1. ¿Jamüsü anakaʼa watüjale nanainjee na laülaayuukana?

 CHOʼUJAASÜ wamüin wapüshuaʼa wakaalinjünüin süpüla waaʼinrüin tü kasa anasükat. Eeshii süpüla nakaalinjain waya na laülaashiikana suluʼu tü outkajaaleekat otta waneinnua anoujashii laülaakana aaʼin sünain anoujaa. Laülaayuule woulia na akaalinjakana waya, nnojotsü jülüjainjatüin waaʼin nnojoleerüin jaloulin wamüin tü namakat sutuma laülaayuuin naya. Nücheküin Jehová wapüleerua watüjainjanain nanainjee na laülaayuukana, laülaayuu naya woulia, atüjeeshii naya süpüleerua waneirua kasa, nayaawatüin saaʼu wanee kasa otta kekiishii maʼin naya (Job 12:12).

2. ¿Kasa wekirajaajeetka anain sünain ekirajaayakat tüü?

² Nütütüleʼerüin Jehová naaʼin na anoujashiikana sümaiwa paala otta nuʼunirüin nakuwaʼipa nakajee wayuu laülaayuu maʼaka naaʼin Moisés, David otta chi aluwataaushikai Juan. Naatayaa müsü tü kasa alatakat nakalioʼu otta naatayaa müsü tü nakuwaʼipakat. Laülaayuupa naya, naküjain waneirua kasa namüin na nnojoliikana laülaayuuin süpüla naaʼinrüin tü kasa anakat, naküjain noonooinjanain maʼin sümaa nünüiki Maleiwa. Nüshajirüin Jehová tia nanüikikat suluʼu tü Bibliakat süpüla watüjainjanain sünainjee. Jaʼitainna laülaayuuin jee nnojoliin laülaayuuin waya, eejeerü tü kasa watüjakat sünainjee tü namakat (Roma 15:4; 2 Tim. 3:16). Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaajeerü anain tü namakat naya apünüinshiikana laülaayuu otta tü kasa watüjeetkat sünainjee.

«KAKALIEENA MAʼIN JIA SULUʼU»

3. ¿Kasa niʼyataaka anain Moisés nümüin Jehová?

³ Aʼyataashi waneepia Moisés nümüin Jehová, nünüikimaajachi nia Maleiwa, nekiipüʼüshi nia na israelitakana, nüchiaain naya  naaʼinrüle wanee kasa eekai mojuin otta ashajüshi nia nutuma Jehová süchiki tü kasa niʼrakat. Watta saalii tü kasa nütüjakalü apüleerua Moisés, niyuʼluin na israelitakana chejee Egiptojee otta niʼrüin watta saalii kasa pülasü naaʼinraka Jehová. Nüneeküin nia Jehová süpüla nüshajüinjatüin tü jaʼraisükat karaloʼuta ashajünaka suʼttiajee tü Bibliakat. Nüshajala tü salmokot 90, eesüjaʼa nüshajüle tü salmokot 91 otta müsia tü karaloʼutakat Job.

4. ¿Jaralii na nütütüleʼereekana aaʼin Moisés otta jamüsü naaʼinrakat tia?

⁴ Laülaapa Moisés, shikeraajapa 120 nuuyase, nuutkajeʼerüin na israelitakana süpüla nüküjain namüin süchiki tü kasa naaʼinrakat Jehová napüleerua. Neʼrüin na israelitakana süpüshi tü kasa pülasü naaʼinrakat Jehová otta tü kasa naaʼinrakat namüin na egipciokana (Éx. 7:3, 4). Neʼrüin sujutajaain tü palaa Ishosükat otta alatüshii naya pasanainpünaa sünain, neʼrüin najaʼttirüin Jehová faraón namaa na nusurulaatsekana (Éx. 14:29-31). Wanaa sümaa chajanain isashiipaʼa, naaʼinmajüin Jehová naya (Deut. 8:3, 4). Alüʼülaapejeʼe maʼin na israelitakana süpüla nantüin suluʼumüin tü Mma Aapünajatkat namüin. Müshijeseʼe naashajaain Moisés namaa süpüla nütütüleʼerüin naaʼin. a

5. ¿Kasa nüküjaka Moisés namüin na israelitakana suluʼu Deuteronomio 30:19, 20 süpülapünaa outuin nia?

⁵ ¿Kasa nüküjaka Moisés namüin na israelitakana? (Paashajeʼera Deuteronomio 30:19, 20). Nüküjain Moisés namüin na israelitakana anainjatüin maʼin nakuwaʼipa. Naapüinjatü Jehová namüin na israelitakana wanee mma anasü, kakaliainjanain naya kepiain suluʼu. Anasü maʼin tia mmakat süpüla apünajaa suluʼu. Anuu tü nümakat Jehová süchiki tia mmakat naashin Moisés: «Wanee mma anasü kaluʼuka pueulo miyoʼuyuu, waneirua pueulo nnojotka jukumajalain, miichi kaluʼuka wainma kasa anajüsü, miichi nnojotka jiʼyataalain achiirua, ishi nnojotka jupotoloin, suuʼulia uuwa sümaa suuʼulia olivo nnojotka jüpünajalain» (Deut. 6:10, 11).

6. ¿Jamüshii nuuʼulaakaʼa Jehová nashutunuin aaʼu na israelitakana?

⁶ Nüküjain Moisés wanee kasa naaʼinrajatkat na israelitakana: oonooinjana naya sümaa nünüiki Jehová süpüla ayatüinjanain naya kepiain suluʼu tü Mma Anasükat. Nütütüleʼerüin naaʼin Moisés süpüla nachecheraain nünain Jehová. Nnojoliipejeʼe oonooin na israelitakana sümaa nünüiki Jehová, müshiijeseʼe nuuʼulaain Jehová mapa nashutunuin aaʼu natuma na chejeʼewaliikana Asiria, Babilonia otta namaashii naya (2 Rey. 17:6-8, 13, 14; 2 Crón. 36:15-17, 20).

7. ¿Kasa watüjaka sünainjee tü nümakat Moisés? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

⁷ ¿Kasa watüjaka sünainjee tü nümakat Moisés? Woonoole sümaa nünüiki Jehová, kateerü woʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa. Maʼaka nalüʼülaain maʼin na israelitakana süpüla nantüin suluʼumüin tü Mma Aapünajatkat namüin, müsia wakuwaʼipa maaʼulu, alüʼülaasü maʼin süpüla naapüin wamüin Jehová tü Paʼaraiisükat, tü mma jeketüinjatkat nutuma (Is. 35:1; Luc. 23:43). Nnojoleechi eein chi Yolujaakai otta na yolujaakana soʼu kaʼikat tia (Apoc. 20:2, 3). Nnojoleena eein na wayuu anoujayaashii ekirajakana alawaa nüchiki Jehová (Apoc. 17:16). Nnojoleena müliain maʼin na wayuukana natuma na aluwataakana suluʼu tü mma kaluʼukat naya (Apoc. 19:19, 20). Nnojoleena eein wayuu mojulaashii suluʼu tü Paʼaraiisükat (Sal. 37:10, 11). Oonoojeena napüshuaʼa na wayuukana sümaa nünüiki Jehová süpüla paaʼinwajiraain jee anajiraain naya. Aijiraajeena naya otta nnojoleerü wainmajüin naaʼin saaʼu tü namakat na waneinnua (Is. 11:9). Anakatche maʼin tü wakuwaʼipainjatkat mapeena, woonoole sümaa nünüiki Jehová, ayateena waya kepiain suluʼu tü Paʼaraiisükat süpüla kaʼikat süpüshuaʼa (Sal. 37:29; Juan 3:16).

8. ¿Kasa naaʼinraka wanee wawala misioneero sutuma jülüjain naaʼin kateerüin noʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa? (Judas 20, 21).

 ⁸ Jülüjale maʼin waaʼin katüinjatüin woʼu nutuma Maleiwa süpüla kaʼikat süpüshuaʼa, oonoojeena waya sümaa nünüiki jaʼitairü jeʼtsüin maʼin tü kasa alatakat wamüin (paashajeʼera Judas 20, 21). Otta wachechereerü waaʼin suulia waaʼinrajüin tü kasa mojusü suchuntaakat waaʼin. Eeshi wanee wawala misioneero kepiapuʼushi África, nüchecherüin naaʼin suulia naaʼinrajüin wanee kasa mojusü suchuntaakat naaʼin. Anuu nünüiki: «Tatüjaa aaʼu eein süpüla nnojoluin katüin toʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa taaʼinrüle tü kasa mojusü suchuntaakat taaʼin. Tachechetpejeʼe taaʼin suulia taaʼinrüin shia, tachuntuin nümüin Jehová nükaalinjain taya. Nükaalinjaka taya Jehová jee ayatüshia taya aʼyataain nümüin sümaa anain taaʼin».

«ANEERÜ PUKUWAʼIPA»

9. ¿Kasa alataka nümüin chi aluwataashikai David?

⁹ Aluwataashi David naaʼu na israelitakana otta waneepiashi nia nümaa Maleiwa, atalejüi nia, ashajüi nia pütchi kemeʼeriaka maʼin, atüjashi nia süpüleerua atkawaa jee nünüikimaajachi nia Maleiwa. Watta saalii tü kasa mojusü alatakat nümüin David, kakalia maʼin nia nuunjulaakuʼu nümüin suulia nuʼutunuin aaʼin nutuma Saúl, chi aluwataashikai. Wanaa sümaa nuluwataain David, ounjulaakuʼu müshi nia nüchikuaʼa suulia nuʼutunuin aaʼin nutuma Absalón, chi nüchonkai, nieeshi aluwataaka nuulia David. Mayaainjeʼe sülatüin tia nümüin David otta naaʼinrüin waneirua kasa mojusü, ayatüshia nia aʼyataain waneepia nümüin Jehová. Anuu nünüiki Jehová nüchiki David: «Talatüsü maʼin taaʼin nümaa David». Oonoweeshii waya sümaa tü pütchi nümakat David (Aluw. 13:22; 1 Rey. 15:5).

10. ¿Jamüsü nüküjakaʼa David nümüin Salomón süchiki tü kasa naaʼinrajatkat?

¹⁰ Jülüja waaʼin tü nümakat David nümüin Salomón, chi nüchon aluwataainjachikai nüchikumüin. Aneekünüshi Salomón nutuma Jehová süpüla ayatüin shikirajünüin anain tü shiimainkat nüchiki Jehová otta nukumajüinjatüin wanee miichi eeinjachire nuʼwaajünüin Jehová (1 Crón. 22:5). Wainma aʼyatawaa nüpüleerua Salomón otta choʼujaajeerü nükaalinjünüin nutuma Jehová süpüla nuʼunirüin nakuwaʼipa na israelitakana. ¿Jamüsü nünüiki David nümüin Salomón? Wekirajaa süchiki tü nümakat nümüin.

11. (1) ¿Kasa nüküjaka David nümüin Salomón suluʼu 1 Reyes 2:2, 3? (2) ¿Jamüsü nukuwaʼipa Salomón sutuma noonooin sümaa nünüiki Jehová? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

¹¹ ¿Jamüsü nünüiki David nümüin Salomón? (Paashajeʼera 1 Reyes 2:2, 3). Nüküjain David nümüin Salomón chi nüchonkai, nuluwataajeechin naaʼu na israelitakana jee aneerüin nukuwaʼipa sünain aluwatawaa noonoole sümaa nünüiki Jehová. Wainma kasa anasü naapaka Jehová nümüin Salomón soʼu wainma juya otta nükaalinjain nia süpüla nuuntuinjatüin naaʼinrüin waneirua kasa (1 Crón. 29:23-25). Nukumajüin tü miichi aʼwaajüleeinjatkat Jehová, nüshajüin waneirua karaloʼuta suluʼukat tü Bibliakat otta ashajünüsü waneirua kasa nümakat suluʼu waneirua karaloʼuta suluʼukat tü Bibliakat. Eʼnnaajünüshi  maʼin Salomón suluʼu wayuuin kekiishi maʼin nia jee washirüin maʼin nia (1 Rey. 4:34). Shiasaʼa joo mapa, nnojotsü naaʼinrüin Salomón tü nümakat Jehová, aʼwaajalaʼa müshi nia mapa maleiwayaasü. Nnojotsü nücheküin Jehová tia naaʼinrakat Salomón, nnojolitchipaka nia kekiin maʼin süpüla lotuin sukuwaʼipa aluwatawaa nutuma (1 Rey. 11:9, 10; 12:4).

12. ¿Kasa watüjaka sünainjee tü nümakat David nümüin Salomón?

¹² ¿Kasa watüjaaka sünainjee tü nümakat David nümüin Salomón? Woonoole sümaa nünüiki Jehová aneerü wakuwaʼipa (Sal. 1:1-3). Mayaainjeʼe nnojoluin naapüin wamüin Jehová washirüü jee weʼnnaajünüin maʼin maʼaka naaʼin Salomón, naapeerü wamüin kekiwaa süpüla waaʼinrüin tü kasa anasükat otta nuʼunireerü wakuwaʼipa woonoole sümaa nünüiki (Prov. 2:6,7; Sant. 1:5). Tü nümakat wamüin Jehová, jalouijeerü wamüin waneekajatpa tü kasa waʼyataainjatkalü anain, tü wekirajaainjatkalü anain, tü waaʼinrajatkat süka tü nneetkat, tü wanajüinjatkat, tü waapajüinjatkat otta tü washaitüinjatkat. Woonoole sümaa nünüiki Jehová, aneerü wakuwaʼipa nümaa otta kateerü woʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa (Prov. 2:10, 11). Aleeweena waya namaa na wayuu aaʼinrakana kasa anasü otta watüjaajeerü aaʼu tü waaʼinrajatkat süpüla talatüin waaʼin sümaa wapüshi.

13. ¿Kasa saainjaka Carmen süpüla süneeküin tü anainjatkalü atuma sukuwaʼipa?

¹³ Jülüja waaʼin tü alatakat sümüin tü wawalakat Carmen, kepiaka chaa Mozambique, anainjatiaa sukuwaʼipa saaʼinruʼu shikirajaale suluʼu tü eʼiküleekat miyoʼu. Shikirajaaka sünain tü kanüliakat Arquitectura. Anuu sünüiki: «Kamalainsü maʼin tamüin tü tekirajaakalü anain. Kakaliapejeʼe taya süchiirua tü tekirajaakalü anain, eesü mapüsawaire taya sutuma, oʼunawaisü taya las 7:30 wattaʼa maalü sünainmüinreʼeya las 6:00 aipaʼa. Nnojotsü taya oʼunuin sünain tü outkajawaakat otta amatchinjaasü tanoula nünain Jehová. Tayaawataka saaʼu müin taʼyataakai namüin piamashii laama» (Mat. 6:24). Achuntusü shia kaalinwaa nümüin Jehová jee süchajaaka waneirua pütchi suluʼu tü karaloʼutakalüirua süpüla shiyaawatüin saaʼu tü saaʼinrajatkat. Anuu sünüiki: «Süchikijee taapüin tü namakat tamüin na wawalayuu laülaakana aaʼin sünain anouja otta tü sümakat tamüin tü teikat, tooʼulaaka suulia ekirajawaa suluʼu eʼikülee miyoʼu süpüla taʼyataain waneepia nümüin Jehová. Nnojotsü mojuin taaʼin sutuma taneeküin taʼyataain nümüin Jehová, talatüsü maʼin taaʼin sutuma».

14. ¿Kasa naküjaka Moisés otta David?

¹⁴ Aishi maʼin Jehová nüpüla Moisés otta nüpüla David, oonooshii naya sümaa nünüiki. Laülaayuupa naya naküjain namüin na waneinnua  nashatajatüin tü nakuwaʼipakat otta waneepiainjanain naya nümaa Jehová. Jamüshijaʼa nnojoliire waneepiain naya nümaa Jehová, nnojoleena naya aleewain nümaa otta amülouijeerü natuma tü naapajatkat Jehová namüin. Kojutusü wamüin maaʼulu yaa tia namakat. Kojuya juya süchikijee tia, eeshi wanee wayuu aʼyataaikai nümüin Jehová aküjakai waneepiainjanain waya nümaa Jehová.

TÜ TALATAKALÜ ATUMA NAAʼIN

15. ¿Kasa niʼraka Juan soʼunnaa niʼyataain nümüin Jehová?

¹⁵ Aleewashi maʼin Juan chi aluwataaushikai nümaa Jesucristo (Mat. 10:2; Juan 19:26). Kakalia Juan aküjain pütchi nümaa Jesús, niʼrüin watta saalii kasa pülasü naaʼinraka otta waneepiashi nia nümaa. Niʼrüin Juan nuʼutunuin aaʼin Jesús otta niʼrüin nia süchikijee süsoʼiraain naaʼin. Niʼrüin nakooʼomüinraain maʼin na wawalayuukana suluʼupünaa tü outkajaaleekat jee süküjünüin tü pütchi anakat maʼin «sainküinpünaa tü mmakat sümüin wayuu süpüshuaʼa» (Col. 1:23).

16. ¿Jaralii na atütülaakana aaʼin sutuma tü karaloʼuta nüshajakat Juan?

¹⁶ Laülaapa maʼin Juan, nüshajüin tü nüküjalakat Jesucristo süchiki tü alatajateetkat mapeena suluʼu tü karaloʼutakat Apocalipsis (Apoc. 1:1). Nüshajala tü karaloʼutakat Juan, nüshajüinña apünüinsü karaloʼutachein: tü palajatkat, tü piamakat otta tü chiiruaajatkat karaloʼuta Juan. Tü chiiruaajatkat karaloʼuta, nüshajala shia nümüin Gayo, chi makai aka naaʼin nüchon nümüin (3 Juan 1). Soʼu tia eeshiijaʼa wainmale na wayuu nikirajakana Juan makana aka saaʼin nüchoin nümüin. Tü nüshajakat Juan sütütüleʼerüin naaʼin na nikirajüinkana Jesús, sütütüleʼerüinña waaʼin maaʼulu yaa.

17. ¿Kasa talataka atuma naaʼin wanee wayuu saashin 3 Juan 4?

¹⁷ ¿Kasa nüshajaka achiki Juan? (Paashajeʼera 3 Juan 4). Suluʼu tü chiiruaajatkat karaloʼuta nüshajakat Juan, nüküjain talatüin naaʼin süka niʼrüin na nuwalayuukana noonooin sümaa nünüiki Maleiwa. Wanaa sümaa nüshajüin Juan tia karaloʼutakat, eeshii na wayuu ekirajakana sünain alawaa otta mojujiraashii na waneinnua natuma. Eepejeʼe na anoujashii ayatakana aapaain sümaa tü pütchi shiimainkat, oonooshii naya sümaa nünüiki Jehová otta naaʼinrüin tü nuluwataakalü anain (2 Juan 4, 6). Sünainjee tia talatüsü naaʼin Juan otta müshia Jehová talatüsü naaʼin (Prov. 27:11).

18. ¿Kasa watüjaka sünainjee tü nüshajakat Juan?

¹⁸ ¿Kasa watüjaka sünainjee tü nüshajakat Juan? Waneepiale waya nümaa Jehová, talateena waya otta talateena na waneinnua watuma (1 Juan 5:3). Talatüshii waya süka talatüin watuma Jehová, talatüshi maʼin Jehová wanaa sümaa niʼrüin wayoutuin tü kasa mojusükat otta woonooin  sümaa tü Nünüikikat (Prov. 23:15). Talatüshiʼiya na aapieekana chayaa iipünaa (Luc. 15:10). Talatüsü waaʼin wanaa sümaa weʼrüin waneepiain na wawalayuukana nümaa Jehová jaʼitainna müliain naya atumawaa jee süpüleeruaanüin naaʼin shiiʼiree naaʼinrüin kasa mojusü (2 Tes. 1:4). Najaʼttirapa Jehová tü kasa nuluwataakalü aaʼu Satanás, talataleejeena waya süka waneepiain waya nümaa Jehová.

19. ¿Jamüsü sünüiki tü wawalakat Rachel süka shikirajüin na waneinnua nüchiki Jehová? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

¹⁹ Wanaa sümaa wekirajüin na waneinnua nüchiki Jehová, talatüsü maʼin waaʼin sutuma. Saashin tü wawalakat Rachel, tü kepiakat chaa República Dominicana, talatüsü maʼin saaʼin süka shikirajüin na waneinnua nüchiki Jehová. Anuu sünüiki nachiki na shikirajüin woutiisakana: «Talatüsü maʼin taaʼin süka teʼrüin na tekirajüinkana alin napüla Jehová, nanoujain sünain tü nümakat otta neeʼiratüin nakuwaʼipa süpüla talatüin naaʼin natuma. Talatüsü maʼin taaʼin, nnojotsü sotokuʼu müin taaʼin tü alatakat tamüin soʼu tekirajüin naya».

WATÜJAKA SÜNAINJEE TÜ NAMAKAT NA LAÜLAAYUU WANEEPIAKANA NÜMAA JEHOVÁ

20. ¿Kasa wanaawaka amaa waaʼin nümaa Moisés, David otta Juan?

²⁰ Naatawaiya müsü tü kasa alatakat nükalioʼu Moisés, David otta Juan, naata tü nakuwaʼipakat suulia tü wakuwaʼipakat maaʼulu. Eepejeʼe wanee kasa wanaawaka amaa waaʼin namaa, aʼyataashii naya nümüin Maleiwa maʼaka waʼyataain nümüin Maleiwa. Achuntapuʼushii naya nümüin Jehová maʼaka wachuntuinña nümüin Jehová. Wanouja anainrü tü nümakat Jehová jee achuntushii waya nümüin süpüla nüküjain wamüin tü waaʼinrajatkat. Wanouja anainrü tü nümakat Jehová: aneerüin nukuwaʼipa wanee wayuu noonoole sümaa nünüiki. Shiaʼaya nanoujapuʼuka anain tia na wayuu namaiwajanakana.

21. ¿Kasa anasü neʼreetka na aaʼinrakana tü nümakat Moisés, David otta Juan?

²¹ Woonoole sümaa nünüiki Jehová, aneerü wakuwaʼipa nutuma otta nükaalinjeena waya. Ayataʼaya waaʼinrüin tü namakat na wayuu laülaayuu wekirajaainnapakana achiki. Woonoo waneepia sümaa nünüiki Jehová, müle shia watuma, aneerü wakuwaʼipa, kakalieena waya suluʼu tü maa naapajatkat wamüin otta kateerü woʼu süpüla kaʼikat süpüshuaʼa (Deut. 30:20). Talateerü waaʼin süka talateechin Jehová watuma. Nnojotsü antapünaain suluʼu wekii süpüshuaʼa tü kasa anasü naapeetkat Jehová wamüin (Éf. 3:20).