1, 2. Nnojorüle piʼraajüin wanee mma, (1) ¿jamüsü choʼujaaka pümüin wanee kasa oʼunirüinjachika pia? (2) ¿Kasa naaʼinraka Jeʼwaa süpüla wayaawatüinjatüin saaʼu tü wakuwaʼipakat?

 JAMÜSHIJAʼA waraittüle pia süpaʼapünaa wanee anoouishii müleʼu maʼin sümaa kaittüin tü mmakat jee watta watta pümüle, ¿kaseerü paaʼinraka suulia maaʼawain pia? ¿Aashin choʼujaajeerüin pümüin wanee kasa akaaliinjeechika pia? Eesüjaʼa shiale wanee brújula, wanee mapa, wanee GPS, chi kaʼikai, tü shüliwaikat jee niale wanee wayuu eʼraajakai tia mmakat. Choʼujaasü wamüin wanee kasa oʼunirüinjanaka waya suulia jamajüin waya.

 ² Wainma tü kasa mojusü alatawaikat wamüin, müshii nnojoliikai watüjaain saaʼu wakuwaʼipa sutuma. Süpüla wayaawatüinjatüin saaʼu tü wakuwaʼipakat, nukumajüin waya Maleiwa süpüla watüjaain saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat (Santiago 1:17). ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla watüjaain saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat? ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla watüjain ayaawataa saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat? ¿Jamüsü jülüjainjatka waaʼin tü waaʼinrakat suulia mojujain naaʼin na waneinnua watuma? ¿Jamüshii aneenaka waya waaʼinrüle tü kasa anasükat nuʼupala Maleiwa?

3. ¿Jamaluʼulu watüjaain saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat suluʼu griego?

³ Nukumajüin waya Jeʼwaa süpüla watüjaain saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat. «Wayaawatüinjatü saaʼu tü wakuwaʼipakat», maluʼulu tia pütchikat suluʼu griego. Watüjaale saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat, wayaawateerü aaʼu tü wakuwaʼipakat. Talatüshii waya anale süneekia watuma wanee kasa (paashajeʼera noota 5).

4, 5. (1) ¿Jamüsü naaʼin Adán sümaa Eva sutuma macheʼein naya? (2) ¿Jaralii na ayaawatakana saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat?

⁴ Wayainjana aneekaka waneʼewai wakua waaʼinrüinjanale tü kasa anasükat jee shiale tü kasa mojusükat. Jamüshijaʼa Adán sümaa Eva shia neʼe naneekaka tü kasa mojusükat, suluʼujee tia, mojusü naaʼin sutuma kaainjalain naya nümüin Maleiwa (Génesis 3:7, 8). Mayaapejeʼe natüjaain saaʼu mojuin tü naaʼinreekat, ayatüsia naaʼinrüin shia.

⁵ Mayaainjeʼe joʼuuin wayuu sümaa kaainjalaa, wainma  na ayaawatakana saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat. Wanee wayuu aaʼinraka tia nia Job. Sutuma anain tü kasa naaʼinrakat, müshi nia: «Nnojoleechi shikeʼejüin aaʼin [taya] tü taaʼinkat kataiwaʼaya toʼu» (Job 27:6). Wanaa sümaa «tü taaʼinkat» nümüin Job, shia nüküjeeka achiki niyaawatüin saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat. Jamüshijaʼa David, naaʼinrapünaain wanee kasa mojusü noʼuluʼu Jeʼwaa. Tia alatüsü wanaa sümaa mojutuin Saúl nümüin. Sutuma tia, mojusü maʼin naaʼin David, müshi süsheʼetakai naaʼin tü naainjalakat (1 Samuel 24:5). Nütüjaapa saaʼu mojuin maʼin tü naainjakat, nnojotsü naaʼinrüin piantua.

6. ¿Jamüsü niyaawata saaʼu wanee wayuu anale jee mojule wanee kasa?

⁶ Eesü wayuu ayaawataka saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat mayaapejeʼe nnojoluin shiʼraajüin Jeʼwaa. «Wanaa sümaa naaʼinrüin tü kasa anasükat, nayaawata aaʼu sünain anain shia noʼuluʼu Maleiwa. Je müleka naaʼinrüle tü mojusükat, nayaawata aaʼu sünain mojuin shia», müsü tü Wiwüliakat (Roma 2:14, 15). Jamüshijaʼa wanee wayuu nütüjaa aaʼu mojuin oʼutaa saaʼin wayuu jee aʼluwajaa. Niyaawata aaʼu tia süka alejatüin nukuwaʼipa nutuma Maleiwa. Akaʼaya niaʼaya, oonooshi sümaa tü pütchi oʼunirajatka nukuwaʼipa süpüla anain nutuma süneekia tü naaʼinrajatkat.

7. ¿Jamüsü eeka süpüla nnojoluin wayaawatüin saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat?

⁷ Eepejeʼe nnojorüle wayaawatüin saaʼu anale wanee kasa jee mojule shia, ¿kasa atuma? Shia sutuma nnojoluin anain tü jülüjakat waaʼin. Suluʼujee tia, eesü süpüla anain neʼe saaʼin wamüin tü kasa mojusükat. Choʼujaasü wekirajaain süpüla watüjaain saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat nuʼupala Maleiwa (Génesis 39:1, 2, 7-12). Süpüla wountüin tia, naapüin Jeʼwaa wamüin chi  naaʼinkai jee tü pütchiirua oʼunirajatka wakuwaʼipa (Roma 9:1). Jooluʼu wekirajaainjatü anain tü waaʼinrajatkat süpüla wayaawatüin saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat.

8. (1) ¿Kaseerü alataka wamüin shiale neʼe waaʼinrüin tü anakat neʼe saaʼin wamüin? (2) ¿Kasa wasakirüinjatka anain waaʼin süpülapünaa waaʼinrüin wanee kasa?

⁸ Eeshii wayuu aaʼinrakana tü anakat neʼe saaʼin namüin, naaʼinrüin shia süka talateerüin naaʼin sümaa naashin. Nnojotpejeʼe nayaawajaain saaʼu palajana anale jee mojule shia. Eejüinjatü waaʼin waneekapa wanee kasa, süka jamüin, nnojotsü lotuin waneepia tü jülüjakat waaʼin süchiki wanee kasa. Anuu sünüiki tü Wiwüliakat: «Emeejülü maʼin tü waaʼinkat suulialeʼeya wanee kasa otta kashapajaarat shia. ¿Jara eʼraajaka shia?» (Jeremías 17:9). Shiale waaʼinrüin tü anakat neʼe saaʼin wamüin, eesü süpüla shiain waaʼinrüin wanee kasa mojuka. Eeshi wanee wayuu alatakai amüin tia, Pablo nünülia. Süpülapünaa nunoujain Pablo nünain Kürisüto, müliapuʼushii na aʼyataakana nümüin Maleiwa nutuma. Anayaasü tia naaʼinrakat naaʼinruʼu (1 Corinto 4:4, TNM; Aluwataaushikana [Hechos] 23:1; 2 Timoteo 1:3). Shiasaʼa nütüjaapa saaʼu mojuin tia nümüin Jeʼwaa, ooʼulaashi nia suulia. Nüküjain Pablo mapa niain Maleiwa atüjaaka saaʼu anale tü naaʼinrakat. «¿Aneetche nümüin Jeʼwaa tü taaʼinrajatkat?», meeshii waya suluʼu waaʼin süpülapünaa waaʼinrüin wanee kasa.

9. ¿Kaseerü waaʼinraka kojutule wamüin Jeʼwaa?

⁹ Aire wapüla wanee wayuu, nnojoleerü waaʼinrüin wanee kasa mojeetka atuma saaʼin. Sutuma alin wapüla Jeʼwaa, nnojotsü waaʼinrüin wanee kasa mojuka atuma naaʼin. Waaʼinrüin tia süka kojutuin nia wamüin. Süpüla  watüjaain saaʼu tia, wekirajaa sünain tü alatakat nümüin Nehemías. Mayaapejeʼe laülaashin nia suluʼu nuumain, nnojoishi nia washireein saaʼujee tü nuchuntakat namüin na wayuukana. Nnojotsü naaʼinrüin tia süka kojutuin Jeʼwaa nümüin (Nehemías 5:15). Nnojotsü naainjain Nehemías wanee kasa mojeetka atuma naaʼin Jeʼwaa. Anasü washatüle nukuwaʼipa Nehemías, nnojo waainjain wanee kasa mojeetka nümüin Jeʼwaa. Süpüla watüjaain saaʼu tü anakat nümüin Jeʼwaa, waashajeʼerüinjatü tü Wiwüliakat (paashajeʼera noota 6).

10, 11. ¿Jarat tü pütchi sümakat tü Wiwüliakat akaaliinjeenaka waya sünain ayaawataa saaʼu wasüinjanale?

¹⁰ Niainjachi aneekaka wanee anoujashi süka naaʼin nümüiwaʼa nüsüinjachire yootchon asüüshi. ¿Kasa akaaliinjeechika nia süpüla anainjatüin tü kasa nüneekakat? Anuu waneirua pütchi suluʼujeejatka tü Wiwüliakat oʼunirajatka nukuwaʼipa. Süküjain tü Wiwüliakat nnojoluin mojuin asaa yootchon asüüshi otta süküjain nüsülajalain shia Maleiwa (Salmo 104:14, 15). Nüküjain Jesuu namüin na nikirajüinkana nnojoluinjanain nepeʼrüin (Lucas 21:34). Nüküjain Pablo namüin na anoujashiikana nnojoluinjatüin maaʼinyaain naaʼin sünain emiʼijaa (Roma 13:12, 13). Naashin Pablo chi wayuu eekai nipeʼrüin, nnojoleerü katüin noʼu nuluwataapeena Maleiwa (1 Corinto 6:9, 10, TNM).

¹¹ Choʼujaasü nüsakireʼerüin naaʼin wanee anoujashi sünain tüü: «¿Choʼujaasüche maʼin tamüin tasüinjachin? ¿Aseeshiche taya süpüla anain taaʼin? ¿Aseeshiche taya süpüla yalayalain taaʼin? Tasüle, ¿tayaawateetche jetsüin tasüin? ¿Jeʼratuwawai tasüin? * ¿Iseetche taaʼin süchiirua  nnojorüle asüüshi sünain wanee kottirawaa namaa na taʼaleewainkana?». Wachunta nümüin Jeʼwaa nükaaliinjaiwa waya süpüla anainjatüin tü waneekakat (paashajeʼera Salmo 139:23, 24). Müle shia watuma, watüjaweerü aaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat otta waaʼinramaateerü tü pütchiirua sümakat tü Wiwüliakat.

12, 13. ¿Jamüsü nnojotka wanaawain tü anakat saaʼin wamüin suulia tü anakat saaʼin namüin na waneinnua? ¿Kasa waaʼinrüinjatka sülatüle wamüin tia?

¹² Eesü tü kasa anakat wamüin, nnojotpejeʼe anain shia noʼuluʼu na waneinnua. Alatüsü tia süka nnojoluin wanaawain tü wayaawatakalü aaʼu süchiki tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat. Anuu sukuwaʼipa: jamüshijaʼa püseere yootchon asüüshi, eeshi süpüla eein wanee wayuu nnojoikai ooʼulakeein seʼejü. ¿Jamüsüche niyoutaka shia?

¹³ Eeshi wayuu naatakai akuwaʼipa sutuma waneejatüin sukuwaʼipa tü wayuu miyoʼukalü aʼaka nia, eesü shiale sutuma nüshatüin sukuwaʼipa nüpüshi jee eesü shiale sutuma tü kasa alatüitkat nümüin ooʼulaka sutuma waneirua kasa. Nnojoire nuuʼulakeein seʼejü asüüshi wanee wayuu, eesüjaʼa shiale sutuma nüsüipuʼuin nümaiwa, nnojoitpejeʼe aseein nia nüchikuaʼa (1 Reyes 8:38, 39). Paapüle yootchon asüüshi nümüin wanee wayuu jee niyoutule shia pümüin, ¿jashicheeiche pia nümüin? «Nnaa püsüin», ¿ayateeche majüin pia nümüin? «¿Jamüshi nnojoika püseein yootchon?», ¿meechiche pia nümüin? Nnojoleerü paainjain tia süka kojutuin nia pümüin.

14, 15. (1) ¿Kasa alataka soʼu eejachin Pablo? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka naashin Pablo?

¹⁴ Alatüsüinka wanee kasa paala sümaiwa watüjaaka  atuma nnojoluin wanaawain tü wayaawatakalü aaʼu süchiki tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat. Wanaa sümaa eejachin Pablo, oikaanapuʼusü metkaaruluʼu asalaa süpütaalaka shikiira aʼwaajaa maleiwayaasü (1 Corinto 10:25). Nnojotsü mojuin nümüin Pablo shiküle wayuu tia asalaakat. Nüküjain tia süka niain Maleiwa kamaʼanajeejachin kasa süpüshuaʼa naashin. Mojushiipejeʼe namüin waneinnua anoujashii neküin tia asalaakat, süka jamüin, naʼwaajapuʼuin maleiwayaasü paala. «Nnojotsü mojushiin tamüin, tekeerü tü tekeekalü amüin», ¿müshiche Pablo?

¹⁵ Nnojotsü müin tü jülüjakat naaʼin Pablo. Shia kojutuleeka nümüin anainjatüin nanoula na nuwalayuukana. Naashin niakai «nnojotsü anain müleka waaʼinrüle tü wachekakat neʼe wamüiwa». Anuu sooʼomüin nünüiki: «Anakaja müle aka waya naaʼin Cristo sünain nnojolüin naaʼinrüin tü nüchekakat neʼe nümüiwa» (Roma 15:1-3). Nia nüshataka akuwaʼipa Pablo Jesuu, nnojotsü kapülain naaʼin nukuwaʼipa nümüiwaʼa, shia kapülaka naaʼin nakuwaʼipa na nuwalayuukana (paashajeʼera 1 Corinto 8:13; 10:23, 24, 31-33).

16. ¿Jamüsü nnojotka anain wayoujale wanee wawala saaʼujee naaʼinrüin wanee kasa anaka saaʼin nümüin?

¹⁶ Naainjale wanee wayuu wanee kasa anaka nümüin, ¿jameerü wanüiki nnojorüle anain shia wamüin? Eejeesü waaʼin suulia müin wanüiki mayaa: «Tü naainjakat chia wayuukai mojusü, shia anaka naainjüle tü tamakat» (paashajeʼera Roma 14:10). Nukumajüin waya Jeʼwaa waneʼewai wakua süpüla wayaawatüin saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat. Nnojoishii waya niʼitaain Maleiwa süpüla wayoujakuʼu wamüinjanain wayuu (Mateo 7:1). Eejeesü waaʼin suulia waaʼinrüin wanee kasa mojushiijeetka namüin na wawalayuukana. Shia anaka wachajaale  waneepia ayatüin aijiraain jee paaʼinwain na wawalayuukana (Roma 14:19).

17. ¿Jamüsü nnojotka niyaawatüin aaʼu wanee wayuu anale jee mojule wanee kasa?

¹⁷ Naashin Pedro shia anaka aluʼu watüjaale saaʼu tü waaʼinrakat sünain anasüin nuʼupala Maleiwa (1 Pedro 3:16). Nnojoleerü niyaawajaain amaa wanee wayuu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat müleka ayatüle niyoutuin tü nuluwataakalü anain Jeʼwaa suluʼu tü Wiwüliakat.  Naashin Pablo, nnojoleerü mojushiin mapa nümüin chia wayuukai tü kasa mojusü naainjakat, meerü aka saaʼin süchikanain kachueera sünain sütapaʼa mürüt (1 Timoteo 4:2, TNM). ¿Ishaichi pia? Süchikijee ishain pia, jososü tü pütakat jee outaleesia shia. Jaʼitasü pipettüin shia, nnojotsü alin pümüin. Müleka ayatüle wanee wayuu sünain aainjaa kasa mojusü, nnojoleerü niyaawajaain amaa mapa anale jee mojule tü naainjakat.

18, 19. (1) ¿Kasa waaʼinrajatka watüjaapa saaʼu mojuin tü waainjakat? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka mojule waaʼin sutuma wanee kasa mojusü waainjaka paala?

¹⁸ Mojusü waaʼin watüjaapa saaʼu mojuin wanee kasa waainjaka. Watüjaapa saaʼu tia, nnojoluinjatü waainjain piantua. Jamüshijaʼa David aainjashia nia kasa mojusü, nütüjaapa saaʼu mojuin tü naainjakat, ayaawajaashi nia suulia naainjala otta nnojotsü naaʼinrüin shia piantua.  Nülerajüin tü kasa mojusü naainjakat paala jee shiaka naaʼinrüin tü nümakat Jeʼwaa. Nnojotsü nünaajaain nüleʼeruʼu Jeʼwaa tü naainjalakat David. Müshijeseʼe nüküjain David anamiain Jeʼwaa jee motuin naaʼin saainjala wayuu (Salmo 51:1-19; 86:5; paashajeʼera noota 7).

¹⁹ Eeshi wayuu mojuka aaʼin sutuma tü kasa mojusü naainjakat paala, mayaapejeʼe nuuʼulaain suulia. Mojusü naaʼin wanee wayuu sotokuʼu sümüle naaʼin tü kasa mojusü naainjakat paala, «nnojoishi kasain anain apüla taya», eeshijaʼa nümüle suluʼu naaʼin. Mojule paaʼin sutuma tü paainjakat paala, jülüja paaʼin tü kasa anasü paainjakat maaʼulu. Nnojotsü nünaajaain Jeʼwaa nüleʼeruʼu tü paainjalakat, nülaʼajaaitpa shia. Maaʼulu yaa, wulesü pukuwaʼipa noʼuluʼu jee müsia paainjain tü kasa anakat nuʼupala. Eesü kaʼi mojukalü oʼu paaʼin sutuma wanee kasa mojusü paainjaka sümaiwa, anuupejeʼe sünüiki tü  Wiwüliakat: «Miyoʼu Maleiwa suulia tü waaʼinkat» (paashajeʼera 1 Juan 3:19, 20, TNM). Nnojo mojuin paaʼin, nülaʼajaaitpa Jeʼwaa paainjala. Jaʼitasü kasain paainjain paala, nnojo japülin pia, alanaʼaleesia maʼin paalin nüpüla Jeʼwaa jee motuitpa naaʼin paainjala. Shiyaawatüle wanee wayuu motuin naaʼin Jeʼwaa saainjala, jimateerü saaʼin sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa jee talateerü saaʼin (1 Corinto 6:11; Hebreokana 10:22).

20, 21. (1) ¿Kasapülajatü sukumajünaka karaloʼutakat tüü? (2) ¿Kasa nuuʼulaaka waaʼinrüin Jeʼwaa? ¿Jamüinjatü sukuwaʼipa watuma?

²⁰ Karaloʼutakat tüü, aainjuushi süpüla wayaawatüin saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat. Kapüleesü maʼin kasa maaʼulu süka suʼunnaain waya tü kaʼi sajaʼlajaainjatkalü oʼu kasa süpüshuaʼa. Shikirajeechi pia süpüla piʼitaain suluʼu pukuwaʼipa tü pütchi suluʼukat tü Wiwüliakat. Nnojotsü aküjünüin suluʼu karaloʼutakat tüü süpüshuaʼa tü paainjainjatkat sülatawaipa pümüin wanee kasa. Shia oʼuniraka wakuwaʼipa tü nüchekakat Kürisüto wapüleerua (Galacia 6:2). Nnojorüle wanee pütchi aküjaka mojuin wanee kasa, nnojo püchajaayaain sukuwaʼipa süpüla paainjainjatüin kasa mojusü (2 Corinto 4:1, 2; Hebreokana 4:13; 1 Pedro 2:16). Nuuʼulaain waya Jeʼwaa süpüla waneeküin süka waaʼin wamüiwaʼa tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat. Sükajee tü waneeküinjatkat, weeʼiyatüinjatü alin wapüla Jeʼwaa.

²¹ Waashajaale suluʼu waaʼin süchiki tü pütchi suluʼukat tü Wiwüliakat jee wooʼulaale shiain oʼunirüin wakuwaʼipa, shieerü waainjaka tü kasa anasükat maʼaka nücheküin Jeʼwaa (Hebreokana 5:14). Müle shia watuma, watüjaajeerü aaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat, sükajee tia, wayaawateerü waneepia waalin nüpüla Maleiwa.