¿Püsakireʼerüitche paaʼin sünain kaseerüin alatüin pümüin jee sümüin püpüshi watta kaʼi? ¿Washireenache maʼin jia sümaa aijeenain jia süpüla wayuu? ¿Eʼreeiche pia miyoʼuwaa? Kakaliairü maʼin wayuu sünain asakireʼeraa saaʼin sünain tia.

Maaʼulu yaa, jülüjawaisü naaʼin na atüjashiikana tü sukuwaʼipakat wayuu süpüla naküjain tü alatajatkat mapeena. Mayaapejeʼe shikeraajüin soʼutku tü namakat paala, eesü tü nnojotkat ekeraajüin. Jamüsüjaʼa soʼu juyaka 1912, nüküjain Guglielmo Marconi chi kakumalakai sistema de telegrafía inalámbrica nnojoleerüin atkawaa sutuma tü nukumalakat. Otta müshia wanee wayuu ayatakai suluʼu tü konpainyiiakat Decca Record, niyoutuin na eeʼiralii Beatles münakana soʼu juyaka 1962 süka meejiaitpain shiʼira kitaara naashin.

Wainma na aainjakana tü sünainpünaakat yolujaa süpüla natüjain saaʼu kasainjatüin alatüin namüin mapeena. Eeshii na oʼunakana nanainmüin na atüjaakana saaʼu sukuwaʼipa jolotsü. Akaʼaya shia, matüjainsat nnojolaa horóscopo suluʼu wainma rewiisüta jee periódico. Eeshii na oʼunakana namaʼanamüin na ooʼulakakana süka waraaja jee süka ajapüü.

Sümaiwa paala, oʼunapuʼushii ooʼulakirüin na wayuukana eemüin waneinnua sacerdoote, oráculos münüshii. Naya sacerdootekana, naküjawalin sümüin wayuu nanüiki na namaleiwasekana naashin. Tia shia tü alatakat nümüin Creso, chi aluwataaikai saaʼu Lidia. Jamüshijaʼa nia süpülapünaa nütkaain nümaa Ciro, nuluwataain wainma korolo namüin na sacerdoote chajanakana Delfos (Grecia) süpüla naküjain nümüin kaseerüin alatüin sünain tü atkawaakat. Naashin na sacerdootekana, nushutule Creso naaʼu Ciro ajaʼtteerü nutuma «wanee mma washitkat maʼin». Sükajee nükanajüinjachin Creso naaʼinruʼu, nushutakalaka naaʼu Ciro, niakaijasaʼa neʼe akanajuuin, shia ajaʼttaka neʼe tü nuumainkat.

Nnojotsü kasain anain apüla tü namakat na sacerdootekana süka nnojoluin naküjain jaralüinjachin akanajüin. Amülouishi Creso sutuma nnojoluin pansaain tü namakat nümüin. ¿Jama maaʼulu? ¿Natüjaa aaʼuche na wayuukana tü alatajatkat namüin sutuma naatain tü nooʼulakirakalü aka?