1. ¿Kasa waaʼinrajatka süpüla laülaain waaʼin sünain anoujaa?

 EESÜJAʼA ponule waaʼin weʼrüle wanee jintüi miyoʼumaatüin nia. Nnojoishi aʼyataain nia süchiirua müinjatüin nukuwaʼipa, emiyoʼulaashi nümüiwaʼa. Eekajasaʼa süpüla laülaainjatüin waaʼin sünain anoujaa, aʼyataainjana waya süchiirua (1 Cor. 13:11; Heb. 6:1). b Süpüla wountuin tia, aleewainjana maʼin waya nümaa Jehová. Choʼujaasia eeinjatüin waaʼu tü nüpülainkat süpüla anain wakuwaʼipa noʼuluʼu, süpüla watüjain waneirua kasa otta süpüla yapain waya süpüla waneirua kasa (Prov. 1:5).

2. (1) ¿Kasa nukumajaka Jehová saashin Génesis 1:27? (2) ¿Kasa wekirajaainjatka anain sünain ekirajaayakat tüü?

² Nukumajüin Jehová wayuu toolo jee wayuu jierü (paashajeʼera Génesis 1:27). Naatapejeʼe nukuwaʼipa wayuu toolo suulia sukuwaʼipa wayuu jierü. Naatayaa müsü sukuwaʼipa tü aʼyatawaa naapakat Jehová namüin waneʼewai nakua. Süpüla naaʼinrüinjatüin tia aʼyatawaakat, choʼujaasü anainjatüin nakuwaʼipa jee natüjainjanain süpüleerua waneirua kasa (Gén. 2:18). Sünain ekirajaayakat tüü, wekirajaajeerü süchiki tü naaʼinrajatkat na wawalayuu majayünnüükana süpüla laülaainjatüin naaʼin sünain anoujaa jee sünain tü wane ekirajaayakat, wekirajaajeerü süchiki tü naaʼinrajatkat na wawalayuu jimaʼaliikana.

3, 4. ¿Jaralii na anakana süpüla nashatüin akuwaʼipa na wawalayuu majayünnüükana? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

³ Aashajaasü tü Bibliakat nachiki waneinnua jieyuu aipuʼukana apüla Jehová jee aʼyataapuʼukana nümüin (paashajeʼera suluʼujee jw.org tü pütchikat «¿Que aprendemos de las mujeres de la Biblia?» [alijunaikiruʼusü]). Maʼaka süküjünüin suluʼu tü pütchi ayuʼnnakalü anainjee sünülia ekirajaayakat tüü, wayuu keisalashii naya sümüin nakuwaʼipa jee jaʼyasü saaʼu nakuwaʼipa waneepiain naya nümaa Maleiwa. Akaʼaya na wawalayuu majayünnüükana, eesü süpüla nashatüin nakuwaʼipa na wawalayuu jieyuu noutkajaakana amaa, wainmeerü tü kasa natüjakat nanainjee.

⁴ Piale wanee wawala majayülü, jülüja paaʼin na wawalayuu jieyuu laülaakana aaʼin jee na anakana süpüla püshatüin akuwaʼipa. Piyaawata saaʼu jamüin anaka nakuwaʼipa süpüla püshatüin tia nachiirua. Anashii wekirajaale süchiki apünüinsü kasa naaʼinrajatka na wawalayuu jieyuukana süpüla laülaainjatüin naaʼin sünain anoujaa.

5. ¿Jamüsü nnojoluinjatka yaletüin saaʼin wanee wawala laülaaka aaʼin sünain anoujaa?

⁵ Süpüla laülaainjatüin saaʼin wanee wawala nnojoluinjatüin yaletüin saaʼin. Müle sukuwaʼipa, aleeweerü maʼin shia nümaa Jehová jee namaa na waneinnua (Sant. 4:6). Jamüsüjaʼa tü wawala nnojotkat yaletüin saaʼin jee aika apüla Jehová, jüüjüweerü shia namüin na wayuu nüneekakana Jehová süpüla nuʼunirüin wakuwaʼipa (1 Cor. 11:3). Jüüjüweerü shia namüin na wawalayuu laülaakana wapüleerua suluʼu tü outkajaaleekat jee namüin na laülaakana saaʼu süpüshi. c

6. ¿Kasa eeka süpüla natüjain na wawalayuu majayünnüükana sünainjee nnojoluin yaletüin saaʼin Rebeca?

⁶ Jülüjataa waaʼin sukuwaʼipa Rebeca. Wayuu kekiisü shia, atüjasü süpüleerua sukuwaʼipa otta yalayalasü saaʼin sünain aaʼinraa waneirua kasa (Gén. 24:58; 27:5-17). Kojutushiʼiya sümüin wayuu jee jüüjüüsü shia sümüin tü münakat sümüin (Gén. 24:17, 18, 65). Nnojorüle yaletüin paaʼin jee jüüjüüle pia sümüin tü nümakat Jehová maʼaka  saaʼinrüin shia Rebeca, aneerü pukuwaʼipa napüleerua na püpüshikana jee napüleerua na wawalayuukana.

7. ¿Kasa eeka süpüla natüjain na wawalayuu majayünnüükana sünainjee sukuwaʼipa Ester?

⁷ Nayaawatüinjatü saaʼu nakuwaʼipa na wawalayuukana süpüla laülaainjatüin naaʼin sünain anoujaa. Saashin tü Bibliakat, «kekiishi chi wayuu ayaawatakai saaʼu nukuwaʼipa» (Prov. 11:2). Mayaainjeʼe saapünüin laülawaa sümüin Ester, shiyaawata aaʼu tü sukuwaʼipakat otta nnojotsü aʼwaataain suluʼu sukuwaʼipa. Jaʼyasü saaʼu müin sukuwaʼipa wanaa sümaa saapaain sümaa tü nümakat Mardoqueo sümüin, chi süpüriimasekai, wayuu müleʼu nia suulia (Est. 2:10, 20, 22). Maʼaka saaʼin Ester, eesü süpüla piyaawatüin saaʼu pukuwaʼipa püsakirüle na waneinnua süchiirua tü anakat süpüla paaʼinrüin (Tito 2:3-5).

8. Sünainjee tü sümakat 1 Timoteo 2:9, 10, ¿kasa saaʼinrajatka wanee wawala süpüla anainjatüin sukuwaʼipa saʼanaaya?

⁸ Eesü wane kasa wayaawataka atuma shiimain shiyaawatüin saaʼu Ester sukuwaʼipa. Mayaainjeʼe anasüin aaʼinruʼu shia, nnojotsü aʼalaajaain suʼupala wayuu otta nnojotsü aʼwaataain suluʼu sukuwaʼipa (Est. 2:7, 15). ¿Kasa saaʼinrajatka wanee wawala majayüt süpüla süshatüinjatüin sukuwaʼipa Ester? Wanee kasa saaʼinrajatka shia tü sümakat 1 Timoteo 2:9, 10 (paashajeʼera). Nikirajüin chi aluwataaushikai Pablo na jieyuukana süpüla anainjatüin sukuwaʼipa naʼanaaya jee nnojoliinjanain naʼalaajaain suluʼu nasheʼin. Sükajee tü pütchi naashajaakalü achiki Pablo suluʼu griego, watüjaa aaʼu kojutuinjatüin sümüin wanee wawala tü jülüjakat naaʼin na waneinnua süchiki sukuwaʼipa saʼanaaya. Talatashaatasü maʼin waaʼin namaa na wawalayuu jieyuukana süka anain sukuwaʼipa naʼanaaya, jaʼyasü naaʼu laülaain naaʼin sünain anoujaa.

9. ¿Kasa watüjaka sünainjee sukuwaʼipa Abigaíl?

⁹ Süpüla laülaainjatüin saaʼin wanee wawala shiyaawatüinjatü saaʼu tü kasa anasükat suulia tü kasa mojusükat, aneetkalaka sutuma tü kasa süneekakat. Jülüjataa waaʼin sukuwaʼipa Abigaíl, mojusü tü kasa naaʼinrakat chi suʼwayuusekai. Eeshii süpüla neʼrüin outaa napüshuaʼa na kepiakana sümaa sutuma tü naaʼinrakat. Sutuma shiyaawatüin saaʼu Abigaíl tü alatajatkat, süchajaamaatüin sukuwaʼipa süpüla sunouteʼerüin tia (1 Sam. 25:14-23, 32-35). Sutuma wayaawatüin saaʼu tü anakat süpüla waaʼinrüin, eesü süpüla watüjaain saaʼu anale süpüla waashajaain jee anale süpüla yüütüin waya. Suluʼujee tia, kapüleerü waaʼin nakuwaʼipa na waneinnua sümaa nnojoleenain neʼrüin japülii watuma (1 Tes. 4:11).

10, 11. ¿Jamüsü aneetka pukuwaʼipa otta nakuwaʼipa na waneinnua sünainjee pütüjain süpüleerua aashajeʼeraa jee ashajaa? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

¹⁰ Choʼujaasü sümüin wanee wawala shikirajaain sünain waneirua kasa. Tü sütüjakat süpüleerua wanee jintutchon jalouijeerü shia sümüin watta kaʼi. Wekirajaa sünain waneirua kasa anaka süpüla pikirajaain anain.

¹¹ Pütüja süpüleerua aashajeʼeraa jee ashajaa. Suluʼu waneirua mma jülüjasü naaʼin waneinnua  wayuu nnojoluin choʼujaain sümüin wanee jierü sütüjainjatüin süpüleerua aashajeʼeraa jee ashajaa. Choʼujaapejeʼe maʼin tia namüin na wawalayuu jieyuukana (1 Tim. 4:13). d Nnojo puuʼulaain sütaʼülüin pukuwaʼipa wanee kasa süpüla pütüjain süpüleerua aashajeʼeraa jee ashajaa. ¿Kasa piʼreetka suluʼujee tia? Mapüleejeerü pümüin pükanajüin tü nneerü choʼujaakat pümüin, atüjeerü pia süpüleerua ekirajawaa otta süpüla pikirajüin wayuu sünain tü Bibliakat. Shiapejeʼe anain maʼin süka aleeweerüin pia nümaa Jehová sutuma paashajeʼerüin tü Bibliakat sümaa püsakireʼerüin paaʼin sünain (Jos. 1:8; 1 Tim. 4:15).

12. ¿Kasa pütüjaka sünainjee tü sümakat Proverbios 31:26?

¹² Atüjainjatü pia süpüleerua aashajawaa. Choʼujaasü maʼin tia namüin na anoujashiikana. Naashin Santiago, anasü jülüjale maʼin waaʼin tü münakat wamüin, nnojoishii waya asoutamaatüinjanain shiʼipajee tü münakat wamüin (Sant. 1:19). Wanaa sümaa waapajüin nanüiki na waneinnua, kachipünaasü waaʼin nakuwaʼipa (1 Ped. 3:8). Anasü püsakirüle wanee wayuu süka anakalü akuwaʼipa nnojorüle piyaawatüin saaʼu tü süküjeekalü achiki. Anasü jülüjale paaʼin palajana tü paashajaainjatkalü achiki sümaa wayuu (Prov. 15:28, noota). Püsakira paaʼin sünain tüü: «¿Pansaasüche tü taküjainjatkat? ¿Takatchinreetche saaʼin wayuu sükajee tü tanüikinjatkat? ¿Eʼreetche japülii wayuu tatuma taküjale tia?». Pütüja nanainjee na wawalayuu jieyuu atüjakana süpüleerua nanüiki (paashajeʼera Proverbios 31:26). Jülüja paaʼin sukuwaʼipa nanüiki. Pütüjale süpüleerua aashajawaa, mapüleejeerü pümüin aleewain pia namaa na waneinnua jee anajiraajeerü pia namaa.

13. ¿Kasa paaʼinrajatka süpüla pütüjain süpüleerua tü aʼyatawaa aainjünüinjatkat miichipaʼa? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

¹³ Atüjainjatü pia süpüleerua tü aʼyatawaa aainjünüinjatkat miichipaʼa. Suluʼu wainma mma naya na jieyuu aʼyataakana maʼin nepialuʼu. Eesü süpüla shikirajüin pia tü piikat jee shiale wanee wawala süpüla pütüjain süpüleerua tü aʼyatawaa aainjünüinjatkat miichipaʼa. Anuu sünüiki wanee wawala kanüliasü Cindy: «Wanee kasa anaka maʼin tatüjaka sünainjee tü teikat shia teʼrüin talataa aaʼin sünainjee yalayalain taaʼin sünain aʼyatawaa. Atüjasü taya aʼlakajawaa, epitajaa, aʼyapüjaa jee ayaʼlajaa. Sutuma tatüjain süpüleerua tia, atüjasü taya süpüleerua takuwaʼipa jee takooʼomüinrüin taʼyataain nümüin Jehová. Shikirajüin taya tü teikat süpüla kamaneeinjatüin taya, müshiijeseʼe wainmain na wawalayuu teʼraajakana anakana akuwaʼipa tapüleerua» (Prov. 31:15, 21, 22). Wanee wawala atüjaka süpüleerua tü aʼyatawaa aainjünüinjatkat miichipaʼa, wanee jüüjüüka sünain aaʼinraa kasa jee kamaneeka, aneerü maʼin sukuwaʼipa napüleerua süpüshi otta napüleerua na wawalayuukana (Prov. 31:13, 17, 27; Aluw. 16:15).

14. (1) ¿Kasa pütüjaka sünainjee sukuwaʼipa Crystal? (2) ¿Kasa paaʼinmaainjatka maʼin?

¹⁴ Pütüja süpüleerua aʼyatawaa. Müinjatü nakuwaʼipa napüshuaʼa na anoujashii laülaakana aaʼin sünain anoujaa, nnojotsü naʼatapajüinjatüin  saainjünüin kasa nooʼopünaa otta talatüinjana naya sümaa tü kasa namaʼanakat (Filip. 4:11). Anuu sünüiki wanee wawala kanüliasü Crystal: «Majayülüiwaʼaya taya jee koleejiawaʼaya taya, eepuʼusü süpüla taneeküin waneirua kasa anaka süpüla tekirajaain achiirua. Nütütüleʼerüin taaʼin chi tashikai sümaa tü teikat süpüla tekirajaain süchiirua wanee kasa jalouijeetka tamüin watta kaʼi. Nüküjain tamüin chi tashikai anain maʼin tekirajaale süchiirua contabilidad. Jalouisü maʼin tia tamüin». Nnojotsü neʼe atüjainjatüin pia süpüleerua akanajaa nneerü, atüjainjatiaʼaya pia süpüleerua jamüinjatüin sukuwaʼipa sükataajia putuma (Prov. 31:16, 18). Pukooʼomüinreerü tü piʼyataainkat nümüin Jehová talatüle pia sümaa tü kasa pümaʼanakat otta nnojoleerü pia ojuyaajüin nneerü nnojorüle choʼujaain maʼin shia pümüin (1 Tim. 6:8).

15, 16. ¿Jamüshii kojutuka wamüin na wawalayuu maʼwayuusekana? (Marcos 10:29, 30).

¹⁵ Kachiiruale paaʼin anain pukuwaʼipa noʼuluʼu Maleiwa jee pikirajaale süchiirua waneirua kasa, yapeerü pia süpüla tü püneeküinjatkat mapeena. Wekirajaa süchiki waneirua kasa paaʼinrajatka süpüla yapain pia.

¹⁶ Eesü süpüla püneeküin nnojoluin kaʼwayuusemaatüin pia. Maʼaka nümüin Jesús, eeshii wawalayuu aneekakana nnojoliin kaʼwayuusein naya. Naneeküin tia mayaainjeʼe mojuin tia noʼuluʼu na wayuukana eere kepiain naya (Mat. 19:10-12). Eeshii na maʼwayuusekana sünainjee waneirua kasa. Nnojotsü mojutuin pia noʼuluʼu Jehová otta noʼuluʼu Jesús sünainjee maʼwayuusein pia. Sainküin mmakat süpüshuaʼa anasü maʼin nakuwaʼipa na wawalayuu maʼwayuusekana napüleerua na waneinnua. Saaʼujee alin napüla na waneinnua jee kachipünaain naya naaʼin, müshii aka saaʼin nawalayuu jee nei namüin (paashajeʼera Marcos 10:29, 30; 1 Tim. 5:2).

17. ¿Kasa naaʼinrajatka na wawalayuu majayünnüükana süpüla yapain naya süpüla naʼyataain waneepia nümüin Jehová?

¹⁷ Eesü süpüla piʼyataain nümüin Jehová waneepia. Wainma wawalayuu jieyuu aʼyataakana maʼin sünain aküjaa pütchi sainküin mmakat süpüshuaʼa (Sal. 68:11). ¿Eesüche süpüla piʼyataain waneepia nümüin Jehová? Eesü süpüla pürekutsoolüin pia, eesü süpüla piʼyataain sünain akumajaa piichi eere nuʼwaajünüinjachin Jehová otta eesü süpüla piʼyataain suluʼu Weteet. Paashajaa nümaa Jehová süchiki tü piʼyataweekalü achiirua otta paashajaa namaa waneinnua wawalayuu ountakana tia. Pikirajaa süchiirua tü paaʼinrajatkat süpüla piʼyataain waneepia nümüin Jehová. Pukumaja sukuwaʼipa süpüla puuntuin tia. Piʼyataale waneepia nümüin Jehová, eesü süpüla paaʼinrüin  waneirua kasa sooʼomüin sünain aʼyatawaa nümüin talateetka atuma paaʼin.

18. ¿Jamüsü jülüjainjatka saaʼin wanee wawala jaralinjachin süneeküin süpüla suʼwayuusein? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaakat).

¹⁸ Eesü süpüla püneeküin kasaalüin pia. Jalouijeerü pümüin tü kasa wekirajaaitpakalü anain kasaaleere pia. Jülüjainjatü paaʼin jaralinjachin puʼwayuusein, jama süpülajatüin kaʼikat süpüshuaʼa tia. Soto paaʼin, chi wayuu püneekakai niainjachi chi pikiipüʼükai (Roma 7:12; Éf. 5:23, 33). Püsakira paaʼin sünain tüü süchiki nukuwaʼipa chi puʼwayuuseinjachikai: «¿Laülaasüche naaʼin sünain anoujaa? ¿Palajanasüche nutuma tü niʼyataainkat nümüin Jehová? ¿Anasüche tü kasa nüneekakat? ¿Niyaawatüinche saaʼu tü nunouteʼerüinjatkat sünain nukuwaʼipa? ¿Kojutusüche nümüin jieyuu? ¿Nükaalinjeetche taya süpüla ichein tanoula jee anain taaʼin? ¿Nuunteetche naapüin tü kasa choʼujaakat tamüin? ¿Anasüche nutuma tü aʼyatawaa aapünakat nümüin? ¿Kasa niʼyataaka anain suluʼu tü outkajaaleekat? ¿Anasüche shia nutuma?» (Luc. 16:10; 1 Tim. 5:8). Pünteere nünain wanee wayuu anakai akuwaʼipa süpüla puʼwayuusein, anainjatü pukuwaʼipa palajana.

19. ¿Jamüsü nnojotka mojutuin wanee wayuu sutuma sükaalinjain chi suʼwayuusekai?

¹⁹ Saashin tü Bibliakat tü wayuu anakalü akuwaʼipa sükaalinjain chi suʼwayuusekai (Gén. 2:18). ¿Mojutusüche tü wayuukat sutuma süküjain tü Bibliakat sükaalinjainjachin suʼwayuuse? Nnojottaa. Kojutusü tü wayuukat sutuma sükaalinjain chi suʼwayuusekai. Saashin tü Bibliakat nia Jehová akaalinjaka waya, nnojoishi mojutuin nia sutuma naainjain tia (Sal. 54:4; Heb. 13:6). Sükaalinjain wanee wayuu chi suʼwayuusekai wanaa sümaa jüüjüüin shia sümüin tü nüneekakat süpüleerua nüpüshi. Sutuma alin Jehová süpüla, anasü sukuwaʼipa. Suluʼujee tia, anasü pütchi nüchiki chi suʼwayuusekai natuma na waneinnua (Prov. 31:11, 12; 1 Tim. 3:11). Keraajeerü pukuwaʼipa süpüla kaʼwayuusee pükooʼomüinrüle naalin Jehová püpüla, pükaalinjale na kepiakana pümaa otta na wawalayuukana.

20. ¿Kasa eeka süpüla saaʼinrüin wanee wawala süpüleerua süpüshi?

²⁰ Eesü süpüla kachooin pia. Kasaatpa pia, eesü süpüla kachooin pia nümüin chi puʼwayuusekai (Sal. 127:3). Müsüjeseʼe anain yapale pia süpüla anain pukuwaʼipa kachonpa pia. Paaʼinrüle tü wekirajaaitpakalü anain, aneerü pukuwaʼipa kaʼwayuusepa pia jee kachonpa pia. Aipürale pia, kamaneere pia jee nnojorüle kashapajaaralüin pia, pükaalinjeena na püpüshikana süpüla anain naaʼin, paaʼinmajeena na püchonniikana jee nayaawateerü saaʼu alin naya püpüla (Prov. 24:3).

21. ¿Jamüshii kojutuka wamüin na wawalayuu jieyuukana? (Piirakaa sümüin tü ayaakuaa sünainkat süta tü rewiisütakat).

²¹ Jia wawalayuu jieyuukana, aishii maʼin jia wapüla saaʼujee tü jaaʼinrakat sünain aʼyatawaa nümüin Jehová otta napüleerua na wawalayuukana (Heb. 6:10). Aʼyataashii maʼin jia süchiirua anainjatüin jukuwaʼipa noʼuluʼu Maleiwa, süpüla jütüjainjanain süpüleerua waneirua kasa aneetka atuma jukuwaʼipa otta nakuwaʼipa na waneinnua otta yapashii jia süpüla tü jaaʼinrajatkat mapeena. Jalouishii maʼin jia namüin na wawalayuukana.