1, 2. (1) ¿Jamüshi niaka Daniel wanee «wayuu anashi maʼin» noʼuluʼu Maleiwa? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla woonooinjanain sümaa nünüiki Maleiwa maʼaka naainjain shia Daniel?

WANAA SÜMAA namaanüin na judíokana Babiloniamüin, neʼrüin sünain wattain saalii wayuu aʼwaajaka maleiwayaasüirua sümaʼaleʼeya yolujaairua. Eepajaʼa na judío ayouktakana müin nakuwaʼipa maʼaka naaʼin naya wayuukana. Naʼaka naya judíokana, eejachi Daniel namaa na apünüinshiikana naʼaleewainyuu (Dan. 1:6, 8, 12; 3:16-18). Namüin naya pienchishiikana jimaʼalii nia neʼe Jeʼwaa anaka süpüla atüka nakuwaʼipa jee nia neʼe Jeʼwaa naʼwaajaka. Mayaainjeʼe kakaliain kepiain Daniel chaa Babilonia saʼaka wayuu mojulaasü, «wayuu anashi maʼin pia» müshi Jeʼwaa nümüin nükajee wanee aapiee (Dan. 10:11, 19, TNM).

² Paala sümaiwa, tü wayuu akumajüinjatkat wanee iita süka pootshi, eesü süseʼetüle tü pootshikat suluʼu wanee sukumajia iita. Wayakana anoujashiikana, watüjaa aaʼu eein süpüla nunoukteʼerüin Jeʼwaa sukuwaʼipa wayuu süpüshuaʼa süka niain chi Laülaakai saaʼu kasa süpüshuaʼa (paashajeʼera Jeremías 18:6). Mayaainjeʼe eein süpüla nunoukteʼerüin Jeʼwaa wakuwaʼipa waneʼewai wakua,  nnojoishii nüpüleeruain aaʼin waya otta nuuʼulaain wayain aneeküin süka waaʼin wamüiwaʼa wacheküle niain anoukteʼerüin wakuwaʼipa. Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaajeerü anain tü waaʼinrajatkat süpüla ayatüin waya müin aka saaʼin sukuwaʼipa pootshi anaka süpüla atüka. Asoukteena waya shiʼipajee pütchikat tüü: ¿Kasa wayouktajatka süpüla nnojoluin mojuin wamüin achiajaanaa nutuma Jeʼwaa? ¿Kasa waaʼinrüinjatka süpüla ayatüinjanain woonooin nümaa Jeʼwaa? ¿Kasa naaʼinrajatka na kachonshiikana süpüla naʼyanaajiraain nümaa Jeʼwaa sünain anoukteʼeraa nakuwaʼipa nachonnii?

3. ¿Kasa eeka süpüla ichein atuma tü waaʼinkat? Püküja tü alatakat nümüin Uzías.

³ Saashin Proverbios 4:23, waaʼinmajüinjatü tü waaʼinkat süpüla woʼttaainjanain. Süpüla nnojoluin ichein tü waaʼinkat, wayouktajatü tü kasa mojusükat, nnojoluinjatü yaletüin waaʼin, nnojoishii kaainjaraliinjanain jee manoulainjanain waya (paashajeʼera «Pütchi pütüjaainjatka aaʼu»). Nnojorüle eein waaʼin sünain tia, eʼrüliijeena wayumüin waya nümüin Jeʼwaa jee moonooinjeena waya nümaa (Dan. 5:1, 20; Heb. 3:13, 18, 19). Alatüsü tia nümüin Uzías, chi aluwataapuʼukai saaʼu Judá (paashajeʼera 2 Crónicas 26:3-5, 16-21). Anapuʼusü maʼin nukuwaʼipa paala, jüüjüüpuʼushi jee aleewapuʼushi nümaa Maleiwa. Anapuʼushijeseʼe nia nutuma Jeʼwaa sünain aluwatawaa. Shiasaʼa niʼrapa Uzías sünain anain maʼin nukuwaʼipa, amojujaasü tü naaʼinkat, yaletajaasü naaʼin. Sutuma yaletayaain maʼin naaʼin, ekerojooshi nia suluʼumüin tü aʼwaajüleekat sünain aʼajaa tü wunuʼu jemetakat eejuu nümüin Maleiwa. Üttajaasü maʼin naaʼin Uzías wanaa sümaa namüin na Sacerdootekana: «Waya neʼe nüneekaka Jeʼwaa süpüla aaʼinraa tia». Japüisüjeseʼe naaʼin Uzías nutuma Jeʼwaa otta süsalashi naainjala nutuma, ajaʼttüsü nüta sutuma wanee ayuulii mepisat (Prov. 16:18).

4, 5. ¿Kaseerü alataka wamüin yaletayaale waaʼin? Püküja tü alatakat nümüin wanee wawala.

⁴ Nnojorüle eejüin waaʼin, eesü süpüla yaletajaain waaʼin, waʼwaataain suluʼu watüjain maʼin suulia wayuu otta wayouktajaain sümaa tü sümakat tü Wiwüliakat (Prov. 29:1; Roma 12:3). Alatüsü tia nümüin Jim, wanee laülaashi suluʼu tü outkajaaleekat. Wanaa sümaa noutkajaain na laülaashiikana sünain akumajaa sukuwaʼipa tü aainjünüinjatkat suluʼu tü outkajaaleekat, nnojotsü wanaawain naaʼin Jim sümaa tü namakat. Anuu nünüiki Jim süchiki tia: «Mojushiisü tamüin tü naaʼinreekat, tojuʼinajaaka noulia». Aipirua kashi süchikijee tia, alataashi nia suluʼu wanee outkajaalee. Nnojoipejeʼe nia aneekünüin süpüla laülaashinjachin nia chayaa. Yüülashi maʼin nia otta anayaasü naaʼinruʼu tü naaʼinrakat, nnojoitüjüireʼeya oʼunüin sünain aküjaa pütchi otta sünain tü outkajawaakat, poloo juya suluʼu müin nia. Maaʼulu yaa, niyaawatüitpa aaʼu yaletapuʼuin naaʼin jee sünain niʼitaapuʼuin Jeʼwaa sünain niain kasirüin tü alatakat nümüin. Kojuyatua nakua na wawalayuukana shiiʼiree nakaaliinjeein nia, niyouktüin nükaaliinjünüin.

⁵ Jülüjasü naaʼin Jim waneepia sünain mojuin maʼin tü naaʼinrakat na waneeinnua naashin. ¿Kasa wayaawataka aaʼu sünainjee tü alatakat nümüin Jim? Yaletüle waaʼin meerü anakai saaʼin wamüin waaʼinrüle kasa mojusü. Müle wakuwaʼipa, nnojoleena müin waya maʼaka saaʼin sukuwaʼipa pootshi anaka süpüla atüka (Jer. 17:9). Eeirüle airuʼuluin nünüiki wamüin wanee wawala jee shiale wanaa sümaa wooʼuleʼennüin suulia wanee aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa, ¿kasa waainjaka? ¿Jashichishiiche waya sümaa yaletayaain waaʼin? ¿Shiataapa jülüjain waaʼin shiain anain maʼin anajirawaa namaa  na wawalayuukana jee sünain anain waneepiale waya nümaa Jeʼwaa? (Paashajeʼera Salmo 119:165 otta Colosas 3:13).

6. ¿Kaseerü alataka wamüin waainjüle kasa mojusü sümaa wounjulajüin süchiki?

⁶ Waainjüle kasa mojusü sümaa wounjulajüin süchiki, iseerü wachiki woonooin sümaa tü münakat wamüin wachiaanapa otta aneerü waaʼin sünain aaʼinraa kasa mojusü. Naashin wanee wawala aaʼinrapuʼuka kasa mojusü, nnojotpuʼusü mojuin naaʼin sutuma tü naainjakat (Ecl. 8:11). Naashin wanee wawala kiʼrapuʼuka sünain anajaa shiyaakua wayuu maichesat amaʼüjiraaka sukuwaʼipa, niyoujapuʼuin na laülaashiikana. Amojujaasüjeseʼe nukuwaʼipa nümaa Jeʼwaa saaliijee tia. Shiasaʼa nütüjaanapa aaʼu sünain naaʼinrüin kasa mojusü, nücheküin nükaaliinjünüin natuma na laülaashiikana. Waleʼeruʼusü wapüshuaʼa tü kaainjalaakat. Nnojotpejeʼe anain wayoujüle na wawalayuu achiaakana waya jee kanüikiyaale neʼe waya saaʼu tü waaʼinrakat, icheerü tü waaʼinkat waaʼinrüle tia. Tü waaʼinrajatkat suulia müin waaʼin, shia wachuntüinjanain kaaliinwaa nümüin Maleiwa süpüla motuin naaʼin tü waainjalakat.

7, 8. (1) ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu eein süpüla ichein waaʼin matchinre wanoula maʼaka naaʼin na israeliitakana? (2) ¿Kasa shikirajaka anain waya tü alatakat namüin na israeliitakana?

⁷ Nojuʼitapa na israeliitakana Egiptojee, wainma tü kasa pülasü neʼrakat naainjain Jeʼwaa napüleerua. Shiasaʼa nalüʼütpa maʼin süpüla nekerotüin suluʼu tü Mma anasü naapüinjatkat Maleiwa namüin, ichejaasü tü naaʼinkat natuma. Naaʼinrüin tia süka sümalajaain tü nanoulakat nünain Maleiwa. Nnojotsü neʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa, mmotshii naya otta ayounnalaashii naya nüchiki Moisés. Aleʼejaweesü naaʼin nachikuaʼa Egiptomüin, eejanale achepchieein naya atumawaa. Aisüjeseʼe maʼin nümüin Jeʼwaa tia, süka jamüin, mojutüin nia namüin (Núm. 14:1-4, 11; Sal. 78:40, 41). Ajaʼttüshiijeseʼe naya oʼuwoʼuliin chaa anoouishii saaʼujee ichejaain tü naaʼinkat natuma jee saaʼujee manoulain naya nünain Jeʼwaa.

⁸ ¿Kasa shikirajaka anain waya tia? Maaʼulu yaa, alüʼütshii waya süpüla wekerotüin suluʼu tü mma jeketkat otta wainma tü ooʼulakünakalü aka waaʼin süpüla sümalajeʼennüin tü wanoulakat. Choʼujaasü maʼin wayaawatüin saaʼu müleka ichere maʼin tü wanoulakat. ¿Jamüinjatü watuma? Jülüja waaʼin tü nüküjakat Jesuu suluʼu Mateo 6:33 otta wasakireʼera waaʼin sünain pütchikalüirua tüü: «¿Shiiʼiyatüinche tü kasa tasaʼwajeekat otta tü taneekakat teʼitaain taaʼin sünain tü nümakat Jesuu? ¿Nnojoleeiche taya oʼunüin sünain tü outkajawaakat shiiʼiree kojuyeein nneerü takanajüin? ¿Kaseerü taainjaka müleka siraale kaʼi taaʼu sünain aʼyatawaa jee mapüsale maʼin taya sutuma? ¿Tashateetche nakuwaʼipa na manoujainsaliikana jee ooʼulaweeiche taya suulia aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa?».

9. (1) ¿Jamüsü choʼujaaka wayaawatüin saaʼu shiimainre sünain waaʼinrüin tü nüchekakat Maleiwa? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wountüin tia?

⁹ Icheerü tü waaʼinkat müleka moonooinre waya sümaa tü sümakat tü Wiwüliakat. Saashin tü Wiwüliakat, mojeerü wakuwaʼipa waʼaleewajaale sümaa wayuu mojulaasü, kamaneere waya namüin na nnojoliinnapakana naʼakain na wawalayuukana, wanajüle, waapajüle jee washaittüle kasa mojusü. Müle wakuwaʼipa mayaa, anasü waaʼinrüle tüü: «Anakaja müleka jiyaawatüle saaʼu tü jaaʼinrakat waneʼewaire jukua süpüla jütüjaainjatüin saaʼu müleka shiimüinre sünain jaaʼinrüin tü nüchekakat [Maleiwa]» (2 Cor. 13:5). ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla watüjaain saaʼu shiimainre sünain waaʼinrüin tü nüchekakat Maleiwa? Nnojoliinjana emeejiraain waya waaʼin otta waaʼinrüinjatü tü sümakat tü Wiwüliakat süpüla wanoukteʼerüin tü kasa mojusü jülüjakat waaʼin.

10. ¿Kasa akaaliinjeenaka waya süpüla müin waya aka saaʼin sukuwaʼipa pootshi anaka süpüla atüka?

¹⁰ Süpüla ayatüinjanain waya müin aka saaʼin sukuwaʼipa pootshi anaka süpüla atüka, naapüin wamüin Maleiwa tü Wiwüliakat, na wawalayuukana otta tü waʼyataainkat sünain aküjaa pütchi. Waashajeʼerüle tü Wiwüliakat waneepia sümaa jülüjain waaʼin tü sümakat, sükaaliinjeena waya süpüla müin waya maʼaka saaʼin sukuwaʼipa pootshi anaka süpüla nütüküin aka Jeʼwaa. Nuluwataain Jeʼwaa na aluwataaliikana saaʼu Israel sünain ashajaa wanee sukoopiase tü nünüikikat. Tia, süpülajatü naashajeʼerüin shia waneepia (Deut. 17:18, 19). Natüjaa aaʼu na aluwataaushiikana choʼujaain naashajeʼerüin tü Ashajuushikat sümaa jülüjain naaʼin tü sümakat süpüla naküjüin tü pütchikat. Müsüjeseʼe naküjüin wainmatua tü pütchi Ashajuushikat süka Hebreo wanaa sümaa nashajüin tü nünüikikat Maleiwa suluʼu Griego. Wanaa sümaa naküjüin pütchi sümüin wayuu, naküjüin namüin choʼujaain naashajeʼerüin tü Ashajuushikat (Aluw. 17:11). Müshiʼiya wayakana, wayaawata aaʼu sünain choʼujaain maʼin waashajeʼerüin waneepia tü Wiwüliakat sümaa jülüjain waaʼin tü sümakat (1 Tim. 4:15). Tia, sükaaliinjeena waya süpüla nnojoluin yaletüin waaʼin jee wooʼulaainjachin niain Jeʼwaa anoukteʼerüin wakuwaʼipa.

11, 12. ¿Kasa naaʼinraka Jeʼwaa süpüla nunoukteʼerüin wakuwaʼipa nakajee na wawalayuukana? Püküja tü alatakat nümüin wanee wawala.

¹¹ Nütüjaa aaʼu Jeʼwaa kasain choʼujaain wanoukteʼerüin sünain wakuwaʼipa, nükaaliinjüinjeseʼe waya nakajee na wawalayuukana süpüla wanoukteʼerüin shia. Soto waaʼin tü alatakat  nümüin Jim. Nunoukteʼerüin tü kasa mojusü jülüjakat naaʼin wanaa sümaa nükaaliinjünüin nutuma wanee laülaashi. Anuu nünüiki Jim: «Nnojotsü mojuin nünüiki tamüin otta nnojotsü niʼitaain tayain kasirüin tü alatakat. Nüküjüin tamüin nükaaliinjeein taya». Sülatapa apünüin kashi, nuunejaain nia chi laülaashikai sünain tü outkajawaakat. Naashin Jim, talatüshii maʼin na wawalayuukana nümaa neʼrapa nia. Süka alin maʼin nia napüla na wawalayuukana, nunoukteʼerüin tü kasa mojusü jülüjapuʼukat naaʼin. Niyaawata aaʼu nnojoluin anain tü jülüjapuʼukat naaʼin. Na laülaashiikana sümaa tü nuʼwayuusekat Jim, nakaaliinjain nia süpüla niʼyataainjachin nüchikuaʼa nümüin Jeʼwaa. Atütülaasü naaʼinya sutuma naashajeʼerüin tü pütchikat «Jehová no tiene la culpa» otta «Sirva a Jehová lealmente», suluʼusü Aapiria Wayuu ojuʼitaka nowienpüroʼu 15, 1992.

¹² Mapa, aneekünüshi Jim süpüla laülaashinjachin nüchikuaʼa. Nükaaliinjain na wawalayuu makana akuwaʼipa maʼaka naaʼin niakai nümaiwa jee nükatsüinrüin nanoula. Aleewapuʼuyaashi nia naaʼinruʼu nümaa Jeʼwaa, nnojotpejeʼe müin shia. Mojusü naaʼin saaliijee jülüjapuʼuin naaʼin kasa mojusü nachiki na wawalayuukana sutuma yaletayaain naaʼin jee müsia saaliijee nnojoluin jülüjapuʼuin naaʼin tü niʼyataainkat nümüin Maleiwa (1 Cor. 10:12).

13. (1) ¿Kasa sükaaliinjaka anain waya tü aküjaakat pütchi? (2) ¿Jaralii na eʼrakana kasa anasü sutuma waküjüin pütchi?

¹³ Anouktaasia wakuwaʼipa sutuma waküjüin pütchi. ¿Suluʼu jamüin? Wanaa sümaa waküjüin sümüin wayuu tü süchikikat Nuluwataaya Maleiwa, nnojoluinjatü yaletüin waaʼin jee eeinjatü wanain tü akuwaʼipaa eekat nutuma chi naaʼinkai Maleiwa (Gal. 5:22, 23). Jülüja waaʼin kasain anouktaain sünain wakuwaʼipa sutuma waküjüin pütchi. Washatüle nukuwaʼipa Jesuu sünain aküjaa pütchi, kapüleerü saaʼin wayuu tü pütchikat jee nnojoleena kaaʼin naya woulia. Waashajaa süchiki tü alatakat namüin piamashii aküjülii pütchi chejeʼewalii Australia. Wanaa sümaa naküjüinjanain pütchi sümüin wanee wayuu, aashichijaasü nooʼomüin jee watta saalii sünüiki namüin. Mayaainjeʼe müin sukuwaʼipa tia wayuukot namüin, neeʼiyatüin sujut sümüin. Shiasaʼa mapa, shiyaawajaapa saaʼin tü wayuukot sünain mojuin maʼin tü saainjakat; aluwateʼetsü wanee karaloukta Weteetmüin. Anuu sünüiki: «Malaa neʼe tü taainjakat soʼu taashichijaain nooʼomüin na piamashiikana wayuu nünüikimaajanakana chi Maleiwakai». Tü watüjakat sünainjee tia, shia kamaneeinjanain waya sünain aküjaa pütchi sümüin wayuu. Shiimain anain sukuwaʼipa wayuu sutuma waküjüin pütchi namüin jee müshiʼiya wayakana, anouktaasü wakuwaʼipa sutumaya.

14. ¿Kasa naaʼinrüinjatka na kachonshiikana neʼreere sunouktaain nakuwaʼipa nachonnii?

¹⁴ Matüjüinsalii yaletaa aaʼin na tepichikana jee anasü namüin nekirajünüin (Mat. 18:1-4). Na wayuu kachonshiikana, nekirajüinjana nachonnii joʼuuiwaʼaya naya sünain tü shiimainkat jee sünain kojutüinjatüin shia namüin (2 Tim. 3:14, 15). Neʼreere na wayuukana sünain sunouktaain nakuwaʼipa nachonnii, nayainjana palajanaka sünain kojutüin namüin tü shiimainkat jee sünain oonowaa sümaa sünüiki tü  Wiwüliakat. Naaʼinrüle tia, kojuteerü tü shiimainkat namüin na nachonniikana otta nnojoleerü mojuin namüin nachiajaanapa. Natüjaajeerü aaʼu nachiaanüin süka alin naya nüpüla nashi, nei jee alin naya nüpüla Jeʼwaa.

15, 16. ¿Kasa naaʼinrajatka na kachonshiikana süpüla neʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa müleka nnojoluichipale naʼakain na wawalayuukana wanee nachon?

¹⁵ Mayaainjeʼe nekirajünüin na tepichikana nutuma nashi jee nei, eeshii eekai nakaaʼinjaain nuulia Jeʼwaa otta eeshii eekai nnojoluinnapain naʼakain na wawalayuukana. Mojusü maʼin naaʼin na kachonshiikana sülatüle tia namüin. Anuu sünüiki wanee wawala chejeʼewat Sudáfrica: «Mojushaatasü maʼin waaʼin wanaa sümaa süküjünüin wamüin nnojoluichipain naʼakain na wawalayuukana chi tawalakai, mataasü süküjünakai wamüin sünain ouktüin nia». ¿Kasa saaʼinraka tia wawalakat otta na wayuu kachonkana shia? Oonooshii naya sümaa sünüiki tü Wiwüliakat (paashajeʼera 1 Corinto 5:11, 13). Natüjaa aaʼu na wayuu kachonkana tia wawalakat shiain anaʼleein maʼin oonowaa sümaa nünüiki Maleiwa. Natüjaa aaʼu nüchiaanüin wanee anoujashi jee nujuʼitinnüin naʼakajee na wawalayuukana süka alin nia nüpüla Jeʼwaa. Aashajaashii neʼe naya nümaa chi nachonkai müleka choʼujaale maʼin naküjüin wanee kasa nümüin.

¹⁶ ¿Talatüsüche naaʼin chi nachonkai sutuma müin nakuwaʼipa? Anuu nünüiki: «Tatüjaa aaʼu sünain alin taya napüla. Nnojoleeshii yooteein naya tamaa süka noonooin sümaa nünüiki Jeʼwaa jee sümaa tü sümakat tü nupueulosekat». Niyaawata aaʼulu niain neʼe Jeʼwaa nuchuntüinjachikai amüin kaaliinwaa süpüla motuin naaʼin tü naainjalakat. Shiasaʼa mapa, nüleʼejapa nüchikuaʼa chi jimaʼaikai sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa, talatüshii maʼin na nüpüshikana nümaa. Ayatüleje woonooin sümaa nünüiki Jeʼwaa, aneena waya jee talateena waya waneepia (Prov. 3:5, 6; 28:26).

17. (1) ¿Jamüshii jüüjüüinjanaka waya waneepia nümüin Jeʼwaa? (2) ¿Kasa anasü weʼreetka waaʼinrüle tia?

¹⁷ Nüküjatüjülia Isaías nayaawajaainjanain suulia naainjala na judío chajanakana Babilonia, meena naya: «Pia chi Washikai Jeʼwaa, pootshi waya otta pia chi Atükakai waya. Pukumala wayuu süpüshuaʼa. [...] Moto paaʼin tü waainjalakat. Pümüliala waaʼin süka wayain pupueulosein» (Is. 64:8, 9, TNM). Kojuteena waya nümüin Jeʼwaa maʼaka naaʼin Daniel müleka nnojorüle yaletüin waaʼin, jüüjüüle waya sümüin tü keeʼireekat naaʼin otta woonoole sümaa nünüiki. Ayateeria nunoukteʼerüin wakuwaʼipa Jeʼwaa sükajee tü Wiwüliakat, nükajee chi naaʼinkai otta sükajee tü nupueulosekat süpüla nüchonniinjanain waya (Roma 8:21).