1. ¿Jamüsü choʼujaaka wamüin wapüshuaʼa sümüliannüin waaʼin?

CHOʼUJAASÜ wamüin wapüshuaʼa sümüliannüin waaʼin. Eesü shapaale maʼin waaʼin sutuma wanee kasa jee sülatüle kasa mojusü wamüin. Eesüjaʼa müliale waaʼin sükajee laülaainnain waya, ayuulin waya jee shiale sünainjee nünaajaain wanee wapüshi. Otta eeshiijaʼa müliale waya atumawaa, süka jamüin, mantujuleeitpain anain wayuu maaʼulu yaa. Sünainjee müliain maʼin wayuu maaʼutpünaa yaa, wayaawata aaʼu sülüʼülüin maʼin sükalia sajaʼttüinjatüin tü kasakalüirua otta walüʼülüin maʼin süpüla ekeroloo suluʼumüin tü mma jeketkat (2 Tim. 3:1). Eeshiijaʼa kakaliainnale waya sünain aʼatapajaa nikeraajüin Jeʼwaa tü nümakat, akooʼomüinraapejeʼe neʼe tü kasa mojusü alatakat wamüin. ¿Kaseetka amülialüin waaʼin?

2, 3. (1) ¿Kasa watüjaaka aaʼu nüchiki Habacuc? (2) ¿Jamüsü anaka wekirajaale sünain tü sümakat tü karaloʼuta nüshajalakat Habacuc?

² Süpüla watüjaain saaʼu susoutia asakiraakat tia, wekirajaa sünain tü sümakat tü karaloʼuta nüshajalakat Habacuc. Nnojotsü  wainmain maʼin tü kasa süküjakat tü Wiwüliakat nüchiki chia nünüikimaajachikai Maleiwa. Tü nünüliakat Habacuc eesüjaʼa maluʼurüle shia: «Emetutsü Nujuupatia». Sutuma tia, eesüjaʼa süntajaale suluʼumüin wekii müin nujuupatakai waaʼin Jeʼwaa süpüla nümülialüin waaʼin otta wayale achecheraain nünain. Atütülaasü maʼin waaʼin sutuma tü pütchi suluʼukat tü karaloʼuta nüshajalakat Habacuc. Yootushi nia nümaa Jeʼwaa jee wainma kasa nüsakiraka anain nia. Ashajinnüshi Habacuc nutuma Jeʼwaa tü naashajaakalü achiki soʼu tia. Nütüjaa aaʼu Jeʼwaa jalouijeerüin shia wamüin (Hab. 2:2).

³ Nnojotsü wainmain maʼin tü watüjaakalü aaʼu nüchiki Habacuc. Watüjaapejeʼe saaʼu shapaain maʼin naaʼin wanaa sümaa yootuin nia nümaa Jeʼwaa. Tü karaloʼuta nüshajakat Habacuc süpüshi tü «ashajünakat paala suluʼu tü karaloukta nüchikimaajatkat Maleiwa» süpüla «süchecherüinjatüin waaʼin suʼutpünaa tü müliaakat. Je müleka süshapajaale waaʼin sünain waʼatapajüin tü naaʼinrüinjateetkat chi Maleiwakai wamüin, katsüinsü waaʼin sütüma tü pütchikat sümaʼinruʼu waʼatapajüin» (Roma 15:4). Anasü wekirajaale sünain tü sümakat tü karaloʼuta nüshajalakat Habacuc süka wayaawateerüin saaʼu kasain sünainpünaain eʼitawaa waaʼin nünain Jeʼwaa. Otta süküjain wamüin eein süpüla jimatüin waaʼin jaʼitairü sülatüin kasa mojusü wamüin jee weʼrüle wamüliala. Wekirajaa süchiki tia.

4. ¿Jamüsü shapaaka maʼin naaʼin Habacuc?

⁴ (Paashajeʼera Habacuc 1:2, 3). Mojusü maʼin tü kasa alatakat nükalioʼu Habacuc. Jee mojusü maʼin naaʼin sünainjee mojulaain maʼin na israeliitakana. Niʼrüin müliain maʼin wayuu atumawaa. Sünainjee tia, eeshijaʼa müin nnojoikai jaralin akaalinjain nia, müshijeseʼe achuntuin nia kaalinwaa nümüin Jeʼwaa. Otta eesüjaʼa nüsakirüle naaʼin sünain tüü: «¿Jouja najaʼttiraka Maleiwa tü müliaakat? ¿Jamüsü nnojotka nunoutamaatüin sukuwaʼipa tia?». Eesüjaʼa süntüle suluʼumüin nikii nnojoluin kasajatüin nümüin Jeʼwaa tü alatakat suʼunnaa tia otta nnojolin kasain naaʼinrüin süpüla nunoutüin tia. ¿Eeirü jülüjain paaʼin tia?

5. ¿Kasa watüjaka sünainjee tü karaloʼuta nüshajalakat Habacuc? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaa suluʼukat süpana 15).

⁵ ¿Nüsakirüinche naaʼin Habacuc sünain tia süka nnojoluin niʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa? Nnojotsü shiain tia. Jamüshijaʼa nia, nnojotsü nüküjaʼayatüin sümüin wayuu süchiki tü alatakat nümüin, nüküjain shia nümüin Jeʼwaa. Mayaapejeʼe shapaain naaʼin Habacuc sünainjee nnojoluin nunoutamaatüin Jeʼwaa tü alatakat nümüin otta nuuʼulaain müliain nia, ayatüsia niʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa. ¿Kasa watüjaka sünainjee nuluwataanüin Habacuc nutuma Jeʼwaa süpüla nüshajüinjatüin tü jiwaʼatakalü atuma naaʼin? Shia nnojoliinjanain waya mmoluwaain seema aküjaa nümüin Jeʼwaa tü shapaakalü atuma waaʼin. Keeʼireesü naaʼin Jeʼwaa waküjain nümüin tü suluʼukat waaʼin (Sal. 50:15; 62:8). Müsü Proverbios  3:5: «Piʼitaa maʼin paaʼin nünain Jeʼwaa, nnojo piʼitaain paaʼin sünain tü pütüjaakalü aaʼu». Naaʼinrüin Habacuc tü sümakat pütchikat tüü.

6. ¿Jamüshii woʼuraajüinjanaka nümüin Jeʼwaa?

⁶ Niʼitaain maʼin naaʼin Habacuc nünain Jeʼwaa, chi Naʼaleewainkai sümaa Nüshin. Müshijeseʼe nnojoluin mmoluwaain nia sünain aashajawaa nümaa Jeʼwaa. Nnojotsü niʼitaain naaʼin Habacuc sünain tü nütüjakalü apüleerua jee nnojotsü wainmajüin naaʼin sünainjee tü alatakat nümüin, nüküjain nümüin Jeʼwaa jamüin naaʼin. Anasü maʼin washatüle tü naaʼinrakat Habacuc, waküja nümüin Jeʼwaa tü shapaakalü atuma waaʼin süka naapüin wanüiki woʼuraajapa nümüin. Otta nütüjawee aaʼu müleka weʼitaale waaʼin nünain sükajee waküjain nümüin tü shapaakalü atuma waaʼin (Sal. 65:2). Meena nujuupatakai waaʼin Jeʼwaa nusoutule shiʼipajee tü wachuntakat nümüin jee nuʼunirüle wakuwaʼipa (Sal. 73:23, 24). Nükaalinjeena waya Jeʼwaa süpüla wayaawatüin saaʼu tü jülüjakat naaʼin süchiki tü alatakat wamüin jaʼitairü kasain alatüin wamüin. Weʼitaa waaʼin nünain Jeʼwaa jee woʼuraaja nümüin.

7. ¿Kasa naainjaka Jeʼwaa nüküjapa Habacuc nümüin tü shapaakalü atuma naaʼin?

⁷ (Paashajeʼera Habacuc 1:5-7). Nüküjapa Habacuc tü shapaakalü atuma naaʼin nümüin Jeʼwaa, eeshijaʼa nüsakirüle naaʼin sünain kaseerüin naaʼinrüin Jeʼwaa shiʼipajee tü nümakat nümüin. Niyaawatapejeʼe saaʼu Jeʼwaa jamüin naaʼin Habacuc süka müin nia aka naaʼin wanee wayuu amülialaakai aaʼin niʼrüle müliain nüchonnii. Nütüjaa aaʼu Jeʼwaa müliain maʼin Habacuc sutuma tü alatakat nükalioʼu, müshijeseʼe nuchuntuin maʼin kaalinwaa nümüin Jeʼwaa. Nnojoishi aʼülüjain Jeʼwaa nümüin Habacuc otta nüküjain nümüin tü alatajatkat namüin na israeliita eʼrüliikana wayumüin. Eeshijaʼa niale Habacuc chi palajachikai wayuu nüküjakai amüin Jeʼwaa sülüʼülüin sükalia süpüla najaʼttirajanain na mojulaashiikana.

8. ¿Jamüsü wainmajaka naaʼin Habacuc sutuma tü nümakat Jeʼwaa nümüin?

⁸ Niyaawata aaʼu Habacuc nunouteʼerüinjatüin Jeʼwaa tü alatakat. Najaʼttirajana na mojulaashiikana. Süsalainjana naya naainjala nutuma nakalioʼu. * Eeshijaʼa najaʼttirajanale naya nakajee na chejeʼewaliikana Babilonia. Nnojotpejeʼe müinjatüin sukuwaʼipa tia naaʼinruʼu Habacuc, jama mojulaaleein maʼin naya wayuukana noulialeʼeya na israeliitakana. ¿Jamüshii süsalainjanaka na israeliitakana nutuma Jeʼwaa nakajee na chejeʼewaliikana Babilonia? ¿Kasaje paainjaka piayüirejeʼe aküjünüin amüin nutuma Jeʼwaa tü nüküjakat nümüin Habacuc?

9. ¿Kasa maa nüsakiraka Habacuc nümüin Jeʼwaa?

⁹ (Paashajeʼera Habacuc 1:12-14, 17). Mayaapejeʼe niyaawatüin saaʼu Habacuc süsaleenain nutuma Jeʼwaa na mojulaashiikana nakajee na chejeʼewaliikana Babilonia, moʼooshi nia sutuma. Nnojotpejeʼe yaletüin naaʼin Habacuc, makalaka ayatüin niʼitaain naaʼin nünain Jeʼwaa. Naashin niakai, ayateechi Jeʼwaa müin aka saaʼin wanee «Ipa Miyoʼu» nümüin (Deut. 32:4; Isa. 26:4). Nütüjaa aaʼu Habacuc kamaneein maʼin Jeʼwaa, alin na wayuukana nüpüla otta nnojoishi kashapajaaralin nia. Müshijeseʼe nnojolin nia mmoluin seema nüsakirüin nia nüchikuaʼa: «¿Jamüsü puuʼulaaka müliain maʼin wayuu chaa Judá? ¿Jamüsü nnojotka punoutamaatüin tü alatakat chayaa? ¿Jamüshi koʼutaka neʼe pia  sümaa piʼrüin tü alatakat? ¿Nnojoishisaʼa maainjalasalin Jeʼwaa sümaa nnojoluin niʼreein tü kasa mojusükat?».

10. ¿Jamüsü eeka süpüla müin waaʼin maʼaka naaʼin Habacuc?

¹⁰ Eesüjaʼa müirüle waaʼin maʼaka naaʼin Habacuc, süka jamüin, watüjaain aaʼu tü naaʼinrüinjatkat Jeʼwaa mapeena süka wekirajünüin sutuma tü nupueulosekat. Weʼitaain waaʼin nünain Jeʼwaa, waashajeʼerüin tü Nünüikikat jee waʼatapajüin kasa anasü nutuma. Mayaapejeʼe müin tia, wasakirüin waaʼin: «¿Jouja najaʼttiraka Jeʼwaa tü müliaakat?». Wekirajaa sünain tü naaʼinrakat Habacuc otta kasain watüjain sünainjee.

11. ¿Kasa ayataka naaʼinrüin Habacuc süchikijee yootuin nia nümaa Jeʼwaa?

¹¹ (Paashajeʼera Habacuc 2:1). Jimatüsü naaʼin Habacuc süka yootuin nia nümaa Jeʼwaa. Müsüjeseʼe ayatüin naʼatapajüin nunoutüin Jeʼwaa tü alatakat chaa Judá. Jee müshi nia nümüin: «Taʼatapajeerü sümaa yüütaa tü kaʼi müliainjatkalü oʼu wayuu» (Hab. 3:16). Watta naalii na aʼyataakana waneepia nümüin Jeʼwaa sümaiwa paala eʼitaakana naaʼin nünain jee aʼatapajakana tü naaʼinrajatkat Jeʼwaa. Anasü maʼin washatüle nakuwaʼipa naya wayuukana süpüla ayatüin weʼitaain waaʼin sünain nunouteʼereerüin Jeʼwaa sukuwaʼipa tü mmapaʼakat (Miq. 7:7; Sant. 5:7, 8).

12. ¿Kasa watüjaka sünainjee tü naaʼinrakat Habacuc?

¹² ¿Kasa watüjaka sünainjee tü naaʼinrakat Habacuc? Tü Palajatkat kasa watüjaka shia, nnojoluinjanain waya ooʼulaain suulia oʼuraajaa nümüin Jeʼwaa jaʼitairü kasain alatüin wamüin. Tü wane kasa watüjakat shia, eejüinjatüin waaʼin sünain tü nümakat Jeʼwaa wamüin sükajee tü Wiwüliakat jee sükajee tü nupueulosekat. Tü apünüinkat kasa watüjaka shia waʼatapajüinjatüin nunoutüin Jeʼwaa sukuwaʼipa tü alatakat wamüin kettaapa sükalia nutuma. Müle shia watuma, jimateerü otta wachechereerü waaʼin maʼaka naaʼin Habacuc. Sünainjee kaʼatapalain waya, nnojoleerü ashapalaain waaʼin jee talateerü waaʼin mayaapejeʼe wainmain tü kasa mojusü alatakat wamüin. Watüjaa aaʼu nunouteʼereerüin chi Washi iipünaajachikai tü alatakat wamüin (Roma 12:12).

13. ¿Kasa nüküjaka Jeʼwaa nümüin Habacuc süpüla nütütüleʼerüin naaʼin?

¹³ (Paashajeʼera Habacuc 2:3). Talatüsü naaʼin Jeʼwaa süka niʼitaain naaʼin Habacuc sünain nunouteʼereerüin Jeʼwaa tü alatakat chaa Judá. Nütüjaa aaʼu chi Maleiwa Pülashikai maʼin tü müliaa niʼrakat Habacuc. Nümülialüinjeseʼe naaʼin wanaa sümaa nüküjain nümüin nusouteechin shiʼipajee tü nüsakirakalü anain nia. Anasü naaʼin Habacuc sükajee tia, müshi nümakai aaʼin Jeʼwaa nümüin: «Piʼitaa paaʼin tanain jee nnojo püshapalaain aaʼin. Jaʼitaichi müin nnojoikai tasoutamaatüin pümüin, nnojo süshapalaain paaʼin sutuma tia süka tasouteechin pümüin». Nüsoʼirüin Jeʼwaa naaʼin Habacuc sünain kettaaitpain nutuma tü kaʼi nikeraajüinjatkalü oʼu tü nümakat jee nüküjain  nümüin ayatüinjachin nia sünain aʼatapajaa. Nnojoishi amüleechin neʼe nia naaʼinrüle tia.

14. ¿Kasa waaʼinrajatka suʼunnaa weʼrüin müliaa?

¹⁴ Maʼaka naaʼinrüin shia Habacuc, waʼatapajüinjatü nunoutuin Jeʼwaa sukuwaʼipa tü kasa mojusü alatakat maaʼulu. Nnojotsü ashapalaainjatüin waaʼin otta eejüinjatü waaʼin sünain tü nümakat wamüin. Müle shia watuma, weʼitaajeerü waaʼin nünain Jeʼwaa jee jimateerü waaʼin suʼunnaa tü müliaa weʼrakat. Naashin Jesuu, nnojotsü jülüjakuʼu müinjatüin waaʼin kasouluinjatüin sülataka oʼu tia (Aluw. 1:7). Weʼitaainjatü waaʼin nünain Jeʼwaa süka niain neʼe atüjaain saaʼu joujain anashiin aaʼinraa tia. Nnojo wooʼulaain suulia aʼatapajaa, ayataʼaya waʼatapajüin nükalia Jeʼwaa sümaa nnojoluin yaletayaain waaʼin, kanoula waya otta nnojo süshapalaain waaʼin. Wajayata maʼin tü kaʼikat süpüla waʼyataain maʼin nümüin Jeʼwaa (Mar. 13:35-37; Gal. 6:9).

15, 16. (1) ¿Kasa saashajaaka achiki tü karaloʼutakat Habacuc? (2) ¿Kasa watüjaka sünainjee tü sümakat tü karaloʼutakat Habacuc?

¹⁵ Naashin Jeʼwaa, kateerü noʼu chi wayuu lotokai akuwaʼipa süka «waneepiain nia nümaa» otta müsia «pirateerü maʼin tü Mmakat sutuma tü naʼanasiakat Jeʼwaa» (Hab. 2:4, 14). Kateerü noʼu nutuma Jeʼwaa na wayuu aʼatapajakana tü kasa anasü naaʼinrajatkat jee na eʼitaakana naaʼin nünain.

¹⁶ Süka kojutuin maʼin tü aküjünakat suluʼu Habacuc 2:4, nüshajüin shia chi aluwataaushikai Pablo apünüintua suluʼu tü karaloʼutairua  nüshajalakat (Roma 1:17; Gal. 3:11; Heb. 10:38). Kanourale waya nünain Jeʼwaa jee weʼitaale maʼin waaʼin nünain, weʼreerü nikeraajüin tü nüküjakalü achiki paala jaʼitasü wainmain wamüliala. Nnojotsü jülüjainjatüin waaʼin tü kasa mojusü weʼrakat maaʼulu, shia anaka aluʼu jülüjale waaʼin tü kasa anasü weʼreetkat mapeena naashin Jeʼwaa.

17. ¿Kasa anasü weʼreetka nutuma Jeʼwaa weʼitaale waaʼin nünain?

¹⁷ Anashaatasü maʼin tü watüjakat sünainjee tü karaloʼutakat Habacuc süka sülüʼülüin maʼin sükalia süpüla sajaʼttüin kasakat süpüshuaʼa. Naashin Jeʼwaa, katüinjatü noʼu nutuma na wayuu lotokana akuwaʼipa jee na eʼitaakana naaʼin nünain. Müsüjeseʼe wakooʼomüinrüinjatüin wanoula nünain Jeʼwaa jaʼitasü kasain alatüin wamüin otta jaʼitairü kasain shapaain atuma waaʼin. Nüküjainya wamüin Jeʼwaa nükajee Habacuc eejeechin nia wamaa waneepia otta nükaalinjeenain waya. Akaʼaya nia, nuchuntuin wamüin weʼitaainjatüin waaʼin nünain sümaa waʼatapajüin sükalia süpüla süntüin tü Nuluwataayakat yaa mmapaʼamüin. Talateerü jee jimateerü naaʼin na wayuu aʼwaajakana Jeʼwaa saaʼu tü Mmakat (Mat. 5:5; Heb. 10:36-39).

18. ¿Jamüsü naaʼin Habacuc sutuma tü nümakat Jeʼwaa nümüin?

¹⁸ (Paashajeʼera Habacuc 3:16-19). Aʼwanajaasü tü jülüjakat naaʼin Habacuc sutuma tü nümakat Jeʼwaa nümüin. Jülüjasü naaʼin tü kasa pülasü naaʼinrakat Jeʼwaa süpüleerua tü nupueulosekat sümaiwa paala otta niʼitaain maʼin naaʼin nünain Jeʼwaa sünainjee tia. Mayaapejeʼe nütüjaain saaʼu Habacuc ayateechin nia müliain, anasü naaʼin süka niʼitaain naaʼin sünain nunouteʼereerüin Jeʼwaa sukuwaʼipa tü alatakat nümüin. Nütüjaa aaʼu nuʼtteʼereechin nia Jeʼwaa. Wayaawata aaʼu niʼitaashaatain maʼin naaʼin Habacuc nünain Jeʼwaa sünainjee tü nümakat suluʼu tü wetsiikulokot 18. Naashin waneinnua wayuu atüjakana süpüleerua sukuwaʼipa tü Wiwüliakat, tü nüküjeekalü achiki Habacuc suluʼu wetsiikulokot tüü shia wonnatüinjachin jee leeyatüinjachin nia sükajee talatüin maʼin naaʼin nutuma Maleiwa. Anashaatasü maʼin tü watüjakat sünainjee tia, nnojotsü neʼe nüküjain Jeʼwaa süchiki tü kasa anasü naaʼinrajateetkat mapeena, nüküjainya sülüʼülüin sükalia süpüla nikeraajüin tia.

19. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla nümülialüin waaʼin Jeʼwaa maʼaka nümülialüin naaʼin Habacuc?

¹⁹ Tü watüjakat sünainjee tü sümakat tü karaloʼutakat Habacuc shia weʼitaainjatüin waaʼin nünain Jeʼwaa (Hab. 2:4). Choʼujaasü maʼin aleewain maʼin waya nümaa Jeʼwaa süpüla ayatüin weʼitaain maʼin waaʼin nünain. Waaʼinrüinjatü apünüinsü kasa süpüla wountüin tia. Tü palajatkat kasa waaʼinrajatka shia woʼuraajüin waneepia nümüin Jeʼwaa otta waküjain nümüin tü shapaakalü atuma waaʼin. Tü wane kasa waaʼinrajatkat shia jülüjain maʼin waaʼin tü nümakat wamüin Jeʼwaa sükajee tü Wiwüliakat jee sükajee tü nupueulosekat. Tü apünüinkat kasa shia weʼitaain waaʼin sünain nunouteʼereerüin Jeʼwaa tü alatakat wamüin sümaa nnojoluin süshapalaain waaʼin. Shiaʼaya naaʼinraka Habacuc tia. Mayaapejeʼe mojuin maʼin naaʼin nuʼttaiwaʼaya sünain ashajaa tü karaloʼuta nünülialuʼukat, talatüsü naaʼin sajaʼttiamüin tü nüshajüinkat süka niʼitaashaatain maʼin naaʼin nünain Jeʼwaa. Washata nukuwaʼipa Habacuc, weʼitaa maʼin waaʼin nünain Jeʼwaa otta meenaka wojuupajiraakai aaʼin nümaa. Nnojotsü eein wanee kasa maaʼulu analeetka atuma waaʼin suulialeʼeya tia, süka jamüin, saʼakain waya wayuu mojulaasü.