1. (1) ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu eein süpüla taashin nupueulose Maleiwa suulia süchepchieein Babilonia tü Miyoʼusükat? (2) ¿Kasa wekirajaainjatka anain jooluʼu?

SÜNAIN tü ekirajaayakat pienchi, wekirajaa anainrü noʼttüin na anoujashii shiimainshiikana sünain süchepchiain Babilonia tü Miyoʼusükat. Nnojoliipejeʼe naya achepchieeinjanain waneepia. Watüjaakaʼa saaʼu tia shia sutuma nuluwataain naya Maleiwa sünain ojuʼitaa suluʼujee tü iküleesiairua ekirajaka alawaa (paashajeʼera Alateetkat Mapeena 18:4). Shiiʼiyatüin tia eein süpüla taashin na anoujashii shiimainshiikana suulia süchepchieein Babilonia tü Miyoʼusükat. Watüjawee maʼin aaʼu joujanain taashin naya. Süpülapünaa watüjaain saaʼu tia, wekirajaa sünain pütchikat tüüirua: ¿Kasa naaʼinraka na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat sutuma tü saaʼinrakat Babilonia tü Miyoʼusükat? ¿Kasa naaʼinraka na wawalayuukana suʼunnaa tü Primera Guerra Mundial münakat süka keeʼireein maʼin naaʼin aküjaa pütchi? ¿Süchepchiashiiche naya Babilonia tü Miyoʼusükat sutuma choʼujaain sunouktünüin nakuwaʼipa?

2. ¿Kasa naaʼinraka na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat kakalia süpülapünaa tü Primera Guerra Mundial münakat?

² Kakalia süpülapünaa tü Primera Guerra Mundial münakat (1914-1918), nütüjaatüjülia aaʼu Charles Taze Russell otta waneeinnua Ekirajaalii sünain tü Wiwüliakat nnojoluin nekirajüin sünain tü shiimainkat  na anoujakana nünain Jesuu naashin. Chi wawalakai Russell jee na wanee wawalayuukana, nnojoishii naʼakeein na ekirajüliikana sünain alawaa. Aküjünüsüjeseʼe suluʼu Zionʼs Watch Tower (Aapiria Wayuu) ojuʼitaka soʼu 1879, saʼakain Babilonia tü Miyoʼusükat napüshuaʼa na suluʼukana tü iküleesiairua aʼyataajiraakat namaa na sülaülashiikana mma. Jaʼitainna waneepiain naya nümaa Kürisüto naashin, sünainpünaashii naya «tü wayuu maaʼinsatkat» (paashajeʼera Alateetkat Mapeena 17:1, 2).

3. ¿Kasa naaʼinraka na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat süpüla neeʼiyatüin nnojoluinnapain naya sünainpünaain tü iküleesiairua eere shikirajünüin sünain alawaa? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaa suluʼukat süpana 27).

³ Natüjaa aaʼu na anoujashii waneepiakana nümaa Maleiwa nnojoluin süpüla saʼakain naya tü iküleesiairua eere shikirajünüin alawaa, süka jamüin, nnojoleenain anakuwaʼipalüin naya nutuma Maleiwa. Sutuma tia, watta naalii wawalayuu aluwataakana karaloukta namüin na shikiipüʼükana tü iküleesiairua eepuʼule naya. Naküjüin sünain tia karalouktakalüirua nnojoliinjanain sümaain naya tia iküleesiakalüirua. Eeshii eekai naashajeʼerüin tia karalouktakat noʼupala napüshuaʼa na suluʼukana tü iküleesiakat. Shiasaʼa eere nnojoluin nooʼulaanüin naluwataain karaloukta, neitajüin shia namüin na oʼunawaikana suluʼu tia iküleesiakalüirua. Neeʼiyatüin na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat nnojoluin sünainpünaain naya tü iküleesiairua ekirajakat sünain alawaa. Maʼaka jeʼra juya süpülapünaa tia, eeshii süpüla noʼutünüin aaʼin na eekana aaʼinrüin tü naaʼinrakat na wawalayuukana. Aʼwanajaapejeʼe tia suʼunnaa 1870 süka wainmain na sülaülashii mma nnojoliinnapakana aʼyataajiraain sümaa tü iküleesiakalüirua. Müsüjeseʼe eein süpüla saashajaain wayuu süchiki tü Wiwüliakat otta shiyouktüin tü ekirajünakalü anain suluʼu tü iküleesiakalüirua.

4. Suʼunnaa tü Primera Guerra Mundial münakat, ¿kasa naaʼinraka na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat sutuma natüjaain saaʼu tü shiimainkat süchiki Babilonia tü Miyoʼusükat?

⁴ Natüjaa aaʼu na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat nnojoluinjatüin naküjüin neʼe sümüin napüshi, naʼaleewainyuu jee na suluʼukana tü iküleesiakalüirua, nnojoliinjanain naya nanainpünaain na ekirajüliikana sünain alawaa. Keeʼireeshaatasü naaʼin sütüjaain saaʼu wayuu süpüshuaʼa müin aka saaʼin wanee wayuu maaʼinsat Babilonia tü Miyoʼusükat. Neitajüinjeseʼe 10 miyoone karalouktachein, naaʼinrüin tia tisienpüroʼu 1917 sünainmüin 1918. Sünain tia karalouktacheinkalüirua, eejatü wanee pütchi «La caída de Babilonia» sünülia. Jee aküjünüsü tü shiimainkat nachiki na anoujakana nünain Jesuu naashin. Jashichishaanashii na shikiipüʼükana tü iküleesiairua eere shikirajünüin sünain alawaa. Nnojoliipejeʼe amalajaain na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat sutuma tia. Ayatüshii naya aküjüin pütchi otta shia noonooka amaa nünüiki Maleiwa suulialeʼeya wayuu (Aluw. 5:29). ¿Kasa watüjaka sutuma tia? Watüjaa aaʼu nnojoluin noʼttüin sünain süchepchiain Babilonia tü Miyoʼusükat naya anoujashiikana suʼunnaa tü Primera Guerra Mundial münakat. Ojuʼinajüshii naya suluʼujee Babilonia suʼunnaa tia otta nakaaliinjain na wayuukana süpüla naaʼinrüin tia.

5. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu naküjüin maʼin pütchi na wawalayuukana suʼunnaa tü Primera Guerra Mundial münakat?

⁵ Sümaiwa, waküjapuʼuin nnojoluin anain nakuwaʼipa noʼuluʼu Maleiwa na aʼyataashiikana nümüin suʼunnaa tü Primera Guerra Mundial münakat. Nnojotsü anain nakuwaʼipa waashin sutuma nnojoluin naküjüin maʼin pütchi. Sünainjee tia, nuuʼulaayaain naya Jeʼwaa waaʼinruʼu süpüla süchepchiain Babilonia maʼaka jeʼra juya. Naküjapejeʼe na wawalayuu waneepiakana nümaa Maleiwa, nachajaain maʼin sukuwaʼipa süpüla ayatüin naya aküjüin pütchi soʼutpünaa juyakat 1914 sünainmüin 1918. Watüjaale saaʼu tü alatakat namüin na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat suʼunnaa tia, wayaawateerü aaʼu waneeirua pütchi aküjünaka suluʼu tü Wiwüliakat.

6, 7. (1) ¿Kasa eejiraaka amaa na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat suʼunnaa tü Primera Guerra Mundial münakat? (2) ¿Kasa wayaawataka aaʼujee naküjüin maʼin pütchi na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat?

 ⁶ Aküjüshii maʼin pütchi na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat suʼunnaa tü Primera Guerra Mundial münakat. Wainmapejeʼe tü kasa eejiraakalü amaa naya. Wekirajaa sünain piamasü neʼe. Palajana, nnojoishii aküjüin neʼe naya pütchi süka tü Wiwüliakat sümüiwaʼa. Aküjüshiʼiya naya pütchi süka tü karaloukta neitajakat sümüin wayuu süpüla sütüjaanüin saaʼu tü shiimainkat. Shiasaʼa wanaa sümaa süpülajünüin tü karalouktakat Misterio terminado natuma na sülaülashiikana mma soʼu 1918, wainma wawalayuu isakana achiki aküjaa pütchi. Tü wanee kasa kapüleekat aaʼujee namüin naküjüin pütchi, shia sutuma süntüin wanee shunui aishaatasü maʼin, Gripe española sünülia. Sutuma kalataaralüin tia shunuikat, kapüleesü namüin na wawalayuukana oʼunajawaa jee aküjaa pütchi sümüin wayuu. Ayatapejeʼe aküjüin maʼin pütchi na wawalayuukana.

⁷ Soʼu 1914, neeʼiyatüin na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat tü Foto-Drama de la Creación münakat; müsü aka saaʼin wanee peliikula, wainma sünoʼu jee kanüisü shia. Eiwaʼalajatia shiʼra wayuu wanee Drama eeka müin aka saaʼin tia. Tü eeʼiyatünakat suluʼu, shia tü alatakat soʼujee nukumajünüin Adán sünainmüinreʼeya sajaʼlajaain nuluwataaya Jesuu. Tü palajatkat sukua shiiʼiyatünüin tü Dramakat soʼu 1914, alatüsü suulia 9 miyoone wayuu anajaka tia. Wainmaleeshiʼiya na wayuu anajakana tia dramakat noulialeʼeya na aküjülii pütchi eekana maaʼulu. Soʼu 1916, oʼunüshii maʼaka 809 miit wayuu sünain tü outkajawaakat chaa Estados Unidos. Shiasaʼa soʼu 1918, akooʼomüinraashii na oʼunakana sünain tü outkajawaakat, eetaashii maʼaka 950 miit. Aküjüshii maʼin pütchi na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat soʼu tia.

8. ¿Kasa naaʼinraka na wawalayuukana suʼunnaa tü Primera Guerra Mundial münakat süpüla natütüleʼerüin naaʼin na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat?

⁸ Suʼunnaa tü Primera Guerra Mundial münakat, aʼyataashii maʼin na wawalayuukana süpüla nakumajüin karalouktairua suluʼujeejatka tü Wiwüliakat otta süpüla natütüleʼerüin naaʼin na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat. Sutuma tia, ayatüshii naya sünain aküjaa pütchi. Anuu nünüiki Richard H. Barber, wanee wawala aküjakai  maʼin pütchi soʼu tia, müshi nia: «Ayatüshiʼiya eein wawalayuu alapalaakana naaʼu na wawalayuukana otta ayatüsia ojuʼitawalüin tü rewiisütakat Aapiria Wayuu. Jee müsia waluwataain shia Canadámüin eerejeʼe süpülajünüin chaʼayaa. Taluwataain waneeirua sukoopiain tü karalouktakat Misterio terminado namüin waneeinnua taʼaleewainyuu chaa Canadá, nnojotsü namaʼana süka süsütünüin noulia sutuma pulusiia. Kettaasü suluʼu nuwotsiiyase wanee wayuu tia karalouktakat. Nuchuntüin wamüin chi wawalakai Rutherford waaʼinrüinjatüin outkajawaa miyoʼu suluʼu waneeirua pueulo chakat wopumüin sünain Estados Unidos. Jee nuluwataain waneeinnua wawalayuu süpüla natütüleʼerüin naaʼin na waʼaleewainkana».

9. (1) ¿Jamüsü choʼujaaka sunouktünüin sukuwaʼipa nupueulose Maleiwa soʼu 1914 sünainmüin 1919? (2) Mayaapejeʼe choʼujaain nanoukteʼerüin nakuwaʼipa naya wawalayuukana, ¿jamüsü watüjaaka saaʼu nnojoluin shiain achepchieein anainjee naya tia?

⁹ Eesü waneeirua kasa nanoukteʼerüinjatka sünain nakuwaʼipa na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat. Nnojotpuʼusü natüjaain maʼin aaʼu kasain sünainpünaain oonowaa namaa na sülaülashiikana mma (Roma 13:1, TNM). Sutuma tia, eeshii eekai sünainpünaain atkawaa jee poliitika. Jamüsüjaʼa maayoʼu 30 soʼu 1918, wanaa sümaa nuchuntüin chi aluwataakai saaʼu Estados Unidos suʼuraajüin wayuu süpüla sajaʼttüin tü atkawaakat, aküjünüsü namüin na wawalayuukana suluʼu Aapiria Wayuu noʼuraajüinjanainya. Eeshii wawalayuu aapakana nneerü süpüla tia atkawaakat. Eeshii eekai surulaalüin otta aluwataanüshii sünain atkawaa. Mayaapejeʼe choʼujaain nanoukteʼerüin nakuwaʼipa naya wawalayuukana, nnojotsü shiain achepchieein anainjee naya tia sutuma Babilonia tü Miyoʼusükat. Suʼunnaa tia, ojuʼinajüshii naya suluʼujee Babilonia tü Miyoʼusükat (paashajeʼera Lucas 12:47, 48).

10. ¿Kasa naaʼinraka na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat sutuma kojutüin namüin tü kataakalü oʼu?

¹⁰ Shiimainya nnojoluin natüjaain maʼin aaʼu na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat nnojoliinjanain sünainpünaain naya atkawaa jee poliitika. Natüjaapejeʼe saaʼu nnojoluin anain oʼutaa saaʼin wayuu. Mayaapejeʼe surulaalüin waneeinnua wawalayuu sümaa kaʼapülajüin naya sünain tü Primera Guerra Mundial münakat, nayouktüin oʼutaa saaʼin wayuu. Noʼutku na ayouktakana aaʼinraa tia, aluwataanüshii napüleerua na wanee surulaatkana süpüla noʼutünüin aaʼin.

11. ¿Kasa naaʼinraka na sülaülashiikana mma sutuma nnojoluin natkaweein na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat?

¹¹ Jashichishi maʼin chi Yolujaakai sutuma waneepiain na wawalayuukana nümaa Jeʼwaa. Sutuma tia, aainjüshi kasa mojusü namüin na wawalayuukana nakajee na sülaülashiikana mma (Sal. 94:20). Eeshi wanee shikiipüʼü surulaat chejeʼewai Estados Unidos, James Franklin Bell nünülia. Nüküjüin nümüin chi wawalakai Rutherford otta nümüin Van Amburgh, naikkaleʼerüinjatüin wanee pütchi na sülaülashiikana tia mmakat süpüla nuʼutünajachin aaʼin wanee wayuu eekai nnojoluin nütkaweein sümaa surulaalüin nia. Naya naashajaakana achiki na wawalayuukana. Jashichishi chia shikiipüʼükai surulaat otta nüküjüin nümüin chi wawalakai Rutherford nnojoluin süikkaleʼennüin tia pütchikat sutuma niyouktüin shia chi aluwataaikai saaʼu Estados Unidos. Nümaka chia shikiipüʼükai surulaat: «Watüjaa aaʼu jamüinjatüin sukuwaʼipa süpüla wataʼülüin jia, wounteerü waaʼinrüin shia».

12, 13. (1) ¿Jamüshii napüreesajinnaka na mekiisaliikana wawalayuu? (2) ¿Nnojoluitpache keeʼireein naaʼin na wawalayuukana oonowaa nümaa Jeʼwaa sutuma püreesain naya? ¿Jamüsü maka pünüiki?

¹² Natüjaa aaʼu mapa na sülaülashiikana mma tü naaʼinrüinjatkat süpüla müliain natuma na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat. Napüreesajirüin chi wawalakai Rutherford, Van Amburgh otta aipiruashii wawalayuu nooʼomüin, shikiipüʼüjanashii naya Watch Tower Society soʼu tia. Naashin chi juez süsalakai atuma naya, keemaleeshiʼiya naya noulialeʼeya kojuyashii surulaat alemaniajeʼewalii. Naashin niakai, kaainjalashii naya namüin  na sülaülashiikana mma, namüin na surulaatkana otta sümüin süpüshuaʼa tü iküleesiakalüirua, müshiijeseʼe süchekajünüinjatüin namüin naainjala naashin. Kakaliainjana püreesain naya wawalayuukana suluʼu wanee kaatset chaa Atlanta (Georgia). Sajaʼttapa tü atkawaakat, ajütünüshii na wawalayuukana otta nnojoluitpa eʼitaanüin naaʼu kaainjalain naya.

¹³ Suʼunnaa püreesain na mekiisaliikana wawalayuu, ayatüshii naya oonooin sümaa tü Nuluwataakalü anain Maleiwa. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu tia? Aluwataashii naya karaloukta nümüin chi aluwataaikai saaʼu Estados Unidos süpüla nachuntüin nümüin nojuʼitinnüin suluʼujee tü kaatsetkat. Naküjüin suluʼu tia karalouktakat nnojoluinjanain woʼutüin saaʼin wayuu saashin tü Wiwüliakat. Naashin na wawalayuukana, chi wayuu eekai naapüin naaʼin nümüin Maleiwa sümaa nnojoluin noonooin sümaa nünüiki, mojeerü nukuwaʼipa noʼuluʼu Maleiwa otta ajaʼttinneechi nutuma. Sutuma tia, nnojoishii oʼuteein saaʼin wayuu naya wawalayuukana. Meimmoluinsalii naya makaʼa nashajüin tia karalouktakat nümüin chi aluwataaikai saaʼu Estados Unidos. Keeʼireeshaatasü naaʼin naya wawalayuukana noonooin nümaa Jeʼwaa.

14. Püküja kasain alatüin soʼujee 1914 sünainmüin 1919 saashin tü Wiwüliakat.

¹⁴ Süküjüin tü Wiwüliakat kasain alatüin namüin na Ekirajaaliikana sünain tü Wiwüliakat soʼujee 1914 sünainmüin 1919 (paashajeʼera Malaquías 3:1-3). Nia Jeʼwaa chi Senyotkai otta Jesuu nia «chi anüliee sümaajachikai tü pütchi pansaatüjütkalia». Jee nia Jesuu antaka sünain anaʼlawaa namüin «na nüchonniikana Leví», naya makana, naya na anoujashii chainjanakana chaa iipünaa. Süchikijee tia, nunouktüin Jeʼwaa nakuwaʼipa otta wulesü nakuwaʼipa nutuma; kettaashii naya soʼujee tia süpüla wanee aʼyatawaa jeketü aapünajatka namüin. Soʼu 1919, nüneeküin Jesuu «chi achepchiee oonookai otta kekiikai maʼin» süpüla nuʼunirüin nakuwaʼipa na aʼyataashiikana nümüin Jeʼwaa sümaa nekirajüin naya (Mat. 24:45, TNM). Taashisü soʼujee tia tü nupueulosekat Maleiwa suulia Babilonia tü Miyoʼusükat. Soʼujeʼereʼeya tia, wainmairü kasa natüjaaka aaʼu süchiki tü keeʼireekat naaʼin Maleiwa otta amuloʼulaasü naalin Maleiwa napüla. Talatashaanashii naya sutuma anain maʼin nakuwaʼipa nutuma Maleiwa. ^[1]

15. ¿Kasa waaʼinrajatka sutuma talatüin waya saaʼu taashin waya suulia süchepchiaa Babilonia tü Miyoʼusükat?

¹⁵ Talatüshii maʼin waya saaʼu taashin waya suulia süchepchiaa Babilonia tü Miyoʼusükat. Isashaanasü maʼin nüchiki Satanaa najaʼlajeʼerüin tü anoujaa shiimainsükat. Sotuinjatpejeʼe waaʼin niain Jeʼwaa taashin atuma waya. Jee keeʼireeshaatasü naaʼin suʼttaainjatüin wayuu süpüshuaʼa (2 Cor. 6:1, TNM). Wainmayütpejeʼe wayuu anamia süchepchiaka tü iküleesiairua eere shikirajünüin sünain alawaa. Choʼujaashaatasü wakaaliinjain naya. Wachajaa maʼin sukuwaʼipa süpüla washatüin nakuwaʼipa na wawalayuu waneepiakana nümaa Jeʼwaa jee wakaaliinja na wayuukana süpüla taashin naya suulia süchepchiaa tü alawaakat.