wayuu tü pütchi waküjakat. Nütüjaa aaʼu Jehová tü kasa suluʼukat saaʼin wayuu jee nürütkeʼerüin nünainmüin na wayuu aapajeekana nünüiki (1 Sam. 16:7; Juan 6:44). ¿Aashin waküjeein maʼin pütchikat sutuma tia? Watta naalii na wayuu woutiisakana juyawai. Wekirajüle «wayuu maʼleekalia sainküin tü mmakat» maʼaka nuluwataain waya Jesús, nikeraajeerü tü pütchi nüküjakat soʼu nümüin: «Soto jaaʼin eejeechin taya waneepia jümaa sülüʼülaleepaʼa sükalia süpüla sajaʼttajatüin tü kasa alatakat sainküin mma» (Mat. 28:19, 20).

17, 18. ¿Kasache sotoka naaʼin Pablo nuʼunapa Cencreasjee?

¹⁷ Nnojotsü watüjaain saaʼu anale mmapaʼakat napüleerua na jekenakana anoujain chaa Corinto sutuma tü kasa nüneekakat Galión. Makatüshi Pablo jeʼra kaʼi chaa Corinto süpülapünaa nüpütaain napüla na anoujashiikana. Anuwaluʼushi nia Cencreasmüin soʼunnaa juyakat 52 So.W., eesü maʼaka 11 kilómetro tia wüinpümüin saaʼujee Corinto. «Nüntapa Cencreasmüin, nüüjirakalalaka nuʼwala, jama naapüin paala nünüiki nümüin Maleiwa» (Aluw. 18:18). c Süchikijee tia anuwaluʼuka nia shirokupünaa tü palaakat Egeo, eejana nümaa Áquila jee Priscila, chaʼwalii naya Éfesomüin suluʼu tü mmakat Asia Menor.

¹⁸ Nuʼunapa Pablo Cencreasjee, eesüjaʼa sotule naaʼin süpüshuaʼa tü alatakat nümüin soʼu chajachin nia Corinto. Wainma kasa anasü niʼraka Pablo talataka atuma naaʼin. Eeinnapa anoujashii chaa Corinto, outkajaʼawaishii naya nipialuʼu Ticio Justo. Anoujashi mapa Ticio Justo, Crispo jee napüshuaʼa na wayuu chajanakana nipialuʼu. Aishii naya nüpüla Pablo, jama nükaalinjain naya süpüla nanoujainjanain. Nüshajüin Pablo mapa wanee karaloʼuta namüin naya anoujashiikana eere nüküjain müin nakuwaʼipa maʼaka saaʼin wanee karaloʼuta nüshajakat, suluʼushii naya naaʼin. Aishii wapüla na wayuu wakaalinjakana süpüla nanoujain maʼaka naaʼinrüin shia Pablo. Talatüshii maʼin waya süka müin na wawalayuukana maʼaka saaʼin wanee karaloʼuta washajaka süka suluʼuin naya waaʼin (2 Cor. 3:1-3).

19, 20. (1) ¿Kasa naaʼinraka Pablo nüntapa Éfesomüin? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wakooʼomüinrüin waʼyataain nümüin Maleiwa?

 ¹⁹ Mayaashi nüntüin Pablo chaa Éfesomüin aküjashi nia pütchi. Ekerotushi nia «suluʼumüin tü ekirajüleekat nüchiki Maleiwa jee nüchajaakalaka sukuwaʼipa süpüla nayaawatüinjatüin saaʼu na judíokana tü nünüikikat Maleiwa» (Aluw. 18:19). Motsoʼopünaapejeʼe nümaa Pablo chaa Éfeso. «Niyouta achikit Pablo makatüinjachin nia maʼaka jeʼra kaʼi mayaapejeʼe suchuntunuin nümüin. Apütaashijeseʼe nia napüla jee nümakalaka namüin: ‹Nüchekülejeʼeya Jehová, teʼreena jia jüchikuaʼa›. Anuwaluʼuka nia Éfesojee» (Aluw. 18:20, 21). Nütüjaa aaʼu Pablo wattain naalii na wayuu nüküjainjanakana amüin pütchi chaa Éfeso, müshijeseʼe nüleʼejeein nüchikuaʼa maʼaka nüchekülejeʼeya Jehová tia. Eesü süpüla waaʼinrüin tia naaʼinrakat Pablo. Anasü wachajaale sukuwaʼipa süpüla wakooʼomüinrüin waʼyataain nümüin Jehová, wachunta nümüin Jehová nuʼunirai wakuwaʼipa jee waaʼinra wanee kasa wanaapünaa sümaa tü nüchekakat (Sant. 4:15).

²⁰ Nüpütüin Pablo chaa Éfeso Áquila sümaa Priscila. Anuwaluʼushi nia Cesareamüin, «yalejee yala nuʼunaka Jerusalénmüin sünain asakaa na anoujashii chajanakana chayaa» (Aluw. 18:22). Mapa maʼin nüleʼejakalaka Antioquíamüin, tü chakat Siria, chaʼwaishi nia kepiain nnojoipa nüküjain pütchi wattapünaa. Anasü maʼin nukuwaʼipa Pablo soʼu tü piantuakat nukua sünain aküjaa pütchi wattapünaa. Wekirajaa sünain jamüin nukuwaʼipa apünüintuapa nukua sünain aküjaa pütchi wattapünaa.