1, 2. (1) Saashin Salmo 40:5, ¿kasa nüsülajaka Jeʼwaa wamüin? (2) ¿Jamüsü anaka wekirajaale sünain tia?

ASÜLAJÜI maʼin Jeʼwaa. Anuu süpüshi tü kasa nüsülajakat wamüin: naapüin wamüin tü Mmakat süpüla kepiainjanain waya suluʼu, anasü maʼin sukumajia tü wekiisholoinkat nutuma otta naapüin wamüin tü Wiwüliakat. Sükajee tia apünüinsükat kasa, eesü eeinjanale waya kepiain, eesü süpüla jülüjain waaʼin wanee kasa, yootuin waya sümaa wayuu jee nüküjain wamüin süpüshuaʼa tü watüjaweekalü aaʼu (paashajeʼera Salmo 40:5). *

² Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaajeerü anain süchiki tia apünüinsükat kasa nüsülajaka Jeʼwaa wamüin. Shiʼipaʼaya jülüjain shia waaʼin, kojutuleejeeria shia wamüin otta keeʼireejeerü waaʼin waaʼinrüin tü kasa anasü nüchekakat Jeʼwaa wapüleerua (Alat. Map. 4:11). Akaʼaya waya, atüjeena waya süpüleerua wanüiki namüin na anoujakana sünain tü kanüliakat evolución.

3. ¿Jamüsü naataka tü Mmakat suulialeʼeya waneirua planeta?

³ Sutuma anain maʼin sukumajia tü Mmakat nutuma Maleiwa, atüjaana aaʼu kekiin maʼin nia (Roma 1:20; Heb. 3:4, TNM). Mayaainjeʼe eein waneirua planeta aʼleeyatakai chi Kaʼikai, shiaʼala neʼe tü Mmakat eekalü aluʼu süpüshuaʼa tü kasa choʼujaakat süpüla katüinjatüin soʼu wayuu.

4. Püküja jamüin anaʼleeka sukumajia tü Mmakat nutuma Maleiwa.

⁴ Eesü süpüla waʼwanaajireʼerüin sukuwaʼipa tü Mmakat sümaa wanee katünasü pirataka wayuu. Eepejeʼe waneirua kasa naataka  aluʼu shia. Jamüsüjaʼa nakumajüinjatüle na wayuu suluʼukana tü katünasükat tü joutai nasanalüinjatkat, tü eküülü neküinjatkat, tü wüin nasüinjatkat otta nnojorüle jalapünaainjatüin nojotuin tü wasuurakat, ¿kakalieenache naya katüin oʼu? Nnojo. Aluʼujasaʼa tü Mma nukumajakat Maleiwa wapüla, eesü süpüla katüin woʼu suluʼu süka eein joutai, eküülü otta wüin. Jee matüjainsat nnojoluu tia kasakalüirua. Mayaainjeʼe wainmain wasuura sutuma wayuu, ayatüsia anain maʼin tü Mmakat otta eesü süpüla kepiain wayuu suluʼu. ¿Jamüsüche makaʼa shia? Shia süka anain maʼin sukumajia nutuma Maleiwa süpüla wuleinjatüin shia waneepia. Wekirajaa sünain piamasü kasa naaʼinraka Jeʼwaa süpüla wuleinjatüin tü Mmakat nutuma: tü joutai wasanatkat otta tü wüinkat.

5. (1) ¿Jamüsü eeka waneepia tü joutai wasanatkalü aka waaʼin? (2) ¿Kasa wayaawataka aaʼu sünainjee tia?

⁵ Outusüje wayuu sümaa mürüt nnojorüle süsanalüin joutai. Miyoʼu joutai süsanatka wayuu sümaa mürüt juyawai. Süchikijee süsanalüin tü joutaikat, sujuulasü tia mapa jee outasiroʼu shia. Nnojotpejeʼe süsanalüin wayuu otta mürüt süpüshuaʼa tü joutai eekat saaʼu tü Mmakat otta nnojotsü epirajaain tü Mmakat sutuma sujuula wayuu otta mürüt. Makaʼa tia, shia süka nukumajüin Jeʼwaa tü wunuʼuliakalüirua süpüla sujuupatüin tü sujuulakat wayuu otta mürüt. Aleʼejüsü joutalin shia süchikuaʼa sutuma. Sünainjee tü sukuwaʼipakat süpüla eeinjatüin tü joutai wasanatkalü aka waaʼin, wayaawata aaʼu shikeraajüin tü sümakat Aluwataaushikana 17:24, 25: «Nia aapakaʼaya wamüin kataa oʼu [chi Maleiwakai], nia aapakaʼaya tü jouktai wasanatkat aka waaʼin».

6. (1) ¿Jamüsü eeka waneepia tü wüinkat? (2) ¿Kasa atüjaanaka aaʼu sünainjee tia? (Paashajeʼera tü pütchikat « Sukuwaʼipa tü wüinkat nutuma Jeʼwaa»).

⁶ Süka nnojoluin wattaleein jee pejereein nutuma Maleiwa tü Mmakat nünain chi Kaʼikai, eesü wüin suluʼu. Pejere tü Mmakat nünain chi Kaʼikai, poolotusüjeʼe tü wüin eekat suluʼu. Jaʼisüje maʼin shia otta nnojotsüje kasain katüin oʼu yaa saaʼu. Eekajasaʼa wattaleere tü Mmakat nuulia chi Kaʼikai, saamatüsüje maʼin otta yeelosüje süpüshuaʼa. Süka nnojoluin pejereein jee wattaleein tü Mmakat nutuma Jeʼwaa nuulia chi Kaʼikai, katüsü soʼu kasa süpüshuaʼa süka eein wüin suluʼu. Sutuma naaʼayula chi Kaʼikai, jaʼisü tü wüinkat, shiasaʼa saaʼayula tü wüinkat, akaʼitsü iipünaamüin süpüla sirumainjatüin shia. Alatüsü tia sainküin mmakat süpüshuaʼa. Tia wüinkat chasü chaa iipünaa soʼu poloo kaʼi süpülapünaa juyain shia jee shiale shiʼitüin suluʼu nievein shia. Tü wüinkat aleʼeja müsia süchikuaʼa shirokumüin tü palaakat jee shirokumüin tü süchikalüirua. Jee mapa, sirumasü shia süchikuaʼaya. Maʼwaisü sukuwaʼipa tia waneepia süpüla eeinjatüin wüin yaa saaʼu tü Mmakat. Sünainjee tia, atüjaana aaʼu sünain kekiin maʼin Jeʼwaa jee sünain pülashin maʼin nia (Job 36:27, 28; Ecl. 1:7).

7. ¿Kasa waaʼinrajatka süka kojutuin wamüin tü naapakat Jeʼwaa wamüin saashin Salmo 115:16?

⁷ ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla kojutuinjatüin wamüin tü Mmakat jee süpüshuaʼa tü kasa eekat yaa süpaʼa? Wanee sukuwaʼipa süpüla wountuin tia, shia jülüjale waaʼin tü kasa nukumajakat Jeʼwaa (paashajeʼera Salmo 115:16). * Waaʼinrüle tia, waapeerü analuʼut nümüin Jeʼwaa soʼukaiwai saaʼu süpüshuaʼa tü kasa naapakat wamüin otta wuleerü watuma tü wepiapaʼakat saaʼu kojutuin wamüin tü Mmakat.

8. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu anain maʼin sukumajia tü wekiisholoinkat?

⁸ Anashaatasü maʼin sukumajia tü wekiisholoinkat nutuma Maleiwa. Wakumajaaiwaʼaya süleʼeruʼu tü weikat, akumajaasü tü wekiisholoinkat  suluʼu anain maʼin shia otta akumajaasü watta saalii célula suluʼu. Naashin na ekirajaakana süchiirua shikiisholoin wayuu, watta saalii célula eeka suluʼu nikiisholoin wanee wayuu miyoʼu, neurona sünülia tia célulakat. Wanee kiilo shiatapünaamüin saawain nikiisholoin wanee wayuu miyoʼu. Wekirajaa sünain waneirua kasa eeka süpüla waaʼinrüin sutuma tü wekiisholoinkat.

9. ¿Jamüsü pütüjaaka saaʼu nukumajüin waya Maleiwa süpüla watüjainjanain aashajawaa?

⁹ Nukumajüin waya Maleiwa süpüla watüjainjanain aashajawaa. Jülüjataa waaʼin tü alatakat waashajaapa. Jamüshiijaʼa waashajaapa, akutulaasü maʼaka 100 süsüla wayee sutuma tü wekiisholoinkat, akutulaasü süsüla wamüla, weimata, wawalainse otta waʼluuwain. Akutulaasü süpüshuaʼa tia wasülakat süpüla jaʼyainjatüin wanüiki. Sutuma shikirajaanüin achiirua jamüin sütüjaka aashajawaa wayuu, aküjünüsü soʼu 2019, eein süpüla niyaawatüin saaʼu waneirua pütchi wanee joʼuu. Pansaasü tia sümaa tü namakat na cientiificokana. Naashin nayakana, eesü süpüla wayaawatüin saaʼu pütchi jee watüjain süpüleerua wanee anüikii joʼuuiwaʼaya waya. Shiimain maʼin nukumajüin waya Maleiwa süpüla watüjainjanain aashajawaa (Éx. 4:11).

10. ¿Kasa waaʼinrajatka süka kojutuin wamüin watüjain aashajawaa nutuma Maleiwa?

¹⁰ Wanee kasa eeka süpüla waaʼinrüin sükajee kojutuin wamüin watüjain aashajawaa nutuma Maleiwa, shia waküjain namüin na anoujakana sünain evolución jamüin wanoujaka sünain nukumajalain Maleiwa kasakat süpüshuaʼa (Sal. 9:1; 1 Ped. 3:15). Naashin na anoujakana sünain tia, akumajaasü sümüiwaʼa tü Mmakat jee tü kasairua eekat süpaʼa. Sükajee tü Wiwüliakat jee tü watüjakat sünainjee ekirajaayakat tüü, eeshii süpüla wasoutuin naaʼu chi Washi iipünaajachikai otta eesü süpüla waküjain namüin na wayuu aapajeekana wanüiki jamüin watüjaaka saaʼu niain Jeʼwaa kakumajalain tü Mmakat jee tü kasairua chakat iipünaa (Sal. 102:25; Is. 40:25, 26).

11. ¿Kasa eeka süpüla watüjain apüleerua sutuma anain maʼin tü wekiisholoinkat?

¹¹ Atüjashii waya süpüleerua sotuin waaʼin wainma kasa. Naashin wanee cientiifico nümaiwajachi, sutuma anain maʼin tü wekiisholoinkat, eesü süpüla sotuin waaʼin watta saalii kasa, maʼaka saaʼin tü ashajuushikat suluʼu 20 miyoone karaloʼuta. Naashin na ekirajaakana süchiirua tia maaʼulu, wainmaleesia tü kasa eekat süpüla sotuin waaʼin. ¿Kasa maa eeka süpüla watüjain sutuma tia?

12. ¿Kasa wayuu tü eekat süpüla waaʼinrüin nnojotka süpüla saaʼinrüin mürüt?

¹² Sutuma sotuin waaʼin tü kasa alatüitkat wamüin, eeshii süpüla watüjain aaʼinraa kasa anasü sünainjee tia. Shiasaʼa suluʼujee tia, eesü süpüla wanouteʼerüin wakuwaʼipa otta jülüjain waaʼin kasa anasü. Nnojotsü süpüla saaʼinrüin tia wanee mürüt (1 Cor. 6:9-11; Col. 3:9, 10). Akaʼaya waya, eeshii süpüla watüjain ayaawataa saaʼu tü anasükat süpüla waaʼinrüinjatüin shia jee tü mojusükat süpüla wayoutuinjatüin shia  (Heb. 5:14). Eesü süpüla alin wayuu wapüla, sümülialaain waaʼin naalin, wamüliajüin naya otta eeshii süpüla watüjain aaʼinraa tü kasa anakat noʼuluʼu Jeʼwaa.

13. Saashin Salmo 77:11, 12, ¿kasa waaʼinrajatka süka kojutuin wamüin watüjain süpüleerua sotuin waaʼin wainma kasa?

¹³ Wanee kasa waaʼinrajatka süka kojutuin wamüin watüjain süpüleerua sotuin waaʼin wainma kasa, shia sotowaire waaʼin tü kasa naaʼinrüitkat Jeʼwaa süpüla nükaalinjain waya otta süpüla nümülialüin waaʼin. Müle shia watuma, weʼitaʼaleejeeria maʼin waaʼin sünain nükaalinjeenain waya mapeena (paashajeʼera Salmo 77:11, 12; * 78:4, 7). Wanee kasa waaʼinrajatka shia sotuin waaʼin tü kasa anasü naaʼinrüitkat na waneinnua wapüleerua otta kojutuinjatü tia wamüin. Sutuma shikirajaanüin achiirua tia, atüjaana aaʼulu nayain talataleein maʼin na wayuu kojutukana amüin tü aaʼinnakat napüleerua. Anapejeʼe maʼin waneeküle waneirua kasa motuinjatkat waaʼin maʼaka naaʼinrüin shia Jeʼwaa. Mayaapejeʼe eein süpüla sotuin naaʼin kasa süpüshuaʼa, nüneeküin motuin naaʼin waainjala wayaawajaale suulia (Sal. 25:7; 130:3, 4). Shia keeʼireeka naaʼin Jeʼwaa motuinjatüin waaʼin naainjala na waneinnua (Mat. 6:14; Luc. 17:3, 4).

14. ¿Kasa waaʼinrajatka kojutule wamüin anain maʼin sukumajia wekiisholoin nutuma Maleiwa?

¹⁴ Wanee kasa waaʼinrajatka süka kojutuin wamüin anain maʼin sukumajia tü wekiisholoinkat, shia weeʼiyatüle nujutu chi kakumainkai shia. Eeshii na nnojoliikana aaʼinrüin tia, jülüjasü naaʼin nakuwaʼipa neʼe namüiwaʼa otta naneeküin süka naaʼin namüiwaʼa tü mojukat jee tü anakat süpüla naaʼinrüin. Süka nukumajalain waya Jeʼwaa, shia anaʼleeka maʼin tü nuluwataakalü anain waya suulialeʼeya tü wachekakat neʼe wamüiwaʼa (Roma 12:1, 2). Waaʼinrüle tü nümakat Jeʼwaa, aneerü maʼin wakuwaʼipa (Is. 48:17, 18). Sükajee tia, watüjaajeerü aaʼu tü wakuwaʼipainjatkat, kojuteechi wamüin chi Washi iipünaajachikai otta talateechi nia wamaa (Prov. 27:11).

15. ¿Kasa nüküjaka Jeʼwaa wamüin suluʼu tü Wiwüliakat sükajee alin waya nüpüla?

¹⁵ Tü Wiwüliakat shia wanee kasa naapaka Maleiwa wamüin süka alin maʼin waya nüpüla. Nükajee chi naaʼinkai nüküjain namüin waneinnua wayuu tü nashajüinjatkat. Suluʼu tü Wiwüliakat, nüküjain Jeʼwaa wamüin tü watüjaweekalü aaʼu, maʼaka saaʼin: Jamakuwaʼipaliin süpüla eeinjanain waya, kasapülajanain yaaka waya yaa mmapaʼa otta jameerüin wakuwaʼipa mapeena. Keeʼireeshaatasü naaʼin Jeʼwaa watüjaainjatüin saaʼu tia süka alin waya nüpüla. Müsüjeseʼe nüshajirüin tü Wiwüliakat suluʼu wainma anüikii. Maaʼulu yaa, alatüsü suulia 3.000 anüikii süshajünaka aluʼu tü Wiwüliakat süpüshuaʼa jee shiale süpüshi neʼe. Nnojotsü eeirüin wanee karaloʼuta eekai sümaʼanaya sümüin wayuu süpüshuaʼa sümaa süshajünüin suluʼu wainma anüikii. Sünainjee tia, wainma na wayuu aashajeʼerakana tü Wiwüliakat suluʼu nanüiki sainküinpünaa tü mmakat (paashajeʼera tü pütchikat « Ashajünüsü tü Wiwüliakat suluʼu nanüiki na chejeʼewaliikana África»).

16. Saashin Mateo 28:19, 20, ¿kasa waaʼinrajatka süka kojutuin wamüin tü Wiwüliakat?

¹⁶ Atüjaaneerü aaʼu kojutuin wamüin tü Wiwüliakat waashajeʼerawaire shia waneepia, wasakireʼerüle waaʼin sünain tü wekirajaakalü anain otta waaʼinrüle tü sümakat. Wanee kasa waaʼinrajatka süka kojutuin wamüin tü Wiwüliakat, shia waküjainjatüin sümüin wayuu tü pütchi suluʼukat (Sal. 1:1-3; Mat. 24:14; paashajeʼera Mateo 28:19, 20).

17. (1) ¿Jarat tü kasa naapakat Jeʼwaa wamüin wekirajaaitpaka anain? (2) ¿Kasa wekirajaainjatka anain sünain tü wane ekirajaayakat?

¹⁷ Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaaitpa anain naapüin Jeʼwaa wamüin tü Mmakat süpüla kepiainjanain waya suluʼu, anasü maʼin sukumajia tü wekiisholoinkat nutuma otta naapüin wamüin tü Wiwüliakat. Eepejeʼe waneirua kasa naapaka Jeʼwaa wamüin nnojotka süpüla weʼrüin. Wekirajaajeerü anain tia sünain tü wane ekirajaayakat.