1. ¿Kasa niʼitaaka Jeʼwaa najapuluʼu na wayuu kachonshiikana?

AKUMAJUUSHI Adán sümaa Eva nutuma Jeʼwaa süpüla kachoinjanain naya. Müsüjeseʼe sümüin tü Wiwüliakat: «Nüpaala Jeʼwaa nümüin wanee wayuu na nüchonniikana» (Sal. 127:3). Anuu wanee sukuwaʼipa süpüla wayaawatüin saaʼu tia: jamüshiijaʼa wanaajinnüle wainma nneerü nutuma wanee waʼaleewain, anasü waaʼin süka watüjaain saaʼu nnojoluin jülüjain naaʼin kasa mojusü wachiki, ¿aashimüin? Shapaajeetpejeʼe waaʼin saaʼu tia nneetkat, jama suʼluwajünaleere woulia. Müsia nakuwaʼipa na wayuu kachonshiikana, niʼitaain Jeʼwaa najapuluʼu wanee kasa alanaʼaleeka ojutü suulialeʼeya tü nneetkat: anainjatüin nakuwaʼipa nachonnii otta talatüinjatüin naaʼin natuma.

2. ¿Kasa pütchi asoutüneetka eʼipajee sünain ekirajaayakat tüü?

² ¿Jaralii na aneeküinjanaka müleka kachoinjanale na wayuu kaʼwayuusekana otta joujainjanain kachooin naya? ¿Kasa naaʼinrüinjatka na wayuu kachonshiikana süpüla talatüinjatüin naaʼin nachonnii? Wekirajaa sünain süpüshi tü sümakat tü Wiwüliakat süpüla anainjatüin süneekia wanee kasa natuma na kaʼwayuuseshiikana.

3. (1) ¿Jara aneeküinjatka nooʼopünaa na kaʼwayuusekana kachoinjanale naya? (2) ¿Jarat tü wetsiikulo jülüjainjatkat naaʼin naʼaleewainyuu jee napüshi na jekenakana kaʼwayuusein?

³ Suluʼu waneirua mma, kachonmaatüinjana na wayuu jekenakana kaʼwayuusein. Eesü süpüleeruaanüle naaʼin natuma napüshi jee waneinnua wayuu süpüla kachooin naya. Anuu nünüiki  wanee wawala Jethro nünülia, chejeʼewai nia Asia: «‹Anashii kachonniire jia›, münüshii na wawalayuu machoinkana natuma na wawalayuu kachoinkana». Anuu nünüiki wane wawala, Jeffrey nünülia, chejeʼewai nia Asia: «‹¿Jaraleena aaʼinmajaka jia laülaayuupa jia?›, münüshii na wawalayuu machoinkana». Nnojotsü jaralüinjatüin aneeküin nooʼopünaa wanee wayuu kanchoinjachire nia sümüin nuʼwayuuse, nia neʼe atüjaaka saaʼu niakai sümaa nuʼwayuuse (Gal. 6:5). Kaʼwayuusepa wanee wayuu, nacheküin na nüpüshikana jee naʼaleewainyuu anainjatüin nukuwaʼipa jee talatüinjatüin naaʼin, niapejeʼe neʼe niakai sümaa nuʼwayuuse atüjaain saaʼu kachoinjanale naya (1 Tes. 4:11, TNM).

4, 5. (1) ¿Jarat tü piamasü kasa yootuinjanakalü achiki na jekenakana kaʼwayuusein? (2) ¿Joujainjana aashajaain süchiki tia?

⁴ Kachoinjachire wanee wayuu sümüin nuʼwayuuse, yootuinjachi nia sümaa palajana süchiki piamasü kasa: joujainjanain kachooin naya otta jeʼrashiinjanain nachonnii. ¿Joujainjana aashajaain süchiki tia? ¿Jamüshii naashajaainjanaka süchiki tia?

⁵ Jamüshijaʼa nümüraajaiwaʼaya wanee wayuu, yootuinjachi nia sümaa nümüraajüin müleka kachoinjanale naya kasaatpa naya, choʼujaasü wanaawainjatüin naaʼin sünain tia. Jülüjainjatü naaʼin müleka keraale naya süpüla kachoinjanain naya. Eeshii na kachoinkana sülatapa wanee jee piama juya süchikijee kasaalüin naya. Naaʼinrüin tia süpüla nekiʼralaainjanain palajana sünain tü jeketkat nakuwaʼipa jee süpüla aijiraainjanain maʼin naya süpülapünaa kachooin naya, jama nakataleenain kaʼi napüla nachonnii jee mapüseenain naya sünain aaʼinraa kasa napüleerua (Éf. 5:33).

6. Süka müliain maʼin saaʼin wayuu maaʼulu yaa, ¿kasa naaʼinraka waneinnua wawalayuu kaʼwayuusekana?

⁶ Eeshii na wawalayuu ashatakana nakuwaʼipa na apünüinshiikana nüchonnii Noé otta naʼwayuuse, nnojoishii kachonmaatüin naya (Gén. 6:18; 9:18, 19; 10:1; 2 Ped. 2:5). Nüküjatüjülia Jesuu shiʼrüinjatüin wayuu müliaa maaʼulu yaa maʼaka shiʼrüin sümüliala wayuu nükalioʼu Noé (2 Tim. 3:1; Mat. 24:37). Müshiijeseʼe eein na wawalayuu machoinkana shiiʼiree nakooʼomüinrüin tü naʼyataainkat nümüin Maleiwa.

7. ¿Kasa natüjeetka na kaʼwayuusekana sünainjee tü sümakat Lucas 14:28-30 otta Proverbios 21:5?

⁷ Yootopa na kaʼwayuusekana süchiki kachonwaa, jülüjeesü naaʼin kapüleein epijaa tepichi (paashajeʼera Lucas 14:28-30). Na wayuu alatakana süchikumüin epijaa nachonnii, natüjaa aaʼu kapüleein epijaa tepichi, jama choʼujaain nneerü otta nakatalüinjanain kaʼi süpüla  namaain naya nachonnii. Müsüjeseʼe jülüjainjatüin naaʼin na kaʼwayuusekana pütchikat tüü: «¿Aʼyataajeenache waya piamaleʼeya napüleerua wachonnii? ¿Wanaaweetche waaʼin sünain tü kasa choʼujaakat wamüin? Waʼyataainjanale piamaleʼeya, ¿jaraleena aaʼinmajaka wachonnii? ¿Jaraleena nashataka akuwaʼipa?». Na wayuu asakitkana naaʼin sünain tia süpülapünaa kachooin naya, jülüjasü naaʼin tü sümakat Proverbios 21:5 (paashajeʼera).

8. (1) ¿Kasa kapüleejeetka namüin na kachoinkana jee na kachoinjanakana? (2) ¿Kasa naaʼinrüinjatka chi wayuu aikai apüla nuʼwayuuse?

⁸ Wanee wayuu sümaa nuʼwayuuse, choʼujaasü nalatirüin kaʼi namaa nachonnii otta naaʼinmajüin naya. Naashin na wayuu alatakana amüin tia, mapüsashii maʼin naya. Jamüsüjaʼa kachonle wanee wayuu, eesü mapüsawaire shia süpüla shikirajaain, suʼuraajawalin jee süpüla süküjawalin pütchi. Kapüleesü sümüin jülüjain saaʼin tü aküjünakat sünain tü outkajawaakat jee shiyaawatüin saaʼu tü ekirajünakalü anain. Chi wayuu aikai apüla nuʼwayuuse, nükaalinjain shia namaa na tepichikana sünain tü outkajawaakat otta chaa nepialuʼu. Nükaalinjeerü shia sünain tü kasa aainjünakat miichipaʼa, sünain naʼwaajüin Maleiwa sümaa napüshi jee noʼunawalin sünain aküjaa pütchi.

9, 10. ¿Kasa naaʼinrüinjatka na kachonshiikana süpüla nakaalinjain nachonnii?

⁹ ¿Kasa naaʼinrüinjatka na kachonshiikana süpüla alinjachin Jeʼwaa napüla nachonnii? ¿Kasa naaʼinrüinjatka süpüla naaʼinmajüin naya noulia na mojulaashiikana? Wekirajaa sünain süpüshi tia naaʼinrüinjatkat.

¹⁰ Juchunta kaalinwaa nümüin Jeʼwaa. Wekirajaa süchiki nukuwaʼipa Manóah sümaa tü nuʼwayuusekat. Wanaa sümaa nütüjaain saaʼu ipuoluin nuʼwayuuse, achuntushi nia nümüin Jeʼwaa süpüla nütüjaain saaʼu jamüinjatüin nikirajia chi nachonkai natuma.

11. ¿Kasa naaʼinrüinjatka na kachonshiikana süpüla nashatüin nukuwaʼipa Manóah maʼaka süküjain Jueces 13:8?

¹¹ Chi wawalakai Nihad sümaa Alma, chejeʼewalii naya Bosnia-Herzegovina, nashatüin nukuwaʼipa Manóah. Anuu nanüiki: «Wachuntuin nümüin Jeʼwaa süpüla anainjatüin watuma nikirajia chi wachonkai maʼaka naaʼinrüin shia Manóah. Nüküjain wamüin tü waaʼinrüinjatkat sükajee tü Wiwüliakat, tü karaloʼutakalüirua, tü outkajawaakat jee tü outkajawaakat miyoʼu» (paashajeʼera Jueces 13:8).

12. ¿Kasa naaʼinraka José sümaa María napüleerua nachonnii?

¹² Ana jukuwaʼipa napüleerua jüchonnii. Jia kachonshiikana, mayaainjeʼe anain jikirajüle jüchonnii, shia anaʼleeka aluʼu anale jukuwaʼipa napüleerua. Watüjaa aaʼu anain nukuwaʼipa José sümaa María napüleerua na nachonniikana,  maʼaka saaʼin nüpüleerua Jesuu. Mayaainjeʼe niʼyataain maʼin José süpüleerua tü kasa choʼujaakat sümüin nuʼwayuuse jee nüchonnii, shia naaʼinmaaka maʼin napüleerua naʼwaajüin Jeʼwaa (Deut. 4:9, 10). Oʼunawaishi nia sümaa nüpüshi Jerusalénmüin sünain tü miʼiraa kanüliakat Pascua. Chaʼwaishi nia, mayaainjeʼe nnojoluin choʼujaain naaʼinrüin tia saashin tü Pütchi aapünakat nümüin Moisés (Luc. 2:41, 42). «Mapüseena jia, wattasü tia otta kojutusü oʼunaa chamüin», eesüjaʼa sümüle wayuu namüin. Kojutusü nümüin José süpüshuaʼa tü aainjünakat süpüla nuʼwaajünüin Jeʼwaa, müshiijeseʼe nikirajüin na nüchonniikana sünain müinjatüin nakuwaʼipa. Sütüja apüleeruat María tü Ashajuushikat, shikirajüinjeseʼe na süchonniikana sünain tia otta anasü sukuwaʼipa napüleerua, müsüjeseʼe kojutuin namüin tü Nünüikikat Maleiwa.

13. ¿Kasa naaʼinraka waneinnua wawalayuu süpüla nashatüin nukuwaʼipa José sümaa María?

¹³ Chi wawalakai Nihad sümaa Alma, na wachuntakana anülia suluʼu tü pütchikat 11, nashatüin nukuwaʼipa José sümaa María süpüla alinjachin Maleiwa nüpüla chi nachonkai jee niʼyataainjachin nümüin. Anuu nanüiki süchiki tia: «Niʼrüin chi wachonkai anain maʼin wakuwaʼipa sükajee waaʼinrüin tü sümakat tü Wiwüliakat». Anuu sooʼomüin nünüiki Nihad: «Anainjatü wakuwaʼipa napüleerua na wachonniikana süpüla anainjatüin nakuwaʼipa».

14. ¿Jamüsü natüjaainjatka aaʼu na kachonshiikana jaraliin naʼaleewajaain amaa nachonnii?

¹⁴ Jükaaliinja jüchonnii süpüla naʼaleewajaain namaa na aikana apüla Maleiwa. Na kachonshiikana, natüjaainjatü aaʼu jaraliin naʼaleewajaain amaa nachonnii otta kasain naaʼinrüin. Jee müsia, natüjaainjatü aaʼu jaraliin naashajaain amaa nachonnii suluʼupünaa serulaat otta redes sociales. Mojeerü tü jülüjakat naaʼin na tepichikana jee tü naaʼinrakat naʼaleewajaale namaa na nnojoliikana alin apüla Maleiwa (1 Cor. 15:33, TNM).

15. ¿Kasa eeka süpüla natüjain na kachonshiikana sünainjee tü naaʼinrakat Jessie?

¹⁵ ¿Kasa naaʼinrüinjatka na kachonshiikana matüjainre naya süpüleerua computador jee serulaat? Anuu nünüiki wanee wawala Jessie nünülia, chejeʼewai nia Filipinas: «Mayaainjeʼe matüjain waya süpüleerua computador jee serulaat, yootushii waya namaa wachonnii süchiki tü kasa mojusü eekat suluʼu». «Nnojotsü eeinjatüin jümaʼana serulaat jee computador», nnojoishii müin naya namüin nachonnii mayaainjeʼe matüjain naya süpüleerua tia. Anuu nünüiki chi wawalakai: «Taküjain namüin na wachonniikana eein süpüla nekirajaain suluʼu tü serulaatkat sünain wanee anüikii naatajatü, nekirajaain sünain tü ekirajaanajatkalü anain sünain tü outkajawaakat jee naashajeʼerawalin waneepia tü Wiwüliakat suluʼu». Jia kachonshiikana, ¿eeirü jikirajaain anain namaa jüchonnii tü pütchi aashajaakat süchiki aluwatawaa mensaaje otta ayaakuaa suluʼupünaa serulaat, tü eʼitaanakat suluʼu jw.org^® eere «Jimaʼalii jee majayünnüü» sümüin? ¿Eeirü jünajüin namaa tü videokot ¿Waneepiashiche pia sünain tü serulaatkat? Otta Suluʼuinjachire pia redes sociales, eeja maʼin paaʼin? * Pikiraja püchonnii süpüla nnojoluinjatüin mojuin nakuwaʼipa sutuma tü naaʼinrakat suluʼupünaa computador otta serulaat (Prov. 13:20).

16. (1) ¿Kasa naaʼinraka waneinnua wawalayuu napüleerua nachonnii? (2) ¿Kasa neʼraka sünainjee tia?

¹⁶ Eeshii wawalayuu achajaakana sukuwaʼipa süpüla naʼaleewajaain nachonnii namaa na wawalayuu tütükana sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa. Shia naaʼinraka tia chi wawalakai NʼDéni sümaa Bomine, tü nuʼwayuusekat, chejeʼewalii naya Costa de Marfil. Nounejaʼawalin chi wawala alapalaakai naaʼu süpüla nutunküin nepialuʼu. ¿Kasa neʼraka sünainjee tia? Anuu nünüiki  NʼDéni: «Anasü nukuwaʼipa chi wachonkai nünainjee. Pürekutsootshi nia mapa otta maaʼulu, niʼipajanashi chi wawala alapalaakai naaʼu na wawalayuukana». Jia kachonshiikana, ¿eesüche süpüla jaaʼinrüin tia napüleerua jüchonnii?

17, 18. ¿Joujainjana nekirajüin nachonnii na wawalayuukana?

¹⁷ Jikiraja jüchonnii joʼuuiwaʼaya naya. Aneerü nakuwaʼipa jüchonnii jikirajüle naya joʼuuiwaʼaya naya (Prov. 22:6). Majachi Timoteo sutuma Eunice, tü niikat otta Loida, tü noushukot. Nekirajüin nia nüchiki Jeʼwaa joʼuuiwaʼaya nia (2 Tim. 1:5; 3:15). Shiasaʼa mapa, nümaatalashi nia Pablo sünain aküjaa pütchi wattapünaa.

¹⁸ Chi wawalakai Jean-Claude sümaa Peace, tü nuʼwayuusekat, chejeʼewalii naya Costa de Marfil, nekirajüin na aipiruashiikana nachonnii süpüla alinjachin Jeʼwaa napüla jee naʼyataainjanain nümüin. ¿Kasa naaʼinraka süpüla nountuin tia? Nashatüin sukuwaʼipa Eunice sümaa Loida. Anuu nanüiki: «Wekirajatüjüliʼiya na wachonniikana joʼuuiwaʼaya naya» (Deut. 6:6, 7).

19. ¿Kasa naaʼinrüinjatka wanee wayuu süpüla natüjainjanain nüchonnii?

¹⁹ ¿Kasa naaʼinrüinjatka wanee wayuu süpüla natüjainjanain nüchonnii süpüleerua tü Nünüikikat Maleiwa? Nikirajawalinjana naya waneepia süpüla süpütüʼüleeinjatüin suluʼu nekii tü nikirajakalü anain naya. Süpüla naaʼinrüinjatüin tia na kachonshiikana, alatirawalinjana kaʼi namaa nachonnii. Eeshiijaʼa wakulajaale aaʼin sutuma wekirajawalin naya waneepia. Nnojoluinjatpejeʼe akulajaain waaʼin namaa süka wakaalinjain naya süpüla nayaawatüin saaʼu tü Nünüikikat Maleiwa jee noonooinjanain sümaa tü sümakat.

20. ¿Jamüsü jülüjainjatka naaʼin na kachonshiikana tü sümakat Salmo 127:4 nekirajapa nachonnii?

²⁰ Jiʼraaja maʼin nakuwaʼipa jüchonnii. Saashin Salmo 127, müsü nakuwaʼipa na tepichikana maʼaka saaʼin sukuwaʼipa jatü (paashajeʼera Salmo 127:4). Naatawaisü nakuwaʼipa na tepichikana maʼaka naatawalin sukuwaʼipa tü jatükat, eesü eekai sukumajuushin süka kachueera otta naatawaisü sajaʼapüin. Müsüjeseʼe jülüjainjatüin jaaʼin jamüinjatüin nekirajia jüchonnii jutuma. Jamüshiijaʼa waneinnua wawalayuu chejeʼewalii Israel, nekirajüin na piamashiikana nachonnii süpüla naʼyataainjanain nümüin Jeʼwaa, anuu nanüiki süchiki tia: «Wekirajapuʼuin naya sünain tü Wiwüliakat katataawa». Eesü süpüla juuʼulaküin tia jia kachonshiikana, eejeenapejeʼe na kapüleekana amüin aaʼinraa tia.

21. ¿Kasa naaʼinraka Jeʼwaa süpüla nükaalinjain na kachonshiikana sünain epijaa nachonnii?

²¹ Eesüjaʼa shapaale naaʼin na kachonshiikana süka kapüleein namüin nepijain nachonnii, nüpaalapejeʼe naya Jeʼwaa namüin. Nükaalinjeena naya süpüla nountuin nepijain nachonnii. Naapajüin nanüiki nachuntapa nümüin jee asoutushi nia namüin sükajee tü Wiwüliakat, tü karaloʼutakalüirua otta sükajee nakuwaʼipa jee tü namakat na wawalayuu kachonkana.

22. Püküja süpüshi tü kasa eekat süpüla naaʼinrüin na kachonshiikana napüleerua nachonnii.

²² Nnojotsü motsomüin neʼe epijaa tepichi, kakaliasü tia, naashin waneinnua wayuu eesü maʼaka 20 juya nipijünaka oʼu wanee jintüi. Ayatapejeʼe jülüjain naaʼin nachonnii na wayuu kachonniikana. Süpüshi tü kasa eekat süpüla paaʼinrüin shia alin püpüla püchonnii, pülatirüin kaʼi namaa otta pikirajüin naya sünain tü Wiwüliakat. Eeshii tepichi eekai naapaamaatüin sümaa tü ekirajünakalü anain naya otta eeshii na nnojoliikana aapaamaatüin sümaa. Na anoujakana ashi jee nei müsü nanüiki maʼaka saaʼin tü sümakat tü wawalakat Joanna Mae, chejeʼewat shia Asia, anuu sünüiki: «Taapüin tü analuʼutkat nümüin taata sümaa maama saaʼu nachiaain taya jee nekirajüin taya süpüla alinjachin tapüla Jeʼwaa. Nnojotsü eʼraain neʼe taya namaa, nakaalinjain taya süpüla anainjatüin takuwaʼipa» (Prov. 23:24, 25). Wainma na wawalayuu makana anüiki maʼaka saaʼin Joanna Mae.