1, 2. (1) ¿Kasa nuchuntaka Jesuu soʼu nuʼuraajüin namaa na nikirajüinkana? (2) ¿Jamüshi naashajaaka Jesuu süchiki paaʼinwajirawaa?

SOʼU tü ai nikaakalü oʼu Jesuu namaa na nikirajüinkana süpülapünaa nütaʼünüin, shapaasü naaʼin süka keeʼireein naaʼin paaʼinwainjanain na nikirajüinkana. Wanaa sümaa nuʼuraajüin namaa, nüküjain sünain keeʼireein naaʼin wanaawajiraain naaʼin maʼaka wanaawain naaʼin niakai nümaa chi Nüshikai (paashajeʼera Juan 17:20, 21). Paaʼinwajiraale na nikirajüinkana Jesuu, shiyaawateerü aaʼu wayuu süpüshuaʼa sünain nüjütüüshin Jesuu nutuma Jeʼwaa yaa Mmapaʼamüin. Aijiraale naya, ayaawatüneena aaʼu nayain na nikirajüinkana Jesuu otta paaʼinweena naya (Juan 13:34, 35).

² Eeshii süpüla wayaawatüin saaʼu jamüin naashajaaka Jesuu soʼu aikat tia süchiki paaʼinwajirawaa. Niyaawata aaʼu Jesuu nnojoliin paaʼinwain maʼin na nikirajüinkana. Jamüshiijaʼa naya, aʼülüjiraashii «saaʼu jaralin chii miyoʼuin naʼakajee» otta nnojotsü uwatuain neʼe naaʼinrüin tia (Luc. 22:24-27; Mar. 9:33, 34). Jee soʼu wanee kaʼi, nuchuntuin Santiago otta Juan nümüin Jesuu nuuʼulaainjanain naikalaain naʼatoʼu chaa eeinjachire nuluwataain, wanee nikialuʼujee otta wane nipeʼeruʼujee (Mar. 10:35-40).

3. (1) ¿Kasa nnojotka paaʼinwain atuma na nikirajüinkana Jesuu? (2) ¿Kasa wekirajaajeetka anain sünain ekirajaayakat tüü?

 ³ Nnojoishii paaʼinwain maʼin na nikirajüinkana Jesuu sutuma kojuteein naya noulia na waneinnua. Eepejeʼe wanee kasa nnojotka paaʼinwain maʼin atuma naya, shia süka mojujiraain otta paʼürülaawajiraain wayuu soʼu tia sünainjee naatain shiʼiruku. Müsüjeseʼe choʼujaain nasünneʼerüin tia na nikirajüinkana Jesuu suluʼujee naaʼin. Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaajeerü anain pütchikat tüüirua: ¿Kasa naaʼinraka Jesuu süpüla nnojoluin jülüjain naaʼin kasa mojusü süchiki wayuu? ¿Kasa naaʼinraka Jesuu süpüla nnojoliin kachekalaʼataliin wayuu na nikirajüinkana jee süpüla paaʼinwain naya? ¿Jamüshii süpüla paaʼinwain waya sutuma tü nikirajakalü anain waya Jesuu?

4. Püküja süchiki tü alatakat nümüin Jesuu sutuma naatain nuumain.

⁴ Jaʼitakajeʼe neʼe Jesuu, mojusü pütchi nüchiki sutuma naatain nuumain. Jamüsüjaʼa wanaa sümaa nüküjain Felipe nümüin Natanael süchiki nüntüin nünain chi Mesíaskai, müshi Natanael nümüin: «¿Jeratuairü ajuittüin kasa anasü sünainjee wayuu eekai müin aka saaʼin tü wayuuirua kepiakat Nazaret eekai nnojolüin kasain anain apüla?» (Juan 1:46). Eesüjaʼa nütüjaale saaʼu Natanael joʼuuinjachin chi Mesíaskai chaa Belén maʼaka sümüin Miqueas 5:2. Jülüjakajasaʼa naaʼin mojutuin tü mmakat Nazaret süpüla joʼuuinjachin chi Mesíaskai chayaa. Eejana waneinnua wayuu chejeʼewalii Judea mojutkana amüin Jesuu sutuma galileajeʼewalin nia (Juan 7:52). Wainma wayuu chaa Judea jülüjapuʼuka aaʼin wayuuin mojutsalii na galileokana. Eeshii waneinnua judío «samariajeʼewai pia» makana nümüin Jesuu shiiʼiree airuʼuluinjatüin nanüiki nümüin (Juan 8:48). Naata noumain na samaritanokana jee müsia tü nanoujakalü anain noulia na judíokana. Mojutsalii na samaritanokana namüin na judíokana jee namüin na galileokana otta nnojoishii naya arütkaain nanainmüin (Juan 4:9).

5. ¿Jamüshii mojutkana na nikirajüinkana Jesuu atumawaa?

⁵ Mojutsalii na oushikajaakana süchiirua nukuwaʼipa Jesuu namüin na fariseokana jee na saduceokana. Naashin nayakana, wayuu «matüjaainsalii» neʼe (Juan 7:47-49). Namüin nayakana mojutsalii na wayuu nnojoliikana ekirajaain suluʼu tü koleejia eekat natuma na ekirajüliikana judío otta na wayuu nnojoliikana wanaawain akuwaʼipa namaa (Aluw. 4:13). Tü kasa mojusü jülüjakat saaʼin wayuu nüchiki Jesuu jee nachiki na nikirajüinkana, sünainjeesü naatain nanoula, nnojoluin washirüin naya jee sünainjee naatain noumain. Jaʼitakajeʼe neʼe na nikirajüinkana Jesuu jülüjasü naaʼin kasa mojusü nachiki na waneinnua. Süpüla paaʼinwainjanain naya, neeʼiratüinjatü tü jülüjakat naaʼin süchiki wayuu.

6. Püküja tü naainjakat waneinnua wawalayuu sutuma nalerajüin wayuu.

⁶ Maaʼulu yaa, watta naalii na alerajakana wayuu. Anuu sünüiki wanee pürekutsoot chakat Australia: «Üttashaatasü taaʼin nanain na wulekana ata sutuma jülüjain taaʼin waneepia müliain na yuuikana ata natuma. Üttaleesia taaʼin sutuma müliain taya atumawaa». Anuu nünüiki wanee wawala chejeʼewai Canadá  süchiki tü jülüjapuʼukat naaʼin: «Jülüjapuʼusü taaʼin nayain kojutuleein na aashajaakana francés suulialeʼeya wayuu süpüshuaʼa otta taʼleejüin na aashajaakana inkülee».

7. ¿Kasa naaʼinraka Jesuu süpüla nnojoluin wanaawain naaʼin namaa na alerajakana wayuu?

⁷ Maʼaka jouluin tü alerajaakat wayuu nükalioʼu Jesuu, müsia neʼe maaʼulu. ¿Kasaka naaʼinrüin Jesuu süpüla nnojolin wanaawain nia namaa na makana akuwaʼipa? Nnojoishi alerajüin wayuu Jesuu otta wanaawasü wayuu süpüshuaʼa nümüin. Aküjashi nia pütchi namüin na washinnuukana, na maʼletsekana, namüin fariseokana, na samaritanokana, namüin na okotchajüliikana nneerü jee namüin na kaainjaraliikana. Otta sükajee tü kasa nikirajakat Jesuu jee tü nukuwaʼipakat, niʼiküin na nikirajüinkana sünain kojutuinjatüin wayuu namüin otta nnojoluinjatüin naʼleejüin shia.

8. Püküja jaralüin tü pütchi paaʼinwajiraakalü anainjee waya namaa na wawalayuukana naashin Jesuu.

⁸ Nüküjain Jesuu wanee kasa paaʼinwajiraaka anainjee na nikirajüinkana, müshi nia: «Pawalaawashii jia jüpüshuaʼa» (paashajeʼera Mateo 23:8, 9, TNM). Pawalaawashii waya wapüshuaʼa süka nüchoin waya Adán (Aluw. 17:26). Naashin Jesuu, pawalaawashii na nikirajüinkana süka niain Jeʼwaa Nashin (Mat. 12:49, 50). Akaʼaya naya, nüpüshi naya Maleiwa otta paaʼinwashii naya saaʼujee aijiraain otta kanoulain naya. Müshiijeseʼe «tawalayuuwaa» namüin na aluwataaushiikana sünain tü karaloʼutairua naluwataaka namüin na anoujashiikana (Roma 1:13; 1 Ped. 2:17; 1 Juan 3:13).

9, 10. (1) ¿Jamüsü nnojotka anain yaletüle naaʼin na judíokana saaʼu tü neʼirukukat? (2) ¿Kasa nüküjaka achiki Jesuu süpüla nikirajüin mojuin yaletüle naaʼin wanee wayuu saaʼu niʼiruku? (Piirakaa sümüin tü palajatkat ayaakuaa suluʼu süpana 9).

⁹ Süchikijee nüküjain Jesuu pawalaawajiraain waya, nüküjain nnojoluinjatüin yaletayaain waaʼin (paashajeʼera Mateo 23:11, 12, TNM). Wekirajaaitpa anain nnojoliin paaʼinwain maʼin na aluwataaushiikana sutuma tü yaletaakalü aaʼin. Jee müsia tü wayuu eejatkalüirua nükalioʼu Jesuu, kojutusü maʼin namüin neʼiruku. Wainma na judío yaletakana aaʼin suʼupala wayuu sutuma nuuʼuliwoʼuin naya Abraham. Nnojotpejeʼe kasain anain apüla tia naaʼinrakat, anuʼusa nünüiki Juan, chi Owoutisaajüikai: «Müleka nücheküle Maleiwa, eesü süpüla jaaʼa sümeerüin tü ipakalüirua nütüma süpüla shiainjatüin nuuʼuliwoʼuin Abraham» (Luc. 3:8).

¹⁰ Naashin Jesuu, mojusü yaletüle naaʼin wanee wayuu saaʼu tü niʼirukukat. Nüküjain tia soʼu nüsakinnüin nutuma wanee wayuu karaloʼutamaajachi sünain maa: «Saʼakajee tü wayuukolüirua süpüshua, ¿jaralii na aijanakana tapüla paajüin?». Nüküjaka Jesuu nümüin nüchiki wanee wayuu samariajeʼewai amüliajakai wanee judío. Chi judiokai, mayeinshi nüpüla sutuma nüsheʼejünüin natuma waneinnua kaʼruwarannuu. Kojuyashii judío alataka nüpülapünaa chi wayuu samariajeʼewai sümaa nnojoluin nakaaliinjayaain chia wayuukai. Nia neʼe akaaliinjaka nia chi wayuu samariajeʼewaikai. Nüküjaka Jesuu nümüin chi karaloʼutamaajachikai sünain nüshatüinjatüin nukuwaʼipa chi samariajeʼewaikai (Luc. 10:25-37). Sükajee tia, nikirajüin Jesuu eein süpüla nashatüin na judíokana nukuwaʼipa wanee wayuu samariajeʼewaikai aikai apüla wayuu.

11. (1) ¿Jamüshii nnojoliinjanaka kachekalaʼataliin wayuu na nikirajüinkana Jesuu? (2) ¿Kasa naaʼinraka Jesuu süpüla mapüleeinjatüin namüin na nikirajüinkana aküjaa pütchi sümüin wayuu süpüshuaʼa?

¹¹ Süpülapünaa nuʼunuin Jesuu chaa iipünaamüin, nuluwataain na nikirajüinkana sünain aküjaa pütchi «suluʼupünaa tü mmakat Judea, suluʼupünaa Samaria otta suluʼupünaa süpüshuaʼa mma wattapünaa maʼi» (Aluw. 1:8). Süpüla nainküin tia, nnojotsü yaletüinjatüin  naaʼin otta nnojotsü nalerajüinjatüin wayuu eekai naatain shiʼiruku. Nüküjapuʼuin Jesuu namüin na nikirajüinkana nachiki waneinnua wayuu anamia nnojoliikana judíoin, sükajee tia, nükaaliinjain naya süpüla mapüleeinjatüin namüin aküjaa pütchi sümüin wayuu süpüshuaʼa, sainküin mmaka süpüshuaʼa. Wanee wayuu nüküjakai achiki Jesuu namüin, nia wanee shikiipüʼü surulaat kanoulakai maʼin (Mat. 8:5-10). Jee soʼu chajachin nia Nazaret, nüküjain nükaaliinjain Jeʼwaa waneinnua wayuu nnojoliikana judíoin, maʼaka saaʼin tü wayuu outa aʼwayuuset chejeʼewatkat Sarepta otta chi wayuu ajaʼttakai ata chejeʼewaika Siria, Naamánkai anülia (Luc. 4:25-27). Akaʼaya Jesuu, aküjashi nia pütchi sümüin wanee wayuu samariajeʼewat otta makatüshi nia piama kaʼi Samaria sutuma kamalain sümüin wayuu chayaa tü pütchi nüküjakat (Juan 4:21-24, 40).

12, 13. (1) ¿Kasa naaʼinraka na aluwataaushiikana sutuma nüküjain pütchi Jesuu sümüin wanee wayuu samariajeʼewat? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaa pasanainkat suluʼu süpana 9). (2) ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu nnojoluin niyaawatüin aaʼu Santiago nümaa Juan tü nikirajeekalü anain naya Jesuu?

¹² Kapüleesü namüin na aluwataaushiikana kojutuinjatüin wayuu süpüshuaʼa namüin. Jamüshiijaʼa naya, ponusü maʼin naaʼin sutuma nüküjain Jesuu pütchi sümüin wanee wayuu samariajeʼewat (Juan 4:9, 27). Ponusü naaʼin tia süka nnojoluin neʼrüin na sacerdootekana, na fariseokana jee na saduceokana sünain yootoo suʼupala wayuu sümaa tü jieyuukalüirua. Shialeekajaʼa samariajeʼewarüle shia sümaa maaʼin shia. Süka anain nümüin Jesuu aküjaa pütchi sümüin tia wayuukot, nnojotsü kasajatüin nümüin ekaa, eerejeʼe kojuyatuain namüin na nikirajüinkana nümüin: «Ekirajüikalee, anashi müleka piküle». Naashin Jesuu, aaʼinraa tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa otta aküjaa pütchi müsü aka saaʼin niküin nümüin, jaʼitakajeʼe neʼe aküjaa pütchi sümüin wanee wayuu samariajeʼewat (Juan 4:31-34).

¹³ Nnojotsü niyaawatüin aaʼu Santiago nümaa Juan tü nikirajeekalü anain naya Jesuu soʼu tia. Jamüshiijaʼa soʼu chajanain naya Samaria nümaa Jesuu otta na wane nikirajüinkana Jesuu, achajaashii naya piichi eeinjanale natunkaapünain, mamaneekalaka na samariajeʼewaliikana noulia. Nümaka Santiago otta Juan nümüin Jesuu sümaa jashichin naya: «Senyotkalee, ¿pücheküin wachuntüin wane siki nümüin Maleiwa süpüla aʼajia tü wayuukolüirua [...]?». Nüchiaaka naya Jesuu sutuma müin nanüiki (Luc. 9:51-56). Nnojoishiije jashichin maʼin Santiago nümaa Juan, nayale mamaneein namüin na wayuu galileajeʼewaliikana süka chejeʼewaliin naya chayaa. Eeshiijaʼa jashichire naya sutuma nalerajüin na wayuu samariajeʼewaliikana. Kakalia mapa, oʼunushi chi aluwataaushikai Juan sünain aküjaa pütchi namüin na samariajeʼewaliikana otta wainma na aapajakana nünüiki chayaa. Eeshijaʼa japüliiwaale naaʼin sutuma jashichijaain nia paala namüin naya wayuukana (Aluw. 8:14, 25).

14. ¿Jamüsü sunouteʼeria wanee mojujirawaa?

¹⁴ Süchikijee tü miʼiraa kanüliakat Pentecostés soʼu juyaka 33, mojujiraashii na anoujashiikana. Wanaa sümaa sottonojunuin tü eküülü namüinjatkat na jieyuu outa aʼwayuuseekana, nnojotsü ekinnüin tü jieyuu aashajaasükalüirua pütchi griego (Aluw. 6:1). Eesüjaʼa sülatüle tia sutuma mojutuin namüin na judíokana na naatakana anüiki. Nakumajamaatüin sukuwaʼipa tia na aluwataaushiikana, müshiijeseʼe naneeküin waneinnua wayuu laülaakana aaʼin sünain anouja süpüla nottonojuin tü eküütkat. Anüliee griego nanülia napüshuaʼa naya wayuu aneekünakana, eesüjaʼa anale saaʼin tü jieyuu aashajaasükalüirua pütchi griego sutuma tia.

15. ¿Jamüshi süpüla nnojolinjachin kachekalaʼatalin wayuu Pedro? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaa wekialuʼujeekat suluʼu süpana 9).

 ¹⁵ Soʼu juyaka 36, aküjashii pütchi na nikirajüinkana Jesuu sümüin wayuu suluʼujeejatü mma naatajatü. Süpülapünaa tia, namaapuʼushi neʼe Pedro na judíojiraakana wanaa nümaa. Shiasaʼa nüküjapa Maleiwa nnojoluinjatüin koʼuin nakuwaʼipa na anoujashiikana sümüin wayuu, aküjashi pütchi Pedro nümüin Cornelio, wanee surulaat roomajeʼewai (paashajeʼera Aluwataaushikana 10:28, 34, 35). Süchikijee tia, namaashi Pedro na anoujashii nnojoliikana judíoin otta ekaʼawaishi nia namaa. Kojuya juya süchikijee tia suluʼu tü pueulokot Antioquía, ooʼulaashi Pedro suulia ekawaa namaa na anoujashii nnojoliikana judíoin (Gal. 2:11-14). Nüchiaain nia Pablo sutuma naaʼinrüin tia otta naapaa amaalü Pedro tü nümakat Pablo. Watüjaa aaʼu tia sutuma tü nümakat soʼu nüshajüin tü palajatkat karaloʼuta nuluwataaka namüin na anoujashii judíokana jee na nnojoliikana judíoin chajanaka Asia Menor. Naashin Pedro, alinjana wapüla napüshuaʼa na wawalayuukana (1 Ped. 1:1; 2:17).

16. ¿Kasa eʼnnaajünaka anainjee na nikirajüinkana Jesuu?

¹⁶ Aisü «wayuu süpüshua» napüla na aluwataaushiikana süka nashatüin nukuwaʼipa Jesuu (Juan 12:32; 1 Tim. 4:10). Mayaapejeʼe nnojoluin nanouteʼeramaatüin tü kasa mojusü jülüjapuʼukat naaʼin süchiki wayuu eekai naatain shiʼiruku, nanouteʼerüin tia mapa. Akaʼaya naya, eʼnnaajünüshii mapa sutuma wayuu sünain aijiraain maʼin naya. Jamüsüjaʼa süpülapünaa juyaka 200, eejachi wanee wayuu ashajüi süchiki kasa sümaiwajatü, Tertuliano nünülia, nüshajüin sünüiki wayuu nachiki na nikirajüinkana Jesuu: «Aijiraashii maʼin naya otta nnojotsü alin namüin naapajiraale nekii naaʼu na nawalayuukana». Süka shiiʼiranajaain nakuwaʼipa na nikirajüinkana Jesuu, wanaawasü wayuu süpüshuaʼa namüin maʼaka wanaawain shia nümüin Jeʼwaa (Col. 3:10, 11).

17. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wayuʼluin suluʼujee waaʼin tü kasa mojusü jülüjakat waaʼin süchiki wayuu? Püküja tü naaʼinrakat waneinnua wawalayuu.

¹⁷ Eesüjaʼa kapüleerü wamüin wanouteʼeramaatüin tü kasa mojusü jülüjakat waaʼin süchiki wayuu. Anuu sünüiki wanee wawala chejeʼewat  Francia: «Nikirajüin taya Jeʼwaa sünain tü sukuwaʼipainjatkat saalin wayuu tapüla, sünain asülajaa jee sünain alin tapüla wayuu süpüshuaʼa. Ayatüsü taya eejiraain süpüla nnojoluin jülüjain taaʼin kasa mojusü süchiki wayuu eekai naatain toulia, kapüleepejeʼe tia tamüin. Oʼuraajüsü taya süpüla tanouteʼerüin tia». Anuu sünüiki wanee wawala chejeʼewat España: «Üttüsü taaʼin nanain wanee wayuu naatakana eʼiruku. Eesü motule taaʼin tia, ayatüinjatpejeʼe taya eejiraain sümaa tia. Akalajasaʼa nükaaliinjain taya Jeʼwaa süpüla suluʼuin taya nupueulose eere paaʼinwain waya wapüshuaʼa». Choʼujaasü wasakireʼerüin waaʼin müleka jülüjale waaʼin kasa mojusü süchiki wayuu. ¿Choʼujaayütche wayuʼlüin tia suluʼujee waaʼin maʼaka saaʼin tü wawalayuuirua waashajaayütpaka achiki?

18, 19. (1) ¿Jamüshii talatüinjanaka waya namaa na antakana suluʼumüin nupueulose Maleiwa? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wountuin waaʼinrüin tia?

¹⁸ Anasü sotule waaʼin nnojolin weʼraajapuʼuin Maleiwa wamaiwa (Éf. 2:12). Arütkaapejeʼe waya nünainmüin Jeʼwaa süka alin waya nüpüla (Os. 11:4; Juan 6:44). Otta müshia Jesuu, talatüshi wamaʼaya. Nükaaliinjain waya süpüla naʼakainjanain waya na nüpüshikana Maleiwa (paashajeʼera Roma 15:7). Mayaapejeʼe nnojoluin lotuin maʼin wakuwaʼipa, aishii waya nüpüla Jesuu ¿jamaka wayainjanaka ayoutuin wayuu eekai süntüin suluʼumüin nupueulose Maleiwa?

¹⁹ Shiʼipaʼaya sülüʼülüin maʼin sükalia süpüla sajaʼttajatüin kasakat süpüshuaʼa, kooʼomüinjeena maʼin na nnojoliikana paaʼinwain, na alerajakana wayuu otta na paʼürülaawajiraakana (Gal. 5:19-21; 2 Tim. 3:13). Akanasaʼa wayakana aʼyataakana nümüin Jeʼwaa, shia kachiiruaka waaʼin tü kekiiwaa naapakat Jeʼwaa, tü nnojotkat kachekalaʼataliin atuma waya wayuu otta anajiraaka atuma waya sümaa wayuu (Sant. 3:17, 18). Talatüshii maʼin waya aleewajiraale waya namaa na wawalayuu naatakana oumain jee naatakana akuwaʼipa woulia. Otta eesüjaʼa wekirajaale sünain nanüiki. Müle shia watuma, jimateerü waaʼin maʼaka saaʼin wanee süchi otta loteerü wakuwaʼipa maʼaka saaʼin sümüna tü palaakat (Isa. 48:17, 18).

20. ¿Kasa waaʼinreetka müleka aire wapüla wayuu?

²⁰ Saashin tü wawala chejeʼewatkat Australia waküjaka achiki suluʼu pütchi 6, anoutaasü sukuwaʼipa sutuma shikirajaain sünain tü Wiwüliakat. Nnojoluitpa alerajüin wayuu jee nnojoluitpa üttüin saaʼin nanain na wulekana ata, aipürat shia wayuu maaʼulu. Naashin chi wawala chejeʼewaikai Canadá aashajaakai francés, niyaawatüitpa saaʼu eein na alerajakana wayuu sümaa nnojoluin neʼraajüin shia. Otta niyaawata aaʼu nnojoluin suʼunüin sukuwaʼipa wayuu süchiirua tü mma eejatüle jemelin shia. Kasaatshi mapa chia wawalakai sümaa wanee wawala ashajaka inkülee. Sutuma nakuwaʼipa wawalayuukana naainnua, wayaawata aaʼu paaʼinwajiraain wayuu süpüshuaʼa aijiraale shia (Col. 3:14).