1, 2. ¿Jamüsü choʼujaaka watütüleʼerüin naaʼin na waneeinnua?

ANUU sünüiki Cristina, wanee majayüt 18 suuyase: «Matüjainsat taya atütüleʼennaa aaʼin nutuma chi tashikai jee tü teikat, nayoujüin neʼe taya. Airuʼutsü nanüiki tamüin. Joʼuwee aaʼinrü taya otta nnojoleerü taya aikkaleʼerüin taaʼin naashin, ‹kaüsisü pia› maʼwaishii tamüin. Aʼyalajawaisü taya natuma otta nnojotsü taya yooteein namaa. Müsü nnojotkai kasain anain apüla taya saaʼin tamüin». ^[1] Kapüleesü wamüin eejiraain waya sümaa wanee kasa nnojorüle jaralüin atütüleʼerüin waaʼin.

² Watütüleʼerüle naaʼin na waneeinnua, wakaaliinjeena naya. Müshi Rubén: «Eesü jülüjawaire taaʼin nnojoluin kasain anain apüla taya, kakaliaichi eejiraain taya sümaa tia jülüjakat taaʼin. Soʼu wanee kaʼi, aküjüshi taya pütchi nümaa wanee laülaashi otta niyaawata aaʼu mojuin taaʼin. Jülüjasü naaʼin tanüiki taküjapa nümüin tü suluʼukat taaʼin. Nüküjüin tamüin tü kasa anasü taaʼinrüitkat jee nüküjüin tamüin tü nümakat Jesuu süchiki kojutüleein waya nümüin Maleiwa suulia wanee wüchii. Sotowaisü taaʼin sünüiki tü Wiwüliakat otta antüsü tia suluʼumüin taaʼin. Anashaatasü taaʼin sutuma tü nümakat tamüin chi laülaashikai» (Mat. 10:30, 31).

3. (1) ¿Jamüsü nünüiki Pablo süchiki atütüleʼeraa naaʼin na waneeinnua? (2) ¿Kasa wekirajaainjatka anain sünain ekirajaayakat tüü?

³ Saashin tü Wiwüliakat, choʼujaasü watütüleʼerajiraain waaʼin waneepia. Anuu nünüiki Pablo namüin na hebreokana: «Tawalayuwaa,  jalia jia suulia eejüin jaʼaka eekai kaainjalain je nuuʼulaweein suulia anoujaa nünain Maleiwa, chi katakai atüma soʼu wayuu. Anakaja jükaaliijiraale jüpüshua suulia nümajüin wane jaʼakajee: ‹Nnojolichipa kasajachin tamüin chi Maleiwakai›, süka keejiain nümüin kaainjalaa. Anakaja jüchechejiraale jaaʼin waneepia». Nümaka Pablo süchikijee: «Suulia kaainjalajüin jia [...]. Suulia ‹Anasü tü waaʼinrakat› jümajayaale sümaa mojuin tü jaaʼinrakat» (Heb. 3:12, 13). ¿Aashin anain maʼin paaʼin wanaa sümaa pütütüleʼennüin aaʼin? Wekirajaa sünain tüü: ¿Jamüsü watütüleʼerüinjatka naaʼin na wawalayuukana? ¿Kasa shikirajaka anain waya tü naaʼinrakat Jeʼwaa, Jesuu otta Pablo süpüla natütüleʼerüin naaʼin na waneeinnua? ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla watütüleʼerüin naaʼin na waneeinnua?

4. ¿Jaralii na choʼujaakana amüin natütüleʼennüin aaʼin? ¿Jamüsü wainmaka wayuu maaʼulu nnojotka atütüleʼerüin naaʼin na waneeinnua?

⁴ Choʼujaasü watütüleʼennüin aaʼin wapüshuaʼa. Jee müshiʼiya na kachonshiikana, natütüleʼerüinjatü naaʼin na nachonniikana. Naashin wanee ekirajüi Timothy Evans nünülia, choʼujaasü natütüleʼennawalüin aaʼin na tepichikana maʼaka choʼujaain tü wüinkat sümüin wanee maata. Müshi niaʼaya: «Nütütüleʼennüle aaʼin wanee jintüi, niʼreerü sünain alin nia apülaa otta jaloulin nia». Wainmapejeʼe wayuu maaʼulu nnojotka aaʼinrüin tia süka shiain neʼe «kapülain naaʼin nakuaippa neʼe namüiwa» sümaa «maalin wayuu napüla» (2 Tim. 3:1-5). Eeshii wayuu eekai nnojoluin natütüleʼerüin naaʼin na nachonniikana süka nnojoluin mapuʼuin naya natuma nashi jee nei. Akaʼaya na wayuu miyoʼuyuukana, choʼujaasü namüin natütüleʼennüin aaʼin. Nnojotsü aainjünüin maʼin tia. Wainma na nnojoliikana atütüleʼennüin aaʼin naashin saaʼu anain natuma naʼyataain.

5. ¿Kasa eeka süpüla watütüleʼerüin akajee naaʼin na waneeinnua?

⁵ Eesü süpüla watütüleʼerüin naaʼin na waneeinnua sükajee anain wanüiki namüin saaʼu tü kasa anasü naaʼinrakat. Eeshii süpüla waküjüin namüin tü anakat sünain nakuwaʼipa otta watütüleʼerüin naaʼin mojule naaʼin (1 Tes. 5:14). Sutuma namaain waya waneepia na wawalayuukana, eeshii süpüla watütüleʼerawalüin naaʼin (paashajeʼera Eclesiastés 4:9, 10). Püsakira paaʼin sünain tüü: «¿Taküjüinche namüin na waneeinnua jamüin kojutüka naya tamüin otta jamüin aika naya tapüla? ¿Taaʼinrüinche tia waneepia?». Anuu sünüiki tü Wiwüliakat: «Wanee pütchi aküjünaka wanaa sümaa choʼujaain shia, ¡anasü maʼin!» (Prov. 15:23, TNM).

6. ¿Jamüsü nümatsüinjeeka Satanaa naaʼin na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa? Püküja tü naaʼinrakat Satanaa nüka Job.

⁶ Müsü tü Wiwüliakat: «Mojule paaʼin wanaa sümaa müliain pia, matsüinjeerü paaʼin» (Prov. 24:10, TNM). Nütüjaa aaʼu Satanaa eein süpüla numojujeʼerüin wakuwaʼipa nümaa Jeʼwaa müleka matsüinre waaʼin nutuma. Müliashaanashi maʼin Job nutuma shiiʼiree matsüinjatüin naaʼin. Isapejeʼe nüchiki nümalajeʼerüin naaʼin Job, ayatüshia Job waneepiain nümaa Jeʼwaa (Job 2:3; 22:3; 27:5). Müshiʼiya wayakana, eeshii süpüla eejiraain waya nümaa Satanaa jee wayamülüin nia. Ayatüle watütüleʼerajiraain waaʼin sümaa wapüshi jee namaa na wawalayuukana, talateena waya jee ayateena waya aleewain nümaa Jeʼwaa.

7, 8. (1) ¿Kasa nütütüleʼeraka akajee Jeʼwaa naaʼin na aʼyataashiikana nümüin? (2) ¿Kasa naaʼinrajatka na kachoinkana süpüla nashatüin nukuwaʼipa Jeʼwaa? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaa suluʼukat süpana 7).

⁷ Nütütüleʼerüin Jeʼwaa saaʼin wayuu süpüshuaʼa. Müshi chi Salmistakai: «Nnojoishi wattaluʼuin Jeʼwaa noulia na mojukana aaʼin otta nükaaliinjain na wayuu yüülakana aaʼin» (Sal. 34:18, TNM; noota). Wanaa sümaa niimolojooin aaʼin Jeremías sümaa mojuin naaʼin, naapüin Jeʼwaa nünüiki nümüin süpüla nükaaliinjain nia (Jer. 1:6-10). Nüjütüin Jeʼwaa wanee aapiee nünainmüin Daniel süpüla nütütüleʼerüin naaʼin, «aishi maʼin pia tapüla» müshi Jeʼwaa nümüin (Dan. 10:8, 11,  18, 19). Eesü süpüla paaʼinrüin tia süpüla pütütüleʼerüin naaʼin na wawalayuukana, na pürekutsootkana jee na laülaayuukana.

⁸ Nütüjaa aaʼulu Jeʼwaa choʼujaain nütütüleʼerüin naaʼin Jesuu soʼu yaajachin nia mmapaʼa, mayaainjeʼe kakaliain naya kottiraain paala. Naapüin Jesuu nünüiki chi Nüshikai iipünaajee nuʼttaiwaʼaya sünain aküjaa pütchi jee suʼunnaa yaajachin nia mmapaʼa. Piantua müin nünüiki Jeʼwaa nümüin: «Anii chi Tachonkai aishikai tapüla. Talatüshi maʼi taya nümaa» (Mat. 3:17; 17:5). Atütülaakajasaʼa maʼin naaʼin Jesuu wanaa sümaa nüküjüin chi Nüshikai alin nia nüpüla sümaa talatüin nia nümaa. Wanee ai süpülapünaa nuʼutünüin aaʼin Jesuu, shapaasü maʼin naaʼin. Nüjütüinjeseʼe Jeʼwaa wanee aapiee nünainmüin süpüla nütütüleʼerüin naaʼin jee nümülialüin naaʼin (Luc. 22:43). Jiakana kachoinkana, jüshata nukuwaʼipa Jeʼwaa, jütütüleʼera naaʼin waneepia na jüchonniikana. Jipelisitaaja naya naaʼinrapa kasa anasü. Napüleeruaanüle aaʼin suluʼu nakoleejiase, jüchajaa sukuwaʼipa süpüla jükatchinrüin naaʼin otta süpüla eejiraain naya sümaa tia.

9. ¿Kasa shikirajaka anain waya tü naaʼinrakat Jesuu namüin na aluwataaushiikana?

⁹ Anasü maʼin washatüle nukuwaʼipa Jesuu. Wanee ai süpülapünaa ouktüin Jesuu, nuʼlojooin nooʼui na aluwataaushiikana jee nüküjüin namüin anain maʼin nukuwaʼipa wayuu nnojorüle yaletayaain naaʼin. Yaletaya aaʼinchii na nikirajüinkana Jesuu, aʼülüjaajiraʼawaishii naya saaʼu jaralin chii miyoʼuin naʼakajee. Jee Pedro, nüküjüin nümüin Jesuu nnojolinjachin niyüülajüin nia (Luc. 22:24, 33, 34). Akaisaʼa Jesuu, nnojotsü shiain jülüjain naaʼin tü kasa mojusü naaʼinrakat na nikirajüinkana. Nütütüleʼerawalin Jesuu naaʼin süpüla waneepiain naya nümaa. Nüküjüin namüin na nikirajüinkana sünain alanaʼaleejeeriain sünain anain maʼin tü naaʼinreetkat suulialeʼeya tü naaʼinrapuʼukat jee nüküjüin namüin alin maʼin naya nüpüla Jeʼwaa (Luc. 22:28; Juan 14:12; 16:27). Wasakira waaʼin sünain tüü: «¿Kasache taaʼinraka süpüla tashatüin nukuwaʼipa Jesuu? ¿Tepelisitaajüinche na waneeinnua saaʼu tü anakat sünain nakuwaʼipa shiataapa jülüjain taaʼin tü kasa mojukat natuma?».

10, 11. ¿Kasa naaʼinraka Pablo süpüla nütütüleʼerüin naaʼin na nuwalayuukana? ¿Kasa eeka süpüla sülatüin nümüin sutuma naaʼinrüin tia?

¹⁰ Yootopuʼushi chi aluwataaushikai Pablo süchiki tü kasa anasü naaʼinrakat na nuwalayuukana. Kakalia nia waraittüin namaa waneeinnua anoujashii, niʼraajüinjeseʼe maʼin tü nakuwaʼipakat. Nnojotpejeʼe nüshajüin süchiki wanee kasa mojusü naaʼinraka naya anoujashiikana, anasü maʼin nünüiki nachiki. Jamüshijaʼa Pablo, nüküjüin süchiki alin maʼin Timoteo nüpüla, müshi aka wanee nüchon nümüin otta nüküjüin nükaaliinjeenain Timoteo na anoujashiikana sünain tü kasa choʼujaakat namüin (1 Cor. 4:17; Filip. 2:19, 20). Akaʼaya Pablo, nüküjüin namüin na corintojeʼewaliikana wayuuin maʼin tütüshi Tito sünain akaaliinjaa na wawalayuukana (2 Cor. 8:23). Atütülaakajasaʼa naaʼin Timoteo nümaa Tito naapapa nünüiki Pablo nachiki.

¹¹ Nüchajaain maʼin sukuwaʼipa Pablo nümaa Bernabé süpüla natütüleʼerüin naaʼin na anoujashiikana mayaainjeʼe eein süpüla noʼutünüin aaʼin. Jamüshiijaʼa naya, natüjaa aaʼu wainmain wayuu oʼuteeka naaʼin chaa Listra. Ayatapejeʼe naya oʼunüin Listramüin süpüla natütüleʼerüin naaʼin na jekenakana anoujain jee nakaaliinjain naya süpüla waneepiain nümaa Jeʼwaa (Aluw. 14:19-22). Shiasaʼa chapa naya Éfeso, eejatü waneeirua wayuu aʼürülaaka nünain Pablo. Ayatapejeʼe nia makatüin Éfeso süpüla nütütüleʼerüin naaʼin na nuwalayuukana. Müsü tü Wiwüliakat: «Neenajirüin [Pablo] na anoujashiikana süpüla naashajaainjachin namaa süpüla nachecherüinjatüin naaʼin sünain anoujaa. Je süchikijee, apütaashi nia napüla je oʼunüshi nia chai nukua suluʼumüin tü mmakat Macedonia. Alatüshi nia suluʼupünaa tü pueulokalüirua suluʼukat tia mmakat sünain akatsinjaa naaʼin na anoujashiikana süka wainma pütchi. Je yalejee, oʼunüshi chamüin Greciamüin» (Aluw. 20:1, 2).

12. ¿Jamüsü anaka woʼunüle sünain tü outkajawaakat?

¹² Keeʼireesü naaʼin Jeʼwaa anain wakuwaʼipa, nuluwataainjeseʼe waya süpüla woutkajaʼawaliin waneepia. Ekirajaashii waya nüchiki Jeʼwaa sünain tü outkajawaakat otta atütüleʼerajiraashii waya waaʼin (1 Cor. 14:30, 31; paashajeʼera Hebreokana 10:24, 25). Anuu sünüiki Cristina, tü wayuu waashajaakalü achiki suʼttiajee ekirajaayakat tüü: «Tü kamalainkat maʼin tamüin sünain tü outkajawaakat shia süka neeʼiyatüin na tawalayuukana alin taya napüla otta natütüleʼerüin taaʼin. Eesü tantawaire sünain tü outkajawaakat sümaa mojuin taaʼin, nayasaʼa na wawalayuu jieyuukana, arütkaashii tanainmüin otta akoʼojooshii tanain sümaa ‹anachonsü maʼin pia› namüin tamüin. Naküjüin tamüin sünain alin taya napüla otta talatüin naya sutuma neʼrüin kooʼomüin tanoula. Anasü taaʼin sutuma natütüleʼerüin taaʼin». Choʼujaashaatasü maʼin watütüleʼerüin naaʼin na waneeinnua (Roma 1:11, 12).

13. ¿Jamüsü choʼujaaka natütüleʼennüin aaʼin na wawalayuu kakaliainnakana aʼyataain nümüin Jeʼwaa?

¹³ Jaʼitaichi kakaliaichin aʼyataain wanee wayuu nümüin Jeʼwaa, choʼujaasü nütütüleʼennüin aaʼin. Jülüja paaʼin nukuwaʼipa Josué. Nüneeküin Jeʼwaa Josué süpüla nekiipüʼüin na israeliitakana nalüʼülaapa sünainmüin tü mma naapüinjatkat Jeʼwaa namüin. Mayaapejeʼe kakaliaichin Josué sünain aʼyatawaa nümüin Jeʼwaa soʼu tia, nuluwataain Jeʼwaa Moisés sünain atütüleʼeraa naaʼin, müshi Jeʼwaa: «Piʼitaa Josué niaiwa nekiipüʼüin na israeliitakana. Pütütüleʼera naaʼin jee pükatsüinra naaʼin süpüla tia. Niainjachi oʼuniraka naya süpüla naapaain tü mma piʼreetkat» (Deut. 3:27, 28, TNM). Choʼujaashaatasü nütütüleʼennüin aaʼin Josué soʼu tia süka wainmatuainjachin nütkaain namaa naʼünüü na israeliitakana otta ayamüluushi nia uatua (Jos. 7:1-9). Maaʼulu yaa, eeshii süpüla watütüleʼerüin naaʼin na wawalayuu aʼyataakana maʼin süpüleerua nupueulose Maleiwa maʼaka naaʼin na laülaashiikana suluʼu tü outkajaaleekat otta na wawalayuu alapalaakana waaʼu (paashajeʼera 1 Tesalónica 5:12, 13). Müshi wanee wawala alapalaai naaʼu na wawalayuukana: «Eeshii noʼutku na wawalayuu ashajakana karaloukta süpüla naapüin analuʼut wamüin. Naküjüin wamüin talatüin naya sutuma walapalaain naaʼu. Wanaajaain tia karalouktakalüirua otta waashajeʼerawaliin shia mojuwaipa waaʼin. Atütülaasü waaʼin natuma na wawalayuukana».

14. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu aneerüin nukuwaʼipa wanee wayuu wachiaale nia?

¹⁴ Soʼu wanee kaʼi, nüchiaain Pablo na anoujashii corintojeʼewaliikana, shiasaʼa sutuma noonooin sümaa tü nümakat namüin, anasü nünüiki namüin (2 Cor. 7:8-11). Eesüjaʼa süpüla keeʼireein naaʼin ayatüin naya sünain aaʼinraa tü anasükat sutuma tü nümakat Pablo namüin. Eesü süpüla nashatüin nukuwaʼipa Pablo na laülaashiikana jee na kachonshiikana. Anuu nünüiki Andreas, piamashii nüchonnii: «Pütütüleʼerüle naaʼin na tepichikana pükaaliinjeena naya süpüla kooʼomüin nanoula jee suulia mojuin naaʼin. Jee naapaweerü amaa tü pümakat namüin pütütüleʼerawaire naaʼin. Mayaainjeʼe natüjaain aaʼu na wachonniikana tü kasa anasü naaʼinrajatkat, choʼujaasü watütüleʼerüin naaʼin waneepia süpüla ayatüin naaʼinrüin tia».

15. ¿Kasa maa eeka süpüla watütüleʼerawaliin aka naaʼin na waneeinnua?

¹⁵ Waküja namüin na wawalayuukana kojutüin maʼin wamüin tü kasa naaʼinrakat jee anain maʼin tü nakuwaʼipakat (2 Crón. 16:9; Job 1:8). Waaʼinrüle tia, washatüin nukuwaʼipa Jeʼwaa otta Jesuu. Kojutüsü namüin süpüshuaʼa tü kasa waaʼinrakat napüleerua, jaʼitasü paliʼirüin tü waaʼinrakat süka kapüleein shia wamüin (paashajeʼera Lucas 21:1-4; 2 Corinto 8:12). Watüjaa aaʼulu kapüleein namüin na wawalayuu laülaainnakana nantawaliin sünain tü outkajawaakat jee nojuʼitawaliin sünain aküjaa pütchi. Watütüleʼera naaʼin otta waküja namüin kojutüin maʼin wamüin tü naaʼinrakat.

16. ¿Kasa jülüjainjatka waaʼin süpüla watütüleʼerüin naaʼin na waneeinnua?

¹⁶ Watütüleʼera naaʼin na waneeinnua waneepia. Piʼrapa naaʼinrüin wanee wayuu kasa anasü, pipelisitaaja nia saaʼu tia. Wanaa sümaa nüntüin Pablo nümaa Bernabé Antioquíamüin chaa Pisidia, müshii na sülaülashiikana tü ekirajüleekat namüin: «Müleka eere wanee pütchi jüküjeeka süpüla jütütüleʼerüin naaʼin na wayuukana, anasü jüküjüle». Najayatüin tia Pablo süpüla nütütüleʼerüin naaʼin na wayuukana (Aluw. 13:13-16, TNM; Aluw. 13:42-44). Watütüleʼerapa naaʼin na waneeinnua, eesü süpüla natütüleʼerüin waaʼinya (Luc. 6:38).

17. ¿Kasa anaka süpüla waaʼinrüin watütüleʼerapa naaʼin na waneeinnua?

¹⁷ Pansaa wanüiki. Wanaa sümaa nütütüleʼerüin Jesuu naaʼin na anoujashii chejeʼewaliikana Tiatira, pansaasü nünüiki namüin süchiki tü kasa anasü naaʼinrakat (paashajeʼera Alateetkat Mapeena 2:18, 19). ¿Eesüche süpüla waaʼinrüin tü naaʼinrakat Jesuu? Eesü süpüla wepelisitaajüin wanee wayuu epijaka süchonnii sümüiwaʼa saaʼujee tü kasa anasü saaʼinrakat mayaainjeʼe kapüleein shia sümüin. Kachonle pia, pipelisitaaja na püchonniikana saaʼujee naʼyataain maʼin nümüin Jeʼwaa. Püküja namüin tü kasa anasü naaʼinrakat. Pansaale wanüiki watütüleʼerapa naaʼin na waneeinnua, nayaawateerü aaʼu shiimain tü wamakat namüin.

18, 19. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla wakaaliinjiraain sünain tü anoujaakat?

¹⁸ Nuluwataain Jeʼwaa Moisés süpüla nütütüleʼerüin naaʼin Josué otta nükatchinrüin naaʼin. Nnojoipejeʼe aashajaain wamaa Jeʼwaa maaʼulu yaa otta nnojotsü nüküjüin wamüin jaralüinjatüin watütüleʼerüin aaʼin. Talatapejeʼe naaʼin wamaa niʼrüle watütüleʼerüin maʼin naaʼin na waneeinnua (Prov. 19:17; Heb. 12:12, TNM). Jamüshijaʼa nikirajüle wanee wawala sünain tü outkajawaakat, waküja nümüin anashaatain tü nüküjakat wamüin. Eesüjaʼa nüküjüle tü waaʼinrajatkat süpüla eejiraain waya sümaa tü alatakat wamüin jee wayaawatüle saaʼu wanee pütchi suluʼujeejatka tü Wiwüliakat nutuma. Ashajüsüinka karaloukta wanee wawala nümüin wanee wawala ekirajaka sünain tü outkajawaakat, müsü shia: «Mayaainjeʼe yootuin taya pümaa motsomüin, piyaawata aaʼulu mojuin taaʼin. Pümüliajapejeʼe taaʼin sümaa pükatchinrüin taaʼin. Anasü maʼin pünüiki sünain ekirajaa jee yootopa pia tamaa, tia nüsülain tamüin Jeʼwaa».

¹⁹ Akaaliinjiraajeena waya sünain tü anoujaakat waaʼinrüle tü nümakat Pablo: «Anakaja müleka ayatüle jütütüjüin na juwalayuukana sünain anoujaa süpüla laülaajiraainjatüin jaaʼin sünain anoujaa jüpüshua» (1 Tes. 5:11). Talateechi maʼin Jeʼwaa watuma ayatüle watütüleʼerajiraain waaʼin waneʼewai wakua.