1, 2. (1) ¿Kasa nnojotka paaʼinwain anainjee wayuu sainküin mmaka? (2) ¿Jarat tü pütchi wasoutuinjatkalü eʼipajee sünain ekirajaayakat tüü?

ANUU sünüiki wanee wawala chejeʼewat Europa süchiki tü alatakat sümüin: «Motsoyuluiwaʼaya taya, teʼrüin müliain maʼin wayuu atumawaa. Müsüjeseʼe tayoutuin sukuwaʼipa naluwataaya na aluwataaliikana suluʼu tü mma eejatüle taya. Namaakalaka taya na peʼipolookana namaa naya aluwataashiikana otta kakaliasü taya nimejüin wanee terrorista». Naashin wanee wawala chejeʼewai África, süpülapünaa nüküjalin pütchi nüchiki Jeʼwaa, anashiipuʼusü nümüin tü kasa mojusü aaʼinnapuʼukat namüin na waneinnua. Anuu nünüiki süchiki tia: «Jülüjasü taaʼin sünain wayain anaʼleein noulialeʼeya na wayuu naatakana eʼiruku otta naʼakapuʼushi taya waneinnua poliitiko. Sünain tia, ekirajünüshii waya sünain oʼutaa naaʼin na waʼünüükana süka jatü miyoʼuyuu». Eetaasü wanee wawala kepiaka Europa, müsü shia süchiki tü jülüjakat saaʼin: «Talerajapuʼuin maʼin na wayuu naatakana oumain jee na naatakana anoula toulia».

² Watta naalii maaʼulu na wayuu makana akuwaʼipa maʼaka naaʼin na apünüinshii wayuu waashajaayüliikana achiki. Eeshii poliitiko  eekai naainjain kasa mojusü shiiʼiree nakatalaain noulia na sülaülashiikana mma otta watta maʼin naalii na atkaakana süchiirua poliitika. Eesü mma eere üttüin naaʼin na wayuukana nanain na naatakana oumain. Süküjapejeʼe tü Wiwüliakat, eejeerüin wayuu maaʼulu «eekai mamülialain amüin wayuu» (2 Tim. 3:1, 3). ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla ayatüin waya paaʼinwajiraain namaa na wawalayuukana mayaapejeʼe sütkaajiraain maʼin wayuu sainküin mmaka? Wainma kasa watüjeetka sünainjee nukuwaʼipa Jesuu soʼu yaajachin nia yaa Mmapaʼa süka mojujiraain wayuu nükalioʼu sünainjee poliitika. Sünain ekirajaayakat tüü wasouteerü eʼipajee apünüinsü pütchi: ¿Jamüshi nnojoika sünainpünaain Jesuu poliitika? ¿Kasa naaʼinraka süpüla sütüjaanüin aaʼu nnojoluin sünainpünaain poliitika na aʼyataakana nümüin Jeʼwaa? ¿Kasa naaʼinraka süpüla watüjaain saaʼu nnojoliinjanain waya sünainpünaain atkawaa?

3, 4. (1) ¿Kasa naʼatapajaka watta naalii judío nükalioʼu Jesuu? (2) ¿Kasa jülüjapuʼuka naaʼin na nikirajüinkana Jesuu sutuma tü naʼatapajakat na judíokana?

³ Wainma na judío nüküjakana amüin pütchi Jesuu taasheekana noulia na romaanokana. Otta eejana waneinnua judío celote münüshii, nootuin maʼin wayuu süpüla keeʼireeinjatüin maʼin naaʼin tia. Wainma celote oushikajaakana süchiirua tü nümakat Judas chi chejeʼewaikai Galilea. Wainma na emeejünakana nutuma chia wayuukai otta mesías nia naashin. Naashin Josefo, wanee judío ashajakai süchiki kasa alataka sümaiwa, nüshükajüin Judas na judíokana nooʼomüin na romaanokana otta «malakanache maʼin jia», nümaa amüinchii na awalaajakana nneerü namüin na romaanokana. Oʼutunaa aaʼinchi Judas mapa natuma na romaanokana (Aluw. 5:37). Eeshii celote eʼrakana wayumüin süpüla nasaʼwatüin tü keeʼireekat naaʼin.

⁴ Wainma judío aʼatapajakana niweetüin chi Mesíaskai süpüla taashin naya nutuma noulia na romaanokana jee süpüla kojutuinjatüin süchikuaʼa tü mmakat Israel (Luc. 2:38; 3:15). Aluwataainjachia chi Mesíaskai chaa Israel naküjainruʼu otta aleʼejüinjanaya naaʼinruʼu napüshuaʼa na judío sainküinkana tü mmakat. Jaʼitakajeʼe neʼe Juan chi awoutisaajüikai, müshi nia: «¿Shiimüʼinya piain chi aluwataaushikai nütüma Maleiwa süpüla puʼtteʼerüinjachin wayuu? ¿Nnojottaapa shiimüin?» (Mat. 11:2, 3). Eesüjaʼa nütüjaweere saaʼu müleka naatale chi taashinjachikai atuma na judíokana. Mapa, süsoʼiraapa naaʼin Jesuu süchikijee outaa, antiraashii piamashii nikirajüin nümaa chaa süpünaluʼu Emaús otta yootushii naya nümaa, niainjachi naaʼinruʼu taashika atuma naya chi Mesíaskai (paashajeʼera Lucas 24:21). Süchikijee tia, asakinnüshi Jesuu natuma na aluwataaushiikana sünain maa: «Senyotkalee, ¿püikkaleʼereerü süchukuaʼa tü aluwatawaakat watüma wayakana nuuʼuliwoʼukana Israel, yaa woumainruʼu maaʼutpünaa yaa?» (Aluw. 1:6).

5. (1) ¿Jamüshi neʼitaweeka Jesuu na galileokana süpüla aluwatawaa? (2) ¿Kasa nümaka Jesuu namüin süpüla nanouteʼerüin tü jülüjakat naaʼin?

⁵ Neʼitaweein Jesuu na galileokana süpüla aluwatawaa naaʼu, eesüjaʼa shiale sutuma naʼatapajüin na judíokana taashinjanain naya nutuma chi Mesíaskai. Neʼrüin anain maʼin Jesuu süpüla aluwatawaa süka nütüjain maʼin ekirajaa, niiyajüin na ayuuishiikana otta naapüin eküülü namüin müliakana sutuma jamü. Süchikijee naapüin Jesuu neküin maʼaka 5.000 tooloyuu, «niyaawatüin naaʼu na wayuukana sünain neʼitaweein nia süpüla aluwatawaa», sutuma tia «oʼunajaashi nia noulia nüchikua saaʼumüin wane namüna naata» (Juan 6:10-15). Waneemüin kaʼi, shiimalaapa saaʼin tü wayuukalüirua,  nüküjain Jesuu namüin nüntüshin yaa Mmapaʼamüin süpüla nikirajüin wayuu süchiki Nuluwataaya Maleiwa, nnojotsü shiain süpüla aapaa tü kasa choʼujaakat namüin. Anuu nünüiki namüin: «Nnojo kachiiruain jaaʼin tü eküülü atüjakat ajaʼlajawaa, shia kachiirua jaaʼin tü eküülü katüinjatkat atüma joʼu waneepia» (Juan 6:25-27).

6. ¿Kasa naaʼinraka Jesuu süpüla sütüjaanüin aaʼu nnojoluin nüntüshin yaa Mmapaʼamüin süpüla aluwatawaa? (Piirakaa sümüin tü palajatkat ayaakuaa suluʼu süpana 3).

⁶ Süpülapünaa outuin Jesuu, niyaawata aaʼulu sünain naʼatapajüin noʼutku na nikirajüinkana nuluwataainjachin Jerusalén. Süpüla nayaawatüin saaʼu na nikirajüinkana Jesuu nnojolinjachin nuluwataain Jerusalén, nüküjain namüin süchiki tü nneerü kanüliakat «mina». Sünain tia nüküjakat, nuʼwanaajireʼerüin nukuwaʼipa nümaa «wane wayuu nülüin chi sülaülapüʼükai mma» oʼunakai suluʼumüin wanee mma wattasü (Luc. 19:11, TNM; Luc. 19:12, 13, 15). Soʼu wanee kaʼi nüküjain Jesuu nümüin Poncio Pilato, nnojoluin sünainpünaain nia poliitika. Anuu nünüiki Pilato nümüin: «¿Piajasaʼaya chi Aluwataashikai saaʼu tü wayuu judíokolüirua?» (Juan 18:33). Mmotshi Pilato seema neʼrüliijaain wayumüin na judíokana namüin na romaanokana nutuma Jesuu. Anuujeseʼe nünüiki Jesuu nümüin: «Waneʼeya sümüin sukuaippa tü taluwataayakat, nnojotsü müin aka nakuaippa na sülaülashiikana mma» (Juan 18:36). Nnojoishi Jesuu sünainpünaain poliitika, jama chain Nuluwataaya chaa sirumatuʼu. Otta nüküjain nüntüshin yaa Mmapaʼamüin süpüla aküjaa süchiki tü shiimainkat (paashajeʼera Juan 18:37, TNM).

7. ¿Jamüsü kapüleeka nnojoluin süntapünaain suluʼu waaʼin sünainpünaain waya poliitika?

⁷ Nütüjaa aaʼu Jesuu tü aʼyatawaa eʼitaanakat nüpüleerua. Watüjaale saaʼu tü aʼyatawaa eʼitaanakat wapüleerua nutuma Jeʼwaa, nnojoleena waya sünainpünaain poliitika jee nnojoleerü shia antapünaain suluʼumüin waaʼin. Kapüleesü aaʼinraa tia. Anuu nünüiki wanee wawala alapalaakai naaʼu na wawalayuukana: «Na wayuu chejeʼewaliikana eere kepiain na wawalayuu walapalaakana aaʼu, eʼreeshii wayumüin  namüin na sülaülashiikana mma. Kojutusü maʼin namüin tü noumainkat otta shia anaka namüin naashin nakatalaale noulia na aluwataashiikana naaʼu. Akalajasaʼa shiain jülüjain naaʼin na wawalayuukana aküjaa pütchi süchiki Nuluwataaya Maleiwa, paaʼinwashii naya sutuma tia. Natüjaa aaʼu niain Jeʼwaa ajaʼttireechin tü müliaakat jee tü waneirua kasa oʼttaakat wamüin».

8. ¿Jamüshii müliaka na judíokana nükalioʼu Jesuu?

⁸ Ekerotushii maʼin na wayuukana sünainpünaa poliitika müliale wayuu atumawaa jee shiale sutuma neʼrüin müliain wayuu atumawaa. Nükalioʼu Jesuu, achekajünapuʼusü nneerü sümüin wayuu natuma na sülaülashiikana mma, sutuma tia naneeküin na judíokana jaralüin kamaainjanain naya sünain tü poliitikakat. Eʼrüijaashi wayumüin Judas chi chejeʼewaikai Galilea namüin na romaanokana süka nashajirüin sünülia wayuu süpüshuaʼa süpüla nachekajüin nneerü sümüin. Wainma nneerü achekajünawaika sümüin wayuu soʼu tia saaʼu noumain otta nepia. Kapüleeshaatasü maʼin namüin awalaajaa tia süka wainmaleein tü nachuntakat na okotchajüliikana nneerü. Eeshii okotchajülii nneerü eekai nawalaajüin na laülaakana napüleerua süpüla saapünüin namüin wanee aʼyatawaa eekai anain maʼin, shiasaʼa sükajee tia, washitshii naya süka wainmain nneerü nachuntaka sümüin wayuu. Jamüshijaʼa Zaqueo, niapuʼushi laülaaka naaʼu na okotchajüliikana nneerü chaa Jericó otta washirü nia sutuma niʼikeʼerüin wayuu süka naʼalain saaʼu sünneetse (Luc. 19:2, 8).

9, 10. (1) ¿Kasa naaʼinraka na nüʼünüükana Jesuu shiiʼiree sünainpünaainjachin nia poliitika? (2) ¿Kasa niʼitaaka ekii Jesuu wapüleerua? (Piirakaa sümüin tü ayaakua pasanainkat suluʼu süpana 3).

⁹ Nachajaain sukuwaʼipa na nüʼünüükana Jesuu süpüla eeinjatüin nünüiki süchiki tü awalaajaakat nneerü namüin na romaanokana. Nasakirüin nia müleka anashiire awalaajaa «tü neerü nümüinjatkat César». Tü nawalaajakat na judíokana waneʼewai nakua shia waneesia nneerü denario (paashajeʼera Mateo 22:16-18). Üttüsü naaʼin sutuma tü denario achekajünakat namüin süka sotuin naaʼin sutuma shiain Roma aluwataain naaʼu. Tü keeʼireekat naaʼin na nümaajanakana Herodes shia tüü: mojushiire awalaajaa tia nneetkat naashin Jesuu, «eʼrüi nia wayumüin namüin na romaanokana», müinjanaya naya nüchiki; otta «anasü suwalaajünüle» nümüle Jesuu, nnojoleerü jaralüin oushikajaain süchiirua nukuwaʼipa naashin naya wayuukana. ¿Kasaka naaʼinrüin Jesuu?

¹⁰ Niyaawatüin maʼin nünüiki Jesuu süpüla nnojolinjachin nia sünainpünaain poliitika. Müshijeseʼe nümüin: «Jaapaa nümüin César tü nümüinjatkat otta jaapaʼaya nümüin Maleiwa tü nümüinjatkat» (Mat. 22:21, TNM). Mayaapejeʼe nütüjaain aaʼu Jesuu wainmain na okotchajülii nneerü emeejakana sünneetse wayuu, nnojotsü shiain jülüjain naaʼin tia, shia jülüjaka naaʼin shiain neʼe Nuluwataaya Maleiwa anouteʼereerüin tü kasa mojusü alatakat yaa mmapaʼa. Niʼitaain Jesuu shikii wapüleerua süpüla washatüin tü naaʼinrakat, jaʼitasü müin anakai saaʼin wamüin wanee kasa aaʼinnajatka süpüleerua wayuu, nnojoliinjana waya sünainpünaain poliitika sünainjee. Nnojotsü mojuin wanüiki nachiki na poliitikokanaya jee süchiki tü kasa mojusü naaʼinrakat, shia waaʼinmaaka maʼin tü kasa sünainpünaaka nuluwataaya Maleiwa (Mat. 6:33, TNM).

11. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wakaaliinjain wayuu?

¹¹ Watta naalii wawalayuu ooʼulaakana suulia tü jülüjapuʼukat naaʼin namaiwa süchiki tü poliitikakat. Anuu sünüiki wanee wawala chejeʼewat Gran Bretaña: «Süchikijee tekirajaain sünain Sociología suluʼu tü eʼiküleekat miyoʼu,  achecheraaleesia maʼin taya süchiirua atkawaa napüleerua na yuuikana ata, süka jamüin, müliain maʼin waya atumawaa. Eejiraapuʼusü taya sünain aʼülüjirawaa, nnojotpajaʼa talatüin taaʼin sutuma tia. Nnojotsü tayaawatüin saaʼu suluʼuin saaʼin wayuu tü alerajaakat na naatakana eʼiruku. Wanaa sümaa tekirajaain sünain tü Wiwüliakat, tayaawata aaʼu tasünneʼerüinjatüin tia suluʼujee taaʼin. Shia akaaliinjaka taya wanee wawala wule atalü süpüla tountuin tia. Maaʼulu yaa, pürekutsootsü taya suluʼu wanee outkajaalee napülajatka na manüisaliikana. Aʼyataasü süchiirua taküjain pütchi sümüin wayuu süpüshuaʼa».

12. ¿Kasa wayu «tü oolojiakat pan» eejüinjatka oulia naaʼin na nikirajüinkana Jesuu?

¹² Nükalioʼu Jesuu, sünainpünaashii poliitika na sacerdootekana otta na fariseokana. Saashin tü karaloʼutakat La vida cotidiana en Palestina en tiempo de Jesús, na fariseokana, na saduceokana otta tü wane sukuwaʼipakalüirua anoujaa, mapuʼusü aka saaʼin sukuwaʼipa poliitika. Müsüjeseʼe lotuin nünüiki Jesuu namüin na nikirajüinkana: «Jalia jia suulia tü oolojiakat pan namaʼanajeejatkat na fariseokana ooʼulaka tü nümaʼanajeejatkat Herodes» (Mar. 8:15). Sükajee nuchuntuin Jesuu nünülia Herodes, eeshiijaʼa nayale naashajaain achiki na nümaajanakana Herodes. Jee na fariseokana, naya na keeʼireekana aaʼin nakatalaain na judíokana noulia na romaanokana. Saashin tü karaloʼuta nüshajakat Mateo, nuchuntuinya Jesuu nanülia na saduceokana soʼu tia. Nacheküin na saduceokana namaain naya na romaanokana süka kapülain naya natuma. Nüküjain Jesuu namüin na nikirajüinkana eejüinjatüin naaʼin suulia «tü oolojiakat pan namaʼanajeejatkat na fariseokana ooʼulaka tü namaʼanajeejatkat na saduceokana», tia «oolojiakat pan» shia tü nekirajakalü anain naya wayuukana (Mat. 16:6, 12). Tia nümakat Jesuu, süchikijeejatü neʼitaweein nia na galileokana süpüla aluwatawaa.

13, 14. (1) ¿Kasa eeka sutuma sünainpünaain poliitika tü iküleesiakalüirua? (2) ¿Jamüshii nnojoliinjanaka watkaain müleka müliale waya atumawaa? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaa wekialuʼujeekat suluʼu süpana 3).

¹³ Wanaa sümaa sünainpünaain poliitika tü iküleesiakalüirua, eesü kasachiki sünainjee. Nüküjain Jesuu namüin na nikirajüinkana nnojoliinjanain naya sünainpünaain tia. Müshijeseʼe nuʼutuneein aaʼin Jesuu natuma na fariseokana otta na sacerdootekana. Neʼipolo nia naashin sünain tü poliitikakat otta sünain tü sukuwaʼipakat anoujaa, akaʼaya naya, mmotshii seema mojutuin naya atumawaa. Anuujeseʼe nanüiki: «Müleka wooʼulaale nia, anoujeerü wayuu wainma nünain. Anta meenia na sülaülakana mma Romajeʼewaliikana, süpüla najuttirüin tü aʼwaajüleekat Maleiwa sümaa noʼunaʼalüinjatüin waaʼin» (Juan 11:48). Sutuma tia, chi shikiishikai maʼin oʼutaa naaʼin Jesuu nia Caifás, «chi laülaashikai napüleerua na sacerdote judíokana» (Juan 11:49-53; 18:14).

¹⁴ Nüjütüin Caifás waneirua surulaat saʼwai süpüla nataʼülüin Jesuu. Nütüjaapejeʼe saaʼu Jesuu saashajiraain wayuu nikiira, müshijeseʼe naashajaain namaa na nikirajüinkana sünain tü ekawaa aipaʼajatkat nutuma süpüla eeinjatüin chajaruuta namaʼana. Piamasü neʼe chajaruuta choʼujaaka süpüla nikirajüin naya sünain  wanee kasa anashaatasü (Luc. 22:36-38). Soʼu aikat tia, antüshii na ataʼülüinjanakana Jesuu, üttajaaka naaʼin Pedro sutuma tü aainjünakat nüka Jesuu, nuwataakalaka nooʼomüin «nüchepchia chi laülaashikai napüleerua na sacerdote judíokana sümaa wane chajaruuta» (Juan 18:10). Anuujeseʼe nünüiki Jesuu nümüin: «Piʼitaa püchajaruutse süchikua suluʼu süta. Chi eekai nütkaweein süka chajaruuta, shiimüin sünain oukteechin nia sütüma tü atkawaakat» (Mat. 26:52, 53). Sükajee tia, nikirajüin Jesuu na nikirajüinkana sünain nnojoliinjanain wanaawain naya namaa na manoujainsaliikana, pansaasü tia sümaa tü nuchuntakat sünain oʼuraajaa süpülapünaachon tia (paashajeʼera Juan 17:16). Nooʼulaainjatü tia na nikirajüinkana Jesuu najapuluʼu Jeʼwaa.

15, 16. (1) ¿Jamüsü nakaaliinjia na wawalayuukana sutuma tü Nünüikikat Maleiwa süpüla nnojoluin naya sünainpünaain poliitika jee atkawaa? (2) ¿Kasa naataka aluʼu sukuwaʼipa nupueulose Jeʼwaa suulia sukuwaʼipa wayuu maaʼulu?

¹⁵ Na wawalayuu waashajaakana achiki suluʼu tü pütchikat waneesia, nayaawata aaʼu nnojoliinjanain wanaawain naya namaa na manoujainsaliikana. Anuu sünüiki tü palajatkat wawala waashajaaka achiki, tü chakat kepiain Europa: «Teʼrüin nnojoluin eein kasa anasü sünainjee tü atkawaakat, kaluʼusü neʼe outaa otta jashiee. Talatüsü maʼin taaʼin sutuma tatüjaaitpain saaʼu niain neʼe Maleiwa eejeechin atumaa anaa yaa Mmapaʼa. Shia taküjaka achiki tia sümüin wayuu suʼunnaa tü 25 juya alatüitpakat». Chi wawala chejeʼewaikai África, nnojoluichipa kaʼapülain tü jatü miyoʼukat, shia nümaʼanaka maaʼulu tü Nünüikikat Maleiwa (Éf. 6:17). Aküjashi nia süchiki wanee anaa sümüin wayuu süpüshuaʼa, jaʼitairü naatain shiʼiruku. Jee tü wane wawala kepiakat Europa, kasaatsü shia mapa nümaa wanee wawala saʼakajeejachikai wanee wayuuinnua süʼürülapuʼuka. Neeʼiratüin nakuwaʼipa naya wawalayuukana süka meein nakuwaʼipa maʼaka naaʼin Kürisüto.

¹⁶ Choʼujaashaatasü maʼin weeʼiratüin wakuwaʼipa. Saashin tü Wiwüliakat, sukuwaʼipa wayuu maaʼulu müsü aka sukuwaʼipa tü palaakat jashichipa maʼin shia (Isa. 17:12; 57:20, 21; Alat. Map. 13:1). Mojujiraasü otta atkaajiraasü wayuu maaʼulu saaʼu poliitika. Eekajasaʼa wayakana, anajiraashii otta paaʼinwajiraashii waya. Talatakajasaʼa naaʼin Jeʼwaa sutuma niʼrüin paaʼinwajiraain waya nupueulosekana eerejeʼe kepiain waya saʼaka wayuu mojujiraaka (paashajeʼera Sofonías 3:17).

17. (1) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla paaʼinwajiraain waya namaa na wawalayuukana? (2) ¿Kasa wekirajaainjatka anain sünain tü wane ekirajaayakat?

¹⁷ Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaaitpa anain apünüinsü kasa waaʼinrajatka süpüla paaʼinwajiraain waya namaa na wawalayuukana: 1) sükajee weʼitaain waaʼin sünain sunouteʼereerüin Nuluwataaya Maleiwa tü kasa mojusükat, 2) sükajee nnojoluin sünainpünaain waya poliitika otta 3) nnojoliin sünainpünaain waya atkawaa. Wanee kasa eeka süpüla mojujiraain anainjee waya shia tü alerajaakat wayuu. Sünain tü wane ekirajaayakat, wekirajaajeerü anain tü waaʼinrajatkat süpüla nnojoluin mojuin tü jülüjakat waaʼin nachiki na naatakana eʼiruku maʼaka nnojoluin jülüjain tia naaʼin na nikirajüinkana Jesuu.