1, 2. ¿Kasa wekirajaainjatka anain sünain ekirajaayakat tüü?

EESÜ mojuwaire maʼin waaʼin sutuma jülüjain waaʼin nnojoleenain weʼrüin miyoʼuwaa otta süka shapaain maʼin waaʼin sutuma wainma kasa (Job 14:1). Watta naalii na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa namaiwa paala mojupuʼukana maʼin aaʼin otta eeshii na achuntakana outaʼairee saalinjee tia (1 Rey. 19:2-4; Job 3:1-3, 11; 7:15, 16). Amüliannapejeʼe naaʼin jee akatchinnüsü naaʼin nutuma Jeʼwaa chi Maleiwa neʼitaakai anain naaʼin. Ashajinnüsü nachiki wayuukana naainnua süpüla sükatchinrüin waaʼin waashajeʼerapa nachiki (Roma 15:4).

² Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaajeerü nachiki waneinnua wayuu aʼyataapuʼukana nümüin Jeʼwaa eʼrakana maʼin müliaa, maʼaka naaʼin José chi nüchonkai Jacob, Noemí tü wayuu outakalü aʼwayuuse, Rut, tü saʼütkat Noemí, chi leviita kashajalakai Salmo 73 otta müsia nüchiki chi aluwataaushikai Pedro. ¿Kasache naaʼinraka Jeʼwaa süpüla nükatchinrüin naaʼin naya wayuukana? ¿Kasache eeka süpüla watüjain sünainjee nakuwaʼipa? Wayaawateerü sünainjee tia nnojolin «wattaluʼuin Jeʼwaa noulia na mojukana aaʼin otta nükaalinjain na wayuu yüülakana aaʼin» (Sal. 34:18).

3, 4. ¿Kasa alataka nümüin José jintüliiwaʼaya nia?

³ Eesü maʼaka saaʼin 17 nuuyase José wanaa sümaa nüʼlapüjaain piantua nutuma Jeʼwaa, tia lapükat shiyaawase kojutuinjachin José mapa naʼakajee na nüpüshikana (Gén. 37:5-10). Aʼwanajaʼalaa mapajeʼe nukuwaʼipa José süchiki tia nüʼlapüinkat. Eetaayaai kojutuin nia namüin na nuwalayuukana, müshijeseʼe noiküin nia süpüla achepchieeinjachin nia, niʼyataaka nümüin wanee wayuu kanüliashi  Potifar, sülaüla waaria chaa Egipto (Gén. 37:21-28). Aʼwanajaʼalaa müsü nukuwaʼipa José, nnojoluichipa chain nia nümaa chi nüshikai otta achepchieeichipa nia nutuma wanee wayuu nnojoikai aʼwaajüin Jeʼwaa (Gén. 39:1).

⁴ Mojuleepejeʼe maʼin tü alatakat nümüin José mapa, aküjasü saʼalain tü nuʼwayuusekat Potifar süchiki nütaüjaweein shia José. Eetaayaai nüsakirüin Potifar süchiki shiimainrejeʼe tia alatakat, püreesaka José nutuma otta kaleenaluʼuka nia atumawaa (Gén. 39:14-20; Sal. 105:17, 18). Mojukajasaʼa maʼin naaʼin José sutuma nüliʼrajünüin sünain nütaüjaweein wanee wayuu otta mojukajasaʼa maʼin naaʼin saalinjee mojeerüin pütchi nüchiki Jeʼwaa.

5. ¿Kasa naaʼinraka José süpüla nnojoluin mojuin maʼin naaʼin?

⁵ Nnojotsü kasakaitpain nutuma José nukuwaʼipa wanaa sümaa achepchieein jee püreesain nia. ¿Kasache naaʼinraka süpüla ayatüinya talatüin naaʼin mayaainjeʼe wattain saalii tü müliaa niʼrakat? Nnojotsü jülüjakuʼu müin naaʼin José tü kasa nnojotkat süpüla naaʼinrüin. Aʼyataashaatashi maʼin nia sünain tü aʼyatawaa eʼitaanakat nüpüleerua. Shiapejeʼe naaʼinmaain maʼin anainjatüin nukuwaʼipa noʼuluʼu Jeʼwaa. Müsüjeseʼe wattain saalii tü kasa anasü niʼrakat nutuma Jeʼwaa (Gén. 39:21-23).

6. ¿Jamüsü sütütülaaka naaʼin José sutuma tü nüʼlapüjaakalü amaa paala?

⁶ Atütülaakajasaʼa maʼin naaʼin José sotopa naaʼin tü kasa nüʼlapüjaakalü amaa paala nutuma Jeʼwaa. Niyaawata aaʼu sutuma tia niʼreenain na nüpüshikana soʼuweena wanee kaʼi otta sunoutaajeerüin sukuwaʼipa tü alatakat nümüin. Shiaʼaya alataka tia, wanaa sümaa 37 nuuyase José ekeraajüsü süpüshuaʼa tü nüʼlapüjaakalü amaa paala (Gén. 37:7, 9, 10; 42:6, 9).

7. Sünainjee tü sümakat 1 Pedro 5:10, ¿kaseerü akaalinjaka waya soʼunnaa weʼrüin müliaa?

⁷ Watüjaka sünainjee. Sutuma tü alatakat nümüin José, soteesü waaʼin eein wayuu aaʼinreenakana kasa mojusü wamüin. Jaʼitakajeʼe na wawalayuukana eeshii naaʼinrüle kasa mojusü wamüin.  Akaajasaʼa weʼitaale waaʼin nünain Jeʼwaa, nnojoleerü yüülain maʼin waaʼin otta nnojoleena waya ooʼulaain suulia aʼyatawaa nümüin (Sal. 62:6, 7; paashajeʼera 1 Pedro 5:10). Soto waaʼin eein maʼaka saaʼin 17 nuuyase José wanaa sümaa nüʼlapüjaain nutuma Jeʼwaa. Niʼitaain maʼin naaʼin Jeʼwaa nanain na jimaʼalii jee na majayünnüü aʼyataakana nümüin. Maaʼulu yaa, watta naalii na jimaʼalii jee na majayünnüü makana aka saaʼin nukuwaʼipa José, kanoulashaatashii maʼin naya nünain Jeʼwaa. Noʼutku naya wawalayuukana eeshii püreesale naya sünainjee naaʼinrüin tü nümakat Jeʼwaa (Sal. 110:3).

8. ¿Kasa alataka sümüin Noemí otta Rut?

⁸ Okolojoosü Noemí jee na süpüshikana chaa judájee süka alin maʼin jamü chayaa jee noʼonookalaka suluʼu wanee mma kanüliasü Moab. Shiasaʼa mapa, outushi Elimélec chi suʼwayuusekai Noemí jee süpütaʼalaaka namaa na piamashiikana süchonnii. Mapa kaʼwayuuseka na süchonniikana piamasü jieyuu moabita, Rut otta Orpá. Poloo juya süchikijee tia outushii na süchonniikana Noemí sümaa machooin naya (Rut 1:1-5). Mojukajasaʼa maʼin naaʼin naya apünüinshiikana jieyuu, eepejeʼe süpüla kaʼwayuusein süchikuaʼa Rut otta müsia Orpá. ¿Jamataaleetka sukuwaʼipa Noemí süka laülaairüin shia? Mojushaatasü saaʼin Noemí, anuujeseʼe sünüiki saalinjee tia: «Nnojo ‹Noemí› jümüin tamüin. ‹Mara› jüma tamüin süka teʼrüin müliaa nutuma chi Pülashikai maʼin». Süchikijee süpüshuaʼa tü kasa mojusü alatakat sümüin Noemí, aleʼejüsü shia Belénmüin otta oʼunusü Rut sümaʼaya (Rut 1:7, 18-20).

9. Sünainjee tü sümakat Rut 1:16, 17, 22, ¿kasa saaʼinraka Rut süpüla sükatchinrüin saaʼin Noemí?

⁹ ¿Kasache akatchinraka saaʼin Noemí soʼunnaa tü kasa mojusü alatakat sümüin? Akatchinraasü saaʼin Noemí sutuma alin shia süpüla Rut, müsüjeseʼe makatüin shia sümaa (Paashajeʼera Rut 1:16, 17, 22). Aʼyataasü Rut chaa Belén sünain atpajaa cebada süpüla shiakat otta tü saʼütkat. Suluʼujee tia eʼnnaajünüsu shia sünain shiain wanee wayuu anakalü akuwaʼipa otta wanee jierü aʼyataatkat maʼin (Rut 3:11; 4:15).

10. ¿Kasa naaʼinraka Jeʼwaa süpüla niiʼiyatüin naalin na wayuu maʼletsekana?

¹⁰ Amülialaasü naaʼin Jeʼwaa naalin na maʼletsekana, müshiijeseʼe nuluwataain na israeliitakana sünain napüteʼerüinjatüin sotpünaa naʼttia süpüla naʼlunjain shia na wayuu maʼletsekana, na makana aka saaʼin sukuwaʼipa Noemí otta Rut (Lev. 19:9, 10). Müsüjeseʼe eein süpüla süntüin Rut otta Noemí sünain tü neküinjatkat sümaa nnojoluin nojulijain shia.

11, 12. ¿Kasa naaʼinraka Boaz süpüla talatüin saaʼin Noemí otta müsia Rut?

¹¹ Boaz nünülia chi wayuu kayüüjainkai eere sütpajüin Rut tü cebadakat, wayuu washirü chia makai anülia. Ponusü maʼin naaʼin Boaz nnojolin süpütüin Rut tü saʼütkat sümüiwaʼa otta alin maʼin shia süpüla, müshijeseʼe kasaalüin nia sümaa otta niyaʼlajüin tü mma suumainpuʼukat Noemí jee na süchonniikana (Rut 4:9-13). Obed nünülia chi nüchonkai Boaz sümüin Rut, chia nia chi nutuushikai David (Rut 4:17).

¹² Talatakajasaʼa maʼin saaʼin Noemí nümaa Obed otta oʼuraajüsüjaʼaya shia süpüla saapüin analuʼut nümüin Jeʼwaa saaʼu tia. Talataleejeetpejeʼe maʼin saaʼin Rut otta müsia Noemí nasoʼiraapa aaʼin süka natüjaweerüin saaʼu niain Obed noʼutku na wayuu kooʼuliwoʼukana chi Mesías aküjünakai achiki paala, Jesukürisüto.

13. ¿Kasa watüjaka sünainjee tü alatakat sümüin Noemí otta Rut?

¹³ Watüjaka sünainjee. Wanaa sümaa weʼrüin müliaa, eesüjaʼa mojule maʼin waaʼin otta eesüjaʼa jülüjale waaʼin mepin tü kasa alatakat wamüin. Soʼunnaa tia, weʼitaainjatü maʼin waaʼin nünain chi Washi iipünaajachikai otta nnojoliinjana waya akayalaain noulia na wawalayuukana. Mayaainjeʼe nnojoleerüin nüsünneʼerüin Jeʼwaa woulia süpüshuaʼa tü kasa alatakat wamüin, maʼaka nnojoluin nüsoʼireʼerüin naaʼin suʼwayuuse Noemí jee na süchonniikana, nükaalinjeena waya sükajee  tü naaʼinrakat na wawalayuukana wapüleerua (Prov. 17:17).

14. ¿Kasa mojuka maʼin atuma naaʼin wanee leviita?

¹⁴ Chi kashajalakai Salmo 73 nia wanee leviita. Sükajee leviitain nia aʼyataashiijaʼaya nia suluʼu tü aʼwaajüleekat Jeʼwaa. Eepejeʼe wanee kaʼi mojukalü oʼu maʼin naaʼin, achunjasü naaʼin naaʼujee na aaʼinrakana kasa mojusü otta na yaletakana aaʼin. Nnojotpejeʼe achunjain naaʼin saaʼujee tü kasa mojusü naaʼinrakat naya wayuukana, shia sünainjee müin anakai saaʼin nakuwaʼipa niʼrüin (Sal. 73:2-9, 11-14). Niʼrüin müin nnojotkai kasain choʼujaain namüin naya wayuukana, washirü naya, anasü nakuwaʼipa otta nnojotsü shapaain maʼin naaʼin. Müsüjeseʼe mojuin naaʼin chi leviitakai sünainjee müin nakuwaʼipa naya wayuukana, anuujeseʼe nünüiki sutuma tia: «Amülashi neʼe taya wulejüin aaʼin, maainjalajüin neʼe», ooʼulaapünaataaichijee suulia aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa sünainjee tia.

15. Sünainjee tü sümakat Salmo 73:16-19, 22-25, ¿kasa naaʼinraka chi leviitakai süpüla nnojoluinjatüin mojuin maʼin naaʼin?

¹⁵ Paashajeʼera Salmo 73:16-19, 22-25. Ekerotushi chi leviitakai suluʼumüin tü aʼwaajüleekat Maleiwa, eeshijaʼa yalajachire nia naʼaka waneinnua anoujashii. Jimatüsü naaʼin otta nüsakireʼerüin naaʼin sünain tü alatakat nümüin jee achuntushi nia nümüin Jeʼwaa sooʼopünaa tia. Suluʼujee tia, niyaawata aaʼu nnojoluin anain tü kasa jülüjakat naaʼin otta eein süpüla sükayaleʼerüin nia tia nuulia Jeʼwaa. Niyaawataka saaʼu müin saaʼukai naaʼin wanee mma chüüchüüsü na wayuu aaʼinrakana kasa mojusü otta najaʼttireena naya Jeʼwaa soʼu wanee kaʼi. Süpüla nnojoluinjatüin suchunjakuʼu sümüin naaʼin jee mojukuʼu sümüin naaʼin, wanaawainjatü tü jülüjakat naaʼin nümaa Jeʼwaa süchiki wanee kasa. Naaʼinrapa tia nnojoluitpa mojuin maʼin naaʼin, talatüitpa naaʼin. Müshijeseʼe nümüin nümüin Jeʼwaa: «Nnojotsü suchuntaain taaʼin wanee kasa naataka puulia».

16. ¿Kasa watüjaka sünainjee nukuwaʼipa wanee leviita?

¹⁶ Watüjaka sünainjee. Nnojotsü anain suchunjakuʼu sümüle waaʼin saaʼu müin anakai saaʼin nakuwaʼipa na wayuu aaʼinrakana kasa mojusü. Nnojoleerü talatakuʼu müin naaʼin waneepia otta nnojoleerü katüin noʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa (Ecl. 8:12, 13). Suchunjale waaʼin naaʼujee naya wayuukana mojeerü waaʼin otta  eeshii süpüla wakayalaain nuulia Jeʼwaa sutuma tia. Waaʼinra tü naaʼinrakat chi leviitakai suchunjale waaʼin naaʼujee na wayuu aaʼinrakana kasa mojusü, woonoo sümaa tü nümakat Jeʼwaa wamüin otta naya aleewa amaa waya na wayuu aaʼinrakana tü nüchekakat. Talateerü maʼin waaʼin sülanaʼaleere naalin Jeʼwaa wapüla suulialeʼeya wanee kasa otta ayateenaʼaya waya achecheraain süchiirua tü kataa oʼuu aapüneekat wamüin (1 Tim. 6:19).

17. ¿Kasa mojuka maʼin atuma naaʼin Pedro?

¹⁷ Nnojoishi wayuuin shukulashi chi aluwataaushikai Pedro, eepejeʼe nnojoire niyaawajaain saaʼu nünüiki jee saaʼu tü kasa naaʼinrakat otta moju müsia naaʼin saalinjee tia. Jamüsüjaʼa wanaa sümaa nüküjain Jesuu namüin na aluwataaushikana sünain müliainjachin nia jee nuʼutunajachin aaʼin, achiaanüshi nia nutuma Pedro jee nümakalaka nümüin: «Senyotkalee, jalia pia suulia sülanüin pümüin tüü» (Mat. 16:21-23). Achiaanüshi Pedro nutuma Jesuu. Jamüsüjaʼa wanaa sümaa süntüin watta saalii wayuu süpüla sütaʼülajachin Jesuu, awataashi Pedro nooʼomüin wanee nüchepchia chi laülaashikai napüleerua na sacerdoote judíokana otta nuchotooko nücheʼe (Juan 18:10, 11). Achiaanataashijaʼa joo Pedro nüchikuaʼa nutuma Jesuu. Aʼwaataashi Pedro suluʼu nukuwaʼipa, müshijeseʼe nümüin: «Mayaashiije napüteechin pia na waneeirua sütüma tü kasa mojusü alateetkat pümüin, nnojoireejaʼa tapütüinjachin pia pümüiwa» (Mat. 26:33). Eimmolojoosü naaʼin Pedro otta naattajaakalaka apünüintua naaʼu Jesuu, «nujuittaakalaka Pedro yalajee yala sünain mojuin maʼi naaʼin sünain niʼyalajashaanain» (Mat. 26:69-75). Eesüjaʼa jülüjale naaʼin Pedro, nnojoleerüin motuin naaʼin Jesuu tü naaʼinrakat nümüin.

18. ¿Kasa naaʼinraka Jesuu süpüla nütütüleʼerüin naaʼin Pedro?

¹⁸ Nnojotpejeʼe yüülain naaʼin Pedro sutumajee tü kasa mojusü naaʼinrakat otta nnojoishi nia ooʼulaain suulia aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa sünainjee tia. Ayatüshia nia aʼyataain nümüin Jeʼwaa namaa na wane aluwataaushikana (Juan 21:1-3; Aluw. 1:15-17). ¿Kasache  akaalinjaka Pedro süpüla nülatüinjachin süchikumüin tia? Wanee kasa akaalinjaka Pedro, shia sotuin naaʼin nuʼuraajüin Jesuu paala nüpüleerua süpüla icheinjatüin nunoula. Nüküjain Jesuu nümüin Pedro nükatchinrüinjatüin naaʼin na nuwalayuukana nülatapa süchikumüin tü kasa alateetkat nümüin. Asoutushi Jeʼwaa shiʼipajee tü nuchuntakat Jesuu nümüin. Süchikijee tia, eeʼiyataashi Jesuu nümüin Pedro, atütülaakajasaʼa maʼin naaʼin Pedro sutuma tia (Luc. 22:32; 24:33, 34; 1 Cor. 15:5). Shiasaʼa mapa nalatirüin wanee ai na aluwataaushikana sümaa masiruleinya naya jime, niiʼiyataakalaka Jesuu namüin. Soʼu tia, asakinnüshi Pedro nutuma Jesuu süpüla nüküjainjatüin nümüin shiimainre alin nia nüpüla. Motusü naaʼin Jesuu naainjala Pedro otta naapüin nümüin sooʼomüin aʼyatawaa (Juan 21:15-17).

19. ¿Kasa süküjaka Salmo 103:13, 14 süchiki tü jülüjakat naaʼin Jeʼwaa kaainjalapa waya?

¹⁹ Watüjaka sünainjee. Amülialaasü naaʼin Jesuu naalin Pedro maʼaka naaʼinrüin shia Jeʼwaa. Waaʼinrüle kasa mojusü, nnojo jülüjain waaʼin nnojoleerüin nülatirüin Jeʼwaa sooʼopünaa naaʼin. Tia, shia tü jülüjeekat waaʼin nutuma Satanaa. Shiapejeʼe jülüjainjatüin waaʼin alin waya nüpüla Jeʼwaa, niyaawatüin saaʼu wakuwaʼipa otta motuin naaʼin waainjala. Washatüinjatü nukuwaʼipa Jeʼwaa wanaa sümaa saaʼinnüin kasa mojusü wamüin (Paashajeʼera Salmo 103:13, 14).

20. ¿Kasa wekirajaainjatkalü anain sünain tü wane ekirajaayakat?

²⁰ Sutuma tü alatakat nümüin José, Noemí, Rut, wanee leviita otta chi aluwataaushikai Pedro, wayaawata aaʼu nnojolin «wattaluʼuin Jeʼwaa noulia na mojukana aaʼin» (Sal. 34:18). Nuuʼulaʼawalin Jeʼwaa weʼrüin müliaa jee mojuwalin waaʼin. Akatchinraajeetpejeʼe wanoula nükaalinjale waya Jeʼwaa soʼunnaa tü müliaa weʼrakat (1 Ped. 1:6, 7). Sünain tü wane ekirajaayakat, wekirajaweerü anain sooʼomüin tü naaʼinrakat Jeʼwaa napüleerua na aʼyataashiikana nümüin soʼu mojuin maʼin naaʼin, eesüjaʼa shiale sutuma tü nnojotkalü anain natuma jee shiale sutuma sülatüin kasa mojusü namüin.