1. ¿Jamüsü kapüleeka wamüin woonooin sümaa tü aluwataakalü anain waya?

 ¿EEIRIA jülüjain paaʼin iseerüin püchiki paaʼinrüin wanee kasa achuntunaka pümüin? Alatüsia tia nümüin David. Anuu nünüiki nuchuntapa nümüin Maleiwa: «Pükaalinja taya süpüla suchuntaain taaʼin taaʼinrüin tü pümakat» (Sal. 51:12). Mayaainjeʼe alin Jehová nüpüla David, eesü kaʼi kapüleeka oʼu nümüin noonooin sümaa tü aluwataakalü anain nia. Alatawaisü tia wamüin. ¿Jamüsüche makaʼa wakuwaʼipa? Wanee kasa shia sutuma waleʼeruʼuin süchiki kaainjalaa jee müsia tü wane shia sutuma nüchajaain maʼin sukuwaʼipa Satanás süpüla weʼrüliijaain wayumüin nümüin Jehová (2 Cor. 11:3). Otta waneʼeya shia sutuma kepiain waya naʼaka «na wayuu nnojoliikana jaa müin» (Éf. 2:2). Sutuma tia, kapüleesü wamüin oonowaa. Eejüinjatü waaʼin suulia weʼrüliijaain wayumüin, suulia tü nuuʼulakakalü aka waaʼin Satanás otta suulia wanaawain waaʼin namaa na nuluwataakana aaʼu. Müsüjeseʼe wachajaainjatüin sukuwaʼipa süpüla woonooin sümaa nünüiki Jehová otta sümaa nanüiki na naapakana amüin laülawaa.

2. ¿Kasa wayaawataka aaʼu sünainjee tü sümakat Santiago 3:17?

² (Paashajeʼera Santiago 3:17). Saashin tü karaloʼutakat Santiago, kekiire wanee wayuu oonooshi nia sümaa tü aluwataanakalü anain nia. Wayaawata aaʼu sükajee tia anainjatüin wamüin woonooin sümaa nanüiki na aapünakana amüin laülawaa nutuma Jehová. Nnojotpejeʼe woonooinjatüin amaa wanee kasa mojuka nümüin Jehová (Aluw. 4:18-20).

3. ¿Jamüsü kojutuka nümüin Jehová woonoole sümaa nanüiki na laülaakana wapüleerua?

³ Mapüleesat wamüin woonooin sümaa nünüiki Jehová suulialeʼeya sünüiki wayuu, jama watüjaain saaʼu aneerüin wakuwaʼipa waneepia waaʼinrüle tü nümakat (Sal. 19:7). Nnojotpejeʼe nountuin tia na wayuu laülaakana wapüleerua sutuma nnojoluin lotuin maʼin nakuwaʼipa. Mayaainjeʼe müin tia, naapüin Jehová laülawaa namüin na kachonshiikana, namüin na sülaülakana mma otta namüin na  laülaashiikana suluʼu tü outkajaaleekat (Prov. 6:20; 1 Tes. 5:12; 1 Ped. 2:13, 14). Woonoole sümaa nanüiki, oonooshiʼiya waya sümaa nünüiki Jehová. Wekirajaa süchiki tü waaʼinrajatkat süpüla woonooin sümaa nanüiki na laülaakana wapüleerua nutuma Jehová, jaʼitairü nnojoluin anain maʼin wamüin tü nachuntakat jee kapüleere wamüin waaʼinrüin shia.

4. ¿Jamüshii moonooinka waneinnua tepichi sümaa nanüiki na kachooinkana naya?

⁴ Na wawalayuu tepichikana naʼakashii naya waneinnua tepichi matüjainkana oonowaa namaa na kachooinkana naya (2 Tim. 3:1, 2). ¿Jamüsüche kapüleeka namüin noonooin sümaa tü aluwataanakalü anain naya? Shia sutuma neʼrüin nnojoluin naaʼinrüin na kachooinkana naya tü nachuntakat namüin. Eeshii na jülüjakana aaʼin nnojoluin jaloulin namüin maaʼulu tü naluwataakalü anain naya jee müin kapükai saaʼin nakuwaʼipa sutuma. Jiakana tepichikana, ¿müsüche jaaʼin mayaa? Eesüjaʼa kapüleere jümüin jaaʼinrüin pütchikat tüü: «Joonoo sümaa nünüiki jüshi jee sümaa sünüiki jii, wanaapünaa sümaa tü nüchekakat chi Señotkai, jama shiain anain tia» (Éf. 6:1). Wekirajaa süchiki waneirua kasa jaaʼinrajatka süpüla juuntuin tia.

5. Saashin Lucas 2:46-52, ¿jamüsü anaka nukuwaʼipa Jesús napüleerua na tepichi kapüleekana amüin jüüjüüin naya namüin na kachooinkana naya?

⁵ Eeshii süpüla jütüjain nünainjee Jesús, chi anakai maʼin akuwaʼipa (1 Ped. 2:21-24). Lotusü maʼin nukuwaʼipa Jesús mayaainjeʼe nnojoluin lotuin maʼin nakuwaʼipa na kachooinkana nia. Ayatüshii naya kojutuin nümüin Jesús mayaainjeʼe eein tü kasa nnojotkalü anain natuma sümaa nnojoluin nayaawatüin saaʼu tü kasa naaʼinrakat (Éx. 20:12). Jülüjataa jaaʼin tü alatakat wanaa sümaa 12 nuuyase Jesús (paashajeʼera Lucas 2:46-52). Apütünüshi Jesús nümüiwaʼa chaa Jerusalén natuma na kachooinkana nia. Jülüjainjatü naaʼin José sümaa María kottule napüshuaʼa na nachonniikana naleʼejapa nepialuʼumüin süchikijee tü miʼiraakat. Müsü María nümüin Jesús süntapa nünain: «Tachonchee, ¿jamüsü shapaaka maʼin waaʼin putuma?». Eesüjaʼa süpüla nüküjain Jesús namüin nnojoluin anain tü naaʼinrakat nüka, nnojotpejeʼe naaʼinrüin tia. Shia neʼe nüküjaka namüin süchiki tü naaʼinrakat sümaa kojutuin naya nümüin. Nnojotsü niyaawatüin saaʼu José sümaa María tü nüküjeekalü achiki Jesús namüin. Mayaainjeʼe müin tia, ayatüshia jüüjüüin nia namüin.

6, 7. ¿Kasa jülüjainjatka naaʼin na tepichikana süpüla jüüjüüin naya namüin na kachooinkana naya?

⁶ Jiakana tepichikana, eesü kapüleere jümüin joonooin sümaa nanüiki na kachooinkana jia mojule sukuwaʼipa natuma wanee kasa jee shiale sutuma nnojoluin nayaawatüin saaʼu jamüin jaaʼin. Süpüla jüüjüüin jia namüin, anasü jülüjale jaaʼin jamüin naaʼin Jehová saaʼujee tü jaaʼinrakat. Saashin tü Bibliakat, talatüshi Jehová joonoole sümaa nanüiki na kachooinkana jia (Col. 3:20). Nütüjaa aaʼu Jehová eejeerüin kaʼi nnojoleetka oʼu nayaawatüin aaʼu na kachooinkana jia jamüin jaaʼin otta eejeerü kaʼi naluwataajeenaka oʼu jia sünain aaʼinraa kasa kapüleesü. Mayaainjeʼe naainjain tia, talateerü naaʼin Jehová jutuma joonoole sümaa nanüiki.

⁷ Anasü jülüjale jaaʼin jamüin naaʼin na kachooinkana jia jüüjüüle jia namüin. Jaaʼinrüle tia, talateena naya jee nnojoleerü wainmajüin naaʼin jaaʼu (Prov. 23:22-25). Jee müsia, aleeweena maʼin jia namaa. Anuu nünüiki Alexandre, wanee wawala chejeʼewaikai Bélgica: «Taaʼinrapa tü nachuntawaikat tamüin na kachooinkana taya, aleewashii maʼin waya». b Otta wanee kasa jülüjainjatka jaaʼin shia aneerüin jukuwaʼipa mapeena jaaʼinrüle maaʼulu tü münakat jümüin. «Sutuma taaʼinrawalin tü namakat tamüin na kachooinkana taya, mapüleesat tamüin jüüjüüin taya nümüin Jehová otta namüin na wayuu laülaakana  tapüleerua», müshi Paulo, wanee wawala kepiakai chaa Brasil. Anuu tü sümakat tü Bibliakat süchiki jamüin anaka jüüjüüle jia namüin na kachooinkana jia: «Süpüla anainjatüin pukuwaʼipa jee süpüla piʼrüinjachin miyoʼuwaa yaa saaʼu tü mmakat» (Éf. 6:2, 3).

8. ¿Jamüshii noonooka waneinnua tepichi sümaa nanüiki na kachooinkana naya?

⁸ Wainma tepichi eʼrakana anain maʼin nakuwaʼipa sutuma noonooin sümaa nanüiki na kachooinkana naya. Luiza wanee majayülü chejeʼewatka Brasil, nnojotsü shiyaawatapuʼuin saaʼu jamüin süpülajünaka suulia sümaʼanain wanee serulaat, jama shiʼrüin eein shia namaʼana na wanaawakana ouyase sümaa. Shiyaawata aaʼu mapa, napülajüin tia suulia na kachooinkana shia süpüla naaʼinmajüin shia. Sütüjaa aaʼu nnojoluin kapüin sukuwaʼipa sutuma tü kasa nachuntakat sümüin, jama shiain aneerüin atuma sukuwaʼipa. Süküjain Elizabeth, wanee wawala chejeʼewat Estados Unidos, eein kaʼi kapüleeka oʼu sümüin jüüjüüin shia namüin na kachooinkana shia. Anuu sünüiki: «Nnojorüle tayaawatüin saaʼu tü nachuntakat tamüin, sotusü taaʼin anain takuwaʼipa paala sutuma toonooin sümaa nanüiki». Saashin Monica, wanee majayüt kepiaka Armenia, anasü sukuwaʼipa soonoole sümaa nanüiki na kachooinkana shia. Nnojotpejeʼe anain sukuwaʼipa saashin nnojorüle saaʼinrüin tia.

9. ¿Jamüsü nanüiki wainma wayuu süchiki tü naluwataakalü anain «na sülaülakana mma»?

⁹ Wainma wayuu jülüjakana aaʼin choʼujaain «na sülaülakana mma» otta choʼujaain noonooin sümaa waneirua pütchi naluwataaka anain (Roma 13:1). Nachuntule namüin «na sülaülakana mma» wanee kasa kapüleeka namüin jee nnojorüle müin pansaakai saaʼin namüin, nnojoishii oonooin naya sümaa tü namakat. Jülüjataa waaʼin tü alatakat suluʼu wanee mma chakat Europa. Wainma wayuu jülüjakana aaʼin anain nnojorüle nawalaajüin tü nneerü nachuntakat na sülaülakana mma. Palitchon neʼe na wayuu kepiakana suluʼu tia mmakat awalaajaka tü nneerü nachuntakat na sülaülakana mma.

10. ¿Jamüshii jüüjüüka waya sümüin tü nachuntakat wamüin «na sülaülakana mma» jaʼitairü nnojoluin pansaain saaʼin wamüin?

¹⁰ Saashin tü Bibliakat, müliashii maʼin na wayuukana natuma «na sülaülakana mma», nia Satanás aluwataaka naaʼu otta ajaʼttinneena naya soʼu palit kaʼi (Sal. 110:5, 6; Ecl. 8:9; Luc. 4:5, 6). Süküjapejeʼe tü Bibliakat, «wayoutajaale sümaa tü namakat, wayouta achikirü tü kasa niʼinaajalakalü akuwaʼipa Maleiwa». Nuuʼulaain Maleiwa naluwataain «na sülaülakana mma» süpüla lotuinjatüin sukuwaʼipa natuma tü kasa aainjünakat yaa mmapaʼa otta keeʼireesü naaʼin kojutuinjanain naya wamüin. Müsüjeseʼe waapüinjatüin tü nachuntakat wamüin «na sülaülakana mma». Waaʼinrüin tia wawalaajapa tü nneerü nachuntakat wamüin otta jüüjüüpa waya sümüin tü namakat wamüin (Roma 13:1-7). Nachuntule wanee kasa wamüin, eesüjaʼa jülüjale waaʼin kapüleejeerüin wamüin waaʼinrüin tia, iseerüle wachiki wawalaajüin tü nneerü nachuntakat jee nnojorüle pansaain wamüin tü naluwataakalü  anain. Sutuma woonooin sümaa nünüiki Jehová, jüüjüüshii waya namüin «na sülaülakana mma». Aluʼujasaʼa nachuntule wamüin wanee kasa mojuka nümüin Maleiwa, nnojoishii waya oonooin namaa (Aluw. 5:29).

11, 12. (1) Saashin Lucas 2:1-6, ¿kasa naaʼinraka José sümaa María süpüla jüüjüüin naya sümüin tü aluwataanakalü anain? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat). (2) ¿Kasa anasü neʼraka suluʼujee tia?

¹¹ Eesü tü kasa watüjakat sünainjee nukuwaʼipa José sümaa María. Jüüjüüshii naya waneepia namüin na sülaülakana mma mayaainjeʼe kapüleein shia namüin (paashajeʼera Lucas 2:1-6). Jakütapa María, achuntunusü namüin wanee kasa kapüleeka süpüla naaʼinrüin. Augusto, chi César münakai, chi aluwataakai saaʼu Roma, nuluwataain na wayuukana sünain ashajiraa nanülia. Süpüla jüüjüüin José sümaa María sümüin tia pütchikat, oʼunuinjana naya Belénmüin. Eetaasü maʼaka 150 kiloometüro napüleerua tia mmakat otta alatüinjana naya saaʼupünaa uuchi, mojushiisü tia wopukot süpüleerua María. Eesüjaʼa shapaale naaʼin José saaʼu María suulia jamajüin shia nümaa chi süchonkai. Malaaka joo niain chi Mesíaskai süleʼeruʼuin. ¿Jülüjasüche naaʼin nnojoluin anain noonoole sümaa tü nuluwataakalü anain chi aluwataaikai saaʼu Roma?

¹² Shiimain maʼin kapüleein nümüin José sümaa María naaʼinrüin tü achuntunakat namüin. Oonoopejeʼe naya sümaa tia. Eʼrüshii naya kasa anasü nutuma Jehová sutuma jüüjüüin naya. Anasü sukuwaʼipa María wopuluʼu, jemeyutsü shia süka anakalü akuwaʼipa otta ekeraajüsü wanee pütchi suluʼujeejatka tü Bibliakat sutuma tü saaʼinrakat (Miq. 5:2).

13. ¿Jamüsü aneetka nakuwaʼipa na wawalayuukana jüüjüüle waya namüin «na sülaülakana mma»?

¹³ Jüüjüüle waya namüin «na sülaülakana mma», aneerü wakuwaʼipa otta aneerü nakuwaʼipa na waneinnua. Watüjaa aaʼu müin tia süka nnojoleerüin kasalajanain natuma wanee kasa waainjaka, jama waainjain tü nachuntakat wamüin (Roma 13:4). Otta müsia aneerü pütchi nachiki na aküjaliikana pütchi nüchiki Jehová. Jülüjataa waaʼin tü alatakat paala chaa Nigeria. Soʼunnaa wanee outkajawaa, ekeronojooshii waneinnua surulaat suluʼumüin tü Piichi Outkajaaleekat. Nachajaa achikichii na wayuu aainjakana protesta sutuma nnojoluin anain namüin tü nneerü nachuntakat na sülaülakana mma. Nüntaka joo chi  laülaakai naaʼu na surulaatkana sümaa nümüin mayaa: «Nawalaajüin waneepia na aküjaliikana pütchi nüchiki Jehová tü nneerü achuntunakat». Jüüjüüle pia sümüin tü naluwataakalü anain «na sülaülakana mma», aneerü pütchi nachiki na wawalayuukana, eeshiijaʼa süpüla nnojoliin jamajüin naya atumawaa soʼu wanee kaʼi (Mat. 5:16).

14. ¿Kasa saaʼinraka wanee wawala süpüla nnojoluin kapüleein sümüin jüüjüüin shia namüin na sülaülashiikana mma?

¹⁴ Eejeerü kaʼi kapüleejeetka oʼu wamüin jüüjüüin waya namüin «na sülaülakana mma». Anuu tü sümakat Joanna, wanee wawala chejeʼewat Estados Unidos: «Kapüleeshaatasü tamüin jüüjüüin taya namüin na sülaülakana mma sutuma müliapuʼuin natuma na tapüshikana». Shiyaawata aaʼu Joanna suʼwanajaainjatüin tü jülüjakat saaʼin nachiki na sülaülakana mma. ¿Kasa saaʼinraka süpüla suuntuin tia? Ooʼulaasü shia suulia saashajeʼerüin pütchi mojuluʼut nachiki na sülaülakana mma suluʼupünaa internet (Prov. 20:3). Otta müsia achuntusü shia kaalinwaa nümüin Jehová süpüla saʼatapajüin tü kasa anasü eejeetkat nutuma suulia saʼatapajüin nanoutuin na sülaülakana mma tü alatakat (Sal. 9:9, 10). Akaʼaya joo shia, saashajeʼerüin tü karaloʼuta aashajaakat süchiki nnojoliinjanain waya sünainpünaain política (Juan 17:16). Saashin Joanna, jimatüsü saaʼin sutuma kojutuin otta jüüjüüin shia namüin na sülaülakana mma.

15. ¿Jamüsü kapüleeka wamüin jüüjüüin waya namüin na wawalayuu oʼunirakana sukuwaʼipa waʼyataain?

¹⁵ «Joonoo sümaa nanüiki na wayuu oʼunirakana jukuwaʼipa jee jüüjüü jia namüin», müshi Jehová wamüin (Heb. 13:17). Nia Jesús chi wekiipüʼükai jee lotusü maʼin nukuwaʼipa, nnojotpejeʼe lotuin maʼin nakuwaʼipa na wawalayuu nüneekakana süpüla nuʼunirüin wakuwaʼipa. Eesüjaʼa kapüleere wamüin waaʼinrüin tü namakat wamüin, shialeekajaʼa nachuntule wamüin wanee kasa nnojotka waainjeein. Soʼu wanee kaʼi, achuntunusü nümüin Pedro wanee kasa nnojotka naainjeein. Nüküjain wanee aapiee nümüin niküinjachin tü wüchii apülajünakat saashin tü Pütchi Aapünakat nümüin Moisés. Apünüintua niyoutuin Pedro naaʼinrüin tia (Aluw. 10:9-16). ¿Jamüsü kapüleeka nümüin jüüjüüin nia nümüin chia aapieekai? Shia sutuma nnojoluin pansaain nümüin tü achuntunakat nümüin. Kapüleesü nümüin Pedro jüüjüüin nia nümüin wanee aapiee lotokoi akuwaʼipa, wayeemataka mapüleein amüin jüüjüüin waya nümüin wanee wayuu kaleʼeruʼukai süchiki kaainjalaa.

16. ¿Kasa naaʼinraka Pablo wanaa sümaa nuluwataanüin sünain aaʼinraa wanee kasa nnojotka choʼujaain maʼin süpüla saainjünüin? (Aluwataaushikana 21:23, 24, 26).

¹⁶ Oonooshi waneepia chi aluwataaushikai Pablo sümaa tü aluwataanakalü anain nia mayaainjeʼe eein waneirua kasa nnojotka choʼujaain süpüla saainjünüin. Naapa achikit waneinnua anoujashii judío nikirajüin Pablo na wayuukana süpüla nnojoliinjanain naapaain sümaa tü Pütchi Aapünakat nümüin Moisés (Aluw. 21:21). Anuu tü naluwataakalü anain Pablo na laülaashii chajanakana Jerusalén süpüla sütüjaanüin aaʼu nnojoluin naaʼinrüin kasa mojusü: «Anaasaʼa pienchishii wayuu aapakana nünüiki paala nümüin Maleiwa. Anashii pümaale naya, paaʼinra wanaa namaa tü wuleinjatkalü atuma jukuwaʼipa maʼakaapuʼu naaʼinrüin shia na judíokana». Mayaainjeʼe nütüjaain aaʼu Pablo nnojoluin choʼujaain naaʼinrüin na anoujashiikana tü Pütchi Aapünakat nümüin Moisés jee nnojoluin mojuin tü naaʼinrakat, ayatüsia naaʼinrüin tü aluwataanakalü anain nia. Müsü sünüiki tü Bibliakat süchiki tü naaʼinrakat Pablo: «Waneemüin kaʼi, nümaakalaka Pablo naya wayuukana jee wuleka nukuwaʼipa wanaa namaa maʼakaapuʼu naaʼinrüin shia na judíokana» (paashajeʼera Aluwataaushikana 21:23, 24, 26). Sutuma jüüjüüin Pablo sümüin tü münakat nümüin, paaʼinwashii na anoujashiikana soʼu tia (Roma 14:19, 21).

17. ¿Kasa watüjaka sünainjee tü saaʼinrakat Stephanie?

¹⁷ Kapüleesü maʼin sümüin wanee wawala kanüliaka  Stephanie saaʼinrüin wanee kasa süneekaka Weteet. Talatüsü saaʼin nümaa suʼwayuuse sutuma noutkajaain namaa na wawalayuu naatakana anüikii. Shiasaʼa Weteet süsünneʼeraka tü outkajawaakat suluʼu tia anüikiikat. Suchuntunaka namüin noutkajaainjanain namaa na wawalayuu aashajaakana nanüiki. Anuu sünüiki Stephanie: «Mojushaatasü taaʼin sutuma jülüjain taaʼin nnojoluin choʼujaain tü waʼyataainkat naʼaka na wawalayuu aashajaakana wanüiki, jama wainmain naya». Ayatapejeʼe jüüjüüin shia sümüin tü achuntunakat. Müsü shia: «Tayaawata aaʼu mapa anain maʼin tü süneekakat Weteet. Noʼutku na wawalayuu outkajaakana wamaa maaʼulu, namüiwaʼashii sünain anoujaa sutuma manoujain napüshi. Müshii aka naaʼin wachonnii wamüin. Tekirajüin wanee wawala kakaliaitka eemiajaain anoula. Süka nnojoluin kupaain maʼin taya maaʼulu, eesü süpüla tekirajaain maʼin sünain tü Bibliakat. Anasü taaʼin süka kachiiruain taaʼin taaʼinrüin tü achuntunakat tamüin».

18. ¿Kasa anasü weʼraka sünainjee jüüjüüin waya sümüin tü achuntunakat wamüin?

¹⁸ Eeshii süpüla jüüjüüin waya wapüshuaʼa sümüin tü münakat wamüin, jaʼitairü kapüleein shia wamüin. Mayaainjeʼe niain Jesús chi Nüchonkai Maleiwa, ayatüshia jüüjüüin nia nümüin «sünainjee tü müliaa niʼrakat» (Heb. 5:8). Eesü süpüla wayaawatüin saaʼu soʼunnaa müliaa choʼujaain jüüjüüin waya sümüin tü münakat wamüin. Jülüjataa waaʼin tü alatakat suʼttaiwaʼaya tü ayuuliikat COVID-19. Achuntunusü wamüin nnojoliinjanain woutkajaain suluʼu tü Piichi Outkajaaleekat jee nnojoliinjanain wojuʼitüin sünain aküjaa pütchi sainküin piichi. Watüjaa aaʼu jaaʼinrüin tia mayaainjeʼe kapüleein shia jümüin. Sutuma jüüjüüin jia sümüin tü münakat jümüin, anasü jukuwaʼipa, paaʼinwashii jia namaa na wawalayuukana otta talatüshi Jehová jümaa. Maaʼulu yaa, yapashii waya süpüla waaʼinrüin tü achuntuneetkat wamüin soʼunnaa tü müliaa miyoʼukat. Oʼttaajeena waya jüüjüüle waya sümüin tü münakat wamüin (Job 36:11).

19. ¿Jamüshi jüüjüweeka pia sümüin tü aluwataanakalü anain pia?

¹⁹ Watüjaaitpa aaʼu wainmain kasa weʼraka woonoole sümaa tü aluwataakalü anain waya. Oonooshii waya nümaa Jehová süka alin nia wapüla otta talateein nia watuma (1 Juan 5:3). Isasü wachiki wawalaajüin nümüin Jehová süpüshuaʼa tü naaʼinrakat wapüleerua (Sal. 116:12). Tü eekat süpüla waaʼinrüin shia woonoole sümaa nünüiki otta sümaa nanüiki na laülaakana wapüleerua. Wayuu kekiishii waya woonoole sümaa tü aluwataanakalü anain waya otta talatüshi Jehová wamaa sutuma müin wakuwaʼipa (Prov. 27:11).