1. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla kekiinjanain maʼin waya otta kasa weʼreetka sünainjee?

TÜ KEKIWAAKAT nümaʼanajeejatü Jeʼwaa otta müsia naapüin shia namüin na achuntakana shia nümüin. Müsü Santiago 1:5: «Müleka eere jaʼaka eekai cheʼojaain nümüin kekiinjachin nia wanaa sümaa süntüin tü müliaakat nünainmüin, anakaja müleka nüchuntüle nümüin Maleiwa sooʼopünaa tia. Naapeerü nümüin, nnojoleerü naʼalijirüin shia nuulia, süka naapeein maʼi shia. Nnojoleechi niyoujain nia sünainjee achuntaa». Kekiijeena maʼin waya waapaale sümaa tü nüchiaakalü anain waya Jeʼwaa. Waaʼinrüle tia saaʼinmajeena waya suulia waaʼinrüin kasa mojusü otta aleeweena maʼin waya nümaa Jeʼwaa (Prov. 2:10-12). Müle shia watuma kateerü woʼu süpüla kaʼika süpüshuaʼa (Jud. 21, TNM).

2. ¿Kasa jülüjüinjatka waaʼin süpüla kojutuin wamüin tü nüchiaakalü anain waya Jeʼwaa?

² Sutuma kaainjaraliin waya jee shiale süka naatain wepijia, kapüleesü wamüin aapawaa sümaa tü achiaanakalü anain waya otta nnojotsü anain shia wamüin. Jülüjale waaʼin tü kasa anasü weʼrakat sünainjee wachiaanüin nutuma Maleiwa, wayaawata aaʼu alin maʼin waya nüpüla. Müsü suluʼu Proverbios 3:11, 12, TNM: «Tachonchee nnojo piyoutajaain sümaa tü nüchiaakalü anain pia Jeʼwaa».  Süka jamüin, «nüchiaain Jeʼwaa chi wayuu aikai nüpüla». Soteesü waaʼin nücheküin Jeʼwaa anainjatüin wakuwaʼipa waneepia (paashajeʼera Hebreokana 12:5-11). Süka niʼraajüin maʼin Jeʼwaa wakuwaʼipa, nüchiaain waya wanaapünaa sümaa tü choʼujaakat wamüin. Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaajeerü anain pienchisü kasa sünainpünaaka achiawaa: 1) achecherawaa süchiirua aaʼinraa kasa anasü, 2) nachiaainjanain na kachonshiikana na nachonniikana, 3) wachiaanüle sutuma tü nupueulosekat Jeʼwaa otta 4) süchiki wanee kasa mojuleeka maʼin atuma naaʼin wanee wayuu suulialeʼeya nüchiaanüin.

3. ¿Kasa naaʼinrajatka na kachonshiikana süpüla natüjain nachonnii achecherawaa süchiirua aaʼinraa kasa anasü? Piʼitaa wanee shiyaawase.

³ Achecherawaa süchiirua aaʼinraa kasa anasü sünainpünaasü ayaawataa saaʼu wakuwaʼipa otta tü jülüjakat waaʼin. Nnojoishii waya ojuʼijiraain sümaa müin wakuwaʼipa, aʼyataainjana maʼin waya süchiirua süpüla eeinjatüin tia akuwaʼipaakat wanain. Jamüshijaʼa wanee jintüi ekirajaakai sünain oʼuniraa wisiküleeta, aaʼalijünüsü nümüin tü wisiküleetakat nutuma chi nüshikai jee shiale tü niikat suulia nujutuuin. Shiasaʼa nuʼunajirapa shia jiattachon, najütawalüin tü wisiküleetakat nümaa. Mapa, nütüjapa maʼin, ooʼulaanüshi nuʼunirüin tü wisiküleetakat nümüiwaʼa. Akaataajaʼa neʼe nekirajapa na wayuukana na nachonniikana sünain «tü nuluwataakat anain chi Maleiwakai», nekirajüin naya waneepia sümaa nnojoluin nakulajaain aaʼin sünainjee. Naaʼinrüin tia süpüla kekiinjanain maʼin nachonnii jee süpüla natüjain achecherawaa süchiirua aaʼinraa kasa anasü (Éf. 6:4).

4, 5. (1) ¿Jamüsü choʼujaaka watüjainjanain achecherawaa süchiirua aaʼinraa kasa anasü? (2) ¿Jamüshii nnojoliinjanaka wamalajaain sünain anoujaa saaliijee kaainjalain waya?

⁴ Müsia neʼe nakuwaʼipa na eʼraajakana Jeʼwaa miyoʼuyuupa naya. Jaʼitaina natüjain achecherawaa süchiirua aaʼinraa wanee kasa anasü, eesü nnojorüle laülaain naaʼin sünain anoujaa. Shiasaʼa shiʼipaʼaya shiiʼiranajaain nakuwaʼipa otta nashatüin nukuwaʼipa Jesuu, laülaasü naaʼin sünain anoujaa (Éf. 4:22-24). Süpüla nountuin tia, choʼujaasü natüjainjanain achecherawaa süchiirua aaʼinraa kasa anasü, süka jamüin, nayouteerüin tü kasa mojutkalü atuma Maleiwa otta nnojoleerü kachiiruain naaʼin tü kasa mojusü keejiakat namüin na manoujainsaliikana. Akaʼaya naya, naaʼinreerü tü nüchekakat Maleiwa napüleerua sümaa keisaleenain sümüin nakuwaʼipa nuʼupala (Tito 2:12).

⁵ Waleʼeruʼupejeʼe tü kaainjalaakat wayakana wapüshuaʼa (Ecl. 7:20). ¿Shiache kaainjalaka atuma waya isain wachiki wachecheraain süchiirua aaʼinraa kasa anasü? Eesü nnojorüle shiain tia. Anuʼusa sünüiki tü Wiwüliakat: «Nujutuule akaratshitua chi wayuu lotokoi akuwaʼipa, atamaweechi nia nüchikuaʼa» (Prov. 24:16, TNM). ¿Jamüshii süpüla wountuin wa-tamaain wachikuaʼa? Nnojotsü wountuin tia wamüiwaʼa, shia süka nükaaliinjain waya Maleiwa nükajee chi naaʼinkai (paashajeʼera Filipos 4:13, TNM). Wanee akuwaʼipaa eeka nutuma chi naaʼinkai Maleiwa shia achecheraa aaʼin suulia aaʼinraa kasa mojusü otta sünainpünaasü shia achecherawaa süchiirua aaʼinraa kasa anasü.

6. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla watüjainjanain maʼin ekirajawaa sünain Nünüiki Maleiwa? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaa suluʼukat süpana 27).

⁶ Süpüla wachecheraainjanain süchiirua aaʼinraa kasa anasü, oʼuraajüinjana waya, wekirajaainjatü anain tü Wiwüliakat otta wasakireʼerüinjatü waaʼin sünain tü waashajeʼerakat. ¿Kasaka paaʼinrüinjatüin kapüleere otta mamalainre pümüin ekirajawaa sünain tü Wiwüliakat? Ayataʼaya pikirajaain sünain. Puuʼulaale nükaaliinjain pia Jeʼwaa, keeʼireejeerü maʼin paaʼin ekirajawaa sünain tü Nünüikikat (1 Ped. 2:2). Puchunta nümüin Jeʼwaa nükaaliinjaiwa pia süpüla waneepiainjachin pia sünain ekirajawaa sünain tü  Nünüikikat. Pansaainjatü pukuwaʼipa sümaa tü puchuntakat nümüin, eeshi süpüla pikirajaʼawalin motsoʼowai. Paaʼinrüle tia, mapüleejeerü pümüin shiʼipaʼaya tü ekirajawaakat otta aneerü maʼin püsakireʼerapa paaʼin sünain tü nümakat Jeʼwaa (1 Tim. 4:15).

7. Püküja jamüin waaʼinreetka tü weʼitaakat wapüleerua sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa wachecheraale süchiirua aaʼinraa kasa anasü.

⁷ Müleka wachecheraale süchiirua aaʼinraa kasa anasü, waaʼinreerü tü weʼitaakat wapüleerua sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa. Wekirajaa süchiki tü alatakat nümüin wanee wawala kachonshi. Niyaawatüin saaʼu nnojoluitpain naaʼin sünain aküjaa pütchi, shiasaʼa sutuma müin nia mayaa, niʼitaain nüpüleerua pürekutsoolinjachin rekulaat nia. Naashajeʼeraka pütchi aashajaaka nachiki na pürekutsootkana rekulaat otta oʼuraajüshi nia süchiki tia. Aleewashi maʼin nia nümaa Jeʼwaa sutuma naaʼinrüin tia. Akaʼaya nia, pürekutsooluwaishi aaʼusiliaat. Jülüjasü naaʼin waneepia chi wawalakai tü nüsaʼwateekalü amüin otta nnojotsü kasain amalajeʼerüin nia suulia tia. Mapa, pürekutsootshi nia rekulaat.

8-10. ¿Jamüinjatü nekirajia na tepichikana natuma na kachonshiikana süpüla naʼyataainjanain mapa nümüin Jeʼwaa? Püküja süchiki tü naaʼinrakat Noé.

⁸ Na wayuu kachonshiikana nekirajüinjana nachonnii sünain tü nuluwataakalü anain Maleiwa  (Éf. 6:4). Kapüleepejeʼe maʼin aaʼinraa tia maaʼulu süka wainmain kasa mojusü (2 Tim. 3:1-5). Nnojoishii joʼuuin na tepichikana sümaa nayaawatüin saaʼu tü anakat jee mojukat süpüla naaʼinrüin. Müshiijeseʼe nachiaanawaliinjanain süpüla nayaawatüin saaʼu tia (Roma 2:14, 15). Naashin wanee wayuu atüjakai süpüleerua Wiwülia, tü pütchi griego «achiawaa» makat, sünainpünaasü ekirajaa wanee jintüi süpüla laülaainjatüin naaʼin miyoʼupa nia.

⁹ Anasü naaʼin na tepichikana nnojoliire müliain naya nutuma nashi otta nei nachiaapa naya. Otta müsia, nayaawata aaʼu nnojoluin süpüla naaʼinrüin tü naaʼinreekalü amüin otta eein tü neʼreetkat sünainjee tü naaʼinrakat. Choʼujaasüjeseʼe naaʼinrüin na kachonshiikana tü nümakat Jeʼwaa nekirajapa nachonnii. Aʼwanajaʼawaisü sukuwaʼipa nekirajia na tepichikana nutuma nashi jee nei otta naatawaisü shia sainküin tü mmakat. Aluʼujasaʼa na wayuu aaʼinrakana tü nümakat Jeʼwaa, natüjaa aaʼu jamüinjatüin nekirajia nachonnii natuma otta nnojotsü naaʼinrüin tü anakat saaʼin namüin na manoujainsaliikana.

¹⁰ Wekirajaa süchiki nukuwaʼipa Noé. Wanaa sümaa nuluwataain nia Jeʼwaa sünain akumajaa tü anuwa miyoʼukat, nnojotsü nütüjaain aaʼu jamüinjatüin sukumajia nutuma. Niʼitaainjeseʼe naaʼin nünain Jeʼwaa sümaa «naaʼinrüin süpüshuaʼaya tü nuluwataakat anain» (Gén. 6:22). ¿Kasa niʼraka Noé sünainjee noonooin nümaa Jeʼwaa? Oʼttaashi nia otta nüpüshi suulia wüinsira süka suluʼujanain naya tü anuwakat. Akaʼaya nia, anasü nepijia na nüchonniikana nutuma süka naaʼinrüin tü nümakat Jeʼwaa. Nnojotpejeʼe anain neʼe nekirajia nutuma, anasü nukuwaʼipa napüleerua. Naaʼinrüin tia mayaapejeʼe mojulaain maʼin wayuu süpülapünaa tü Juya miyoʼukat maʼin (Gén. 6:5).

11. ¿Jamüsü anaka noonoole nümaa Jeʼwaa na kachonshiikana nekirajapa nachonnii?

¹¹ Kachonle pia, oonooinjachi pia nümaa Jeʼwaa süpüla paaʼinrüin süpüshuaʼa tü nuluwataakalü anain pia. Puuʼulaa nükaaliinjain pia sükajee tü Nünüikikat jee sükajee tü pütchi aapünawaikat wamüin sutuma tü nupueulosekat. Eesüjaʼa kojuteerüle tia namüin na püchonniikana mapa. Anuu nünüiki wanee wawala: «Talatüshi maʼin taya sutuma anain maʼin tepijia nutuma tashi otta tei. Nachajaain maʼin sukuwaʼipa süpüla sujutuuin suluʼumüin taaʼin tü nekirajakalü anain taya. Nakaaliinjain maʼin taya süpüla laülaainjatüin taaʼin sünain anoujaa». Eepejeʼe na akatalaakana nuulia Jeʼwaa mayaapejeʼe nekirajünüin maʼin nutuma nashi jee nei. Na achajaakana maʼin sukuwaʼipa süpüla sujutuuin tü shiimainkat suluʼumüin naaʼin nachonnii, nnojotsü nasirüin nakatalaale nachonnii mapa nuulia Jeʼwaa. Akaʼaya naya, eesü süpüla naʼatapajüin naleʼejüin nachonnii nachikuaʼa nünainmüin Jeʼwaa.

12, 13. (1) ¿Kasa naaʼinrajatka na kachonshiikana sutuma noonooin nümaa Jeʼwaa nujuʼitinnüle wanee nachon? (2) ¿Kasa niʼraka wanee wawala sümaa nuʼwayuuse sünainjee noonooin nümaa Jeʼwaa?

¹² Kapüleesü maʼin namüin waneinnua wayuu kachonshii noonooinjanain nümaa Jeʼwaa nujuʼitinnüle wanee nachon. Eesü wanee wawala ojuʼitinnaka achon otta oʼunusü tü süchonkat shipialuʼujee. Müsü sünüiki: «Tachajaain maʼin pütchi suluʼu tü karaloʼutairua eekat wamaʼana süpüla tousütüin wanee pütchi eeʼiyataka tamüin eein süpüla talatirüin kaʼi sümaa tü tachonkat jee sümaa tü talüinchonkat». Nüküjaka chi suʼwayuusekai sümüin nnojoluitpain namaain tü nachonkat otta shiainjatüin jülüjain naaʼin waneepiainjanain naya nümaa Jeʼwaa.

¹³ Maʼaka jeʼra juya süchikijee tia, aleʼejüsü tü nachonkot süchikuaʼaya nünainmüin Jeʼwaa. Anuu sünüiki tü shiikat: «Shiyamaajüin taya waneepia tü tachonkat jee eesü suluwataale mensaaje tamüin. Kojutushi chi süshikai sümüin otta müsia tayakat saaʼu woonooin nümaa Jeʼwaa soʼu sujuʼitinnüin. Aleewajiraashii maʼin waya maaʼulu». Eere wanee püchon eekai nujuʼitinnüin, ¿piʼitaainche paaʼin nünain Jeʼwaa? ¿Shiataapa piʼitaain anain paaʼin tü pütüjakalü apüleerua?  (Prov. 3:5, 6). Soto paaʼin nüchiaain waya Jeʼwaa süka kekiishaatain maʼin nia jee süka alin maʼin waya nüpüla. Wanee kasa soteeka paaʼin shia naapüin Jeʼwaa chi Nüchonkai waaʼu wayakana wapüshuaʼa jee müshia naaʼu chi püchonkai, süka jamüin, «nnojolüin nücheküin süpüleerua eeinjatüin wayuu eekai amüloulin» (paashajeʼera 2 Pedro 3:9). Jiakana kachonshiikana, ayataʼaya jiʼitaain jaaʼin sünain anain maʼin nüchiaaya Jeʼwaa otta anain maʼin oonowaa sümaa tü nuluwataakalü anain waya jaʼitairü kapüleein shia wamüin. Kojuta pümüin nüchiaaya Maleiwa otta nnojo mojushiin shia pümüin.

14. ¿Jamüsü anaka maʼin wakuwaʼipa sutuma tü nikirajakalü anain waya Jeʼwaa nükajee chi aaʼinmajüi kekiikai maʼin?

¹⁴ Nüküjain Jeʼwaa naaʼinmajüinjanain sümaa nikirajüinjanain na aʼyataashiikana nümüin otta wainma sukuwaʼipa tia nutuma. Jamüshijaʼa Jeʼwaa, niʼitaain chi Nüchonkai süpüla naaʼinmajüin na aʼyataashiikana nümüin. Jee müshia Jesuu, nüneeküin wanee aaʼinmajüi kekiikai maʼin süpüla naapüin tü choʼujaakat sümüin nanoula na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa wanaa maʼin choʼujaain shia namüin (Luc. 12:42). Wainma sukuwaʼipa wekirajia otta wachiaaya nutuma chi aaʼinmajüikai. Eesüjaʼa paapüirüle wanee pütchi nikirajaka anain wanee wawala jee shiale paashajeʼerüin wanee pütchi suluʼu tü rewiisütakat akaaliinjaka pia süpüla punouteʼerüin pukuwaʼipa otta tü jülüjakat paaʼin süchiki wanee kasa. Sülatüirüle tia pümüin, anashaatasü maʼin süka puuʼulaain nüchiaain pia Jeʼwaa (Prov. 2:1-5).

15, 16. (1) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla anain wakuwaʼipa sükajee tü aneekünakalü apüla na laülaashiikana? (2) ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla talatüin naaʼin na laülaashiikana sünain aaʼinraa tü aneekünakalü apüla naya?

¹⁵ Nüneeküinya Kürisüto na laülaashiikana süpüla naaʼinmajüin na wawalayuukana. Saashin tü Wiwüliakat, nüsülajala naya Maleiwa wamüin (Éf. 4:8, TNM; Éf. 4:11-13). ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla anain wakuwaʼipa sükajee tü aneekünakalü apüla na laülaashiikana? Washateein nakuwaʼipa, sukuwaʼipa nanoula otta oonooinjana waya sümüin tü namakat wamüin suluʼujee tü Wiwüliakat (paashajeʼera Hebreokana 13:7, TNM; Hebreokana 13:17). Aishii waya napüla na laülaashiikana otta keeʼireesü naaʼin aleewainjanain maʼin waya nümaa Jeʼwaa. Jamüshiijaʼa neʼrüle makatawaliin waya suulia tü outkajawaakat otta nnojoliire wojuʼitawaliin sünain aküjaa pütchi, nakaaliinjamaatüin waya. Shiasaʼa yootopa naya wamaa, naapajüin wanüiki, natütüleʼerüin waaʼin otta nachiaain waya sükajee tü sümakat tü Wiwüliakat. ¿Eesia jülüjain paaʼin naaʼinrüin tia na laülaashiikana süka alin pia nüpüla Jeʼwaa?

¹⁶ Eesü kapüleere namüin na laülaashiikana nachiaain waya. Jülüjataa paaʼin tü nukuwaʼipakat Natán, chi nünüikimaajachikai Maleiwa. Kapüleekajasaʼa nümüin aashajawaa nümaa David wanaa sümaa nuunjulajüin David süchiki tü naainjalakat (2 Sam. 12:1-14). Akaataajaʼa chi aluwataaushikai Pablo, choʼujaasü maʼin yalayalainjatüin naaʼin süpüla nüchiaain Pedro saaliijee nayain kojutuleein nümüin na anoujashii judíokana noulialeʼeya na anoujashii gentiilekana (Gal. 2:11-14). ¿Kasaka waaʼinrüinjatüin süpüla mapüleeinjatüin namüin na laülaashiikana nachiaain waya? Nnojotsü yaletüinjatüin waaʼin, aashajaainjana waya namaa otta kojutuinjatü wamüin tü namakat wamüin. Soteesü waaʼin nakaaliinjain waya süka alin waya nüpüla Jeʼwaa. Aneerü maʼin wakuwaʼipa waaʼinrüle tia otta talateerü naaʼin na laülaashiikana sünain aaʼinraa tü aneekünakalü apüla naya.

17. ¿Kasa naaʼinraka waneinnua laülaashii süpüla nakaaliinjain wanee wawala?

¹⁷ Saashin wanee wawala, kapüleeshaatasü sümüin alin Jeʼwaa süpüla süka wainmain kasa alataka sümüin sümaiwa otta mojushaatasü maʼin saaʼin. Anuu sünüiki: «Aashajaasü taya  süchiki tia namaa na laülaashiikana. Nnojotsü naʼülüjüin amüin taya jee nnojotsü nayoujuin taya. Natütüleʼerüin maʼin taaʼin sümaa nakatsüinrüin taaʼin. Soʼujee tia, nasakirawalüin taya süchikijee tü outkajawaakat sünain jamüin taaʼin, naaʼinrüin tia jaʼitaina kupaain maʼin naya jee jaʼitaichi waneeshiain neʼe chi asakirakai taya. Nnojotsü alin taya nüpüla Jeʼwaa taashin sutuma tü takuwaʼipapuʼukat paala. Niiʼiyatawaipejeʼe Jeʼwaa tamüin alin taya nüpüla. Naaʼinrüin tia, nakajee na wawalayuukana jee nakajee na laülaashiikana. Oʼuraajawaisü taya waneepia nümüin Jeʼwaa süpüla ayatüin taya waneepiain nümaa».

18, 19. ¿Kasa mojuleeka maʼin atuma naaʼin wanee wayuu suulialeʼeya nüchiaanüin? Püküja tü alatakat nümüin wanee wayuu nümaiwajachi.

¹⁸ Shiimain nnojoluin anashiin nümüin wanee wayuu nüchiaanüle, mojuleepejeʼe maʼin niyoutule nüchiaanüin (Heb. 12:11). Wekirajaa nüchiki Caín otta nüchiki chi aluwataaikai Sedequías. Niʼrapa Maleiwa üttüin maʼin naaʼin Caín nünain chi nimüliakai sümaa nuʼuteein naaʼin, müshi nia nümüin: «¿Jamüshi jashichikaʼa pia sümaa üttüin paaʼin? Müleka paaʼinrüle tü anasükat, nnojoleechi tayouktüin pia, ¿aashi müin? Akaajasaʼa paaʼinrüle tü mojusükat, nnojotsü wattain puulia tü kaainjalaakat. Alaülaajaweesu paaʼu. Jalia pia suulia süchepchiajayaa pia» (Gén. 4:6, 7). Nnojoishi jaa müin Caín nümüin Jeʼwaa, nuʼuta aaʼinchi chi nuwalakai otta eʼrüshi kasa mojusü saaliijee naainjala waneʼereʼeya outapa nia (Gén. 4:11, 12). Jaa nümüle Caín nümüin Jeʼwaa, nnojoishijeʼe nia eʼrüin müliaa.

¹⁹ Mojulaashi chi aluwataaikai Sedequías sümaa mmoleʼein nia. Müliashaatasü maʼin wayuu chaa Jerusalén soʼu nuluwataain. Kojuyatua naashajaain Jeremías nümaa Sedequías süpüla nuuʼulaainjachin suulia aaʼinraa kasa mojusü. Nnojoipejeʼe jaa müin nia sümüin tü nüchiaakalü oulia nia Jeʼwaa, niʼraka kasa mojusü saaliijee müin naaʼinrala (Jer. 52:8-11). Nnojotsü keeʼireein naaʼin Jeʼwaa weʼrüin wamüliala saaliijee moonooin waya nümaa (paashajeʼera Isaías 48:17, 18).

20. ¿Kaseerü alataka namüin na anakana amüin nüchiaaya Maleiwa otta kaseerü alataka namüin na mojukana amüin shia?

²⁰ Watta naalii na wayuu mojukana amüin nüchiaaya Maleiwa. Alüʼütpejeʼe sükalia süpüla neʼrüin namüliala saaliijee müin naya (Prov. 1:24-31). Müsüjeseʼe anainjatüin wamüin nüchiaaya Maleiwa otta kekiijeena maʼin waya sutuma. Anuu sünüiki tü Wiwüliakat: «Püchecheraa süchiirua sunoʼuteʼennüin pukuwaʼipa, nnojo motuin paaʼin shia, süka kateerüin poʼu sutuma» (Prov. 4:13, TNM).