1. ¿Kasa sütüjaashaataka aaʼu Marta? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

MOJUSÜ saaʼin Marta, tü naʼaleewainkat Jesuu süka outuin Lázaro chi suwalakai. ¿Eesüche wanee kasa amülialaaka atuma saaʼin? Jamüsaʼa. «Osoʼiraweechi aaʼin chi puwalakai», müshi Jesuu sümüin. Mayaapejeʼe nnojoluin sülataleein tü mujaakalü aaʼin suulia Marta, shiʼitaain saaʼin sünain tü nümakat Jesuu, anuujeseʼe sünüiki nümüin: «Tatüjaa aaʼuchi sümaa nüsoʼiraweechin aaʼin sümaa wayuu süpüshua soʼuweena tü kaʼi sajaʼlajaainjatkat oʼu kasa süpüshua» (Juan 11:20-24). Sütüjaashaata aaʼulu Marta nasoʼiraainjanain aaʼin na outushiikana. Naainjapajaʼa Jesuu wanee kasa pülasü, nüsoʼireʼerüin naaʼin Lázaro soʼuleʼeya kaʼikat tia.

2. ¿Jamüsü shiimainjatka wamüin tü waʼatapajakat maʼaka shiimain shia sümüin Marta?

² Nnojotsü waʼatapajüin nüsoʼireʼerüin saaʼin wapüshi Jesuu otta Jeʼwaa maaʼulu yaa. Eepejeʼe süpüla piʼitaain paaʼin  maʼaka saaʼinrüin shia Marta sünain nasoʼiraajeenain aaʼin mapeena. Eeshijaʼa outule puʼwayuuse, püshi, püi, putuushi jee niale wanee püchon. Eepajaʼa süpüla müin pünüiki maʼaka sünüiki Marta: «Tatüjaa aaʼuchi sümaa nüsoʼiraweechin aaʼin». Anasü wasakireʼerüle waaʼin sünain jamüin maʼin watüjaaka saaʼu nasoʼiraajeenain aaʼin na outushiikana.

3, 4. ¿Kasa naaʼinraka Jesuu süpülapünaa nuʼunüin sümaʼanamüin Marta otta jamüsü katsüinka sunoula sutuma tia?

³ Sutuma chajatüin kepiain Marta peje sünain Jerusalén, nnojotsü eejatüin shia wanaa sümaa nüsoʼireʼerüin Jesuu naaʼin süchon wanee wayuu outa aʼwayuuset, kepiapuʼuka peje sünain Naín, chaa Galilea. Eepajaʼa süpüla saapüin süchiki tia. Akaʼaya Jesuu, nüsoʼireʼerüin saaʼin tü nüchonkot Jairo. Eesüjaʼa süpüla saapüin Marta süchiki tia. Natüjaa aaʼulu na wayuu chajanakana nipialuʼu Jairo outuin tü jintutkat. Shiasaʼa nüntapa Jesuu chamüin naapaain sajapü tü jintutkat sümaa nümüin sümüin: «Püchijiraa maala, Tachee». Süsoʼiraaka saaʼin (Luc. 7:11-17; 8:41, 42, 49-55). Sütüjaa aaʼulu Marta sümaa María, niiyajüin Jesuu na wayuu ayuuikana. ‹Müleka yaajachireje pia, nnojoishije ouktüin chi wawalakai›, müshiijeseʼe namüin. ¿Jameetka nukuwaʼipa süka outüitchipain nia? Atamaajeechi Lázaro nüchikuaʼa mapeena saashin Marta, «soʼuweena tü kaʼi sajaʼlajaainjatkat oʼu kasa süpüshua». ¿Jamüsü sütüjaaka maʼin saaʼu shiimain tia? ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu shiimain natamaajeenain nachikuaʼa na wapüshi outakana?

⁴ Eesü tü kasa wanoujakalü anainjee süsoʼiraainjatüin saaʼin wayuu. Wekirajaa sünain soʼutku tia. Eesü süpüla pütüjain saaʼu wanee kasa jeketü nnojotka jülüjain paaʼin paala, katsüinjeetka atuma punoula sünain piʼreenain nachikuaʼa na püpüshi anaajaakana.

5. ¿Jamüsü sütüjaaka aaʼu Marta nüsoʼiraainjachin aaʼin Lázaro?

⁵ «Taʼatapajeerü tü kaʼi nüsoʼiraainjachikalü oʼu», nnojotsü müin Marta. «Tatüjaa aaʼuchi sümaa nüsoʼiraweechin aaʼin», müsü shia. ¿Jamüsü sütüjaaka maʼin saaʼu Marta tia? Eesüjaʼa süpüla sütüjaain saaʼu nachiki na asoʼiraakana aaʼin namaiwa. Eesüjaʼa shikirajünüle sünain tia natuma na kachoinkana shia jee saapüle süchiki suluʼu tü ekirajüleekat judío jintuluiwaʼaya shia. Wekirajaa nachiki apünüinshii wayuu asoʼireʼennakana aaʼin süpülapünaa nükalia Jesuu.

6. ¿Jarat tü kasa pülasü alatakat sümaiwa sütüjaaka aaʼu Marta?

⁶ Chi palajachikai wayuu asoʼiraakai aaʼin nükalioʼujachi Elías, nia aainjaka tia kasa pülasükat nutuma Maleiwa. Chaa palaajeeruʼu sünain Israel, eere tü mmakat Sarepta, eejatü wanee wayuu outa aʼwayuuset kamaneeka nümüin Elías. Eesü waneepia seita sümaa ariina sümaʼana nutuma Jeʼwaa süpüla katüinjanain oʼu nümaa chi süchonkai (1 Rey. 17:8-16). Mapa, ayuuishi chi jintüikai jee outaka nia. Nüpataain Elías chi jintüi outushikai sümaa nüchuntashaatain nümüin Jeʼwaa nüsoʼiraiwa aaʼin. Naapüin Jeʼwaa nünüiki Elías soʼu tia jee nüsoʼireʼerüin naaʼin chi jintüikai. Chia, nia chi palajachikai wayuu asoʼireʼennakai aaʼin saashin tü Wiwüliakat (paashajeʼera 1 Reyes 17:17-24). Sütüjaashaata aaʼu Marta tia alatakat.

7, 8. (1) ¿Kasa naaʼinraka Eliseo süpüleerua tü jiet chajatkat Sunem? (2) ¿Kasa jaʼyaka naaʼu Jeʼwaa sutuma tü kasa pülasü naaʼinrakat Eliseo?

 ⁷ Chi wanee wayuu asoʼiraakai aaʼin nükalioʼujachi Eliseo. Chajatü eere tü mmakat Sunem, eejatüle kepiain wanee israeliita maralü. Saaʼujee kamaneein shia nümüin Eliseo, niiʼiyatüin naʼanasia Maleiwa sümüin müsüjeseʼe kachoin shia mapa nümüin chi suʼwayuusekai eerejeʼe laülaain nia. Maʼaka jeʼra juya süchikijee tia, outushi chi süchonkai. Mojukajasaʼa maʼin saaʼin tia wayuukot. Oʼunüsüjeseʼe shia nüchiirua Eliseo eemüin tü uuchikat Carmelo, maʼaka 30 kiloometüro oʼunüshi. Nüjütünaka Guehazí palajana nutuma Eliseo süpüla nüsoʼirüin naaʼin chi jintüikai. Isaka nia nüchiki Guehazí. Nüntaka mapa Eliseo sümaa nii chi jintüikai nüchiirua (2  Rey. 4:8-31).

⁸ Ekerotushi Eliseo shipialuʼumüin tia wayuukot jee nuʼuraajaka naaʼu chi jintüikai. Süka naapüin Jeʼwaa tü nünüikikat Eliseo asoʼiraasü naaʼin chi jintüikai nutuma. Talatashaatasü saaʼin tü niikat shiʼrapa chi süchonkai katüin noʼu nüchikuaʼa (paashajeʼera 2 Reyes 4:32-37). Eesüjaʼa süpüla sotuin saaʼin soʼu tia tü sünüikikalü Ana wanaa sümaa suʼuraajüin nümüin Jeʼwaa. Maralü paala Ana, kachonpajaʼa shia wanee jooʼu sutuma naʼanasia Jeʼwaa sümüin, Samuel nünülia chi süchonkai. Suʼwaajaka Jeʼwaa Ana süka niain chi ashakatakai atuma wayuu suluʼumüin tü Seolka jee chi ayuʼlakai wayuu suluʼujee (1 Sam. 2:6). Wanaa sümaa nütameʼerüin Jeʼwaa süchon tü jiet chajatkat Sunem, niiʼiyatüin nuuntüin nüsoʼireʼerüin saaʼin wayuu eekai outuin.

9. Püküja tü kasa pülasü alatakat süchikijee outuin Eliseo saashin tü Wiwüliakat.

⁹ Eejatü wanee kasa pülasü alataka süchikijee outuin Eliseo. Nünüikimaajachi nia Maleiwa soʼu 50 juya, mapa ayuuishi jee outushi nia. Mapa maʼin jiipüshi Eliseo. Soʼu wanee kaʼi, wanaa sümaa noʼunüin waneinnua israeliita sünain ojoitaa naamaka, neʼraiwaʼaya napanapajee na naʼünüükana, nojutapünaain chi outushikai eejachire nojoʼitünüin Eliseo. Saashin tü Wiwüliakat asoʼiraasü naaʼin chia outushikai sutuma nuʼttuin saaʼu niipüse Eliseo (2 Rey. 13:14, 20, 21). Sutuma sütüjaain aaʼu Marta tia alatakat, sütüjaa aaʼulu nuuntuin Maleiwa nüsoʼireʼerüin saaʼin wayuu outusü. Akaʼaya piakai, pütüjaainjatü aaʼu pülain maʼin chi Maleiwakai jee nnojoluin eein wanee kasa isaka nüchiki.

10. ¿Kasa naainjaka Pedro süpüleerua wanee anoujasü outaka?

¹⁰ Aküjünüsü suluʼu tü ashajuushikat süka Griego nachiki waneinnua wayuu asoʼireʼennaka aaʼin natuma na aʼyataakana waneepia nümüin Maleiwa. Wekirajaainnapa achiki na nüsoʼireʼerakana aaʼin Jesuu chaa Naín otta nipialuʼu Jairo. Kojuya juya süchikijee, chi aluwataaushikai Pedro nüsoʼireʼerüin saaʼin Dorcas, tü Tabita münakat. Ekerotushi nia eejatüle shia outuin sümaa nuʼuraajüin saaʼu jee süchikijee «Pütamaa, Tabitaa», müshi sümüin. Süsoʼiraaka saaʼin otta süchikijee «niiʼiyatüin shia namüin [na anoujashiikana]  sümaa katüin soʼu». Süchikijee tia, «wainma wayuu, anoujasü suluʼujee nünain chi Senyotkai». Müshiijeseʼe naküjain pütchi nüchiki Jesuu na jekenakana anoujain otta naküjain süchiki nuuntüin Maleiwa nüsoʼireʼerüin saaʼin wayuu outusü (Aluw. 9:36-42).

11. Süka tottoolüin Lucas, ¿jamüsü nünüiki nüchiki chi jimaʼai ojutuukai iipünaajee? ¿Jamüsü naaʼin na anoujashii eejanaka wanaa sümaa tia?

¹¹ Eejatü wanee asoʼirawaa aaʼin alataka suʼupala wainma wayuu. Chajachinka chi Aluwataaushikai Pablo sünain wanee outkajawaa suluʼu wanee piichi iipünaasü chaa Troas, palaajeeruʼu sünain Turquía. Kaʼlesü aika naaʼu Pablo sünain ekirajaa. Joyotoko wanee jimaʼai soʼuluʼu wanee wentaana sünain aapajaa pütchi, Eutico nünülia. Jee mapa maʼin, kaʼlepa lapü naaʼu, ojutuushi iipünaajee. Eeshijaʼa niale antüin palajana Lucas nünainmüin Eutico. Süka tottoolüin nia niyaawatamaata aaʼuchi outuin chia jimaʼaikai. Ashakataatüshijaʼa Pablo sümaa nuʼwachiraain naaʼu sünain nukoʼojooin nünain jee nümaka namüin na eejanaka namaa: «¡Nnojo jainkuuin aaʼin! ¡Katüichipa oʼu!». Ponokojosaʼa maʼin naaʼin tü kasa pülasü alatakat noʼupala na eejanakana wanaa sümaa tia. Neʼrüin maʼin outuin chia jimaʼaikai paala otta yaaulerü asoʼiraasü naaʼin noʼupala. «Je sütüma tüü, talatüsü maʼi naaʼin na anoujashiikana» (Aluw. 20:7-12).

12, 13. Süka wekirajaaitpain nachiki waneinnua wayuu asoʼiraakana aaʼin namaiwa, ¿kasa anaka süpüla wasakirüin anain waaʼin?

¹² Sutuma wekirajaaitpain nachiki na wayuu asoʼiraakana aaʼin, eesü süpüla weʼitaain waaʼin katüin soʼu wayuu nutuma Jeʼwaa jee eein süpüla nasoʼiraain aaʼin na outushiikana. Tia, shia tü shiʼitaakalü anain saaʼin Marta. Jülüja waaʼin eejanain aʼyataalii nümüin Maleiwa maʼaka naaʼin Elías, Jesuu otta Pedro wanaa sümaa süsoʼiraain saaʼin wayuu. Alatüsü tia, wanaa sümaa naainjapuʼuin Jeʼwaa kasa pülasü. ¿Jameetka nakuwaʼipa na wayuu outakana süpülapünaa saainjünüin tia kasa pülasükat? ¿Eesüche süpüla naʼatapajüin na aʼyataakana  nümüin Maleiwa, natamaainjanain mapeena na wayuu outakana? ¿Eesüche süpüla müin wanüiki maʼaka saaʼin Marta soʼu sümüin nüchiki chi suwalakai: «Tatüjaa aaʼuchi sümaa nüsoʼiraweechin aaʼin sümaa wayuu süpüshua soʼuweena tü kaʼi sajaʼlajaainjatkat oʼu kasa süpüshua»? ¿Jamüsü sunoujaka Marta süsoʼiraainjatüin saaʼin wayuu mapeena? ¿Jamüsü eeka süpüla wanoujain tia wanaa sümaa Marta?

¹³ Wainma pütchi suluʼu tü Wiwüliakat eeʼiyataka nanoujapuʼuin na aʼyataakana waneepia nümüin Maleiwa süsoʼiraainjatüin saaʼin wayuu mapeena. Wekiraja sünain soʼutku tia.

14. ¿Kasa watüjaaka aaʼu süchiki süsoʼiraainjatüin saaʼin wayuu sünainjee tü alatakat nümüin Abraham?

¹⁴ Jülüjataa waaʼin tü nuchuntakat Jeʼwaa nümüin Abraham süchiki tü naaʼinrajatkat nüka Isaac, chi nüchon naʼatapajakai maʼin paala. «Je müshia Isaac, chi püchon waneeshikai, aishikai maʼi püpüla, anakaja jooluʼu pümaale nia chamüin suluʼumüin tü mma kanüliakat Moria. Je chaʼaya, saaʼu wane uuchi teeʼiyateetkat pümüin, puʼuteechi aaʼin sünain naʼajünüin süpüla piiʼiyatüinjatüin tojut tamüin», müshi Jeʼwaa nümüin (Gén. 22:2). ¿Jamakajasaʼa naaʼin Abraham sutuma tü aluwataanakalü anain nia? Nüpansaajüin nünüiki Jeʼwaa nümüin Abraham anakuwaʼipaleerüin wayuu sünainjee nuuʼuliwoʼu (Gén. 13:14-16; 18:18; Roma 4:17, 18). Akaʼaya shia, nüküjain Jeʼwaa nümüin shiainjatüin nakajee «na nuuʼuliwoʼukana Isaac» eeinjatüin tia anaakat (Gén. 21:12). ¿Jamataaleetka sukuwaʼipa tia nuʼutule naaʼin chi nüchonkai? Nüküjain mapa Pablo nunoujain Abraham eein süpüla süsoʼireʼennüin naaʼin Isaac nutuma Maleiwa (paashajeʼera Hebreokana 11:17-19). Nnojotsü süküjain tü Wiwüliakat naʼatapajüle Abraham nüsoʼiraainjachire aaʼin Isaac wanee oora süchikijee, waneemüin kaʼi jee waneemüin semaana süchikijee nuʼutuin naaʼin. Nnojotsü nütüjaain aaʼu Abraham joʼujeechin nüsoʼiraain aaʼin chi nüchonkai outule nia. Niʼitaapejeʼe naaʼin sünain nüsoʼiraajeechin aaʼin Isaac nutuma Jeʼwaa.

15. ¿Kasa naʼatapajaka Job kataiwaʼaya noʼu?

 ¹⁵ Job, wanee aʼyataai nümüin Maleiwa, nütüjaa aaʼulu süsoʼiraainjatüin saaʼin wayuu mapeena. Nütüjaa aaʼulu eein süpüla yotuin süchikuaʼa wanee wunuʼu eekai sushoʼttünüin. Nnojotpajaʼa müin nukuwaʼipa wanee wayuu outule nia (Job 14:7-12; 19:25-27). Outule wanee wayuu nnojoishi süpüla nütamaain nüchikuaʼa nümüiwaʼa (2 Sam. 12:23; Sal. 89:48). Nnojotsü maluʼuluin tia isain nüchiki Maleiwa nüsoʼireʼerüin saaʼin wayuu eekai outuin. Nunoujain Job soteechin nia naaʼin Jeʼwaa (paashajeʼera Job 14:13-15). Nnojotsü nütüjaain aaʼu Job kasoʼuleerüin sülatüin tia. Ayatapejeʼe niʼitaain naaʼin Job soteechin nia naaʼin chi kakumalakai nia jee nüsoʼireʼenneechin aaʼin.

16. ¿Jamüsü sütütülaaka naaʼin Daniel nutuma wanee aapiee?

¹⁶ Jülüjataa waaʼin nukuwaʼipa Daniel. Wainma juya aʼyataain nia nümüin Jeʼwaa jee akaaliinjünüshi nia nutuma. Soʼu wanee kaʼi, «wayuu kojutüshi pia», «nnojo shapaain paaʼin jee katsüin paaʼin» münüshi nia nutuma wanee aapiee (Dan. 9:22, 23; 10:11, 18, 19).

17, 18. ¿Kasa naaʼinrajateetka Jeʼwaa nüpüleerua Daniel?

¹⁷ Eesüjaʼa 100 nuuyase wanaa sümaa tia jee nülüʼülüle süpüla outaa. Eeshijaʼa nüsakirüle naaʼin jameerüin nukuwaʼiʼa mapa. ¿Naʼatapajüinche Daniel nütamaainjachin nüchikuaʼa süpüla katüin noʼu? Jamüsaʼa. Sajaʼttiamüin tü karaloʼuta nüshajakat Daniel, müsü nünüiki Maleiwa nümüin: «Eekajasaʼa piakai eemeraajeechi» (Dan. 12:13). Nütüjaa aaʼu Daniel neemeraain na outushiikana jee nnojoluin «kasain naʼyataain anain, nnojotsü kasain natüjaain aaʼu otta nnojotsü kasain natüjüin apüleerua suluʼu tü Seolkat», eeinjachire nia (Ecl. 9:10). Nnojoitpajaʼa nia müichin amüloulin. Eesü wanee kasa anashaatasü naaʼinreetka Jeʼwaa nüpüleerua mapeena.

¹⁸ Anuu nünüiki chi aapieekai nümüin: «Atamaajeechi pia püchikuaʼa sajaʼttiamüin tü kaʼikalüirua». Nnojotsü nütüjaain aaʼu Daniel joujeerüin maʼin tia münakat nümüin. Outajachi nia süpüla neemeraain. Nütüjaapejeʼe saaʼu nüsoʼireʼenneechin aaʼin süka «atamaajeechi pia püchikuaʼa» nümünüin. Tia alatajatü «sajaʼttiamüin tü kaʼikalüirua». Müsü sünüiki La Nueva Biblia al Día: «Atamaajeechi pia süpüla saapünüin tü pümüinjatkat sajaʼttiamüin tü kaʼikat».

19, 20. (1) ¿Jamüsü sünainpünaaka tü sümakat Marta nümüin Jesuu tü wekirajaakalü anain? (2) ¿Kasa wekirajaajeetka anain sünain tü wane ekirajaayakat?

¹⁹ Wainma tü kasa shiʼitaakalü anainjee saaʼin Marta sünain nüsoʼiraainjachin aaʼin Lázaro chi suwalakai, «soʼuweena tü kaʼi sajaʼlajaainjatkat oʼu kasa süpüshua». Weʼitaain maʼin waaʼin sünain süsoʼiraajeerüin saaʼin wayuu eekai outuin sutuma tü nümakat Jeʼwaa nümüin Daniel otta sutuma tü sümakat Marta nümüin Jesuu.

²⁰ Wekirajaaitpa anain eejanain wayuu asoʼiraakana aaʼin namaiwa. Süpüshuaʼa tia, shiiʼiyatüin wamüin eein süpüla katüin noʼu nachikuaʼa na outushiikana. Wekirajaaitpa anain naʼatapajapuʼuin na aʼyataakana waneepia nümüin Maleiwa süsoʼiraainjatüin saaʼin wayuu mapeena. ¿Jamüsü watüjaaka saaʼu süsoʼiraainjatüin saaʼin wayuu kakaliashaata mapa süchikijee süküjünüin tia? Watüjaale saaʼu tia, weʼitaaleejeeria waaʼin sünain süsoʼiraajeerüin saaʼin wayuu mapeena. ¿Joujeetche ekeraajüin tia? Wekirajaajeerü anain tia sünain tü wanee ekirajaayakat.