1, 2. ¿Kasa nüsülajaka wamüin Jeʼwaa?

 NÜSÜLAJÜIN wamüin Jeʼwaa wanee kasa anaka maʼin, shia katüin woʼu nutuma (Génesis 1:27). Nücheküin aneein wakuwaʼipa, müsüjeseʼe naapüin wamüin tü pütchi oʼunirajatkat wakuwaʼipa süpüla watüjaain saaʼu tü waaʼinrajatkat. Tia, sükaaliinjain waya süpüla wayaawatüin saaʼu tü anakat jee tü mojukat (Hebreokana 5:14). Waaʼinrüle tia, wooʼulaain nikirajüin waya Jeʼwaa süpüla watüjaain saaʼu tü waaʼinrajatkat. Jülüjale waaʼin tü pütchi oʼunirajatkat wakuwaʼipa, aneerü wakuwaʼipa otta kojuteerü wamüin katüin woʼu.

² Eesü wainmale tü kasa kapüleejeetkat wamüin. Nnojotsü süküjain wamüin tü Wiwüliakat süpüshuaʼa tü waaʼinrajatkat. Jamüshiijaʼa ayuuire waya, waneeküinjatü tü wepinaseinjatkat, shialeekajaʼa sünainpünaale shia tü ishakat. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla anainjatüin nümüin Jeʼwaa tü kasa waneekakat? Eesü pütchiirua suluʼu tü Wiwüliakat aküjaka wamüin jamüin nünüiki Jeʼwaa süchiki tü kataakalü oʼuu otta tü ishakat. Watüjaale saaʼu tü pütchi oʼunirajatkat wakuwaʼipa, aneerü sukuwaʼipa watuma tü waaʼinrajatkat otta wayaawateerü saaʼu tü kasa anakat süpüla waaʼinrüin otta tü kasa wayoutuinjatkat (Proverbios 2:6-11). Wekirajaa sünain soʼutku tü pütchi oʼunirajatkat wakuwaʼipa.

3, 4. (1) ¿Jamüsü nünüiki Jeʼwaa süchiki tü ishakat? (2) ¿Kasa kayaawaseka tü ishakat?

³ Saashin tü Wiwüliakat, kojutuinjatü wamüin tü ishakat süka shiain katüin atuma soʼu wayuu, mürüt otta wüchii. Kojutusü nümüin Jeʼwaa tü kataakalü oʼuu. Süchikijee nuʼutuin naaʼin Caín chi nimüliakai, müshi Jeʼwaa nümüin: «Aʼwaatüsü tü nüshakat chi pimüliakai mmaapüjee sünain achuntaa pasalawaa» (Génesis 4:10). Tü nüshakat Abel, shiyaawasesü katüin noʼu sutuma. Wanaa sümaa nüküjain Jeʼwaa süchiki tü nüshakat Abel shia nüküjeeka achiki tü kataa oʼuu eejatkat nünain.

⁴ Süchikijee tü juya miyoʼushaata eejatkat nükalioʼu Noé, nüküjain Maleiwa namüin na wayuukana eein süpüla neküin shiʼiruku mürüt. Müshi Maleiwa namüin: «Nnojolüinjatü [...] jiküin kasa eekai nnojolüin ayuʼluushin süsha. Tachiajaain jia saaʼu tüü sükajee shiain süshaka kasa süpüshua katakat atüma soʼu» (Génesis 9:4). Jüüjüüinjana na nuuʼuliwoʼukana Noé sümüin tia pütchikat. Müinjatia watuma wayakana maaʼulu. Naashin Jeʼwaa shia tü ishakat kataka atuma soʼu kasa süpüshuaʼa. Kojuta wamüin tü ishakat süka shiain katüin atuma soʼu kasa süpüshuaʼa (Salmo 36:9).

5, 6. Sünain tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés, ¿jamüsü wayaawataka saaʼu kojutuin nümüin Jeʼwaa tü kataakalü oʼuu otta tü ishakat?

⁵ Müsü tü Pütchi naapakat Jeʼwaa nümüin Moisés: «Niküle isha wanee israeliita [...] aashichijaweechi taya nooʼomüin otta toʼuteechi aaʼin nia. Süka shiain tü ishakat katüin atuma soʼu kasa süpüshuaʼa» (Levítico 17:10, 11).

⁶ Saashin tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés, chi eekai nuʼutuin saaʼin mürüt süpüla ekünaa, nüchotooinjatü sümüla süpüla amülainjatüin süsha. Sutuma tia, müsü shiitaakai aaʼin nümüin Jeʼwaa tü kataa oʼuu sünainkat tü mürütkat  (Deuteronomio 12:16; Ezequiel 18:4). Nnojotpejeʼe nücheküin Jeʼwaa napüleerua na israeliitakana kamaʼainjatüin natuma wanee mürüt süpüla amülainjatüin süpüshuaʼa tü süshakat. Nayaawatüinjatü saaʼu jetsüinjatüin sümaʼa wanee mürüt süpüla amülain tü süshakat. Süchikijee tia, eesü süpüla neküin tü shiʼirukukat sümaa nnojoluin jülüjain naaʼin naaʼinrüin wanee kasa mojuka nümüin Maleiwa. Naaʼinrüle tia, neeʼiyatüin kojutuin namüin tü süshakat mürüt otta kojutuin namüin Jeʼwaa, chi Aapakai kataa oʼuu sümüin kasa süpüshuaʼa. Saʼaka tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés, aluwataanüshii na israeliitakana nutuma Jeʼwaa süpüla noʼutuin saaʼin mürüt nümüin süpüla nülaʼajaain tü naainjalakat (paashajeʼera noota 19 otta 20).

7. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu kojutuin nümüin David tü ishakat?

⁷ Wayaawateerü saaʼu jamüin kojutuinjatka wamüin tü ishakat saaʼujee tü naaʼinrakat David soʼu nütkaain namaa na filisteokana. Wanaa sümaa neʼrüin miyaasüin David na nümaajanakana, oʼunushii naya eejanale na neʼipolokona süpüla nasaajüin wüin nüsüin David. Naaʼinrüin tia mayaainjeʼe eein süpüla noʼutunuin aaʼin. Shiasaʼa nantirapa tü wüinkat nümüin David, niyoutuin nüsüin shia jee niʼyotuin nümüin Jeʼwaa. Anuu nünüiki David: «Jeʼwaakalee, nnojottaasü süpüla taainjain tüü. Nnojotsü tasüinjatüin tü wüinkat najachajuuka aaʼu na wayuu ajaʼittakana shia». Niyaawata aaʼu David kojutuin nümüin Jeʼwaa katüin soʼu wayuu jee tü ishakat (2 Samuel 23:15-17).

8, 9. ¿Kasa jülüjainjatka waaʼin süchiki tü ishakat?

⁸ Na anoujashii eejanakana nükalioʼu Jesuu, nnojotsü achuntunuin namüin noʼutuin saaʼin mürüt nümüin Maleiwa. Eepejeʼe wanee kasa jülüjainjatka naaʼin süchiki tü ishakat. Tü nuchuntakat Jeʼwaa namüin shia nnojoliinjanain naya eküin isha. Nayoutajatü tia maʼaka nayoutuin amaʼüjirawaa akuwaʼipaa otta aʼwaajaa maleiwayaasü (Aluwataaushikana [Hechos] 15:28, 29).

 ⁹ Waaʼinrüin tia maaʼulu yaa. Watüjaa aaʼuchi niain Jeʼwaa chi shikiishikai tü kataakalü oʼuu. Watüjaa aaʼulu kojutuinjatüin wamüin tü ishakat otta shiain tü katakalü atuma soʼu kasa süpüshuaʼa. Jülüjainjatü waaʼin tü sümakat tü Wiwüliakat süpülapünaa waneeküin tü tratamiento sünainpünaakat isha.

10, 11. (1) ¿Jamüsü nanüiki na aküjaliikana pütchi nüchiki Jeʼwaa süchiki tü eʼiteʼeraakat isha jee tü pienchisükat kasa ayuʼnnaka saʼakajee tü ishakat? (2) ¿Kasa waneeküinjatka süka waaʼin wamüiwaʼa?

¹⁰ Wayakana aküjaliikana pütchi nüchiki Jeʼwaa, watüjaa aaʼu nnojoliinjanain weküin isha otta wasüin shia. Nnojoluinjatü weʼiteʼerüin shia wanain otta nnojoluinjatü wasülajüin shia süpüla shiʼitaanüin sünain wanee yalejee. Nnojoluinjatü wayuʼlirüin washa süpüla shiʼitaanüin wanain mapa. Otta müsia nnojoluinjatü weʼiteʼerüin wanain tü pienchisükat kasa ayuʼnnakat saʼakajee tü ishakat, maʼaka saaʼin glóbulos rojos, glóbulos blancos, plaquetas otta plasma.

¹¹ Sünainjee tü pienchisükat kasa ayuʼnnakat saʼakajee tü ishakat, eesü waneirua kasa ayuʼnnaka saʼakajee tü fracciones sanguíneas münakat alijunaikiruʼu. Wayainjana aneekaka süka waaʼin wamüiwaʼa weʼiteʼerüinjatüle shia wanain. Müinjatia neʼe sukuwaʼipa watuma tü aainjünajatkat süka washa natuma na tottootkana. Wayainjana aneekaka süka waaʼin wamüiwaʼa tü aainjünajatkat süka washa wawaʼnnüle, saainjünüle wamüin wanee examen otta shiale wanee tratamiento (paashajeʼera noota 21).

12. (1) ¿Jamüsü jülüjainjatka waaʼin tü kasa waneekakat? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla watüjaain saaʼu jaralüin tü tratamiento anakat süpüla waneeküin?

¹² ¿Jülüjasüche naaʼin Jeʼwaa süpüshuaʼa tü kasa waneekakat? Aa, jülüjasü naaʼin süpüshuaʼa tü kasa jülüjakat waaʼin jee tü kasa keeʼireekat waaʼin (paashajeʼera  Proverbios 17:3; 24:12). Süpülapünaa waneeküin wanee tratamiento, oʼuraajüinjana waya nümüin Jeʼwaa süpüla wachuntuin kaaliinwaa nümüin. Süchikijee tia, wekirajaainjatü anain jaralüin tü tratamiento anakat. Watüjaapa saaʼu tü sümakat tü Wiwüliakat süchiki tü tratamientokot, waneekeerü tü anakat wapüla. Nnojoishii wasakiijüinjanain na waneinnua kaseerüin naaʼinrüin müleka sülatüle namüin tü alatakat wamüin otta nnojoishii nayainjanain aneeküin wooʼopünaa wanee kasa, süka jamüin, «wasouktinneenain waneʼewai wakua nuʼupala Maleiwa soʼuweena wane kaʼi» (Galacia 6:5; Roma 14:12).

13. ¿Kasa watüjaka sünainjee tü nümakat Jeʼwaa süchiki tü ishakat?

¹³ Süpüshuaʼa tü kasa nuchuntakat wamüin Jeʼwaa, süpülajatü anain wakuwaʼipa otta süka alin waya nüpüla (Salmo 19:7-11). Nnojoliipejeʼe oonooin neʼe waya sümaa tü nuluwataakalü anain süka aneein wakuwaʼipa, oonooshii waya nümaa süka alin nia wapüla. Saaʼujee alin Jeʼwaa wapüla, wayoutuin weʼiteʼerüin isha wanain (Aluwataaushikana 15:20). Otta müsia süka nnojoleenain waya ayuulin suluʼujee. Watta saalii wayuu ayaawataka saaʼu kaluʼuin ayuulii neʼiteʼerüle isha nanain. Naashin waneinnua tottoot, anaʼleesia nnojorüle shiʼitaanüin isha sünain wanee wayuu awaʼnnajatka. Sutuma tia, wayaawata aaʼulu kekiin Jeʼwaa otta aipüralin nia wayuu (paashajeʼera Isaías 55:9; Juan 14:21, 23).

14, 15. (1) ¿Kasa pütchi nuluwataaka anain Jeʼwaa na israeliitakana süpüla naaʼinmajüin naya? (2) ¿Jamüsü süpüla waaʼinrüin tü pütchi nuluwataakalü anain Jeʼwaa na israeliitakana?

¹⁴ Tü pütchi nuluwataakalü anain Jeʼwaa, süpülajatü anain sukuwaʼipa tü nupueulosekat. Eesü pütchiirua nuluwataaka  anain Jeʼwaa na israeliitakana suulia neewaain. Jamüsüjaʼa nepia na israeliitakana kasepüinjatü saajuna natuma suulia sujutuuin wayuu. Eesü wanee pütchi aluwataanaka anain na israeliitakana (Deuteronomio 22:8). Jamüshijaʼa eere wanee paaʼa toolo jashichi nümaʼana wanee israeliita, jülüjainjachi naaʼin suulia nusotüin wayuu (Éxodo 21:28, 29). Nnojoire jaa nümüin wanee israeliita sümüin tia aluwataaka anain, kaainjaleechi nia outule wanee wayuu.

¹⁵ Tü wayaawatakat sünainjee tü pütchiirua nuluwataakalü anain Jeʼwaa, shia kojutuin nümüin tü kataakalü oʼuu. ¿Jamüsü sünainpünaaka wakuwaʼipa tia? Weeʼiyatüin kojutuin wamüin katüin woʼu nutuma Maleiwa, anale wepiapaʼa watuma, anale weʼejena, nnojorüle maaʼin waaʼin sünain oʼunira weʼejena otta anale sukuwaʼipa watuma tü waneekakat süpüla washaitüin. Jamüshiijaʼa na jimaʼaliikana otta na majayünnüükana, nnojoleena jamajüin naya naashin nashaitüle kasa keemasü otta macheʼere naya sümüin tü achiaanakalü oulia naya suulia pasiruwawaa. Niyoutapejeʼe Jeʼwaa müinjatüin wakuwaʼipa. Nnojotsü keeʼireein naaʼin weʼrayaainjatüin sümüin wakuwaʼipa otta sümüin nakuwaʼipa na waneinnua (Eclesiastés 11:9, 10).

16. ¿Jamüsü nünüiki Jeʼwaa süchiki tü ojutiraakat?

¹⁶ Kojutusü nümüin Jeʼwaa katüin soʼu wayuu. Eiwaʼire nukumajaain wanee joʼuu suluʼu süchonla wanee wayuu, kojutushi nümüin Jeʼwaa. Saʼaka tü Pütchi naapakat Jeʼwaa nümüin Moisés, chi israeliita eekai nüsheʼetirüin wanee jiet ipuotsü, kaainjaleechi nia nuʼupala Jeʼwaa outule tü jietkat nutuma jee shiale sujutirüin chi süchonkai, jaʼitairü nnojoluin naaʼinjeein tia. Sülatüle tia, oʼutunajachi aaʼin chia wayuukai (paashajeʼera Éxodo 21:22, 23). Jamüshijaʼa wanee joʼuu eiwaʼika akumajaain süleʼeruʼu nii, müichipa nia maʼaka naaʼin wanee wayuu nümüin Jeʼwaa. Sutuma  watüjaaitpain saaʼu tia, ¿jamüsü nünüiki Jeʼwaa süchiki tü ojutiraakat joʼuu? ¿Jamüsüche naaʼin Jeʼwaa sutuma niʼrüin wattain saalii jieyuu ojutiraka juyawai?

17. ¿Kasa amülialeetka saaʼin wanee jiet ojutitka nnojoluiwaʼaya shikerotuin sünain anoujaa nünain Jeʼwaa?

¹⁷ ¿Jameerü sujutirüle wanee wayuu nnojoluiwaʼaya shikerotuin sünain anoujaa nünain Jeʼwaa? Motusü naaʼin Jeʼwaa tü kasa mojusü saainjakat saaʼujee naapajiraain nikii Jesuu saaʼu (Lucas 5:32; Éfeso 1:7). Shiimainre mojuin sümüin tü saainjakat, nnojoleerü jülüjakuʼu müin saaʼin. «Amüliajüi wayuu Jeʼwaa, anamia nia [...]. Wattasü nutuma tü waainjalakat woulia, maʼaka wattain eere niweetüin chi kaʼikai suulia eere nikeroluin» (Salmo 103:8-14).

18. ¿Jamüsü wasünneʼerüinjatka suluʼujee wekii üttüle waaʼin nünain wanee wayuu?

¹⁸ Üttüle waaʼin nünain wanee wayuu, nnojotsü kojutuin wamüin katüin noʼu nutuma Jeʼwaa. «Chi eekai kanain naaʼin nuwalayuu, uwomuyuushi», müshi Juan (1 Juan 3:15). Jamüsüjaʼa nnojorüle anain wamüin tü naaʼinrakat wanee wayuu, eesü süpüla üttüin maʼin waaʼin nünain mapa. Üttüle waaʼin nünain wanee wayuu, eeshi süpüla mojutuin nia wamüin, waküjain alawaa nüchiki jee weʼreere outuin nia. Nütüjaa aaʼulu Jeʼwaa üttüle waaʼin nünain wanee wayuu (Levítico 19:16; Deuteronomio 19:18-21; Mateo 5:22). Jamüsüjaʼa üttüle waaʼin nünain wanee wayuu, anasü wasünneʼeramaatüle tia suluʼujee wekii (Santiago 1:14, 15; 4:1-3).

19. ¿Kasa waaʼinrajatka sutuma niyoutuin Jeʼwaa tü kasa mojusükat?

¹⁹ Eesü waneʼeya kasa waaʼinrajatka süpüla kojutuin wamüin katüin woʼu nutuma Maleiwa. Saashin Salmo 11:5, aʼürülaashi Jeʼwaa nünain chi eekai nücheküin tü atkawaakat.  Washaitüle otta wanajüle kasa eekai sünainpünaain kasa mojusü, eesü süpüla anajüin wamüin tü kasa mojusükat. Nnojo waʼyarülajüin wekiiruʼu süka pütchi mojuluʼut, jülüjain waaʼin kasa mojusü jee wanajüin kasa kashüülasü. Shia anaka aluʼu jülüjale waaʼin kasa anasü süpüla wulein wekiiruʼu (paashajeʼera Filipos 4:8, 9).

20-22. (1) ¿Kasa jülüjaka naaʼin Jeʼwaa nachiki na manoujainsalii nuluwataakana aaʼu Satanaa? (2) ¿Kasa neeʼiyataka aka na suluʼukana nupueulose Maleiwa nnojoluin naya sünainpünaain nakuwaʼipa na manoujainsaliikana?

²⁰ Na wayuu nuluwataakana aaʼu Satanaa, mojutsat namüin katüin soʼu wayuu nutuma Maleiwa. Müshiijeseʼe uwomuyuuin naya naashin Jeʼwaa. Wattairü saalii wayuu otta na aʼyataakana nümüin Jeʼwaa outaka natuma na sülaülashiikana mma. Müshii aka saaʼin wanee wüchii jashichi maʼin saashin tü Wiwüliakat (Daniel 8:3, 4, 20-22; Alateetkat Mapeena [Apocalipsis] 13:1, 2, 7, 8). Maaʼulu yaa, washirü maʼin wayuu saaʼujee nakumajüin katkousü jee wonpa. Makalaka watüjaain saaʼu niain chi Yolujaakai aluwataaka saaʼu «tü wayuu manoujainsatkalüirua suluʼu mmakat süpüshua» (1 Juan 5:19).

²¹ Akanasaʼa na anoujashii shiimainshiikana, nnojoishii naya sünainpünaain tü naaʼinrakat na manoujainsaliikana. Na suluʼukana nupueulose Jeʼwaa, nnojoishii naya sünainpünaain poliitika jee atkawaa. Nnojoishii naya oʼutuin saaʼin wayuu otta nayoutuin sümaain naya wanee organización oʼutiraka saaʼin wayuu (Juan 15:19; 17:16). Wanaa sümaa müliain atumawaa na anoujashiikana, nnojoishii pasalaweein naya. Nikirajüin waya Jesuu sünain alinjanain wapüla na waʼünüükana (Mateo 5:44; Roma 12:17-21).

²² Anuu sünüiki tü Wiwüliakat süchiki Babilonia tü  Miyoʼusükat, tü shiyaawasekat süpüshuaʼa tü iküleesia nnojotkat shiimain: «Suʼutirapüʼüin naaʼin wainma na nünüikimaajanakana Maleiwa ooʼulaka wainma na anoujashiikana ooʼulaka wainma wayuu sainküin mmakat süpüshua». ¿Pütüjaa aaʼu jamüin «jia tapüshikana, jujuitta jumaala chajee suluʼujee» nümaka Jeʼwaa wamüin? Na aʼwaajakana Jeʼwaa nnojoishii sünainpünaain tü iküleesia nnojotkat shiimain (Alateetkat Mapeena 17:6; 18:2, 4, 24).

23. ¿Kasa sünainpünaaka ojuʼitaa suluʼujee Babilonia tü Miyoʼusükat?

²³ Ojuʼitaa suluʼujee Babilonia tü Miyoʼusükat sünainpünaasü wooʼulaain suulia tü iküleesia nnojotkat shiimain. Jamüsüjaʼa washajirüle wanülia sünain wanee karaloʼuta suluʼu tü iküleesia kaluʼupuʼukat waya, wachajaainjatü sukuwaʼipa süpüla wasünneʼerüin shia suluʼujee. Wanee kasa waaʼinrajatka shia wayoutuin waaʼinrüin tü kasa mojusü naaʼinrakat na suluʼukana tü iküleesia nnojotkat shiimain. Nnojotsü mojuin namüin namaʼüjiraale nakuwaʼipa, sünainpünaale naya poliitika jee kachiiruale naaʼin tü washirüükat (paashajeʼera Salmo 97:10; Alateetkat Mapeena 18:7, 9, 11-17). Sutuma müin sukuwaʼipa tia iküleesiakalüirua, wainmairü maʼin wayuu outaka.

24, 25. ¿Kasa naaʼinraka Jeʼwaa süpüla jimatüin waaʼin nutuma otta süpüla waaʼinrüin tü kasa anakat nümüin?

²⁴ Eesüjaʼa waaʼinrapuʼule tü naaʼinrakat na wayuu nuluwataakana aaʼu Satanaa nnojoluiwaʼaya wekerotuin sünain anoujaa nünain Jeʼwaa. Wanoutapejeʼe maaʼulu tü wakuwaʼipakat. Kojutusü wamüin naapajiraain nikii Jesuu waaʼu otta waapüitpa waaʼin nümüin Maleiwa. Sutuma tü naaʼinrakat Jeʼwaa wapüleerua, anaitpa waaʼin sutuma. Süka talatüin Jeʼwaa wamaa saaʼujee tü waaʼinrakat, jimatüsü waaʼin otta waaʼinrüin tü kasa anakat nümüin (Aluwataaushikana 3:19; Isaías 1:18).

²⁵ Moteerü naaʼin Jeʼwaa waainjala saaʼujee naapajiraain  nikii Jesuu waaʼu, jaʼitaina sünainpünaain waya sümaiwa wanee organización eekai mojutuin amüin katüin soʼu wayuu. Kojutusü maʼin wamüin katüin woʼu nutuma Jeʼwaa. Weeʼiyatüin kojutuin wamüin tia wachajaale sukuwaʼipa süpüla wekirajüin wayuu nüchiki Jeʼwaa, wakaaliinjale naya süpüla nakatalaain noulia na nuluwataakana aaʼu Satanaa otta süpüla aleewain naya nümaa Jeʼwaa (2 Corinto 6:1, 2).

26-28. (1) ¿Kasa aluwataanaka anain Ezequiel nutuma Jeʼwaa? (2) ¿Kasa nuluwataaka anain waya Jeʼwaa maaʼutpünaa?

²⁶ Aluwataanüshi Ezequiel nutuma Jeʼwaa süpüla naapirüin na israeliitakana sünain sajaʼttinnüinjatüin tü pueulokot Jerusalén otta süpüla nüküjain namüin tü naaʼinrajatkat süpüla noʼttaain. Nnojoliire naapirüin Ezequiel na israeliitakana, nieechi süsalaka nutuma Jeʼwaa (Ezequiel 33:7-9). Niiʼiyatüin Ezequiel kojutuin nümüin katüin soʼu wayuu wanaa sümaa nüchajaain sukuwaʼipa süpüla nüküjain tü nümakat Maleiwa.

²⁷ ¿Kasa nuluwataaka anain waya Jeʼwaa maaʼulu? Shia waapirüin na wayuukana sünain sülüʼülüin sükalia süpüla sajaʼttinnüin tü kasa nuluwataakalü aaʼu Satanaa, süpüla wekirajüin naya nüchiki otta süpüla waküjain tü naaʼinrajatkat süpüla noʼttaainjanain (Isaías 61:2; Mateo 24:14). Wachajaain sukuwaʼipa süpüla waküjain sümüin wayuu tü naaʼinrajatkat Maleiwa. Waaʼinrüle tia, meerü wanüiki maʼaka naaʼin Pablo sünain maa: «Nnojolichipajaʼa tayain kasirüin müleka jaraire amüloulin jaʼaka jiakana [...]. Süka jamüin, sünain taküjain jümüin süpüshuaʼa tü naaʼinreekat Maleiwa sümüin wayuu, nnojotsü kasain tapüteʼerüin juulia sünain taküjain jümüin» (Aluwataaushikana 20:26, 27).

²⁸ Eepejeʼe wanee kasa waaʼinrajatka süpüla keisalain waya sümüin wakuwaʼipa. Wekirajaajeerü anain tia sünain tü wane ekirajaayakat.