ASHAJÜNÜSÜ MAʼIN nüchiki Mardoqueo suluʼu tü karaloʼutakat Ester. Nia wanee judío amaanaka Babiloniamüin, aʼyataashi nia suluʼu nipia chi aluwataaikai saaʼu Persia soʼu tü juyakat 495 süpülapünaa wakalia. Nia Asuero chi aluwataaikai soʼu tia (wainma na anoujakana maaʼulu niainña Jerjes I). Nütüjaapa saaʼu Mardoqueo nuʼutuneein aaʼin chi aluwataaikai, naapiramaatüin nia. Kojutusü nümüin chi aluwataaikai tü naaʼinrakat Mardoqueo nüpüleerua, nuluwataaka kojutuinjachin nia atumawaa. Outapa Hamán, chi nüʼünüükai Mardoqueo otta na judíokana, aneekünüshi Mardoqueo nutuma chi aluwataaikai süpüla niʼipajanainjachin. Nüikaleʼeraka Mardoqueo wanee pütchi suulia suʼutunuin naaʼin na judío kepiakana suluʼupünaa tü mmakat Persia (Est. 1:1; 2:5, 21-23; 8:1, 2; 9:16).

Noʼutku na ekirajaakana süchiki kasa sümaiwajatü, naküjain kuentain neʼe tü ashajünakat suluʼu Ester otta nnojolin shiimain eepuʼuin Mardoqueo. Soʼu 1941, ousütünaa anainrü wanee kasa ayaawatünaka atuma shiimain tü sümakat tü Bibliakat nüchiki Mardoqueo. ¿Kasa wayu tia?

Tü ousütünakalü anain shia wanee pütchi nashajaka na persakana sümaiwa sünain wanee pootshi akumajuushi. Aküjünüsü yala nüchiki wanee wayuu Marduka nünülia (Mardoqueo münüshi nia alijunaikiruʼu). Niapuʼu kajapuluʼukai sünneetse tü pueulokot Susa. Suusütünapa anain tia, nüküjain Arthur Ungnad, wanee wayuu atüjakai süchiki tü alatakat suluʼu tia mmakat, «shiain tü palajatkat sukua eere naashajaanüin achiki Mardoqueo suluʼu wanee karaloʼuta nnojotka shiain tü Bibliakat».

Soʼujeʼereʼeya nüküjain tia Arthur Ungnad, eejatü waneirua pütchi ousütünaka anain suluʼu tü anüikiikat persa otta ashajünüsü tia suluʼu tü anüikii aashajaanakat maaʼulu. Soʼutku tia pütchikat, shia tü ousütünakalü anain eejatüle süchikanain sünaajünüin sünneetse tü pueulokot Persépolis. Tia soʼujatü nükalia Jerjes I chi aluwataaikai. Ashajünüsü shia suluʼu tü anüikiikat elamita jee ashajünüsü sünain wainma anüliee aküjünaka suluʼu tü karaloʼutakat Ester. a

Saʼakajee tü kasa ousütünakalü anain chaa Persépolis, aashajaasü kojuyatua nüchiki wanee wayuu kanüliakai Marduka, niajaʼa wanee ashajüi chajachikai suluʼu nipia Jerjes I chi aluwataaikai, tü chajatkat Susa. Sünüikeejana nia wayuu saashin tü pütchi ousütünakalü anain. Pansaasü tia sümaa tü sümakat tü Bibliakat nüchiki Mardoqueo. Niʼipajana nia Asuero chi aluwataaikai (Jerjes I). Eeshijaʼa nütüjale süpüleerua piamasü anüikii otta aikalaapuʼushi nia soʼuluʼu nipia chi aluwataaikai (Est. 2:19, 21; 3:3). Muloʼu tia piichikat eejanale naʼyataain na niʼipajanakana chi aluwataaikai.

Watüjaaitpa aaʼu wanaawain nukuwaʼipa Marduka, chi ashajünakai achiki sünain tü ousütünakalü anain, nümaa Mardoqueo chi saashajaakai achiki tü Bibliakat. Tü kaʼi kepiakalü oʼu Marduka shia neʼe tü kaʼi kepiakalü oʼu Mardoqueo jee tü niʼyataakalü anain shia neʼe tü niʼyataakalü anain Mardoqueo. Eekalaka süpüla waküjain niainña neʼe Marduka chi Mardoqueo münakai.