1. ¿Jamüsü nünüiki Isaías nüchiki Jesuu? ¿Jamüsü sütütülaaka waaʼin sutuma tia pütchikat?

SÜNAIN wanee pütchi nüshajaka Isaías nüchiki Jesuu müshi nia nüchiki: «Nnojoleerü süsalain saainjala wayuu nutuma sünainjee tü kasa niʼrakat jee nnojoleerü nüchiaain wayuu sünainjee tü pütchi naapakat yalapünaa. Loteerü nutuma sukuwaʼipa tü kasa naaʼinrajatkat wanaa sümaa süsalain nutuma naainjala na maʼletsekana» (Isa. 11:3, 4). Atütülaasü waaʼin sutuma pütchikat tüü, süka jamüin, naʼakain waya wayuu koʼukana akuwaʼipa sümüin wayuu. Keeʼireesü maʼin waaʼin süntüin sükalia süpüla süsalain wayuu nutuma Jesuu süka loteerüin sukuwaʼipa tia nutuma, nnojoleena süsalain waya nutuma sünainjee tü kasa niʼrakat jee tü naapakat wachiki.

2. ¿Kasa waaʼinrajatka naashin Jesuu? ¿Kasa wekirajaainjatka anain sünain ekirajaayakat tüü?

² Eesü tü jülüjawaikat waaʼin waneepia nachiki na waneinnua. Nnojotpejeʼe lotuin tü jülüjakat waaʼin maʼaka lotuin shia nutuma Jesuu, jama waleʼeruʼuin tü kaainjalaakat. Eesü jülüjale neʼe waaʼin wanee kasa süchiki wayuu sutuma tü kasa weʼrakat. Anuujeseʼe nünüiki Jesuu wamüin: «Juuʼulaa suulia jiyoujain wayuu sünainjee neʼe tü  kasa jiʼrakat jee tü jaapakat süchiki, lotuinjatü sukuwaʼipa tü kasa jaaʼinrakat» (Juan 7:24, TNM). Keeʼireesü naaʼin Jesuu washatüin tü nukuwaʼipakat otta nnojotsü wayoujainjatüin wayuu saaʼujee neʼe tü kasa weʼrakat jee waapaka süchiki. Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaajeerü anain apünüinsü kasa wayoujaka anainjee wayuu: naatale neʼiruku jee noumain, washirüle jee maʼletsere naya otta müsia tü nouyasekat. Wekirajaapa sünain tia waneʼewai sukua, aküjüneerü wamüin tü waaʼinrajatkat süpüla woonooin sümaa tü nümakat Jesuu.

3, 4. (1) ¿Jamüsü shiiʼirataka tü jülüjakat naaʼin Pedro nachiki na nnojoliikana judíoin? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaa suluʼukat süpana 9). (2) ¿Kasa wayu nütüjaaka aaʼu Pedro nutuma Maleiwa?

³ ¿Jamakajasaʼa naaʼin chi aluwataaushikai Pedro soʼu nuluwataanüin Cesareamüin chaa nipialuʼumüin Cornelio? (Aluw. 10:17-29). Ekirajünatüjüiya Pedro joʼuuiwaʼaya nia sünain yarüttüin nakuwaʼipa noʼuluʼu Maleiwa na nnojoliikana judíoin. Anoutaapejeʼe tia jülüjakat naaʼin Pedro sutuma waneirua kasa alataka nümüin. Jamüshijaʼa nia, niʼrüin wanee kasa nutuma Maleiwa (Aluw. 10:9-16). Niʼrüin soʼu tia wanee kasa miyoʼu maʼin müsü aka saaʼin wanee kuluulu ashakataka süpaʼamüin tü mmakat. Suluʼu tia eejatü mürüt apülajünaka noulia na judíokana otta naapüin Pedro wanee pütchi sünain maa: «Pedroo, püüjawaata pikaaiwan». Sutuma niyoutajaain Pedro, müsü tü pütchikat nümüin: «Tü eküülü nüpülajapüʼükat paala Maleiwakai, nnojotsü apülajünajatüin maaʼutpünaa yaa naashin. Müshijeseʼe müin taya pümüin: Nnojo ayatüin ‹Apülajünüsü toulia türa› pümüin sümüin». Süchikijee yüüʼülaa sümüin tü niʼrakat Pedro, nnojotsü niyaawatüin aaʼu kasain süküjeein tü pütchikat nümüin. Shiasaʼa nantapaataka wanee wayuuinnua eʼikajaashii nünüiki Cornelio. Nuʼunakalaka Pedro namaa nipialuʼumüin Cornelio süka münajalain nia nutuma chi naaʼinkai Maleiwa.

⁴ Soʼu tia nnojoliipuʼushii ekerotuin na judíokana nepialuʼumüin na nnojoliikana judíoin. Ekerotapejeʼe Pedro nipialuʼumüin Cornelio süka nnojoluitpain koʼuin nukuwaʼipa sümüin wayuu sünainjee tü niʼrakat nutuma Maleiwa jee süka nükaalinjain nia chi naaʼinkai Maleiwa. Shiasaʼa süchikijee naapüin Pedro tü nümakat Cornelio, müshi nia: «Aluʼujasaʼa jooluʼu, tayaawatüitpa aaʼu sünain shiimain nojolüin koʼuin nükuaippa Maleiwakai sümüin wayuu. Wayuu eekai eein suluʼu mmakat süpüshua, kojutkat atüma Maleiwakai otta aaʼinrakat tü anasükat, nnojoleerü nüjütaain amaa shia, jaʼitairü judíoin otta nnojorülejeʼe judíoin shia» (Aluw. 10:34, 35). Ponusü maʼin naaʼin Pedro tia nütüjaaitpakalü aaʼu nutuma Maleiwa otta eeʼiratüsü tü jülüjakat naaʼin na anoujashiikana sutuma, ¿suluʼu jamüin?

5. (1) ¿Kasa keeʼireeka naaʼin Jeʼwaa watüjaainjatüin aaʼu? (2) Mayaapejeʼe watüjaain saaʼu nnojoluin koʼuin nukuwaʼipa Jeʼwaa sümüin wayuu, ¿kasa eeka süpüla suluʼuyülüin waaʼin?

⁵ Nükajee Pedro, niiʼiyatüin Jeʼwaa namüin na anoujashiikana sünain nnojoluin koʼuin nukuwaʼipa sümüin wayuu. Anasü nümüin Jeʼwaa süpüshuaʼa wayuu eekai kojutuin atuma nia otta eekai saaʼinrüin tü anasükat. Nnojotsü shiain jülüjain naaʼin Jeʼwaa jalejeʼewalüin wanee wayuu, tü shiʼirukukat jee tü sünüikipalakat (Gal. 3:26-28; Alat. Map. 7:9, 10). Eesüjaʼa pütüjaaitpale saaʼu tia otta nnojoluin koʼuin pukuwaʼipa sümüin wayuu paaʼinruʼu. Akaisaʼa miyoʼule pia saʼaka wayuu eekai koʼuin sukuwaʼipa sümüin wayuu, eesüjaʼa suluʼuyürüle paaʼin tia. Majatü nukuwaʼipa Pedro, jamüshijaʼa nia, süchikijee nükaalinjain wayuu sünain ayaawataa saaʼu nnojoluin koʼuin nukuwaʼipa Maleiwa sümüin wayuu, ayatüshi nia kachekalain wayuu (Gal. 2:11-14). ¿Kasaka anain süpüla waaʼinrüin süpüla woonooin sümaa tü nümakat Jesuu otta nnojoluin wayoujüin wayuu sutuma tü kasa weʼrakat jee waapaka süchiki?

6. (1) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wasünneʼerüin suluʼujee waaʼin tü alerajaakat wayuu? (2) ¿Kasa jaʼyaka maʼin sünain nukuwaʼipa chi laülaashi aluwataakai karaloʼuta?

 ⁶ Süpüla watüjaain saaʼu ayatüle koʼuin wakuwaʼipa sümüin wayuu, wasakireʼerüinjatü waaʼin sünain tü wakuwaʼipakat otta wayaawatüinjatü saaʼu pansaale wakuwaʼipa sümaa tü watüjakat suluʼujee tü Wiwüliakat (Sal. 119:105). Wanee kasa eeka süpüla waaʼinrüin shia wasakirüin wanee waʼaleewain müleka jaʼyale waaʼu koʼuin wakuwaʼipa sümüin wayuu (Gal. 2:11, 12, 14). Eeshiijaʼa kakaliainnale waya sünain koʼuin wakuwaʼipa sümüin wayuu sümaa nnojoluin watüjaain saaʼu suluʼuin waaʼin tia. Alatüsü tia nümüin wanee laülaashi aluwataakai wanee karaloʼuta Weteetmüin. Tia karaloʼutakat nüchikimaajatü wanee wawala sümaa nuʼwayuuse waneepiakana sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa. Chia wawalakai napüshi waneinnua wayuu alerajünaka sutuma wayuu. Nnojotsü niyaawatüin aaʼu chi laülaashi aluwataakai tia karaloʼutakat, nülerajüin naya wayuukana. Mayaapejeʼe anain tü nüshajakat nüchiki chia wawalakai, müshi nia sajaʼttiamüin tü nüshajüinkat: «Süpüshiyaapejeʼe nia wayuukot tüüirua, waneejatü nukuwaʼipa noulia sükajee keisalain nia. Sükajee tü nukuwaʼipakat, nayaawata aaʼu na waneinnua nnojoluin anain meisarale naya, mayaapejeʼe nakuwaʼipapalain tia». ¿Kasa wayaawata aaʼu sünainjee tia? Jaʼitairü jaralüin tü waʼyataainkat suluʼu nupueulose Jeʼwaa, wasakireʼerüinjatü waaʼin sünain wakuwaʼipa otta nnojotsü mojushiinjatüin wamüin wachiaanüle sünainjee jaʼyain waaʼu koʼuin wakuwaʼipa sümüin wayuu. ¿Kasa maa eeka süpüla waaʼinrüin?

7. ¿Kasa weeʼiyataka akajee nnojoluin aiyaʼatalüin wayuu wapüla?

⁷ Nnojorüle aiyaʼatalüin wayuu wapüla, nnojoleerü koʼuin wakuwaʼipa sümüin (2 Cor. 6:11-13, TNM). ¿Nayache neʼe kamaaka waya na aashajaakana wanüiki, na wanaawakana eʼiruku wamaa jee na woumainjeʼewaliikana? Müle wakuwaʼipa, wachajaa sukuwaʼipa süpüla kottüin waya namaa na wanee wawalayuukana. Eeshii süpüla wounejaain naya sünain aküjaa pütchi jee shiale sünain ekaa wepialuʼumüin (Aluw. 16:14, 15). Waaʼinrüle tia, nnojoleerü koʼuin wakuwaʼipa sümüin wayuu. Wanee kasa wayoujaka anainjee wayuu shia sünainjee tü kasa eekat sümaʼana. Wekirajaa süchiki tia.

8. Saashin Levítico 19:15, ¿kasa eeka süpüla nnojoluin anain atuma tü kasa jülüjakat waaʼin nachiki na waneinnua?

⁸ Wanee kasa nnojoleetka anain atuma tü kasa jülüjakat waaʼin nachiki na waneinnua, shia wayoujale naya sünainjee tü kasa eekat namaʼana. Müsü Levítico 19:15 süchiki tia: «Nnojotsü anain müleka kachekarale jia soʼutku wayuu, lotuinjatü sukuwaʼipa tü kasa jaaʼinrakat, nnojotsü koʼuinjatüin jukuwaʼipa sümüin wayu eekai maʼletsein otta nnojotsü alanaʼaleeinjatüin jutuma nujutü chi eekai kaʼletsein». ¿Jamüsüche naatawaika tü jülüjakat waaʼin nachiki na wayuu maʼletsekana noulia na washitkana?

9. ¿Kasa nüshajaka Salomón nükajee chi naaʼinkai Maleiwa? ¿Kasa watüjaka sünainjee tia nüshajakat?

⁹ Nüshajüinka Salomón wanee pütchi nükajee chi naaʼinkai Maleiwa süchiki nakuwaʼipapala na wayuukana, müshi nia: «Chi wayuu maʼletsekai aʼürülaanüshi sutuma wayuu, akaisaʼa chi eekai washirüin, watta maʼin naalii na aleewakana nümaa» (Prov. 14:20). ¿Kasa watüjaka sünainjee pütchikat tüü? Nnojorüle eejüin waaʼin, eeshii aleeweenale neʼe waya namaa na wawalayuu kaʼletsekana sümaa nnojoluin kasajanain wamüin na wawalayuu maʼletsekana. ¿Jamüsü nnojotka anain kojutule watuma wayuu sünainjee neʼe tü kasa eekat sümaʼana?

10. ¿Kasa nüküjaka Santiago namüin na anoujashiikana?

¹⁰ Nnojoliinjana waya kachekalain noʼutku  na wawalayuukana sünainjee tü kasa eekat namaʼana, süka jamüin, nnojoleenain waya paaʼinwain sünainjee tia. Nüküjainka Santiago namüin na anoujashii namaiwajanakana nnojoliin paaʼinwain naya sünainjee kachekalain naya noʼutku na nawalayuukana (paashajeʼera Santiago 2:1-4). Jalia waya suulia koʼuin wakuwaʼipa namüin noʼutku na wawalayuukana. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla nnojoluin aiyaʼatalüin na wayuukana wapüla sünainjee neʼe tü kasa eekat namaʼana?

11. ¿Aleewashiche wanee wayuu nümaa Jeʼwaa sünainjee tü kasa eekat nümaʼana?

¹¹ Kojuteeshii na wawalayuukana wamüin maʼaka kojutuin naya nümüin Jeʼwaa. Nnojoishii neʼe naya kojutuin nümüin Jeʼwaa sünainjee washirüin jee maʼletsein naya. Nnojoishii aleewain waya nümaa Jeʼwaa sünainjee tü kasa eekat wamaʼana. Mayaapejeʼe nümüin Jesuu: «Chi wayuu eekai ataralaain sümaa tü nuwashirüinkat, kapüleejeerü maʼi nümüin ekerotoo chaʼaya eemüinre nuluwataain Maleiwa». Nnojoipejeʼe müin Jesuu: «Müichia mekeroluin nia» (Mat. 19:23). Müshinka Jesuʼuya: «Anataʼaleeshiijaʼa maʼi jia müliakana jooluʼu, süka jikeroteenain chamüin eere nuluwataain Maleiwa» (Luc. 6:20). Nnojotpejeʼe shiain naashajaain achiki kamalainjatüin namüin napüshuaʼaleʼeya na wayuu maʼletsekana tü shiimainkat jee neʼrüinjanain kasa anasü sünainjee tia, süka jamüin, wattain maʼin naalii na wayuu maʼletsekana soʼu nükalia Jesuu nnojoliikana oushikajaain süchiirua nukuwaʼipa. ¿Kasa watüjaka sünainjee tia? Nnojoluin aleewain wanee wayuu nümaa Jeʼwaa sünainjee neʼe tü kasa eekat nümaʼana.

12. ¿Kasa süküjaka tü Wiwüliakat namüin na washinnuukana jee namüin na maʼletsekana?

 ¹² Suluʼu tü nupueulosekat Jeʼwaa watta maʼin naalii na wawalayuu aikana apüla Jeʼwaa jee aʼyataashii nümüin sükajee süpüshuaʼa naaʼin. Naʼakajee naya wawalayuukana, eeshii na washitkana jee na maʼletsekana. Anuu sünüiki tü Wiwüliakat namüin na washinnuukana: «Nnojo jiʼitaain jaaʼin sünain tü washirüükat süka sajaʼttamaatüin, nia jiʼitaa anain jaaʼin chi Maleiwakai» (paashajeʼera 1 Timoteo 6:17-19, TNM). Süküjainya tü Wiwüliakat wamüin wayakana aʼyataakana nümüin Jeʼwaa nnojoluinjatüin kachiiruain waaʼin washirüü. Pütchikat tia wamüinjatü wapüshuaʼa jaʼitaina washirüin jee maʼletsein waya (1 Tim. 6:9, 10). Kojutule wamüin na wawalayuukana maʼaka kojutuin naya nümüin Jeʼwaa nnojoleena wayoujain naya saaʼujee tü kasa eekat namaʼana. ¿Anasüche mojutule wayuu wamüin saaʼujee neʼe suuyase? Wekirajaa süchiki tia.

13. ¿Kasa waaʼinrüinjatka saashin tü Wiwüliakat süpüla kojutuin wamüin na wayuu miyoʼuyuukana?

¹³ Süküjain tü Wiwüliakat kojutuinjanain wamüin na wayuu miyoʼuyuukana. Müsü Levítico 19:32 süchiki tia: «Atamaainjachi pia nüpüleerua chi wayuu kakasuulakai otta kojutuinjachi pümüin wanee wayuu laülaa. Mmoluwaainjachi pia neema chi Pümaleiwasekai». Jee müsü Proverbios 16:31: «Kojutushi chi wayuu kakasuulakai lotule nukuwaʼipa». Nüküjain chi aluwataaushikai Pablo nümüin Timoteo, nnojolinjachin naaʼayajaain aaʼin wanee wayuu laülaa, shia anaka aluʼu nimeʼejüle naaʼin maʼaka naaʼin wanee nüshi nümüin (1 Tim. 5:1, 2). Mayaapejeʼe laülaashin Timoteo napüleerua na anoujashii miyoʼuyuukana nuulia, kojutuinjana naya nümüin jee amülialaainjatü naaʼin naaliijee.

14. ¿Kasa wachiaainjachika anainjee wanee wayuu jaʼitaichi laülaain nia woulia?

¹⁴ ¿Jameeiche wanee wawala eekai laülaain naaʼinrüle wanee kasa mojusü sümaa nütüjaain saaʼu mojuin shia? ¿Jameeiche nia nootule na waneinnua süpüla naaʼinrüin kasa mojusü? Süsaleechi nutuma Jeʼwaa chi eekai kaainjalain, jaʼitaichi niain wanee wayuu laülaa otta kapülakai saaʼin wayuu. Müsü Isaías 65:20: «Jaʼitairü polooin shikii nuuyase wanee wayuu, kaainjarale nia ayateechi süsalain nia atumawaa». Tia pütchikat meematüsü aka saaʼin tü süküjakat tü karaloʼutakat Ezequiel (Ezeq. 9:5-7). Niapejeʼe kojutuleeinjachin watuma Jeʼwaa «chi Laülaa Eetüjüikaʼaya nümaiwa» (Dan. 7:9, 10, 13, 14). Müle shia watuma, nnojoleerü wainmajüin waaʼin wachiaainjanapa wanee wayuu jaʼitairü jeʼrain maʼin nuuyase (Gal. 6:1).

15. ¿Kasa watüjaka nünainjee Pablo süchiki kojutuinjanain wamüin na wawalayuu tepichijakana woulia?

¹⁵ ¿Mojutuinjanache wamüin na wawalayuu tepichijakana woulia? Nnojo. Müshi chi aluwataaushikai Pablo nümüin Timoteo: «Anakaja nnojorule kasajatüin pümüin eekai pülain naaʼin puulia saalii jintülin pia noulia. Shia anaka aluʼu müleka keisarale pia sümüin pukuaippa suʼupala wayuu süpüla süshatüinjatüin pukuaippa: maa aka tü paashajaakat achiki, maa aka tü kachiiruakat paaʼin, maa aka tü saaliikat wayuu püpüla, maa aka tü pünoulakat, je maa aka tü paaʼinkat sünain wulein» (1 Tim. 4:12). Wanaa sümaa nüshajüin Pablo tia pütchikat, eesüjaʼa sülatüle nuuyase Timoteo suulia 30 juya. Mayaapejeʼe jintülin Timoteo soʼu tia, wainma aʼyatawaa eʼitaanaka najapuluʼu nutuma Pablo. Tü watüjakat sünainjee tia, shia nnojoluin anain wainmajüle waaʼin nüchiki wanee wawala saaʼujee jintülin nia. Jaʼitakajeʼe neʼe Jesuu, wainma tü kasa naaʼinrakat eerejeʼe 33 juya nuuyase soʼu tia.

16, 17. (1) ¿Kasache jülüjainjatka naaʼin na laülaashiikana süpüla natüjaain saaʼu kettaale wanee wawala süpüla neʼipajanain nia jee shiale süpüla laülaashinjachin nia? (2) ¿Jamüsü nnojotka wanaawain sukuwaʼipa wayuu suluʼu waneirua mma sümaa tü sümakat tü Wiwüliakat?

¹⁶ Suluʼu waneirua mma, mojutsalii atumawaa  na jimaʼaliikana. Sünainjee tia, eesüjaʼa wainmajüle naaʼin na laülaashiikana süpüla naapüin namüin wanee aʼyatawaa suluʼu tü nupueulosekat Jeʼwaa. Maʼaka saaʼin süpüla naʼyataainjanain neʼipajee na laülaashiikana jee laülaashiin naya. Nnojotsü süküjain tü Wiwüliakat jeʼrainjatüin maʼin nuuyase wanee anoujashi süpüla saapünüin nümüin wanee aʼyatawaa (1 Tim. 3:1-10, 12, 13; Tito 1:5-9). Nuʼunirüle wanee laülaashi nukuwaʼipa sükajee neʼe tü nakuwaʼipapalakat na wayuu kepiakana eere nia, nnojotsüjaʼa mmata nuʼunirüin nukuwaʼipa sükajee tü sümakat tü Wiwüliakat. Nnojoishii mojutuinjanain na wawalayuu jimaʼaliikana namüin na laülaashiikana suluʼu tü outkajaaleekat sünainjee neʼe tü kasa jülüjakat naaʼin nachiki, jee shiale sünainjee tü sukuwaʼipapalakat wayuu chaa noumainpaʼa. Shia kapülainjatka naaʼin tü sümakat tü Wiwüliakat (2 Tim. 3:16, 17).

¹⁷ Shiale neʼe kapülain naaʼin na laülaashiikana tü sukuwaʼipakat wayuu noumainpaʼa, nnojoleerü naapüin aʼyatawaa namüin na wawalayuu jimaʼaliikana kettaakana süpüla aʼyatawaa neʼipajee jee shiale süpüla laülaashiin naya. Suluʼu wanee mma, eejachi wanee wawala aʼyataakai neʼipajee na laülaashiikana jee aapünakai amüin wainma aʼyatawaa suluʼu tü outkajaaleekat. Mayaapejeʼe natüjaain saaʼu na laülaashiikana kettaain chia wawalakai süpüla laülaashinjachin nia, nnojotsü aapünüin nümüin tia. Noʼutku na laülaashii kakaliainnakana sünain anoujaa müshii naya nüchiki: «Jintüi maʼin nia süpüla laülaashinjachin nia». Nnojoishi aneekünüin chia wawalakai sükajee jintülin neʼe nia. Müsia neʼe tü jülüjakat naaʼin noʼutku na laülaashiikana sainküin mmakat süpüshuaʼa. Choʼujaapejeʼe maʼin shiainjatüin oʼunirüin wakuwaʼipa tü sümakat tü Wiwüliakat suulialeʼeya tü kasa jülüjakat waaʼin jee jülüjaka saaʼin wayuu. Müle shia watuma oonoojeena waya sümaa tü nümakat Jesuu, nnojoleena wayoujain na wayuukana sünainjee neʼe tü kasa weʼrakat jee tü waapakat nachiki.

18, 19. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla washatüin nukuwaʼipa Jeʼwaa sünain nnojoluin koʼuin nukuwaʼipa sümüin wayuu?

¹⁸ Mayaapejeʼe nnojoluin lotuin maʼin wakuwaʼipa eesü süpüla washatüin nukuwaʼipa Jeʼwaa sünain nnojoluin koʼuin nukuwaʼipa sümüin wayuu (Aluw. 10:34, 35). Müleka jülüjale maʼin waaʼin tü sümakat tü Wiwüliakat waaʼinreerü tü nuluwataakalü anain waya Jesuu süchiki nnojoluinjatüin wayoujain wayuu sünainjee neʼe tü kasa weʼrakat jee tü waapakat süchiki (Juan 7:24, TNM).

¹⁹ Nuluwataapa Jesuu, loteerü nutuma sukuwaʼipa tü kasa naaʼinrajatkat süsalapa saainjala wayuu. Nnojoleerü süsalain saainjala wayuu nutuma sünainjee neʼe tü kasa niʼrakat jee nnojoleerü nüchiaain wayuu sünainjee tü pütchi naapakat yalapünaa (Isa. 11:3, 4). Anashaateerü maʼin tia.