1-3. (1) ¿Jamüshi aika maʼin Salomón nüpüla Jeʼwaa? ¿Kasa anasü naapaka Jeʼwaa nümüin? (2) ¿Jarat tü pütchi wasoutuinjatkat eʼipajee sünain ekirajaayakat tüü?

JINTÜI maʼin Salomón wanaa sümaa nüikalaain sünain aluwatawaa saaʼu Israel. Nuʼttaiwaʼaya Salomón sünain aluwatawaa, eeʼiyataashi Jeʼwaa nüʼlapüinruʼu sünain nümüin nümüin: «Puchunta tamüin tü anakat süpüla taaʼinrüin püpüleerua». Süka jintüiyülin maʼin Salomón jee isayülüin nüchiki tü nukuwaʼipainjatkat naashin, shia neʼe nuchuntaka nümüin Jeʼwaa nükaalinjainjachin nia süpüla jüüjüüinjachin nia nümüin (1 Rey. 3:5-10). Sükajee tü nuchuntakat Salomón, jaʼyasü naaʼu nnojoluin yaletüin naaʼin, müshijeseʼe alin maʼin nia nüpüla Jeʼwaa (2 Sam. 12:24). Süka anain maʼin nümüin Jeʼwaa tü nuchuntakat Salomón, naapüin kekiiwaa nümüin süpüla niyaawatüin saaʼu wanee kasa (1 Rey. 3:12).

² Wainma kasa anasü naapaka Jeʼwaa nümüin Salomón soʼunnaa noonooin sümaa tü nuluwataakalü anain Jeʼwaa. Nia eʼitaanaka ajapuluʼu nukumajirüin wanee piichi aʼwaajülee eeinjachire nuʼwaajünüin Jeʼwaa, chi Sümaleiwasekai Israel (1 Rey. 8:20). Eʼnnaajünüshi maʼin Salomón sutuma kekiin maʼin nia nutuma Jeʼwaa. Nüshajirüin nia Maleiwa apünüinsü karaloʼuta suluʼuka tü Wiwüliakat, wanee karaloʼuta nüshajaka shia Proverbios.

³ Suluʼu tü karaloʼutakat Proverbios, eesü maʼaka 100 sukua süshajünüin tü pütchikat «tü paaʼinkat». Jamüsüjaʼa suluʼu Proverbios 4:23 müsü mayaa: «Shiainjatü paaʼinmajaka maʼin tü paaʼinkat». ¿Kasa aküjüneeka achiki wanaa sümaa «tü paaʼinkat» sümüin wetsiikulokot tüü? Wekirajaajeerü anain tia sünain ekirajaayakat tüü jee müsia, asoutuneerü eʼipajee piamasü pütchi: ¿Kasa naaʼinraka Satanaa süpüla numojujeʼerüin tü suluʼukat waaʼin? ¿Kasa  waaʼinrajatka süpüla waaʼinmajüin tü waaʼinkat? Wayaawatüinjatü aaʼu tia pütchikat süpüla waneepiain waya nümaa Maleiwa.

4, 5. (1) ¿Kasa aküjüneeka achiki suluʼu Salmo 51:6 wanaa sümaa «naaʼin» sümüin? (2) ¿Jamüsü waaʼinmajüinjatka tü waaʼinkat maʼaka waaʼinmajüin wakuwaʼipa suulia ayuulii?

⁴ Suluʼu Proverbios 4:23, ashajünüsü tü pütchikat «tü paaʼinkat», tia shia tü suluʼukat naaʼin wanee wayuu (paashajeʼera Salmo 51:6). Tü waaʼinkat sünainpünaasü tü kasa suluʼukat wekii, tü keeʼireekat waaʼin otta tü waaʼinreekalü anainjee wanee kasa. Nnojotsü shiain tü wakuwaʼipakat suʼupala wayuu, shia tü wakuwaʼipa shiimainkat maʼin.

⁵ Waaʼinmajüinjatü wakuwaʼipa suulia ayuulin waya. Akaataajaʼa tü waaʼinkat, eesü süpüla sumojujaain nnojorüle waaʼinmajüin shia. Süpüla nnojoliinjanain jooin waya süpüla ayuulii, eküinjana waya eküülü eekai anain jee aainjüinjana waya ejercicio waneepia. Akaʼaya süpüla anain wanoula, wachajaainjatü sukuwaʼipa süpüla wakatchinrüin shia. Waaʼinrüin tia weʼitaale suluʼu wakuwaʼipa tü wekirajaakalü anain suluʼujee tü Wiwüliakat otta waküjale süchiki tü wanoujakalü anain (Roma 10:8-10; Sant. 2:26). Eesüjaʼa nnojorüle sütüjaain saaʼu wayuu ayuulin waya süka anain waya neʼrüin. Akaataajaʼa sukuwaʼipa tü wanoulakat, müsia neʼe aka tia. Eesüjaʼa shiʼnnüle suluʼu katsüin maʼin wanoula saaʼujee tü kasa waaʼinrakat sünain aʼyatawaa nümüin Maleiwa, ¿jaratka atüjaain saaʼu jülüjale maʼin waaʼin tü kasa mojusü suchuntaakat waaʼin? (1 Cor. 10:12; Sant. 1:14, 15). Anasü nnojorüle motuin waaʼin numojujeʼereein Satanaa tü jülüjakat waaʼin süka tü alawaa nikirajakalü anain. ¿Kasa naaʼinraka Satanaa süpüla nimeejüin waya? ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla eejüin waaʼin suulia tia?

6. ¿Kasa keeʼireeka naaʼin Satanaa? ¿Kasa naaʼinraka süpüla nuuntuin tia?

⁶ Eʼrüi maʼin wayumüin Satanaa, kapülasü naaʼin nukuwaʼipa neʼe nümüiwaʼa otta mojutsat nümüin tü nuluwataakalü anain Jeʼwaa. Keeʼireesü naaʼin wanaawainjatüin waaʼin nümaa otta washatüinjatüin nukuwaʼipa. Nnojoishii süpüla naainjirüin waya Satanaa wanee kasa nnojotka keeʼireein waaʼin, eepajaʼa waneirua kasa naaʼinraka süpüla washatüin nukuwaʼipa. Jamüshijaʼa  nia, niʼitaain wayuu mojulaasü süpüla waʼaleewajaain namaa (1 Juan 5:19). Keeʼireesü naaʼin Satanaa namaain waya waneepia na nuluwataakana aaʼu süpüla numojujeʼerüin tü jülüjakat waaʼin otta waaʼinrüin kasa mojusü (1 Cor. 15:33, TNM, noota). Tia shia tü naaʼinrakat Satanaa nüka Salomón, watta saalii nuʼwayuuse aʼwaajaka maleiwayaasü. Amojujaa, amojujaa müsü nukuwaʼipa Salomón sutuma tü nuʼwayuusekalüirua, müshijeseʼe nükayalaain nuulia Jeʼwaa (1 Rey. 11:3).

7. (1) ¿Kasa naaʼinraka Satanaa süpüla nikirajüin sünain alawaa? (2) ¿Jamüsü eejüinjatka waaʼin suulia tia?

⁷ Ekirajüshi Satanaa alawaa sükajee peliikula jee sükajee tü alatinnakat suluʼu telewisoot. Sükajee tia, nuʼwanajaain tü jülüjakat saaʼin wayuu, tü suluʼukat saaʼin otta tü saaʼinrakat. Naaʼinrüin tia süka nütüjaain saaʼu kamalain wamüin aapajaa tü aküjünakat süchiki wanee kasa jee süchiki wayuu. Jamüshijaʼa Jesuu nütüjaa aaʼu tia, müshijeseʼe nikirajüin sükajee tü kasa eʼnnaajünakat sutuma wayuu. Nüküjain nüchiki wanee wayuu kamaneeshi samariajeʼewai otta nüchiki wanee emüliee maaʼinsai (Mat. 13:34; Luc. 10:29-37; 15:11-32). Na wayuu oonookana sümaa naʼalain Satanaa, eeshii süpüla naküjain wamüin süchiki wanee kasa süpüla namojujeʼerüin wakuwaʼipa. Jalia waya suulia tia. Eepejeʼe peliikula otta kasa alatinnaka suluʼu telewisoot eekai anain jee nnojotka amojujeʼerüin tü jülüjakat waaʼin. Wayaawata saaʼu jaralüin anain süpüla wanajüin. Süpülapünaa waneeküin tü kasa wanajüinjatkat, wasakira waaʼin sünain tüü: «¿Taaʼinreeinche tü suchuntaakat taaʼin sutuma tü tanajakat?» (Gal. 5:19-21; Éf. 2:1-3). Shiale wanee kasa wanaawaka atuma waaʼin nümaa Satanaa, wayoutamaata shia maʼaka waaʼinmajüin wakuwaʼipa suulia suʼttüin wanee ayuulii wanain.

8. ¿Kasa naaʼinrajatka na kachonshiikana süpüla naaʼinmajüin tü suluʼukat naaʼin nachonnii?

⁸ Jiakana kachonshiikana, jiainjana aaʼinmajaka jüchonnii suulia numojujeʼerüin Satanaa tü suluʼukat naaʼin. Wainma kasa jaaʼinraka süpüla jaaʼinmajüin jüchonnii suulia ayuuijaain naya. Wulesü jutuma tü jipiapaʼakat otta jojotuin kasa  eekai ayuuijeenain atuma naya. Müinjatü tia jaaʼinrakat süpüla jaaʼinmajüin jüchonnii suulia tü alawaa nikirajakalü anain Satanaa. Numojujeʼereein Satanaa tü suluʼukat naaʼin na jüchonniikana sükajee tü peliikulakat, tü alatinnakat suluʼu telewisoot, tü videojuegokat otta tü suluʼukat Internet. Laülaashii jia naaʼu jüchonnii nutuma Jeʼwaa süpüla jaaʼinmajüinjatüin nanoula (Prov. 1:8; Éf. 6:1, 4). Jia aluwataaka jipialuʼu, jüpülaja noulia jüchonnii tü kasa eekai sumojujeʼerüin nakuwaʼipa. Jaaʼinrüinjatü tia wanaapünaa sümaa tü sümakat tü Wiwüliakat. Jüküja namüin jüchonnii tü nnojoluinjatkat nanajüin otta jüküja namüin jamüin jaaʼinraka tia napüleerua (Mat. 5:37). Jikiraja naya süpüla nayaawatüin saaʼu tü kasa anasükat jee tü kasa mojusükat wanaapünaa sümaa Nünüiki Maleiwa (Heb. 5:14). Soto jaaʼin kaawainjeerüin tü jümakat namüin jüchonnii neʼrüle jaaʼinrüin tü jümakat (Deut. 6:6, 7; Roma 2:21).

9. (1) ¿Kasa naaʼinraka Satanaa süpüla numojujeʼerüin tü suluʼukat waaʼin? (2) ¿Jamüsü eejüinjatka waaʼin suulia tia?

⁹ Wanee kasa naaʼinraka Satanaa süpüla numojujeʼerüin tü suluʼukat waaʼin shia sükajee anain saaʼin wamüin tü shikiiruʼujeejatkat wayuu suulialeʼeya tü nikiiruʼujeejatkat Maleiwa (Col. 2:8). Naashin Satanaa, shia talataka atuma naaʼin wanee wayuu tü washirüükat. ¿Jamüsüche mojuka tia nümakat? Chi wayuu washireekai aaʼin nnojotsü jamajatüin nümüin ayuuire nia, mojule nukuwaʼipa sümaa nüpüshi jee nükayalaale nuulia Maleiwa (1 Tim. 6:10). Waapüin analuʼut nümüin Jeʼwaa süka nikirajüin waya süpüla nnojoluinjatüin kachiiruain waaʼin tü washirüükat (Ecl. 7:12; Luc. 12:15).

10, 11. (1) ¿Kasa waaʼinrüinjatka süpüla waaʼinmajüinjatüin tü suluʼukat waaʼin? (2) ¿Kasa naaʼinrapuʼuka na aaʼinmajülii namaiwajannuukana? (3) ¿Jamüsü makaʼa aka naaʼin wanee aaʼinmajüi tü waaʼinkat?

¹⁰ Süpüla waaʼinmajüinjatüin tü suluʼukat waaʼin, wayaawatüinjatü saaʼu kasain amojujeʼereein shia jee wayoutamaatüinjatü shia. Sünainjee tü sümakat Proverbios 4:23, sotusü waaʼin tü naaʼinrapuʼukat wanee wayuu aaʼinmajüi nükalioʼu Salomón. Eejüsü naaʼin chaa iipünaajee süpüla naapiramaatüin na suluʼujanakana tü pueulokot wanaa sümaa sürütkaain naʼünüü. Sutuma tü naaʼinrakat chia wayuukai, wayaawata aaʼu tü waaʼinrajatkat suulia numojujeʼerüin Satanaa tü suluʼukat waaʼin.

¹¹ Sümaiwa paala, paaʼinwajiraashi chi aaʼinmajüikai namaa na waaria yalajanakana soʼuluʼu tü pueulokot (2 Sam. 18:24-26). Akaaliijiraashii naya süpüla naaʼinmajüin tü pueulokot jee nasürülüin tü soʼukot suulia nekerojuin na naʼünüükana (Neh. 7:1-3). Sükajee wekirajaain sünain tü Wiwüliakat *, saapirüin waya tü waaʼinkat maʼaka naaʼin wanee aaʼinmajüi. Saapirüin waya wanaa sümaa nimeejeein waaʼin Satanaa sükajee tü kasa mojusü jülüjakat waaʼin, tü suluʼukat waaʼin otta tü keeʼireekat waaʼin. Wanaa sümaa saapirüin waya tü waaʼinkat, eejüinjatü waaʼin sünain tü sümakat süpüla wayoutuinjatüin shia.

12, 13. (1) ¿Kasa eeka süpüla anajüin wamüin? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka sülatüle tia wamüin?

¹² Wekirajaa sünain wanee kasa waaʼinrajatka süpüla nnojoluin nimeejüin waya Satanaa. Nikirajüin waya Jeʼwaa sünain nnojoluinjatüin weweetirüin pütchi yarüttüsü sünainpünaaka aʼluwajirawaa akuwaʼipaa jee shiale wanee kasa yarütteetka atuma wakuwaʼipa (Éf. 5:3, TNM). ¿Kasa waaʼinrajatka naashajaale süchiki kasa yarüttüsü na waʼyataajiraakana amaa jee na koleejiajiraakana wamaa? Watüjaa aaʼu wayoutajatüin tü kasa mojusü keejiakat namüin na manoujainsaliikana  (Tito 2:12). Eesüjaʼa wayaawatamaatüle saaʼu sumojujeʼereerüin wakuwaʼipa wanee kasa mojusü (Roma 2:14, 15). ¿Kaseetche waaʼinraka sülatüle tia wamüin? ¿Wayoutamaateetche tia wayaawatapa saaʼu mojuin shia? Eesüjaʼa anajüle wamüin aapajaa tü naashajaakalü achiki jee weʼreere sümüin tü ayaakuaa nanajakat. Shiapejeʼe anain maʼin waashajaale süchiki kasa anasü jee woʼunule yalejeechiki.

¹³ Eesü napüleeruale waaʼin na wayuukana süpüla waaʼinrüin kasa mojusü jee shiale süpüla jülüjain waaʼin shia. Sülatüle tia wamüin, meimmoluinjana waya süpüla wayoutajatüin shia. Kojutusü nümüin Jeʼwaa tü waaʼinrakat müleka wayoutule tü keeʼireekat naaʼin Satanaa, müsüjeseʼe naapüin Jeʼwaa kekiiwaa wamüin otta katchinsü waaʼin nutuma süpüla wayoutajatüin tia (2 Crón. 16:9; Is. 40:29; Sant. 1:5). ¿Kasa maa waaʼinrajatka süpüla waaʼinmajüinjatüin tü suluʼukat waaʼin?

14, 15. (1) ¿Kasa wojutalüinjatka apüla tü waaʼinkat? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla müin sukuwaʼipa watuma? (3) Saashin Proverbios 4:20-22, ¿kasa waaʼinrajatka waashajeʼerapa tü Wiwüliakat? (Paashajeʼera tü pütchikat « Tü paaʼinrajatkat süpüla püsakireʼerüin paaʼin»).

¹⁴ Waaʼinmajüin tü suluʼukat waaʼin shiale kamalain wamüin tü kasa anasükat jee wayoutule tü kasa amojujeʼereekat wakuwaʼipa. Jülüjataa waaʼin tü pueulo kasepüpuʼukat sümaiwa. Chi waaria aaʼinmajakai tü soʼukot, nüsürülapuʼuin shia suulia nekerojuin na naʼünüükana. Nujutalüinjatpejeʼe shia süpüla shikerotinnüinjatüin eküülü jee waneirua kasa choʼujaaka sümüin tü wayuukalüirua. Nnojorüle saainjünüin tia, outeerü tü wayuukalüirua sutuma jamü. Müinjatia watuma sukuwaʼipa tü waaʼinkat, müinjatü wojutalakai saaʼin süpüla süntajatüin suluʼumüin waaʼin tü nikirajakalü anain waya Jeʼwaa.

¹⁵ Tü ashajünakat suluʼu tü Wiwüliakat shia tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa. Müsüjeseʼe jülüjainjatüin waaʼin otta waaʼinrüinjatüin tü sümakat waashajeʼerapa shia. Eesü piamasü kasa waaʼinrajatka wanaa sümaa waashajeʼerüin tü Wiwüliakat. Oʼuraajüinjana waya palajana. Anuu sünüiki wanee wawala: «Süpülapünaa taashajeʼerüin tü Wiwüliakat, tachuntuin nümüin Jeʼwaa süpüla tayaawatüin saaʼu tü kasa anasü eekat suluʼu tü Nünüikikat» (Sal. 119:18). Jee tü wane shia wasakireʼerüinjatüin waaʼin sünain tü waashajeʼerakat suluʼujee tü Wiwüliakat. Waaʼinrüle tia, anteerü suluʼumüin waaʼin tü Nünüikikat Maleiwa otta kojuteerü maʼin wamüin tü nümakat wamüin (paashajeʼera Proverbios 4:20-22; Sal. 119:97).

16. (1) ¿Kasapülajatü tü eʼitaanawaikat suluʼu JW Broadcasting? (2) Püküja tü nümakat wanee wawala sümaa nuʼwayuuse.

¹⁶ Wanee kasa waaʼinrajatka süpüla süntajatüin suluʼumüin waaʼin tü nümakat Jeʼwaa wamüin shia wanajüle süpüshuaʼa tü eekat suluʼu JW Broadcasting^®. Anuu nünüiki wanee wawala sümaa nuʼwayuuse: «Asoutushi Jeʼwaa wamüin sükajee tü eʼitaanakat kashiwai. Katsüinsü wanoula sutuma otta sütütüleʼerüin waaʼin mojule waaʼin. Sümaʼinruʼu waʼlakajaain, wepitajüin jee wasüin té, waapajawalin tü jayeechikalüirua». Tü eʼitaanawaikat, süpülajatü saaʼinmajüin tü waaʼinkat. Shikirajüin waya süpüla wanaawain waaʼin nümaa Jeʼwaa otta süpüla wachecherüin waaʼin suulia tü keeʼireekat naaʼin Satanaa.

17, 18. (1) Saashin 1 Reyes 8:61, ¿kasa waaʼinreetka woonoole sümaa nünüiki Jeʼwaa? (2) ¿Kasa watüjaka sünainjee nukuwaʼipa chi aluwataaikai Ezequías? (3) ¿Kasa wachuntajatka nümüin Jeʼwaa saashin tü nümakat David suluʼu Salmo 139:23, 24?

¹⁷ Akatsüinraasü wanoula sutuma anain wakuwaʼipa sünainjee waaʼinrüin kasa anasü (Sant. 1:2, 3). Talatüsü maʼin waaʼin süka talatüin naaʼin Jeʼwaa watuma otta süka «tachonnii», nümüin wamüin (Prov. 27:11). Jaʼitasü suuʼulakünüin waaʼin, weeʼiyatüin niain waʼyataweein amüin (Sal. 119:113). Aishi maʼin wapüla Jeʼwaa,  jüüjüweeshii maʼin waya sümüin tü nümakat otta waaʼinreein maʼin tü nüchekakat wapüleerua (paashajeʼera 1 Reyes 8:61).

¹⁸ Eesüjaʼa süpüla woʼtchejaain sümaa wanee kasa süka eein tü isakat wachiki. Sülatapa wamüin tia, soto waaʼin nukuwaʼipa chi aluwataaikai Ezequías. Mayaainjeʼe kaainjalain nia, ayaawajaashi suulia otta ayatüshia aʼyataain nümüin Jeʼwaa süka süpüshuaʼa naaʼin (Is. 38:3-6; 2 Crón. 29:1, 2; 32:25, 26). Wayouta tü naaʼinrakat Satanaa suulia numojujeʼerüin tü jülüjakat waaʼin. Wachunta nümüin Jeʼwaa süpüla waneepiainjanain waya nümaa (1 Rey. 3:9; paashajeʼera Salmo 139:23, 24). Waaʼinmajüle maʼin tü waaʼinkat, waneepieena waya nümaa Jeʼwaa.