1. ¿Kasa waaʼinraka laülaale waaʼin? (2 Timoteo 4:5).

 EESÜ kapüleere wamüin waneepiain waya nümaa Jehová otta namaa na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain sülatapa kasa kapüleesü wamüin. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wayamülüin tia? Laülaainjatü waaʼin, eejüinjatü waaʼin otta wachecherüinjatü waaʼin sünain anoujaa (paashajeʼera 2 Timoteo 4:5). ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla laülaain waaʼin? Wachecherüinjatü waaʼin suulia jashiee otta wanaawainjatü tü jülüjakat waaʼin sümaa tü jülüjakat naaʼin Jehová. Waaʼinrüle tia, nnojoleena waya oʼunuin süchiirua tü jülüjakat neʼe waaʼin.

2. ¿Kasa wekirajaainjatka anain sünain ekirajaayakat tüü?

² Sünain ekirajaaya 47 wekirajaa anainrü apünüinsü kasa eeka süpüla naainjain wamüin na manoujainsaliikana. Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaajeerü anain apünüinsü kasa eeka süpüla naainjain wamüin na wawalayuukana kapüleejeetka atuma waneepiain waya nümaa Jehová. Anuu tü apünüinsükat kasa: jülüjapa waaʼin nnojoluin anain nukuwaʼipa wanee wawala wamaa, wachiaanapa otta kapüleepa wamüin jüüjüüin waya sümüin tü anoutunakat natuma na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain. Sülatüle wamüin tia, ¿kasa waaʼinrajatka süpüla laülaain waaʼin sümaa ayatüin waneepiain waya nümaa Jehová otta namaa na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain?

3. ¿Kasa eeka süpüla waaʼinrüin jülüjale waaʼin nnojoluin anain nukuwaʼipa wanee wawala wamaa?

³ ¿Eeiria jülüjain waaʼin nnojoluin anain nukuwaʼipa wanee wawala wamaa? ¿Aisüche tia wamüin süka niain wanee wawala kajapuluʼukai  wanee aʼyatawaa kaawainka? Eesüjaʼa nnojorüle naaʼinjeein tia wamüin chia wawalakai (Roma 3:23; Sant. 3:2). Aipejeʼe tia wamüin. Eeshiijaʼa matunkuinre waya sutuma tia sümaa wasakireʼerüin waaʼin sünain tüü: «Müle nukuwaʼipa tamaa chia wawalakai, ¿shiimainchejeʼe eein Maleiwa naʼaka na Aküjaliikana pütchi?». Tia shia tü keeʼireekat naaʼin Satanás wekiiruʼuin (2 Cor. 2:11). Wekiiruʼule tia, eeshii süpüla sükayaleʼerüin waya nuulia Jehová otta noulia na wawalayuukana. Jülüjale waaʼin nnojoluin anain nukuwaʼipa wanee wawala wamaa, ¿kasa waaʼinrajatka süpüla laülaain waaʼin otta süpüla nnojoluin wekiiruʼuin tü keeʼireekat naaʼin Satanás?

4. (1) ¿Kasa naaʼinraka José süpüla laülaainjatüin naaʼin soʼunnaa saainjünüin kasa mojusü nümüin? (Génesis 50:19-21). (2) ¿Kasa watüjaka nünainjee?

⁴ Nnojo wayüülajaain. Wanaa sümaa jimaʼalin José eʼrüliishii wayumüin na nuwalayuukana nümüin. Üttüsü naaʼin nünain otta eeshii na oʼuteekana naaʼin (Gén. 37:4, 18-22). Noiküin nia süpüla achepchia. Suluʼujee tia wainma nümüliala niʼraka José soʼunnaa 13 juya. Eesüjaʼa nüsakireʼerüle naaʼin shiimainre alin nia nüpüla Maleiwa sümaa jülüjain naaʼin nuuʼulaain nia saʼaka müliaa. Nnojoipejeʼe ayüülajaain nia, laülaasü naaʼin sümaa nüchecherüin naaʼin suulia jashiee. Wanaa sümaa eein süpüla nüchekajüin naainjala na nuwalayuukana nümüin, nnojotsü naaʼinrüin tia, aishii naya nüpüla otta motusü naaʼin naainjala (Gén. 45:4, 5). ¿Jamüsü nuuntaka tia? Nuuntuin tia süka wanaawain tü jülüjakat naaʼin sümaa tü jülüjakat naaʼin Jehová. Nnojotsü naaʼinmaain tü alatakat nümüin, shia naaʼinmaaka tü nüchekakat Jehová (paashajeʼera Génesis 50:19-21). ¿Kasa watüjaka nünainjee? Saainjünüle kasa mojusü wamüin, nnojo wayüülajaain sutuma jülüjain waaʼin nuuʼulaain waya wamüiwaʼa Jehová. Suulialeʼeya tia, jülüja waaʼin tü naaʼinrakat Jehová süpüla nükatsüinrüin waaʼin soʼunnaa tü alatakat wamüin. Soto waaʼin, aire wapüla na wawalayuukana moteerü waaʼin naainjala (1 Ped. 4:8).

5. ¿Kasa naaʼinraka Miqueas süpüla laülaain naaʼin wanaa sümaa jülüjain naaʼin saainjünüin kasa mojusü nümüin?

⁵ Jülüjataa waaʼin nukuwaʼipa wanee wawala Miqueas nünülia, b laülaashi nia suluʼu tü outkajaaleekat otta kepiashi nia chaa Sudamérica. Soʼu wanee kaʼi jülüjasü naaʼin airuʼuluin maʼin nanüiki nümüin waneinnua laülaashii suluʼu tü outkajaaleekat. Anuu nünüiki: «Eiwaʼalajatü alatüin tamüin wanee kasa shapaaka atuma taaʼin. Matunkuinsai taya otta aʼyalajüshi taya süka nnojoluin kasakainjatüin shia tatuma». Mayaainjeʼe sülatüin tia, laülaasü naaʼin otta nüchecherüin naaʼin suulia jashiee. Nuchuntuin maʼin nümüin Jehová tü nüpülainkat otta süpüla nükatsüinrüin naaʼin soʼunnaa tia. Ekirajaashi nia sünain tü karaloʼuta aapünakat wamüin. ¿Kasa watüjaka nünainjee? Naainjale wanee kasa mojusü wamüin wanee wawala, wachechera waaʼin suulia jashiee otta wasünneʼeramaata süntajaale wekiiruʼu kasa eekai mojuin nüchiki. Eesüjaʼa sülatüle nümüin wanee kasa naainjaka atuma tia sümaa nnojoluin watüjaain saaʼu. Waküja nümüin Jehová tü alatakat otta wachunta nümüin süpüla wayaawatüin saaʼu tü jülüjakat naaʼin chia wawalakai. Waaʼinrüle tia, mapüleejeerü wamüin jülüjain waaʼin nnojoluin naainjeein kasa mojusü wamüin chia wawalakai jee mapüleejeerü wamüin motuin waaʼin naainjala (Prov. 19:11). Soto waaʼin, nütüjaa aaʼu Jehová tü alatakat otta nükatsüinreerüin waaʼin soʼunnaa tia (2 Crón. 16:9; Ecl. 5:8).

6. ¿Jamüsü jülüjainjatka waaʼin nüchiaain waya Jehová süka alin waya nüpüla? (Hebreokana 12:5, 6, 11).

⁶ Aisü wamüin wachiaanapa. Shiale waaʼinmaain maʼin jamüin waaʼin, eesü süpüla nnojoluin waapaain amaa tü achiaanakalü oulia waya otta jülüjain waaʼin nnojoluin pansaain tü aküjünakat wamüin. Eesüjaʼa motule waaʼin nüchiaain waya Jehová süka alin waya nüpüla  (paashajeʼera Hebreokana 12:5, 6, 11). Nnojorüle wachecherüin waaʼin suulia jashiee jee suulia tü mojuukalü aaʼin, najayateerü wakuwaʼipa Satanás. Nnojotsü keeʼireein naaʼin waapaainjatüin amaa tü achiaanakalü oulia waya süpüla wakayalaain nuulia Jehová otta noulia na wawalayuukana. Wachiaanüle, ¿kasa waaʼinrajatka süpüla ayatüin laülaain waaʼin?

7. (1) Maʼaka weʼrüin suluʼu tü ayaakuaakat, ¿kasa aʼyatawaa naapaka Jehová nümüin Pedro süchikijee naapaain sümaa tü achiaanakalü oulia nia? (2) ¿Kasa watüjaka sünainjee nukuwaʼipa Pedro?

⁷ Waapaa sümaa tü achiaanakalü oulia waya otta wanouteʼera wakuwaʼipa. Kojuyatua nüchiaanüin Pedro nutuma Jesús noʼupala na wane aluwataaushikana (Mar. 8:33; Luc. 22:31-34). Müleʼukajasaʼa japülii niʼraka Pedro, ayatapejeʼe waneepiain nia nümaa Jesús. Naapaa amaalü tü achiaanakalü oulia nia otta atüjashi nia sünainjee tü kasa mojukat nutuma. ¿Kasa anasü niʼraka nutuma Jehová saaʼujee waneepiain nia nümaa? Wainma aʼyatawaa naapaka nümüin (Juan 21:15-17; Aluw. 10:24-33; 1 Ped. 1:1). ¿Kasa watüjaka nünainjee? Nnojoleerü anain wakuwaʼipa waaʼinmaale tü japülii weʼrakat soʼu wachiaanüin. Aneerü maʼin wakuwaʼipa waapaale sümaa tü achiaanakalü oulia waya otta wanouteʼerüle wakuwaʼipa. Waaʼinrüle tia, jalouijeena waya nümüin Jehová otta namüin na wawalayuukana.

8, 9. (1) ¿Jamüsü naaʼin Bernardo soʼu nüchiaanüin? (2) ¿Kasa naaʼinraka süpüla nunouteʼerüin tü jülüjakat naaʼin?

⁸ Jülüjataa waaʼin tü alatakat nümüin wanee wawala kanüliashi Bernardo, kepiashi nia chaa Mozambique. Asünneʼennüsü nuulia laülaainjachin nia suluʼu tü outkajaaleekat. ¿Jamüsü naaʼin soʼu tia? Anuu nünüiki: «Aishaatasü maʼin tamüin tia süka nnojoluin anain saaʼin tamüin tü achiaanakalü oulia taya». Shapaasü maʼin naaʼin saaʼujee tü eekat süpüla jülüjain naaʼin na wawalayuukana nüchiki. Anuu sooʼomüin nünüiki: «Alatüsü kojuya kashi süpüla pansaainjatüin taaʼin tachikuaʼa otta süpüla teʼitaainjatüin taaʼin nünain Jehová otta nanain na wawalayuukana». ¿Kasa naaʼinraka süpüla nuuntuin tia?

⁹ Nunouteʼerüin Bernardo tü jülüjakat naaʼin. Anuu nünüiki: «Soʼu laülaashin taya taashajeʼerapuʼuin Hebreokana 12:7 namüin na wawalayuukana süpüla nayaawatüin saaʼu aneerüin nakuwaʼipa naapaale sümaa tü achiaanakalü oulia naya. ‹¿Jaralii aaʼinrüinjanaka pütchikat tüü?›, maa müsü taaʼin. Tia napülajatü napüshuaʼa na aʼyataashiikana nümüin Jehová, akaʼaya tayakai tamüinjatü tia». Anuu sooʼomüin tü naaʼinrakat Bernardo süpüla niʼitaainjatüin maʼin  naaʼin nünain Jehová otta nanain na wawalayuukana: naashajeʼerüin waneepia tü Bibliakat sümaa nüsakireʼerüin naaʼin sünain, mayaainjeʼe shapaain naaʼin saaʼujee tü eekat süpüla jülüjain naaʼin na wawalayuukana nüchiki, ayatüshia nia aküjain pütchi namaa otta ayatüshia nia outkajaain namaa. Laülaashi nia mapa nüchikuaʼa. Wachiaanüle maʼaka nüchiaanüin Bernardo, waapaa sümaa tü achiaanakalü oulia waya otta wanouteʼera wakuwaʼipa suulia waaʼinmaain tü japülii weʼrakat paala (Prov. 8:33; 22:4). c Waaʼinrüle tia, aneerü wakuwaʼipa nutuma Jehová nnojoliire wakayalaain nuulia otta noulia na wawalayuukana.

10. ¿Jamüsü kapüleeka namüin waneinnua israelita waneepiain naya nümaa Jehová sunoutunapa wanee kasa?

¹⁰ Eesüjaʼa kapüleere wamüin waneepiain waya nümaa Jehová otta namaa na wawalayuukana sunoutunapa wanee kasa sünain tü waʼyataainkat. Nnojorüle eejüin waaʼin suulia tia, eeshii süpüla wakayalaain nuulia Jehová. Jülüjataa waaʼin jamüin naaʼin waneinnua israelita sunoutunapa wanee kasa naaʼinrawaika wanaa sümaa saapünüin namüin tü Pütchi Aapünakat nümüin Moisés. Süpülapünaa tia, niapuʼushi wanee wayuu kachonshi aaʼinraka tü naaʼinrakat wanee sacerdote. Niapuʼu akumajaka aʼajülee nümüin Maleiwa otta niapuʼu asülajaka kasa nümüin Jehová napüleerua na nüpüshikana (Gén. 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Job 1:5). Saapünapa namüin tü Pütchi Aapünakat nümüin Moisés nnojoluitpa süpüla naaʼinrüin tia. Nüneeküin Jehová nüpüshi Aarón süpüla sacerdoteinjanain naya. Nasülajeere na israelitakana kasa nümüin Maleiwa, naaʼinrajatü tia nakajee nayakana. Naaʼinrüle wanee wayuu kachonshi tü naaʼinrajatkat wanee sacerdote, eeshi süpüla outuin nia (Lev. 17:3-6, 8, 9). d ¿Shiache jashichika atuma tia Coré, Datán, Abiram otta na 250 nekiipüʼükana na israelitakana sümaa neʼrüliijaain wayumüin nümüin Moisés otta Aarón? (Núm. 16:1-3). Nnojotsü watüjaain maʼin saaʼu tia, tü watüjaakat saaʼu shia nnojolin waneepiain Coré nümaa Maleiwa, müsia neʼe nakuwaʼipa na nümaajanakana Coré. ¿Kasa waaʼinrajatka kapüleere wamüin waneepiain waya nümaa Jehová otta namaa na wawalayuukana sunoutunapa wanee kasa sünain waʼyataain?

11. ¿Kasa watüjaka nanainjee na cohatitakana?

¹¹ Jüüjüü maʼin waya sümüin tü anoutunakat sünain waʼyataain nümüin Maleiwa. Wanaa sümaa waraittüin na israelitakana isashiipaʼa, aapünüsü wanee aʼyatawaa anaka namüin na cohatitakana, na nüpüshikana Leví. Yapajapa na israelitakana süpüla nakolojooin suluʼumüin wanee mma, naya na cohatitakana alüʼüjaka tü jurasükeetkat noʼupala (Núm. 3:29, 31; 10:33; Jos. 3:2-4). ¡Anakatche maʼin tia aʼyatawaakat! Nekerotapa na israelitakana suluʼumüin tü Mma Aapünakat namüin, ajaʼlajaasü tia aʼyatawaakat napüleerua. Soʼunnaa tü kaʼi nuluwataakalü oʼu Salomón eejana waneinnua cohatita eeʼirajülii, aaʼinmajülii supuettoʼuse tü aʼwaajüleekat otta na jülüjakana aaʼin tü kasa anaajaakana suluʼu tü aʼwaajüleekat (1 Crón. 6:31-33; 26:1, 24). Nnojotsü süküjain tü Bibliakat nayoutajaain na cohatitakana sümaa tü aʼyatawaa jeketü aapünakat namüin. Nnojoishii aʼyounalaain naya shiiʼiree saapünüin namüin aʼyatawaa anaka maʼin maʼaka tü aʼyatawaa naaʼinrapuʼukat. ¿Kasa watüjaka nanainjee? Anashii jüüjüüle maʼin waya sümüin tü nanoutakat na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain, jaʼitasü waʼwanajaain tü waaʼinrapuʼukat. Talata waaʼin sümaa tü aʼyatawaa  aapünakat wamüin. Soto waaʼin nnojoluin shiain tü aʼyatawaa waaʼinrakat kojutuin atuma waya, tü kojutukalü atuma waya noʼuluʼu Jehová shia jüüjüüle waya nümüin (1 Sam. 15:22).

12. ¿Jamüsü saaʼin Zaira suʼunapa suluʼujee Weteet?

¹² Jülüja waaʼin sukuwaʼipa wanee wawala kanüliasü Zaira, chejeʼewat shia Oriente Medio. Alatüsü suulia 23 juya shiʼyataain suluʼu Weteet, kojutusü maʼin sümüin tia aʼyatawaakat. Suluwataanaka süpüla pürekutsoolüin pesiaat shia. Anuu sünüiki: «Mojusü maʼin taaʼin sutuma suʼwanajaanüin tü taʼyataainkat. Jülüjasü taaʼin nnojoluin kasain anain apüla taya otta tasakirawalin taaʼin kasain mojuin tatuma». Nnojotsü anain tü naküjakat waneinnua wawalayuu sümüin, anuu nanüiki: «Analejeʼe maʼin putuma tü piʼyataainkat, nnojotsüjeʼe ojutunuin pia suluʼujee Weteet». Mojusü maʼin saaʼin Zaira soʼu kojuya kashi, aʼyalajüsü shia aipaʼawai. Anuu tü süküjakat: «Mayaainjeʼe shiiʼiratünüin tü taʼyataainkat, ayatüsia jüüjüüin taya namüin na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain otta nnojotsü wainmajüin taaʼin aire taya nüpüla Jehová». ¿Kasa saaʼinraka süpüla ayatüin laülaain saaʼin?

13. ¿Kasa saaʼinraka Zaira süpüla süsünneʼerüin suluʼujee saaʼin tü mojukalü atuma saaʼin?

¹³ Süpüla süsünneʼerüin suluʼujee saaʼin Zaira tü mojukalü atuma saaʼin, saashajeʼerüin waneirua pütchi suluʼujee tü karaloʼuta aapünakat wamüin aashajaaka süchiki tü alatakat sümüin. Wanee pütchi jalouika sümüin shia tü ojuʼitakat suluʼu Aapiria Wayuu, peʼureeroʼu 1 soʼu 2001, tü makalü anülia «Usted puede afrontar el desánimo», aashajaasü süchiki nukuwaʼipa Marcos, chi ashajakai wanee karaloʼuta suluʼujee tü Bibliakat. Eesüjaʼa mojule naaʼin sutuma suʼwanajaanüin tü niʼyataainkat nümüin Jehová. «Akatsüinraasü maʼin taaʼin sutuma taashajeʼerüin nüchiki Marcos», müsü Zaira. Achuntusü kaalinwaa shia namüin saʼaleewainyuu, nnojotsü akayalaain shia noulia na wawalayuukana otta nnojotsü saapüin saaʼin sümüin tü mojuukalü aaʼin. Shiyaawata aaʼu nuʼunirüin Jehová sukuwaʼipa tü naaʼinrakat na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain sükajee tü nüpülainkat sümaa jülüjain shia naaʼin nakajee. Shiyaawata aaʼu shiain alanaʼaleein namüin naya wawalayuukana nekeraajüin tü aʼyatawaa nuluwataakalü anain naya Jehová.

14. (1) ¿Kasa kapüleeka atuma nümüin Vlado jüüjüüin nia sümüin tü aluwataanakalü anain? (2) ¿Kasa naaʼinraka süpüla anain shia nümüin?

¹⁴ Eeshi wanee wawala kanüliashi Vlado 73 nuuyase, laülaashi nia suluʼu tü outkajaaleekat otta kepiashi nia chaa Eslovenia. Nnojotsü  maʼin nücheküin nülataainjachin naʼakamüin waneinnua wawalayuu otta nnojotsü nücheküin nnojoliinjanain noutkajaain nachikuaʼa suluʼu tü piichi eere noutkajaain. Anuu nünüiki: «Nnojotsü tayaawatüin maʼin saaʼu jamüin nnojoliinjanaka woutkajaain wachikuaʼa suluʼu tü Piichi Outkajaaleekat, tü anakat maʼin ayolojo. Mojusü tamüin süka eiwaʼalajatüin wanoutuin shia. Aʼyataashi taya süka taapüla otta takumajüin waneirua kasa süpüla tia piichikat. Kapüleesü wamüin wayakana laülaayuukana walataainjanain naʼakamüin waneinnua wawalayuu». ¿Kasa naaʼinraka süpüla jüüjüüin nia sümüin tü aluwataanakalü anain? Anuu sooʼomüin nünüiki: «Anasü wakuwaʼipa waaʼinrüle waneepia tü anoutunakat natuma na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain. Sutuma tia, yapashii waya süpüla tü aʼwanajaaneetkat mapeena». ¿Kapüleesüche pücheküin pülateʼennüin naʼakamüin waneinnua wawalayuu jee suʼwanajaanüin piʼyataain? Nnojo shapaain paaʼin, nütüjaa aaʼu Jehová jamüin paaʼin. Waaʼinrüle tü aluwataanakalü anain waya, waneepiale waya nümaa Jehová otta namaa na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain, watteerü saalii kasa anasü weʼreetka suluʼujee tia (Sal. 18:25).

15. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla laülaain waaʼin sülatapa kasa wamüin namaa na wawalayuukana?

¹⁵ Sümaʼinruʼu süntüin sükalia süpüla sajaʼlajaainjatüin tü kasa alatakat sainküin mma, nnojotsü ponuin waaʼin eejeerüin kasa alataka wamüin namaa na wawalayuukana kapüleejeetka atuma waneepiain waya nümaa Jehová. Choʼujaasüjeseʼe laülaainjatüin waaʼin. Jülüjale waaʼin nnojoluin anain nukuwaʼipa wanee wawala wamaa, nnojo wayüülajaain. Wachiaanüle, waapaa sümaa tü achiaanakalü oulia waya otta wanouteʼera wakuwaʼipa suulia waaʼinmaain tü japülii weʼrakat. Nanoutapa wanee kasa na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain, jüüjüü waya sümüin tü namakat mayaainjeʼe waʼwanajaainjatüin tü waaʼinrapuʼukat.

16. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla ayatüin weʼitaain waaʼin nünain Jehová otta nanain na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain?

¹⁶ Eejeerü kaʼi kapüleejeetka oʼu wamüin waneepiain waya nümaa Jehová otta namaa na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain. Eepejeʼe süpüla ayatüin weʼitaain waaʼin nünain Jehová otta nanain naya wawalayuukana. Süpüla wountuin tia, laülaainjatü waaʼin. Waaʼinrüin tia wanaa sümaa wachecherüin waaʼin suulia jashiee otta wanaawale tü jülüjakat waaʼin sümaa tü jülüjakat naaʼin Jehová. Anasü wekirajaale suluʼujee tü Bibliakat nachiki na wayuu alatakana amüin kasa kapüleesü maʼaka saaʼin tü alatakat wamüin otta wasakireʼera waaʼin sünain nakuwaʼipa. Wachunta kaalinwaa nümüin Jehová otta nnojo wakayalaain noulia na wawalayuukana. Waaʼinrüle tia, nnojoleena nükayaleʼerüin waya Satanás nuulia Jehová otta noulia na wawalayuukana, jaʼitasü kasain alatüin wamüin (Sant. 4:7).