1. ¿Kasa naaʼinraka chi wayuu anakai süpüla weʼitaain anain waaʼin?

 CHI wayuu eʼitaanakai anain aaʼin sutuma wayuu, nikeraajüin waneepia nünüiki otta nüküjain waneepia tü shiimainkat (Sal. 15:4). Otta natüjaa aaʼu na waneinnua eein süpüla nükaalinjain naya. Meesia wakuwaʼipa namaa na wawalayuukana. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla neʼitaain naaʼin wanain?

2. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla shiʼitaainjatüin saaʼin wayuu wanain?

² Nnojotsü wapüleeruaainjatüin naaʼin na waneinnua süpüla neʼitaain naaʼin wanain, aʼyataainjana waya süchiirua tia. Tia müsü aka saaʼin tü nneetkat, aʼyataainjana maʼin waya süchiirua süpüla eeinjatüin shia wamaʼana, mapüleepejeʼe shia süpüla sajaʼlajaamaatüin. Watüjaa aaʼu eein süpüla weʼitaain maʼin waaʼin nünain Jehová süka «anain süpüshuaʼa tü naaʼinrakat» (Sal. 33:4). Keeʼireesü naaʼin washatüinjatüin nukuwaʼipa (Éf. 5:1). Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaweerü nachiki waneinnua wayuu namaiwajana ashatakana nukuwaʼipa Jehová otta jamüin shiʼitaaka saaʼin wayuu nanain. Otta wekirajaajeerü anain jaʼraisü kasa wakuwaʼipainjatka süpüla shiʼitaainjatüin saaʼin wayuu wanain.

3, 4. (1) ¿Jamüshi anaka Daniel süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu nünain? (2) ¿Kasa wasakireʼerüinjatka anain waaʼin?

³ Daniel, chi nünüikimaajachikai Maleiwa, anasü maʼin nukuwaʼipa wapüleerua. Nümaanapa nuumainpaʼajee chaa Babiloniamüin, eʼraajünamaatüshi nia sünain niain wane wayuu anakai süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu nünain. Saaʼu nükaalinjain nia Jehová süpüla nüküjain nümüin Nabucodonosor, chi aluwataaikai, jamaluʼuluin tü nüʼlapüjaakalü amaa, wattakuatsü aapünüin nüchiki. Soʼu wanee kaʼi, nüküjainjatü Daniel nümüin chi aluwataaikai  nnojoluin talatüin Jehová nümaa. Meimmoluinjatü naaʼin Daniel sünain aküjaa tia nümüin Nabucodonosor, jama niain wanee wayuu kaashichijaarai maʼin (Dan. 2:12; 4:20-22, 25). Sülatapa wainma juya, nüküjain Daniel jamaluʼuluin wanee pütchi ashajünaka sünain süsepü tü nipiakat Belsasar chi aluwataaikai. Atüjaana aaʼuchi niain wanee wayuu anakai süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu nünain (Dan. 5:5, 25-29). Kakalia mapa, niyaawata aaʼu Darío chi aluwataaikai namaa na niʼipajanakana, niain Daniel wanee wayuu eejaikai aaʼu tü nüpülainkat Maleiwa. Otta nayaawata aaʼu anain süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu nünain, tütüin nia otta lotuin nukuwaʼipa sünain kasa süpüshuaʼa (Dan. 6:3, 4). Akaʼaya na sülaülashiikana mma, na nnojoliikana aʼwaajüin Jehová, nayaawata aaʼu müinña nukuwaʼipa Daniel.

⁴ Jülüja waaʼin nukuwaʼipa Daniel sümaa wasakireʼerüin waaʼin sünain pütchikat tüü: «¿Jamüsüche nanüiki tachiki na nnojoliikana Aküjaliin pütchi? ¿Neʼrüinche tekeraajüin tü eʼitaanakat tajapuluʼu otta tayain wanee wayuu anakai süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu tanain?». Anasü wasakireʼerüle waaʼin sünain tia süka kojuteechin Jehová watuma anale wakuwaʼipa süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu wanain.

5. ¿Jamüshi anaka Hananías süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu nünain?

⁵ Süchikijee sukumajünüin süsepü tü pueulokot Jerusalén soʼu juyaka 455 süpülapünaa wakalia, nüneeküin Nehemías, chi aluwataaikai, waneinnua wayuu anakana akuwaʼipa süpüla naaʼinmajüin tü pueulokot. Noʼutku nayakana nia Hananías, chi laülaakai saaʼu tü piichi miyoʼu napülajatkat na surulaatkana. Saashin tü  Bibliakat nia «wanee wayuu jüüjüükai jee kojutukai amüin chi Maleiwa shiimainshikai, anaʼleesia nukuwaʼipa noulia na waneinnua» (Neh. 7:2). Süka alin Jehová nüpüla otta nnojoluin naaʼinrüin wanee kasa eekai mojuin nümüin, naaʼinmaasü maʼin tü aʼyatawaa aapünakat nümüin. Müle wakuwaʼipa, shiʼitaajeerü saaʼin wayuu wanain.

6. ¿Jamüsü niʼitaaka naaʼin Pablo nünain Tíquico?

⁶ Wekirajaa nüchiki Tíquico, chi naʼaleewainkai Pablo, chi niʼitaakai anain naaʼin. Wanaa sümaa püreesain Pablo, jalouishi Tíquico nümüin, nüküjain niain chi «nüchepchiakai chi Senyotkai sünain naaʼinrüin waneepia tü nuluwataakat anain nia» (Éf. 6:21, 22). Süka niʼitaain naaʼin Pablo nünain Tíquico, nuluwataain nia süpüla niʼikajaain tü karaloʼuta nüshajakat namüin na anoujashii chajanakana Éfeso otta Colosas otta müsia süpüla nütütüleʼerüin naaʼin sümaa nümüliajüin naya. Sünainjee nukuwaʼipa Tíquico, sotojooshii waaʼin na wawalayuu waneepiakana nümaa Maleiwa, na anakana süpüla weʼitaain anain waaʼin, na aaʼinmajakana wanoula maaʼulu yaa (Col. 4: 7-9).

7. ¿Jamüsü anaka maʼin nakuwaʼipa wapüleerua na laülaashiikana otta na aʼyataakana neʼipajee?

⁷ Kojutusü maʼin wamüin naʼyataain na laülaashiikana otta na aʼyataakana neʼipajee, na anakana süpüla weʼitaain anain waaʼin. Kojutusü maʼin namüin tü aʼyatawaa aapünakat namüin maʼaka naaʼinrüin shia Daniel, Hananías otta Tíquico. Jamüshiijaʼa woʼunapa sünain tü outkajawaakat Wakuwaʼipa otta Waʼyataain nümüin Maleiwa, watüjaa aaʼu naneekatüjüliin na laülaashiikana na wawalayuu ekirajüinjanakana sünain tia. Kojutusü namüin na laülaashiikana yapale natuma na wawalayuukana tü pütchi nekirajüinjatkalü anain. Jamüshiijaʼa wounejaale na wekirajüinkana süpüla naapajüin tü pütchi süpülajatkat wayuu süpüshuaʼa, nnojotsü wainmajüin waaʼin jaraleechin ekirajüin tia pütchikat. Watüjaa aaʼu eejeerüin tü karaloʼuta waküjainjatkalü aka pütchi natuma. Wayaawatakalaka saaʼu naaʼinmajüin waya, waapüin analuʼut nümüin Jehová saaʼujee tü naaʼinrakat wapüleerua. ¿Kasakaʼa waaʼinrüinjatüin süpüla shiʼitaainjatüin saaʼin wayuu wanain?

8. ¿Kasa eejüinjatka oulia waaʼin mayaainjeʼe wakaalinjeein na wawalayuukana? (Proverbios 11:13).

⁸ Aishii wapüla na wawalayuukana otta jülüjasü waaʼin tü alatakat namüin. Eejüinjatpejeʼe waaʼin suulia wemetüin sünainpünaa nakuwaʼipa. Nakalioʼu na anoujashii namaiwajanakana, eejatü wayuu perulaayuut emetaka sünainpünaa sukuwaʼipa wayuu otta aashajaaka süchiki kasa nnojotka anain süpüla sütüjaanüin aaʼu (1 Tim. 5:13). Nnojotsü meein wakuwaʼipa. Süküjale pümüin wanee wayuu tü alatakat sümüin, nnojo püküjain süchiki tia yalapünaa. Jamüsüjaʼa süküjale pümüin wanee wawala tü ayuulii sünainkat jee shiale tü kasa ooʼulakünakalü aka saaʼin, jalia püküjaʼalayaai süchiki tia, jama shiain keeʼireein saaʼin tü wawalakat nnojoluin sütüjaanüin aaʼu tia alatakat sümüin (paashajeʼera Proverbios 11:13). * Wekirajaa jooluʼu süchiki waneirua kasa eejüinjatka oulia waaʼin suulia waküjain süchiki tü nnojotkat süpüla natüjaain aaʼu na waneinnua.

9. ¿Kasa eejüinjatka oulia naaʼin wanee wawala sümaa nuʼwayuuse jee nüchonnii?

⁹ Nachiki na wapüshikana. Eejüinjatü naaʼin wanee wawala sümaa nuʼwayuuse jee nüchonnii suulia naküjain süchiki waneirua kasa alataka namüin. Jamüsüjaʼa niʼrüle kiʼrain tü nuʼwayuusekat sünain aaʼinraa wanee kasa süsirajeetka atuma wayuu, ¿aashin nnojoleerüin nüküjain süchiki tia sümüin wayuu? Süka alin shia nüpüla,  nnojoleerü nüküjain süchiki tia suulia japülin shia otta suulia mojuin saaʼin nutuma (Éf. 5:33). Jülüjainjatü naaʼin na kachonshiikana anain namüin na jimaʼaliikana otta na majayünnüükana kojutule naya natuma. Müsüjeseʼe nnojoleerüin naküjain sümüin wayuu süchiki tü kasa mojukat natuma suulia japülin naya (Col. 3:21). Akaʼaya na tepichikana, eejüinjatü naaʼin suulia naküjain wanee kasa japüijeenaka atuma nashi, nei jee nayale nawalayuu (Deut. 5:16). Eere naaʼin wanee wawala sümaa nuʼwayuuse jee nüchonnii suulia naküjain süchiki tü nnojotkalü anain süpüla natüjaain saaʼu na waneinnua, paaʼinwajiraajeena naya.

10. ¿Kasa naaʼinrajatka wanee wayuu eekai kaʼaleewain? (Proverbios 17:17).

¹⁰ Nachiki na waʼaleewainyuukana. Eesü waküjale nümüin wanee waʼaleewain jamüin waaʼin. Kapüleʼewaipejeʼe süpüla waaʼinrüin tia. Mojeerü maʼin waaʼin watüjaale saaʼu nüküjain chi waʼaleewainkai sümüin wayuu süchiki tü waküjakat nümüin. Talateetpejeʼe maʼin waaʼin nümaa chi waʼaleewainkai watüjaale saaʼu nnojoluin nüküjain namüin na waneinnua tü waküjakat nümüin. Nia anaka maʼin süpüla waʼaleewain wanee wayuu makai akuwaʼipa (paashajeʼera Proverbios 17:17).

11. (1) ¿Kasa nnojoluinjatka naaʼinrüin na laülaashiikana otta naʼwayuuse süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu nanain? (2) ¿Kasa watüjaka nünainjee wanee laülaashi nnojoikai aküjain sümüin nüpüshi süchiki tü alatakat sümüin wanee wawala? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

¹¹ Nachiki na wawalayuukana. Na laülaashii nnojoliikana aküjain süchiki tü nnojoluinjatkat natüjaain aaʼu na waneinnua, müshii naya namüin na wawalayuukana maʼaka saaʼin «wanee ounjulaaya suulia joutai» (Is. 32:2). Watüjaa aaʼu eein süpüla waküjain namüin tü alatakat wamüin sümaa nnojoleerüin naküjain süchiki yalapünaa. Nnojoleerü wapüleeruain naaʼin shiiʼiree naküjain wamüin tü nüküjakat wanee wawala namüin. Kojutusü maʼin wamüin naʼwayuuse na laülaashiikana süka nnojoluin napüleeruain naaʼin shiiʼiree naküjain tü naküjakat na wawalayuukana namüin. Anataʼaleeshiijaʼa na laülaashii nnojoliikana aküjain sümüin naʼwayuuse tü naküjakat na wawalayuukana namüin.  Anuu sünüiki nuʼwayuuse wanee laülaashi: «Taapüin analuʼut nümüin taʼwayuuse süka nnojoluin nüküjain tamüin tü alatakat namüin na wawalayuu nuwaraijaakana aaʼu otta jaraliin na eemiajaakana anoula. Nnojotsü nüküjain tamüin wanee kasa shapaajeetka atuma taaʼin, tü mepikat tamaʼana. Müsüjeseʼe nnojoluin wainmajüin taaʼin taashajaapa namaa na wawalayuukana. Taküjale nümüin tü alatakat tamüin otta jamüin taaʼin, tatüjaa aaʼu nnojoleerüin nüküjain shia namüin na waneinnua». Aneesü wakuwaʼipa süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu wanain. Wekirajaa sünain jaʼraisü kasa wakuwaʼipainjatka süpüla wountuin tia.

12. ¿Jamüsü shiʼitaajeetka saaʼin wayuu wanain aire naya wapüla?

¹² Aire wapüla wayuu, aneerü sümüin wayuu shiʼitaain saaʼin wanain. Tü piamasükat pütchi alanaʼaleeka naashin Jesús saʼakajee tü pütchi aapünakat nümüin Moisés shia alinjachin Jehová wapüla otta alinjatüin wayuu wapüla (Mat. 22:37-39). Süka alin wapüla Jehová washateein nukuwaʼipa, chi anakai maʼin süpüla weʼitaain anain waaʼin. Süka alin wapüla na wawalayuukana, nnojoleerü waküjain sümüin wayuu tü nnojotkalü anain süpüla sütüjaanüin aaʼu. Jalia waküjaʼalayaai süchiki wanee kasa mojushiijeetka namüin otta japüleenaka atuma naya (Juan 15:12).

13. ¿Jamüsü shiʼitaajeetka saaʼin wayuu wanain nnojorüle yaletüin waaʼin?

¹³ Nnojorüle yaletüin waaʼin, aneerü wakuwaʼipa süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu wanain. Chi wawala nnojoikai yaletüin aaʼin, nnojoleerü nüküjain süchiki wanee kasa alataka suulia jülüjain naaʼin na waneinnua niain chi aapinnamaatakai süchiki tia (Filip. 2:3). Otta nnojoleechi aʼwaataain suluʼu nukuwaʼipa saaʼujee nütüjaain saaʼu waneirua kasa nümüiwaʼa noulia na waneinnua. Nnojorüle yaletüin waaʼin, nnojoleerü waküjain süchiki wanee kasa anaka neʼe saaʼin wamüin, tü nnojotkat süküjain tü Bibliakat otta tü nnojotkat süküjain tü karaloʼuta aapünakat wamüin.

14. ¿Jamüsü shiʼitaajeetka saaʼin wayuu wanain wayaawatüle saaʼu tü nnojotkat süpüla waküjain?

¹⁴ Wayaawatüle saaʼu tü anasükat suulia tü mojusükat, watüjaweerü aaʼu eein kaʼi anaka oʼu süpüla koʼutaa otta eein kaʼi anaka oʼu süpüla aashajawaa (Ecl. 3:7). Eesü wanee pütchi eʼraajünaka suluʼu waneirua mma, müsü mayaa: «Kojutusü tü wanüikikat maʼaka kojutuin tü pülaatakat otta koʼutule waya, kojutuleesia maʼaka kojutuleein tü oorokot». Tü aküjüneekalü achiki shia eein waneirua kaʼi anaka oʼu süpüla koʼutuin waya suulia waashajaain. Müsü sünüiki Proverbios 11:12: «Chi wayuu ayaawatakai saaʼu tü anasükat suulia tü mojusükat, nnojoishi asounnajaain sümüin wayuu». Eeshi wanee laülaashi anakai maʼin akuwaʼipa, achuntawaishii na wawalayuukana kaalinwaa nümüin süpüla nukumajüin sukuwaʼipa wanee kasa eekai kapüleein maʼin. Anuu nünüiki wane laülaashi nüchiki chia wawalakai: «Eesü naaʼin suulia nüküjaʼalüin süchiki wanee kasa alataka namüin na wawalayuukana, tü nnojotkalü natüjaainjatüin aaʼu na waneinnua». Kojutushi nia namüin na wane laülaashii nuutkajaakana amaa, jama natüjaain saaʼu nnojoleerüin nüküjain tü aküjünakat nümüin.

15. Püküja sükajee wanee sukuwaʼipa jamüin anaka pansaale wanüiki süpüla neʼitaainjatüin naaʼin na waneinnua wanain.

¹⁵ Pansaale wanüiki, shiʼitaajeerü saaʼin wayuu wanain. Na wayuu pansaakana anüiki naküjain waneepia tü shiimainkat, mapüleesat sümüin wayuu shiʼitaain saaʼin nanain (Éf. 4:25; Heb. 13:18). Eere wanee wawala atüjeekai süpüleerua ekirajaa, eeshi süpüla nuchuntuin nümüin wanee naʼaleewain süpüla naapajüin sukuwaʼipa nikirajia otta süpüla nüküjain nümüin kasain nunouteʼerüinjatüin. ¿Jaraleechi chi nuchuntakai amüin kaalinwaa? ¿Aashin nieechin chi wawala aküjeechikai nümüin tü nunouteʼerüinjatkat sünain sukuwaʼipa nikirajia? Müsü sünüiki tü  Bibliakat: «Shia anaka aluʼu nüchiaanüle wanee wayuu suulia koʼutuin wayuu nuulia. Jaʼitairü mojushiin pümüin nüchiaain pia wanee paʼaleewain, nüchiaain pia süka alin pia nüpüla» (Prov. 27:5, 6). Lotule nünüiki wanee waʼaleewain wamüin, eesü süpüla kapüleein wamüin waapaamaatüin sümaa, aneetpejeʼe wakuwaʼipa mapa sutuma.

16. ¿Jamüsü anaka wachecherüle waaʼin saashin Proverbios 10:19?

¹⁶ Wachecherüle waaʼin suulia waküjain wanee kasa nnojoluinjatka natüjaain saaʼu na waneinnua, shiʼitaajeerü saaʼin wayuu wanain (paashajeʼera Proverbios 10:19). Eesü kapüleere wamüin wachecherüin waaʼin suulia waküjain wanee kasa suluʼupünaa redes sociales. Nnojorüle eejüin waaʼin suulia tia, eesü süpüla waküjain sümüin watta saalii wayuu wanee kasa nnojotka sütüjaainjatüin aaʼu. Waküjapa shia suluʼupünaa redes sociales, nnojotsü süpüla wataʼülüin sukuwaʼipa jameerüin sutuma wayuu otta tü kasa eejeetkat suluʼujee tia. Wachechera waaʼin suulia waküjain nachiki na wawalayuukana namüin na waʼünüükana nemeejeepa waaʼin. Waaʼinrüle tia, waaʼinmajeena naya suulia saainjünüin kasa mojusü namüin. Eesü süpüla sülatüin tia nüsakitpa waya wanee pulusiia eere süpülajünüin woulia tü waʼyataainkat nümüin Maleiwa. Anuu wanee pütchi anaka süpüla waaʼinrüin sülatüle tia wamüin: «Meechi keimataalajakai taaʼin» (Sal. 39:1). Jaʼyainjatü waaʼu anain süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu wanain maʼaka naaʼin na wapüshikana, na waʼaleewainyuukana, na wawalayuukana otta sümüin wayuu eekai eein. Süpüla wountuin tia, atüjainjana waya süpüleerua wachecherüin waaʼin suulia waküjain süchiki wanee kasa nnojotka anain süpüla sütüjaanüin aaʼu.

17. ¿Kasa waaʼinrajatka waneʼewai wakua süpüla nnojoluin wainmajüin naaʼin na wawalayuukana suulia neʼitaain naaʼin wanain?

¹⁷ Waapüin analuʼut nümüin Jehová saaʼujee nüntirüin waya naʼakamüin na wawalayuu aijiraakana otta na anakana süpüla weʼitaain anain waaʼin. Aʼyataainjana maʼin waya süchiirua süpüla neʼitaainjatüin naaʼin wanain na wawalayuukana. Aijiraale waya, nnojorüle yaletüin waaʼin, wayaawatüle saaʼu tü nnojotkat süpüla waküjain, pansaale wanüiki otta wachecherüle waaʼin, nnojoleerü wainmajüin naaʼin na wawalayuukana suulia neʼitaain naaʼin wanain. Ayataʼaya washatüin nukuwaʼipa chi Wamaleiwasekai Jehová otta anain wakuwaʼipa süpüla shiʼitaain saaʼin wayuu wanain.